Ιστορία
Η Χρυσάνθη Μπρογκίνη το 1947 σε ηλικία 85 ετών.
διηγείται στον Ιωάννη Μπουνιά την Άμπελο. *
Η ακριβής αφήγηση :
<< Η άμπελος ήτανε χαρτί και όποιος το είχε, το άνοιγε και το διάβαζε και τις έγλεπε όλες τις γυναίκες γαλαπίδικες .Όποια γυναίκα ήτανε, την έκανε δική του, τη κατεβίβαζε εκεί που ήθελε. Ήθελε μια κοπέλλα, εδιάβαζε το χαρτί αυτό και την έπιανε, και πήγαινε μακάρι στο κουνουφάδι να τον βρη
.
Τσι άμπελες τσι κάψανε, γιατί γινήκανε αφορισμοί. Ήτανε πράγματα διαολικά. Ο Αγγελέτος είχε την άμπελο και είχε δέκα γυναίκες. Αυτά εκαταχθονιαστήκανε. Είπε σε κάποιανε : «εσύ, παιδί μου, έχεις στο γιομάρι σου
ένα σφάχτη
και πήγε πράγματις και τον ευρήκε. Εγώ ήμουνα 25 χρονώ και αυτός ο (Μπρογκίνης – ο άνδρας της ) 17 και τον αρραβώνιασα.
[1] Γυμνές
[2] Έλος δύο ώρες μακράν από το χωριό Παντελέημονας
[3] Συγχωριανός
[4] Δέμα ξύλων που εζαλώνοντο οι γυναίκες
[5] Είδος οχιάς φαρμακερής
Μούβανε τα περόνια του Χριστού, γιατ’ ήτανε μικρό παιδί και δεν ήξερε από γυναίκα. Τούλεγα, όταν έλθη η ηληκία σου, και δεν ήθελα να του κάνω εγώ τζίνια γιατί αυτός μπορεί νάλεγε η πύξια ή δείξια (αμφιβόλου ηθικής). Ήρθα εκεί, εκλείστηκα και τον αρραβώνιασα, γι’ αυτό εκλείστηκα.
Ο Σταθάς και ο Κόκκινος είχανε πάλε την άμπελο. Τώρα αυτοί δεν είναι ούτε πρέζα …(πεθαμένοι) Τζα… Τόσα χρόνια…βέβαια. Τα σπίτια τα καταστρέψανε. Όταν μια γυναίκα είναι με τύπο, τίμιες γυναίκες, παραγγολίσιες, ο άνδρας με τη γυναίκα του δεν ξενοψωμίζει … μια βέβαια… Όταν μια είναι γνήσια με τον άντρα της, το μυστήριο είναι νέτο
( καθαρό).Του πατέρα μου το σπίτι είναι σουκιές (συκιές) ,αφού γινήκανε τέτοια πράμματα εκεί μέσα.
Αυτός πούχε την άμπελο, ο Αγγελέτος, όλες τις κατάφερνε. Ήτανε η Καλή μου τίμια, μέσα στη μποτίλια (γυάλα), και τη κατάφερε , και βρέθηκε έγκυος, έβαλε μια φουρνόπλακα και το πλάκωσε το παιδί, και κει, που έγινε το έγκλημα, εκάηκε η κοπέλλα, η αδερφή μου, έξη χρονώ. Είχαμε ένα κασούνι (μεγάλο κιβώτιο) 40 κιλά και έλεγε στη μάνα της «ξέρεις τι μ’ αποβουλεύεται, μάνα, να ρίξω το κασούνι να σε κόψω μεσ’ τη μέση», κι άμα μας είπε αυτά εφυλαγόμαστε.
Ο Σταθάς, αν έπαιρνε κανείς ένα μόδι γέννημα τούπαιρνε έξη, ήτανε πλεονέκτης, κι’ έκαμε αμαρτία με μια κουμπάρα του. Τον πήρανε οι διαόλοι σύσκαρα (σηκωτό) δεν τον δέχτηκε ο Θεός και βρυκολάκιασε. Ασκώθηκε ντυμένος, πεθαμένος στο στασίδι. Τον εύρηκε ο παπάς και τον απετίμησε τρεις φορές στην Αγία Τριάδα και ο παπάς εγύρισε πισώπλατα από το φόβο του , συμμαζώθηκε το χωριό, και τέσσεροι παπάδες τον εβάλανε στη μέση με τα ψαλτήρια. Τούπανε, γιατί δε σε δέχτηκε η γης; Κι’ είπε: «έκανα πολλές αδικίες κι’ ανυπόφερτες και το χειρότερο, που έκαμα αμαρτία με τη κουμπάρα μου και δεν με δέχτηκε ο Θεός. Τούπανε: « όλο τι κάνεις, που διάγεσαι;» «από τον Μέγα Λάκκο
γυρίζω στο Κρεμμυδάκι
» «Και τι γίνεσαι, μόλις αλωνίζουνε;» «Από κάτω από ένα σπλόνο
σγουρδουλιάζομαι και μετά , το λάκκο, λάκκο, έβγαινα πάνω».Τον ασκώσανε οι διαόλοι φύλλος αέρος. Τον εβάλανε στη μέση τέσσερι παπάδες με τα ψαλτήρια, του τινάζανε τα βρακιά και του λέγανε «έτσι να σκορπίση, να χαθή από το χωριό» Τα μοχτερά (γουρούνια) πήγανε να σκοτωθούνε και τα’ άλογα , φρουμαχτά ( Χλιμιντρίζοντας), όταν πήγαινε αυτός σπίτι του.
Ήτανε μιας κακής ψυχής άνθρωπος και ήτανε στα βούρβουρα (Τάρταρα), και το παιδί της ήτανε αγγελόπουλο, και περικαλέστηκε την Παναγία να βγάλη τη μάνα απόκεια μέσα. Η Παναγιά τούπε, τι ψυχή είχε; Και το παιδί τα’ αποκρίθηκε «ένα πρασόφυλλο έδωσε όλη τη ζωή της, ένα ψυχικό έκανε». Κι’ η Παναγιά είπε, «στέκα(περίμενε), να της δώσω τα πρασόφυλλα κι αν βγεί απάνω από τη Κόλασι, γλυτώνει». Της τώδωκε κι άβγαινε επάνω. Μια άλλη κολασμένη την είδε, που έβγαινε και της λέει «βγάλε με και μένα….» και την έπιασε από την μπάντα , αυτή όμως, φτονερή, της δίνει μια αλιπουτανισιά και την έριξε μέσα στη βούρβουρη (Τάρταρα). Και η Παναγία λέει του παιδιού : «Κακούργα η μάνα σου και στης γης κι’ εδώ» Κι’ έτσι έπεσε και η μάνα με το πρασόφυλλο.
Ο Σταθάς έλεγε: «Να ξέρετε πόσο κακό είναι το ανάθεμα…., κάθε, που θα με αναθεματίσουνε, σκάζω σαράντα οργυές μες τσι τραφιές, Ο Κόκκινος, ο Πισκεψιώτης, είχε σπίτια και πολλά χτήματα στη Σκίζα, στην Επίσκεψη, και τα πήρε όλα ο διάολος, γιατί ήτανε πλεονέκτης. Ότι κάμης εδώ, θα τα παραλάβεις εκει, στον Παράδεισο, νάχης στο τραπέζι σου του Αβραάμ τα καλά».
[6] Παιγνίδια
[7] Από το γειτονικό χωριό Επίσκεψις
[8] Νόννα, γιαγιά, μαμμή
[9] Μπαρμπαρό , καλαμπόκι
[10] Χείμαρρος ψηλά, κοντά στην Επίσκεψη
[11] Τοποθεσία χαμηλά, κοντά στα Σφακερά.
[12] Είδος άγριου θάμνου (αθανασιάς).
Ανάλυση επί του μύθου «Η άμπελος»
Διαβάζοντας την πιο πάνω αφήγηση της Χρυσάνθης Μπρογκίνη ετών 85 το έτος 1947, εξετάζουμε μια περίοδο επιδράσεων στην ανθρώπινη ύπαρξη στο 2ο ήμισυ του 19ου αι. μέχρι και το 1ο ήμισυ του 20ου αι..
Το πρώτο και ουσιαστικό σ’ αυτή τη γυναίκα είναι το μεγάλο βάρος και ο φόβος που είχε για μια οργανική ανάγκη, κάθε μορφής ζωής επί της γης. Αυτή είναι η αναπαραγωγή μέσα από το σεξ. Οι σεξουαλικές ορμές των ανθρώπων δεν διευθύνονται από καμία λογική, αλλά μόνο από μια φυσική ανάγκη. Βέβαια, ο κύκλος της ζωικής ύπαρξης καταντά αδικαιολόγητος αν υποθέσουμε ότι γεννιόμαστε για να φθάσουμε στην ηλικία της τεκνοποίησης και της φροντίδας της ενηλικίωσης των απογόνων μας και μετά απορριπτόμαστε από την ίδια την φύση γερνώντας και πεθαίνοντας. Έτσι λοιπόν η Χρυσάνθη γαλουχημένη από μικρή ηλικία ότι το σεξ μπορεί να γίνεται μόνο μετά από ένα γάμο και μόνο με ένα άτομο, τον άνδρα της, κρύβεται όσο καιρό είναι αρραβωνιασμένη. Απαρνείται τις ορέξεις του αρραβωνιαστικού της.
Η θρησκεία, αλλά και άλλες προλήψεις που δημιουργούνται από παρεξηγήσεις των ανθρώπων σχετικά με τις θείες γραφές, τους οδηγούν να θεωρούν μεγάλη αμαρτία την συνεύρεση ανδρών και γυναικών εκτός του θεσμικά νόμιμου συντρόφου. Η φύση όμως άλλα προστάζει. Ο μόνιμος σύζυγος προέρχεται μόνο από το συναίσθημα που λέγεται αγάπη και που οδηγεί στην ολοκλήρωση του γάμου και όχι από θεσμοθετημένους κανόνες, από όπου κι αν αυτοί προέρχονται.
Το δεύτερο στοιχείο είναι η εύρεση μιας διαβολικής πονηριάς, ώστε να δύναται, αν και απαγορεύεται, ο άνδρας, σαν κυνηγός, να αμαρτάνει. Αυτό το εύρημα είναι ένα φύλο χαρτί που ονομάζεται «Άμπελος» και το οποίο, όποιος το κατέχει κάνει όποια γυναίκα θέλει δικιά του. Έτσι με αυτό τον τρόπο απαλλάσσεται κάθε γυναίκα που κάνει σεξ με ένα άλλον άνδρα, εκτός από τον δικό της, γιατί αυτό το διαβολεμένο χαρτί την κάνει να οδηγείται στη αμαρτία. Αμαρτωλή αλλά και αθώα γιατί δεν μπορεί ν’ αντισταθεί στο χαρτί αυτό.
Για τους αμαρτωλούς δεν υπάρχει άλλη σωτηρία παρά μόνο η Κόλαση. Εκεί είναι η θέση που τους ανήκει και φτάνουμε στην εξαιρετικά εικονική μορφή της αφήγησης του βρικόλακα Σταθά. Τι έχει βάλει στο μυαλό της Χρυσάνθης και σε όσους πριν από αυτήν τα έχουν διηγηθεί, ο φόβος του μύθου της Κόλασης και του Παραδείσου! Τον μοιχό δεν τον δέχεται η γη και βγαίνει έξω και κάθεται σ’ ένα στασίδι της εκκλησίας. Εκεί έρχονται οι στρατιώτες του καλού, οι παπάδες, και αφού τον λιβανίζουν συνέχεια συνομιλούν μαζί του. Που ζεις; Πως ζεις; Οι απαντήσεις ικανοποιούν όλους. Σέρνομαι από γκρεμό σε γκρεμό για το μεγαλύτερο αμάρτημα που έκαμα. Έκανα έρωτα με τη Κουμπάρα μου!!!.
Μετά την κακομοιριά του δαιμονισμένου και παρόλο που η διήγηση παρουσιάζεται σαν μια μορφή εξορκισμού το αποτέλεσμα είναι: Τον εβάλανε στη μέση τέσσερι παπάδες με τα ψαλτήρια, του τινάζανε τα βρακιά και του λέγανε «έτσι να σκορπίση, να χαθή από το χωριό».
Μιας αμαρτωλής το παιδί, ζητά από την Παναγία να γυρίσει η μάνα του από την Κόλαση. Παρόλη την δοκιμασία η μάνα του δεν γυρίζει γιατί συμπεριφέρεται άσχημα σε μια άλλη αμαρτωλή!!!
Και τέλος η παραδοχή της ίδιας της Χρυσάνθης για το ίδιο της το σπίτι που είχε γεμίσει συκιές. Μην ξεχνάμε ότι η συκιά ήταν το δένδρο που κρεμάστηκε ο Ιούδας.
Έτσι λοιπόν, στην Ορθοδοξία, η κατανόηση του εξορκισμού επέρχεται κυρίως μέσω της πατερικής μαρτυρίας, που υποδεικνύει ότι η αιτία του κακού στον κόσμο είναι ο διάβολος και οι αμαρτωλοί άγγελοι, που μετατρέπονται σε δαίμονες. Όλα τα ορθόδοξα προσευχητάρια περιλαμβάνουν τις προσευχές του εξορκισμού που χρησιμοποιούνται από τους ιερείς για να αντιπαλαίψουν τη δύναμη του κακού
Και στην περίπτωσή μας έχουμε μια πλήρη διήγηση ενός ατελέσφορου εξορκισμού, γιατί όποιος δεν θέλει να ακολουθήσει τους πατέρες και δεν μπορεί ή δεν υπάρχει κάποιος να τον εξορκίσει οδηγείται στα τάρταρα. Βλέπουμε τον Σταθά να επιθυμεί να φύγουν από μέσα του οι δαίμονες αλλά κανείς δεν τον εξορκίζει.
Μετά την Γαλλική επανάσταση και τον διαφωτισμό, τα πράγματα έχουν εξομαλυνθεί κάπως . Ο ορθολογισμός έχει αντικαταστήσει τα ευφυολογήματα των κηρύκων του φόβου. Εάν ζούσε σήμερα η συμπαθής Χρυσάνθη και ήταν 85 ετών ίσως θα έλεγε: «Εσείς στη χώρα τα βλέπεται διαφορετικά».
*ΙΩΑΝΝΟΥ ΜΠΟΥΝΙΑ ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ
ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΑ
ΙΣΤΟΡΙΑ-ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΜΟΣ β!
ΚΕΡΚΥΡΑ 1952 Σελ.202
17 Ιουλίου του 1860 πεθαίνει ο μεγάλος Κερκυραίος λόγιος, Ανδρέας Μουστοξύδης. Τα χειρόγραφά του μένουν στα χέρια του γιου του Μιχαήλ. Μετά τον θάνατο του Μιχαἠλ η χήρα του Ουρανία Δετζόρτζη, σαν μόνιμη επίτροπος των ανήλικων θυγατέρων της Μαρίας και Ελένης Μουστοξύδου, αποφασίζει να βγάλει σε πλειστηριασμό τα χειρόγραφα του ιστοριοδίφη μεγάλου αυτού ανδρός.
Έτσι παρουσιάζουμε πιο κάτω την υπ’ αρ. 7129 «ΔΗΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΟΥ Κινητών πραγμάτων.»
Τοιχοκολλήθηκε την 4η Φεβρουαρίου 1887.
Με βάση τη Δηλοποίηση, ο κατάλογος των χειρογράφων αυτών, βρίσκονταν στον Συμβολαιογράφο Ν. Σ. Τριβόλη, ο οποίος την Κυριακή 1 Μαρτίου 1887 θα διενεργούσε και τον πλειστηριασμό στο γραφείο του, που βρίσκονταν στην οδό Ευγ. Βουλγάρεως.
Τα έγγραφα βρίσκονταν στα χέρια του συμβολαιογράφου από τις 8 Δεκεμβρίου του 1886 και η απόφαση που επέτρεπε την εκποίησή τους ελήφθη την 21 Ιανουαρίου 1887.
Η αξία τους υπολογίσθηκε στο ποσό των 14.000 δρχ.
Η κατακύρωση θα γίνονταν στον τελευταίο πλειοδότη μετά από 3 λεπτά της τελευταίας του προσφοράς με το χτύπημα ράβδου στο συμβολαιογραφικό τραπέζι. Τα χρήματα έπρεπε να καταβληθούν μετρητά στον συμβολαιογράφο, άμεσα, μετά την κατακύρωση στον πλειοδότη.
Η δηλοποίηση θα έπρεπε να τοιχοκολληθεί στο Ειρηνοδικείο Κερκύρας, στην αγορά της πόλεως, στην θύρα του συμβολαιογράφου και να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα «Φωνή».
Για την τύχη των εγγράφων μετά το πλειστηριασμό, μας μιλά η Αγαθή Νικοκάβουρα στην μελέτη της: «ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΜΟΥΣΤΟΞΥΔΗ» που δημοσιεύθηκε στα «Πρακτικά του τρίτου Πανιόνιου Συνεδρίου 23-29 Σεπτεμβρίου 1965» Τόμος πρώτος σελ.246.
Το αρχείο αγοράστηκε κατά το πλειστηριασμό από το Πετρίδειο Κληροδότημα έναντι του ποσού των 14.000 δρχ. -Το Πετρίδειο κληροδότημα υπάρχει στην Ιερά Μητρόπολη Κερκύρας και πρόεδρός του είναι ο εκάστοτε Μητροπολίτης Κερκύρας.
( Πετρίδης, Πλάτων (Νόκοβο Βόρειας Ηπείρου 1790 – Κέρκυρα 1852). Λόγιος και εθνικός ευεργέτης. Εγκαταστάθηκε, σε μικρή ηλικία, με την οικογένειά του στην Κωνσταντινούπολη. Με τη βοήθεια του Άγγλου πρεσβευτή στην Πόλη, Έλγιν, σπούδασε στην Αγγλία και το 1812 διορίστηκε υπάλληλος στην αγγλική διοίκηση Επτανήσου στη Ζάκυνθο. Παράλληλα ασχολήθηκε με εμπορικές επιχειρήσεις που του επέτρεψαν να αποκτήσει μεγάλη περιουσία. Το 1814 ακολούθησε την αγγλική διοίκηση στην Κέρκυρα ως μεταφραστής και έφορος των σχολείων. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση δημόσιων βιβλιοθηκών και στην έκδοση της Εφημερίδας των Ελευθερωμένων Νήσων. Πιθανότατα έπαιξε σημαντικό ρόλο και στη σύσταση της Ακαδημίας των Ελευθερωμένων, της οποίας ήταν μέλος. Το 1834 διορίστηκε γραμματέας της Ιόνιας Γερουσίας και του απονεμήθηκε ο τίτλος του ιππότη. Κληροδότησε την περιουσία του «διά την πνευματικήν ωφέλειαν της Κερκύρας», δηλαδή για υποτροφίες νέων, εκτύπωση βιβλίων και δωρεάν διανομή τους. Τη βιβλιοθήκη του κληροδότησε στη δημοτική βιβλιοθήκη της Κέρκυρας. Το κυριότερο από τα πρωτότυπα έργα του τιτλοφορείται Ειδοποίησις και πρότασις προς τους Ίωνας, διά να αναορθώσωσι την γλώσσαν της παλαιάς Ελλάδος (1817). Κυρίως ασχολήθηκε με μεταφράσεις από την ιταλική και την αγγλική γλώσσα.) http://www.ygeiaonline.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=43340:petridhs_platvn
Τα χειρόγραφα αποκτήθηκαν δυνάμει του συμβολαίου υπ’ αρ. 7380 από 23 Μαρτίου 1887.
Στις 18 Ιουλίου 1887 ο Αρχιεπίσκοπος Κερκύρας Ευστάθιος,
Ευστάθιος Βουλισμάς
αναθέτει σε μια τριμελή επιτροπή αποτελούμενη από τους Μάρκο Θεοτόκη Αρχειοφύλακα Κερκύρας, Νικ. Βούλγαρη και τον καθηγητή και ιστορικό Ιωαν.Ρωμανό να εξετάσει το αρχείο και να συντάξει σχετική έκθεση.
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε, ότι, μετά τον θάνατο του Μουστοξύδη και σύμφωνα με την επιθυμία του, ο σύγαμπρός του Αιμίλιος Τυπάλδος,
είχε σκοπό να συντάξει με βάση τα χειρόγραφα αυτά, την βιογραφία του Μουστοξύδη. Για τον λόγο αυτό ο Τυπάλδος είχε κάνει μερική ταξινόμηση. Όμως μεταξύ αυτών παραδόθηκε από την Ουρανία Μουστοξύδη και ένα άλλο κιβώτιο γεμάτο από έγγραφα, σημειώσεις και χαρτιά φύρδην μίγδην. Η επιτροπή ταχτοποίησε και αυτά και έτσι τελικά το αρχείο που βρίσκεται στην Ιερά Μητρόπολη Κερκύρας, αποτελείται από 30 δεσμίδες.
Παράλληλα η επιτροπή εξαίρει την σπουδαιότητα του Αρχείου το οποίο παρουσιάζει την πολύπλευρη δράση του ανδρός σ’ όλη την πολύχρονη πολιτεία του, σαν ιστορικού συγγραφέα, φιλόλογου ευρωπαϊκού κύρους, εμπνευστή της παιδείας και πολιτικού υπερασπιστή των δικαίων του Ιόνιου Λαού.
Δημοσιεύοντας σήμερα το ντοκουμέντο αυτό αισθάνομαι παράξενα συναισθήματα.Γεννήθηκα στην Ελλάδα άρα είμαι ¨Ελληνας.Μου έμαθαν ότι η Ελλάδα εἰναι μια πατρίδα με μεγάλη ιστορία.Έμαθα από μόνος μου και όχι επειδή μου το δίδαξαν, ότι κάποιοι πρόγονοί μου δίδαξαν όλο τον κόσμο αξίες και αρχές.Σκέφτομαι ότι τα χρόνια μετά την απελευθέρωση το 1821 πάμε από το κακό στο χειρότερο. Πτωχεύσεις πολλές,δάνεια πάντοτε,πνευματικά σε μεγάλη μετριότητα,και τόσα άλλα.Τελικά το συναίσθημα μου με οδηγεί στο συμπέρασμα ότι είμαστε ανάξιοι απόγονοι άξιων προγόνων.
Μια ημέρα με ημερομηνία 29 Αυγούστου 1925 βγαίνει από το επίσημο κράτος μια απόφαση που αναφέρει:
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
ΠΡΟΚΗΡΥΞΙΣ ΠΛΕΙΟΔΟΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΠΡΑΣΙΑΣ
ΕΚΠΟΙΗΣΕΩΣ
ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΩΝ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑΣ
Πωλήθηκαν 592!!! αντικείμενα.
Ιδού τα αντικείμενα και το διάταγμα.
Έτσι με το πάρτετα όλα άδειασε ένα παλάτι.Θα είμουν περίεργος να μάθω,εκτός από τις λεηλασίες,υπάρχει άλλο παλάτι στον κόσμο που άδειασε κατ'αυτόν τον τρόπο?
Το 1929 ιδρύθηκε στην Κέρκυρα ο Φιλεκπαιδευτικός Όμιλος του οποίου το όνομα του Προέδρου αλλά και της επιτροπής που τον απαρτίζανε εμφανίζονται στην πιο κάτω εικόνα.
Θα ασχοληθούμε με την εργογραφία τριών εξ αυτών:
Πρόεδρος: Κ.Ε.ΣΟΛΔΑΤΟΣ
Έργα:
Κ. Ε. ΣΟΛΔΑΤΟΣ, «Ή εθνική γλώσσα εις την Έπτάνησον», Νέον Κράτος 3 (1939), σ. 144-160.
Κ. Ε. ΣΟΛΔΑΤΟΣ, «Ανδρέας Κάλβος», 'Επτανησιακή Πρωτοχρονιά, Αθήνα 1953, σ. 23.
C. SOLDATOS, «La bibliothèque publique de Corfou», L'Hellénisme
Κ. Ε. Σολδάτου, «Η ‘Ωδή στους Ιονίους’ του Ανδρέα Κάλβου»,Ελληνική Δημιουργία, Ζ΄ (1954)
6. Κ. Ε. Σολδάτου, Μνήμη Νικολάου Α. Λευθεριώτη, Αθήνα, 1963 και Κ. Δαφνή, Κερκυραϊκά Χρονικά, τόμος ΧΙ (1965) 153-157.
Κ.λ.π.
ΝΙΚΟΣ ΛΕΥΘΕΡΙΩΤΗΣ
Ο Ν. Λευθεριώτης ήταν από τους ιδρυτές του Σοσιαλιστικού Ομίλου και μέλος της περίφημης <<Συντροφιάς των Εννιά >> μαζί με την Ειρήνη Δενδρινού, τον Ντίνο Θεοτόκη, τον Μάρκο Ζαβιτσιάνο, τον Λυκούργο Κογεβίνα, τον Π.Ξ.Σταματόπουλο, τον Αντώνη Μουσούρη, τον Κώστα Χατζόπουλο και τον Λάμπρο Πορφύρα
Ο Νίκος Λευθεριώτης (αριστερά με την γενειάδα) μαζί με τον Κ. Θεοτόκη και τον γιατρό Σπύρο Παξινό σε μια από τις σκάλες του Αχιλλείου το 1919.
Έργα:
Ν. Λευθεριώτης, «Τα σπίτια του Σολωμού στην Κέρκυρα», Κερκυραϊκά Χρονικά 6 (1958) -58.
Ν. Λευθεριώτης :Κων/νος Θεοτόκης
« Η Πολιορκία της Κέρκυρας του 1716
« Ποιήματα: ΑΝΑΣΤΑΣΗ, ΕΙΡΗΝΗ, ΥΜΝΟΣ ΣΤΗ ΝΥΧΤΑ, ΦΥΓΗ, ΠΑΙΓΝΙΔΑΚΙ, ΓΙΑ ΕΝΑ ΚΕΝΤΗΜΑ, ΠΟΘΟΣ, ΗΘΕΛΑ,
" ΛΕΥΚΑ ΦΤΕΡΑ, ΓΙΑ ΤΑ ΟΓΔΟΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΔΕΝΔΡΙΝΟΥ, ΣΤΗΝ ΚΑΤΙΝΑ
" ΠΑΠΑ, ΜΗ ΣΚΕΦΤΕΣΑΙ ΤΕΤΟΙΑ ΣΤΙΓΜΗ.
Ν.Λευθεριώτη: Μεταφράσεις ποιημάτων ξένων ποιητών.
Κ.λ.π
ΑΓΑΘΗ ΝΙΚΟΚΑΒΟΥΡΑ
ΚΑΘΗΓΉΤΡΙΑ ΣΤΟ ΑΡΣΑΚΕΙΟ
1868 Ιδρύεται το Αρσάκειο Κέρκυρας.
Έργα:
|
Θησαυρίσματα - Thesaurismata [Τόμοι 1-15] |
||
|
Ὑπότιτλος Τόμου: |
Περιοδικὸν τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἰνστιτούτου Βυζαντινῶν καὶ Μεταβυζαντινῶν Σπουδῶν - Bolletino del' Instituto Ellenico de Studi Bizantini e Post-Bizantini |
Νικοκάβουρα Ἀγαθή,«Ἔρευνα ἔργων καὶ χειρογράφων τοῦ Ἀνδρέα Μουστοξύδη», σσ. 89-108
- ΝΙΚΟΚΑΒΟΥΡΑ ΑΓΑΘΗ, Κορφολογήματα. Κέρκυρα, 1976, σελ. 130
Νικοκάβουρα Ἀγαθή,«Ἐπιστολὲς Ἀνδρέα Μουστοξύδη», σσ. 118-142
ΝΙΚΟΚΑΒΟΥΡΑ ΑΓΑΘΗ, Ο στρατηγός Dufour
ΝΙΚΟΚΑΒΟΥΡΑ ΑΓΑΘΗ, Η βοτανική στα Εφτάνησα και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Φλαγγίνειο Ανεμομύλου
ΝΙΚΟΚΑΒΟΥΡΑ ΑΓΑΘΗ, Μάριος Πιέρης, ο Κερκυραίος
ΝΙΚΟΚΑΒΟΥΡΑ ΑΓΑΘΗ, Τα Κερκυραϊκά – Delle Cose Corciresi του Ανδρέα Μουστοξύδη (Η πολύπλαγκτη ιστορία ενός συγγράμματος)
ΝΙΚΟΚΑΒΟΥΡΑ ΑΓΑΘΗ, Η ελληνική κοινότης της Μπαρλέττας και η «Κυρία των Αγγέλων»
ΝΙΚΟΚΑΒΟΥΡΑ ΑΓΑΘΗ, Η ελευθεροτυπία στα Εφτάνησα και η Αναγνωστική Εταιρία
ΝΙΚΟΚΑΒΟΥΡΑ ΑΓΑΘΗ, Ισαβέλλας Θεοτόκη Αλμπρίτζη
ΝΙΚΟΚΑΒΟΥΡΑ ΑΓΑΘΗ, Οικογένεια Καλογερά
Κ.λ.π.
Παρουσιάσαμε τα τρία αυτά μέλη του Φιλεκπαιδευτικού Ομίλου και μερικές από τις δράσεις τους, για να δείξουμε ότι ήταν άνθρωποι δημιουργικοί στο χώρο των γραμμάτων και ιδιαίτερα της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κέρκυρας. Ειδικά η σκέψη τους στη συλλογή λαογραφικού υλικού που αποτελεί και τις ρίζες κάθε κοινωνίας,φαίνεται από την πιο κάτω επιστολή που έστειλαν.
Παρατηρήσεις επί της επιστολής αυτής:
-Η γλώσσα είναι δημοτική όπως αυτοί την ήθελαν, γλαφυρή και πλήρως κατανοητή.-
-Εκθειάζει την βιομηχανική ανάπτυξη του νησιού, όμως…….
-Η Κέρκυρα έχει μείνει πίσω στη περισυλλογή των μνημείων του λόγου του νησιού που… «είναι οι καθαρές πηγές από όπου ροβολούν αρμονικά τα ποτάμια που πλουτίζουν την εθνική ζωή.»
-Κάνει έκκληση στους Κερκυραίους να ανταποκριθούν και να βοηθήσουν τον Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο στο έργο του αυτό, στέλνοντας μάλιστα και τις πιο κάτω οδηγίες για το τι πρέπει να συλλεχθεί.
Η τόσο πολύ μεθοδευμένη έρευνα που προτείνεται στο πιο πάνω έγγραφο, είναι ένα μεγάλο εργαλείο στα χέρια των μελετητών της λαογραφίας. Θεωρώ ότι και σήμερα είναι ένα εγχειρίδιο που θα μπορούσε να βοηθήσει πάρα πολύ στη συλλογή λαογραφικού υλικού, γιατί περιέχει τα πάντα. Η λαογραφία αφορά στοιχεία μιας παλαιότερης εποχής που ή συνεχίζεται σήμερα και από την έρευνα βρίσκουμε τις πηγές της, ἠ έχει σβήσει και πρέπει να την παρουσιάσουμε μια και αποτελεί στοιχείο της κοινωνίας των παππούδων μας. Η κοινωνική μας ιστορία είναι τόσο αξιόλογη όσο και η ιστορία των πολεμικών, πολιτικών κ.λ.π συμβάντων.
Είναι η μελέτη της τόσο ζωντανή που σε οδηγεί ονειρικά σε άλλες εποχές και αφήνει την φαντασία σου να ταξιδέψει σε γλαφυρές εικόνες του παρελθόντος, είτε μιας εποχής μαύρης και άραχνης είτε σε μια εποχή νοσταλγίας μακριά από την καθημερινότητα. Δεν ξέρω τι αποτέλεσμα είχε η προσπάθεια του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου αλλά η προτεινόμενη μελέτη έγινε από ανθρώπους του πνεύματος και απευθύνονταν στην εθελοντική βοήθεια των απλών ανθρώπων της Κέρκυρας. Είναι δυστυχώς αλήθεια, ότι οι συμπατριώτες μας δεν διακρίνονται για τον εθελοντισμό τους και ειδικότερα όταν αφορά την πνευματική τους καλλιέργεια. Άλλωστε αυτό αποδεικνύεται και από το ότι μετά το εγχείρημα δεν ξέρω κάποια μελέτη να δημοσιεύτηκε σαν αποτελέσματα της έρευνας αυτής.
Άλλες εκδηλώσεις του ομίλου.
Πιο κάτω παραθέτουμε προσκλήσεις για ομιλίες. Κάποιες από αυτές έχουν και χρηματικό αντίτιμο για να τις παρακολουθήσουν.
1930. Στην αίθουσα του Εκπαιδευτηρίου «Καποδίστριας» ομιλία του κου Δ.Μαυρόπουλου για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη
1932. Στη Δημόσια Βιβλιοθήκη, ομιλία με θέμα: «Υπνωτισμός και υποβολή» υπό του Κου Mirza Ran
1931.Απαγγελία του ποιήματος: «Ακρίται»
1930. Αίθουσα Λέσχης Δημ. Υπαλλήλων. Ομιλία της καθηγήτριας κας Αγάθης Νικοκάβουρα με θέμα: «Η λαογραφία και η Κέρκυρα».
1931. Στην αίθουσα του εκπαιδευτηρίου Τσούρη.
1930. Αίθουσα Λέσχης Δημ. Υπαλλήλων. Θέμα: «Μεταπολεμικά φιλολογικά ρεύματα». Ομιλητής ο κος Κ. Δαφνής.
1931. Αίθουσα Παλαιάς Φιλαρμονικής. Θέμα: «Περί Φιλελλήνων». Ομιλητής ο κος Σπυρἰδωνας Θεοτόκης.
1931. Αίθουσα Παλαιάς Φιλαρμονικής. Θέμα: «Η Ἐνωσις της Επτανἠσου». Ομιλητής ο κος Κ.Μακρής (Δικηγόρος).
1933. Δημόσια Βιβλιοθήκη. Θέμα: «Η οικογένεια». Ομιλητής ο κος Γρηγόριος Καρύδης, καθηγητής.
1931. Ναός Αγίου Ιάσωνος και Σωσιπάτρου. Θέμα: «Ο Ναός Αγίου Ιάσωνος και Σωσιπάτρου». Ομιλητής ο κος Μ.Τσούρης καθηγητής
Όπως φαίνεται, οι πιο πάνω προσκλήσεις έχουν ημερομηνίες μέχρι το 1933.Το πότε ακριβώς έπαψε να υπάρχει ο Φιλεκπαιδευτικός Όμιλος δεν γνωρίζουμε, εκείνο όμως που παρατηρούμε, είναι ότι ιδρύθηκε από υψηλά στεκούμενους πνευματικά ανθρώπους, που σκοπό είχαν να βοηθήσουν την Κέρκυρα μέσα από μαθήματα-διαλέξεις, να συγκεντρώσουν λαογραφικό υλικό και γενικά να ανυψώσουν το πνευματικό επίπεδο των Κερκυραίων.
Μάλλον μια ακόμα προσπάθεια χαμένη.!!!
Ο Νίκος Κουρκουμέλης μέσα σπό το άρθρο του μας περιγράφει, τα συμβάντα στον Δρίσκο και τον θάνατο, μεταξύ άλλων,του Κερκυραίου ποιητή Λορέντζου Μαβίλη.
Στις 28 Νοεμβρίου του 1912, εναντίον της ισχυρά οχυρωμένης από τους τούρκους τοποθεσίας Δρίσκος, πάνω από τα Γιάννενα εμαίνετο η μάχη μεταξύ τούρκων και γαριβαλδινών εθελοντών. Λίγο πιο πίσω , στο σημείο συλλογής των τραυματιών, ξαπλωμένος στο πεζούλι της Αγίας Παρασκευής, με ανοιχτό το κόκκινο αμπέχονο και πρόχειρα σκεπασμένος με τον καταματωμένο γαλάζιο μανδύα, άφηνε την τελευταία του πνοή πνιγμένος από το ίδιο του το αίμα, καθώς είχε δεχθεί δυο βολίδες στο πρόσωπο, ο γαριβαλδινός λοχαγός Λορέντζος Μαβίλης. Πάνω του στέκονταν ο εθελοντής παπά Φώτης, και η εθελόντρια νοσοκόμα Ασπασία συζ.Ιωάννη Ράλλη, κόρη του πρώην πρωθυπουργού Κυριακούλη Μαυρομιχάλη και ανηψιά του αρχηγού, εμπνευστή και χρηματοδότη των ελλήνων εθελοντών Αλέξανδρου Ρώμα. Πιο πέρα σφίγγοντας τα δόντια από τους πόνους του δικού του τραύματος χαιρετούσε σε στάση προσοχής ο ίδιος ο Αλέξανδρος Ρώμας, μονολογώντας: «Αγαθή η μοίρα σου λοχαγέ Μαβίλη».
Πατρίδα μου, σηκώσου. Ας λάμψει πάλι
στον αιθέρα ψηλά το μέτωπό σου
και της Ελευτεριάς θε να προβάλει
η μέρα και το θείο πρόσωπό σου
θα λάμπει σαν τον ήλιο της.
Λ. Μαβίλης «Εις την Πατρίδα»
Αν και η σκηνή είναι γνωστότατη καθώς αναφέρεται πάντα κι’ από όλους τους βιογράφους του Μαβίλη, η ίδια η περιπέτεια των γαριβαλδινών στην Ελλάδα παραμένει σε πολλούς ή σε πολλά σημεία άγνωστη, ακόμη και στη Ζάκυνθο γενέτειρα του Ρώμα και πολλών άλλων γαριβαλδινών εθελοντών .
Με την ευκαιρία λοιπόν της συμπλήρωσης ενός αιώνα, θα επιχειρηθεί εδώ μια σύντομη αναφορά στα γεγονότα.Η προσπάθεια συγκρότησης γαριβαλδινών σωμάτων κατά την έναρξη του πρώτου βαλκανικού πολέμου, έγινε με έγκριση του αρχιστρατήγου διαδόχου Κωνσταντίνου, ταυτόχρονα με την επιστράτευση, στην Ελλάδα και την Ιταλία. Η όλη επιχείρηση δεν ήταν κάτι το άγνωστο στην ελληνική κοινωνία καθώς είχαν προηγηθεί παρόμοιες αποστολές τους στην Κρητική Επανάσταση του 1896 και στον ατυχή πόλεμο του 1897, ενώ γνωστή είναι η διασύνδεση, με πρωτοβουλία του
Κωνσταντίνου Λομβάρδου,
των επτανησίων ριζοσπαστών με τον Giuseppe Garibaldi
Giuseppe Garibaldi
και το ιταλικό γαριβαλδινό κίνημα (όπως και με τα αντίστοιχα σλαβικά) κατά τη τελευταία φάση του ενωτικού αγώνα. Άλλως τε η προσωπικότητα του Giuseppe Garibaldi,ο πατριωτισμός και η αγάπη του για την Ελευθερία, η πολυτάραχη ζωή του και ο Φιλελληνισμός του ασκούσαν μια ιδιαίτερη γοητεία στους έλληνες .Όμως όπως συνέβη και το 1897, παρά τον ενθουσιασμό που προκάλεσε στην Ιταλία η προκήρυξη του στρατηγού Ricciotti Garibaldi,
Ricciotti Garibaldi
γιού του προηγούμενου και συνεχιστή του έργου του, η ιταλική κυβέρνηση με την πρόφαση της τήρησης της ουδετερότητας, στην πραγματικότητα διασφαλίζοντας τα γαιοπολιτικά της σχέδια για την περιοχή, απαγόρευσε την στρατολογία εθελοντών και εμπόδισε την αναχώρηση εκείνων που το επιχείρησαν.Τελικά ο στρατηγός Ricciotti Garibaldi, με μικρή ομάδα εθελοντών και τους γιούς του Peppino
Peppino Garibaldi
και Ricciotti jr μπόρεσαν να φθάσουν στην Ελλάδα στις 20 Οκτωβρίου 1912 και ενώ ήδη είχε συγκροτηθεί ελληνικό γαριβαλδινό σώμα. Λίγες ημέρες αργότερα ακολούθησαν και η σύζυγός του Constance με τον μικρότερο γιό του Menotti jr και την θυγατέρα του Annita-Italia. Στην Αθήνα πλήθος ενθουσιωδών ελλήνων εθελοντών είχαν τρέξει να ανταποκριθούν στην πρόσκληση που δημοσίευσε ο βουλευτής Ζακύνθου, πρώην υπουργός και πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Αλέξανδρος Ρώμας(1863-1914)
Αλέξανδρος Ρώμας
Στους οπλίτες δόθηκαν από τα εθνικά αποθέματα εξοπλισμός εκστρατείας και μακρύκανα γαλλικά τυφέκια γκρά (Gras 1874)
με την ξιφολόγχη και τις βολίδες τους (11 mm), γεγονός που προκάλεσε σχόλια καθώς το όπλο έβγαζε καπνό προδίδοντας τη θέση του μαχητή,όμως δεν υπήρχε τότε η δυνατότητα εφοδιασμού των εθελοντών, όμοια με του υπόλοιπου στρατού, με το σύγχρονο αυστρουγγρικό επαναληπτικό τυφέκιο μάνλιχερ (Mannlicher-Schnauer) .
Στους αξιωματικούς παραχωρήθηκαν περίστροφα αξιωματικών του τακτικού στρατού (Mod. 1873 και 1874)
Mod 1873
Mod 1874.
Η κοινωνική, μορφωτική και οικονομική κατάσταση των εθελοντών είναι αξιοπρόσεκτη καθώς προήρχοντο από όλες τις τάξεις της ελληνικής κοινωνίας . Σημειώνεται ότι οι πρώτοι τραυματίες ήταν «…ο λοχίας Μπούχαλης καφεπώλης Αθηνών,ο δεκανεύς Θωμόπουλος φοιτητής κάτοικος Αθηνών και ο οπλίτης Παπαδημητρόπουλος έμπορος εξ Αχαϊας…» . Βεβαίως μεταξύ των εθελοντών αξιωματικών πολλοί ήταν οι αριστοκράτες και οι προβεβλημένοι αστοί, όπως ο μεσήνιος λοχαγός Πεζικού Δημήτριος Μπαρδόπουλος, που είχε διακριθεί στη μάχη του Γρίμποβου το 1897 (γαμβρός επ’ αδελφή του υπουργού εθνικής οικονομίας Ανδρέα Μιχαλόπουλου), ο κερκυραίος βουλευτής ποιητής Λορέντζος Μαβίλης εθελοντής της επανάστασης της Κρήτης και τραυματίας του πολέμου του 1897, οι επίσης κερκυραίοι , βορειοηπειρωτικής καταγωγής , Αριστοτέλης Τοπάλης και Γεώργιος Γιοβάνης, ο ιθακήσιος Νικόλαος Καρβούνης δημοσιογράφος,οι ζακύνθιοι Ναθαναήλ Δομενεγίνης πρώην νομάρχης,Διονύσιος-Προκόπιος Μαρτινέγκος διευθυντής τηλεγραφείου και Δημοσθένης Δαπόντες μηχανικός, ο ψαριανός εργοστασιάρχης Γεώργιος Χατζηκυριάκος, οι αθηναίοι δημοτικοί σύμβουλοι δικηγόρος Τέλλος Πρινόπουλος και Αλέξανδρος Γέροντας, ο ολυμπιονίκης της σκοποβολής ,δικηγόρος Ιωάννης Θεοφιλάκης, ο γιατρός Βασίλειος (Βάσος) Βέργης και ο εργολάβος Γεώργιος Σκορδαράς, ο πειραιώτης δημοτικός σύμβουλος δικηγόρος Αλέξανδρος Βραχνός, οι σπαρτιάτες φοιτητές Λεωνίδας Μελετόπουλος της νομικής και Παναγιώτης Σταθόπουλος της ιατρικής, οι πολιτευτές Γορτυνίας Θεόδωρος Ματζουράνης και Κορίνθου Αθανάσιος Νοταράς , ο βουλευτής Καλαμπάκας Αλεξάκης Τάκης οι βετεράνοι των κρητικών επαναστάσεων Κωνσταντίνος Γερακάρης πρώην δήμαρχος Ρεθύμνου, πατέρας τεσσάρων στρατευμένων στον πόλεμο γιών, Παναγιώτης Κονδύλης καθηγητής του Αρσακείου και οι δικηγόροι Ιωάννης Αθανασιάδης, Ίων, Κεφαλάς και Ιωάννης Ταμιολάκης, οι μανιάτες γιατροί Γιαννακάκος Ραζέλος (αρχίατρος του σώματος) και Ηλίας Μαυρομιχάλης όπως επίσης οι ιερείς παπα-Φώτης ως λοχαγός, ιερομόναχος Αγαθάγγελος Καπάκας ως ανθυπολοχαγός και ο ζακύνθιος παπα -Μαρούδας .
Όμως ενώ οι γαριβαλδινοί σχεδίαζαν την κατάταξη των υπολοίπων εθελοντών σε δεύτερο σώμα υπό τον Garibaldi, συνέβη στις 24 Οκτωβρίου το ατύχημα της 5ης Μεραρχίας στο Σόροβιτς και διατάχθηκε ο Ρώμας να αναχωρήσει αμέσως για την Μακεδονία. Πριν την αναχώρησή του το σώμα επιθεωρήθηκε στα προπύλαια τις 24 από τον Garibaldi και στις 25 Οκτωβρίου από τον πρωθυπουργό και Υπουργό
Στρατιωτικών Ελευθέριο Βενιζέλο. Στις 26 αναχώρησε με δυο επιτεταγμένα ατμόπλοια για τον Βόλο στα οποία στο πρώτο επικεφαλής των τριών λόχων ήταν ο Ρώμας και στο δεύτερο με τους άλλους τρεις ο Μπαρδόπουλος, που ενεργούσε ως επιτελάρχης. Από το Βόλο οι γαριβαλδινοί μεταφέρθηκαν στη Λάρισα με το τραίνο και στη συνέχεια πεζοπορώντας πέρασαν το Σαραντάπορο και από εκεί
μέσω Ισβόρου και Κοζάνης στη Σιάτιστα όπου και εντάχθηκαν στο απόσπασμα του αντισυνταγματάρχη Ηπίτη
Συνταγματάρχης Ιππίτης στη σχολή Ευελπἰδων
. Στη συνέχεια εκκαθάρισαν την περιοχή από μονάδες εξοπλισμένων με μάουζερ (mauser) χωρικών του Μπεκήρ αγά και έφθασαν στα Γρεβενά απ’ όπου συνεχίζοντας την εκκαθάριση, προωθήθηκαν στο Μέτσοβο και εντάχθηκαν στα διοικούμενα από τον συνταγματάρχη Δημήτριο Ματθαιόπουλο
Δημήτριος Ματθαιόπουλος
τμήματα της στρατιάς Ηπείρου της οποίας διοικητής ήταν ο αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Σαπουντζάκης.
Στο μεταξύ στην Αθήνα συγκροτήθηκε το δεύτερο γαριβαλδινό σώμα ελλήνων,βρετανών, ιταλών και άλλων, εθελοντικό υπό τη διοίκηση του Pepino Garibaldi, με την ίδια συγκρότηση, ενδυμασία και οπλισμό. Το δεύτερο σώμα αναχώρησε για το μέτωπο στις 17 Νοεμβρίου και συνάντησε το πρώτο στο Μέτσοβο στις 20 Νοεμβρίου.
Μάχη
Στις 24 Νοεμβρίου ο Σαπουντζάκης,για να κάνει αποτελεσματικότερη την πολιορκία των οχυρών του Μπιζανίου, εξέδωσε διαταγή καταλήψεως των Ιωαννίνων και ανέθεσε στον Ρώμα με τους γαριβαλδινούς «…να καταλάβη τον Δρίσκον και τα παράλια της λίμνης..».
Σύμφωνα με δημοσίευμα στην «Εστία» του γαριβαλδινού δημοσιογράφου Νίκου Καρβούνη (αργότερα από τα ιστορικά στελέχη του ΚΚΕ)
Ο Νίκος Καρβούνης (αριστερά) στο βουνό, μαζί με τον λογοτέχνη Δημήτρη Χατζή
η προώθηση των τμημάτων έγινε ως εξής:
«…Μετά ολιγοήμερον παραμονήν εις το Μέτσοβον, όπου εχιόνιζε διαρκώς και όπου έφθασαν οι έλληνες ερυθροχίτωνες , διανύσαντες παρασάγγας τόσας , όσας δεν ονειρεύθη ,βέβαια, ο μακαρίτης Ξενοφών, συνηντήθησαν με τους ερυθροχίτωνας του στρατηγού Γαριβάλδη και μίαν πρωίαν εξεκίνησαν διά την κατάληψιν του Δρίσκου. Παρήλασαν προ του καταλύματος του γηραιού στρατηγού με την κυματόεσσαν γενειάδα και το πολυδοξασμένο όνομα κατά λόχους, με τας σάλπιγγας ηχούσας, ζητωκραυγάζοντες, ζωηροί, ακμαίοι, εύθυμοι, προαισθανόμενοι τον θρουν των πτερύγων της νέας Δόξης εις το κρυστάλλινον αιθέρα της ηλιολούστου εκείνης χειμερινής πρωίας. Προεπορεύετο έφιππος της πυρίνης φάλαγγος ο Αρχηγός μόλις αποχαιρετίσας τον Γαριβάλδι, αφού εζητωκραύγασεν υπέρ της Ελλάδος και του στρατηγού. «Ιδού μία αρετή των ευσάρκων, δεν μπορούν να φύγουν προ του εχθρού», είπε γελών, γαλλιστί προς τον μειδιώντα στρατηγόν, μόλις ίππευσεν ο Αρχηγός. «Ζήτω ο Αρχηγός Ρώμας ! ηκούσθη βροντώδης ανακραυγή .Την αντελάλησαν τα πάλευκα βουνά του Μετσόβου και ο πύρινος όγκος των ελλήνων γαριβαλδινών εξελίχθη επί της στενωπού που φέρει προς τα Ιωάννινα. Οκόμης Ρώμας επί κεφαλής . Ας μη παραξενευθούν οι τους τίτλους απεχθανόμενοι έλληνες δια την τιτλοφορίαν αυτήν. Διότι ο κ. Αλέξανδρος Ρώμας , ο άλλοτε προεδρεύσας του Εθνικού Συνεδρίου και υπουργεύσας, όταν φορή τον χιτώνα τον ερυθρόν –και τον φορεί δευτέραν φοράν-είναι ο κόμης Ρώμας, των Ρώμα της ευγενούς Βισέντζας ο άξιος απόγονος, των Ρώμα της γλυκείας Ζακύνθου, ο ευλαβής συνεχιστής του Μουκίου Ρώμα ,
Μούκιος Ρώμας (1629-1670)
του Κανδιάνου «του γενναίου μεταξύ των γενναίων» μαχητού του Χάνδακος ο έκγονος.
Κανδιάνος Ρώμας
Οπίσω από τον κόμητα έφιπποι και πεζοί οι υπασπισταί του επιτελείου του, ο Λαυρέντιος Μαβίλης,
ο Ναθαναήλ Δομενεγίνης, ο Αριστοτέλης Τοπάλης, ο Αλέξανδρος Γέροντας, ο Αλεξάκης Τάκης και άλλοι…»
Τα ξημερώματα της 26ης Νοεμβρίου τρεις λόχοι με τον προαχθέντα για την ανδρεία του σε ταγματάρχη Μπαρδόπουλο,εξασφάλισαν την στενωπό των Λυγκιάδων και κατέλαβαν το τουρκικό στρατόπεδο του Δρίσκου, ενώ οι άλλοι τρεις λόχοι με τον Ρώμα απώθησαν τους τούρκους στην πεδιάδα και συνδέθηκαν με τις επιχειρούσες μονάδες του ελληνικού πεζικού . Οι οχυρωμένοι εξακόσιοι Τούρκοι του λόφου ετράπησαν σε φυγή, αφήνοντας σκηνές, όπλα και αιχμαλώτους. Κατά το απόγευμα έφθασαν η μονάδα του Garibaldi και τα εθελοντικά σώματα των κρητών οπλαρχηγών Μακρή και Κριάρη.
Στο χειρουργείο που είχε οργανωθεί στη μονή Σωτήρος με τη Ασπασία Ι. Ράλλη Μαυρομιχάλη, τοποθετήθηκαν για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους η σύζυγος και η θυγατέρα του Garibaldi.
Την επομένη 27η Νοεμβρίου, οκτώ χιλιάδες τούρκοι με δυο μυδραλιοβόλα και υποστηριζόμενοι από το βαρύ πυροβολικό του νησιού και της Καστρίτσας , επιτέθηκαν εναντίον των ελληνικών θέσεων από την κορυφογραμμή προφήτη Ηλία Μονή Τζούρας (όπου ο λόχος Γιοβάνη-Μαβίλη-Τοπάλη) έως τη λίμνη.
Σύμφωνα με την τότε τακτική «έφιπποι και ξιφήρεις» οι αξιωματικοί με πρώτο τον Ρώμα κατεύθυναν την μάχη και απέκρουσαν την επίθεση .Τραυματίσθηκαν όμως οι Μπαρδόπουλος, Βέργης και Σκορδαράς ενώ στους νεκρούς προστέθηκαν ο πειραιώτης Βραχνός και ο κρητικός οπλαρχηγός Μακρής.
Την 28η Νοεμβρίου οι τούρκοι επανέλαβαν με βιαιότητα την επίθεση με μεγαλύτερες δυνάμεις και υπό την συνεχή κάλυψη του πυροβολικού, καθώς είχαν τοποθετήσει τηλεβόλα και στο χάνι της Λεύκας κοντά στη λίμνη. Παρά την ενίσχυση των ελληνικών δυνάμεων με ένα ορειβατικό πυροβόλο (Schneider-Danglis των 75 χιλ)
και 44 άνδρες οπλισμένους με μάνλιχερ , άρχισαν να παρουσιάζονται προβλήματα : πρώτα μεγάλες ελλείψεις σε φυσίγγια, αφού δεν είχε έρθει ακόμη ο εφοδιασμός που είχε ζητηθεί\από τα Γρεβενά κι ύστερα σημαντικές απώλειες ιδιαίτερα σε αξιωματικούς. Ο Μπαρδόπουλος ξανατραυματίσθηκε αυτή τη φορά σοβαρά στο πόδι και ο Ρώμας στο χέρι . ΄Ετσι ετέθησαν εκτός μάχης ταυτόχρονα ο Αρχηγός και ο επιτελάρχης. Από τους αμυνόμενους στην κορυφογραμμή προφήτη Ηλία- Μονή Τζούρας, έπεσαν νεκροί οι Μαβίλης, Τοπάλης και Γερακάρης και τραυματίσθηκαν σοβαρά ο Γιοβάνης και αργότερα ο Χατζηκυριάκος. Με την αποχώρηση των ελλήνων αρχηγών την διοίκηση ανέλαβε o Pepino Garibaldi.
Ύστερα από αυτά, ο συνταγματάρχης Ματθαιόπουλος εκτιμώντας την κατάσταση διέταξε την σύμπτυξη των τμημάτων στο Μέτσοβο. Οι ερυθροχίτωνες απαγκιστρώθηκαν το απόγευμα με εξαιρετική τάξη προς το Χάνι Καμπέρ-αγά και από εκεί προς Πέτρα , μεταφέροντας τους τραυματίες τους . Είχαν χάσει 200 συμπολεμιστές τους αλλά είχαν αφαιρέσει από την τουρκική δύναμη που υπεράσπιζε τα Γιάννενα περισσότερους από 1400 μαχητές . Στο Δρίσκο παρέμειναν, αναμένοντας την απελευθέρωση, θαμμένοι οι νεκροί τους: ανάμεσά τους ο Μαβίλης,
ο Τοπάλης , ο Βραχνός , ο Μακρής και ο Γερακάρης, που την παραμονή του θανάτου του είχε πει στον Μαβίλη, καθώς μαζί από ψηλά αγνάντευαν την πόλη και τη λίμνη με το νησί της: «Τι θαύμα τα Γιάννενα ! Αξίζει κανείς να πεθάνη για να τα πάρη».
Βιβλιογραφία κατ’ επιλογήν
[…] Ημερολόγιον Σκόκου, τεύχος 29 (1914) σ.45-48.
Χατζόπουλος Δ., Οι γαριβαλδινοί και η μάχη του Δρίσκου, εν Αθήναις εκδοτικός οίκος Φέξη,1914
Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο , Γαριβαλδινές αναμνήσεις στην Ελλάδα, Αθήνα 1982.
Κουρκουμέλης Ν.Κ., «Έλληνες και ξένοι εθελοντές στον ελληνο-τουρκικό πόλεμο του 1897» , Ηπειρωτικά Χρονικά, τόμος 43, Ιωάννινα 2009, σ.179-216
Περάνθης Μ., Λορέντσος Μαβίλης, Άπαντα. Αθήνα, 1962.
Luigi Lotti, «Le spedizioni garibaldini in Grecia» Indipendenza e unitα nazionale in Italia ed in Grecia, Φλωρεντία, 1987
Αναζήτηση
Corfu Museum
Corfu Museum….τι μπορεί να είναι αυτό;
Θα το έλεγα με μια λέξη…. Αγάπη! Για ένα νησί που το γνωρίζουμε ελάχιστα. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε ν’ αγαπήσουμε ότι δεν το γνωρίζουμε. Στόχος λοιπόν είναι να το γνωρίσουμε όσο πιο βαθιά μπορούμε, μέσα από το χθες και το σήμερα, γιατί αλλιώς πως θα το αγαπήσουμε; Αγαπάω ατομικά και ομαδικά έχει επακόλουθο…. φροντίζω….. μάχομαι… και σέβομαι. Αγάπη προς την Κέρκυρα είναι το Corfu Museum και τίποτε άλλο.
Μετρητής
- Εμφανίσεις Άρθρων
- 4538268