Σπύρος Κατέχης ο κατάσκοπος από τα Διαπόντια Νησιά.

Ο Σπύρος Κατέχης στη σπηλιά της Μονολίθου. Ιούνιος 1944

Γράφει ο δημοσιογράφος Γιώργος Ζαχαριάδης

1943 : Ο πόλεμος μαίνεται στη Μεσόγειο και φυσικά στο νοτιοανατολικό Αιγαίο. Οι συμμαχικές δυνάμεις μαζί με τους Ιερολοχίτες δίνουν σκληρό αγώνα στη θάλασσα και στα νησιά. Τα χτυπήματα που επιφέρουν στις εχθρικές δυνάμεις είναι καθοριστικά και καίρια. Και στον αγώνα αυτόν η Ρόδος αναλαμβάνει να διαδραματίσει ένα καθοριστικό ρόλο στον πόλεμο κατά των Γερμανών, ώστε να επιταχυνθεί το τέλος του πολέμου. Λόγω θέσης η Ρόδος επιλέγεται από τους Συμμάχους που βρίσκονται στο Κάιρο ,να αποτελέσει το κατασκοπευτικό κέντρο για να συγκεντρώνονται οι απαραίτητες πληροφορίες για τις κινήσεις του εχθρού και να αξιοποιούνται ανάλογα ,κυρίως από τη βρετανική αεροπορία ,αλλά και από το ναυτικό.

Όπως αναφέρει στο βιβλίο του «Ρόδος ’43-44 Μέρες αντίστασης και προδοσίας» ο εκλεκτός δημοσιογράφος και ιστορικός ερευνητής Κώστας Φ.Τσαλαχούρης «οι σύμμαχοι ήθελαν περισσότερες δραστηριότητες στην καρδιά της γερμανικής διοίκησης στην πλευρά της νότιας Ανατολής. Γνώριζαν ότι η μεραρχία εφόδου που έδρευε στη Ρόδο εξαρτιόταν κατευθείαν από το ανώτατο Διοικητή της Νότιας Ανατολής και διοικητή της Ομάδας Στρατιών F ,ο οποίος λάμβανε οδηγίες από το Αρχηγείο της Βέρμαχτ, τον στρατάρχη Κάιτελ.. ο χρονικό διάστημα αυτό είχαν σημειωθεί οι αιφνιδιαστικές επιχειρήσεις των Γερμανών και η ανακατάληψη όλων των νησιών και η οδηγία του ίδιου του Χίλτερ στις 23 Ιουλίου 1943 για την άμυνα του νοτιοανατολικού χώρου.» Με κανένα τρόπο δεν έπρεπε να εισέλθει η Τουρκία στον πόλεμο, στο πλευρό της Γερμανίας. '

Ο Σπύρος Κατέχης εκδίδει το βιβλίο «Μαρτυρίες Κατασκόπων της Ρόδου 1943-1945»

Γεννήθηκα στο Ασσουάν της Άνω Αιγύπτου, το 1919. Ο πατέρας μου καταγόταν από την Κέρκυρα. Κατατάχτηκα στο 10ο Σύνταγμα Πεζικού το 1940, υπηρέτησα στο κεντρικό μέτωπο της Αλβανίας, στο βόρειο μέτωπο και στη Μακεδονία, εναντίον των Γερμανών αυτή τη φορά. Με την οπισθοχώρηση έγινα μέλος της Αντίστασης και ηγήθηκα της πρώτης ομάδας ανταρτών της Ηπείρου και της Κέρκυρας που οργάνωσε την Εθνική Αντίσταση.

Το Σεπτέμβριο του 1943, με την παράδοση των Ιταλικών Δυνάμεων στους Συμμάχους, η αντάρτικη ομάδα μου βοήθησε τους Ιταλούς στη σύλληψη των Γερμανών της Κέρκυρας. Με μεγάλο κίνδυνο και κακουχίες έφτασα στο Μπρίντιζι της Ιταλίας όπου στη Διοίκηση της Υπηρεσίας Πληροφοριών ο Λοχαγός Τσώρτσιλ, μοι ζήτησε να εκπαιδευτώ στην Ιταλία και να προσφέρω τις υπηρεσίες μου στον κοινό αγώνα. Δέχτηκα και το πρώτο ήταν να μάθω καλά Ιταλικά και ειδικά τη μιλανέζικη διάλεκτο. Στην 8η Στρατιά, εκπαιδεύτηκα σε τρόπους περισυλλογής πληροφοριών, στην πραγματοποίηση σαμποτάζ και στις πτώσεις με αλεξίπτωτο. Το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής, ζήτησε επειγόντως από την 8η Στρατιά την αποστολή μου στο Κάιρο γιατί είχε δημιουργηθεί θέση αρχηγού αποστολής, σε κατεχόμενη περιοχή. Μου ζήτησαν να έρθω στη Ρόδο. Δέχτηκα. Υπήρχε διάχυτη εντύπωση ότι στη Ρόδο θα χρησιμοποιούσα περισσότερο τα Ιταλικά που είχα μάθει σε ειδικό σχολείο στο Μπρίντιζι όπου ήταν η βάση του στρατηγείου της 8ης Στρατιάς. Χάρηκα πολύ όταν άκουσα άψογα ελληνικά στη Ρόδο.

'Ετσι, ο Κερκυραίος στρατιώτης Σπύρος Κατέχης-με εντολή των Συμμάχων- εγκαταλείπει το Κάιρο στις 25 προς 26 Απριλίου με το ταχύπλοο σκάφος ΑΡΜΑΝΤΙΛΟ της συμμαχικής υπηρεσίας και αποβιβάζεται στον όρμο Αρμενιστής της περιοχής Μονολίθου.

Και εκεί ψηλά στο βουνό στήνεται το αρχηγείο του κατασκοπευτικού κλιμακίου που έδρασε μέχρι το τέλος του πολέμου τον Μάιο του 1945. Στην περιοχή αυτή σε μια σπηλιά του απόκρημνου βουνού ,στο «Λημέρι», εγκαταστάθηκε ο ασύρματος των κατασκόπων όπου –εκτός από τον Σπύρο Κατέχη- σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν ο υπολοχαγός Γιώργος Διαμαντίδης και ο ασυρματιστής Αντώνης Νεσγός .

Λόγω Θέσης η Ρόδος επιλέγεται από τους Συμμάχους που βρίσκονται στο Κάιρο ,να αποτελέσει το κατασκοπευτικό κέντρο για να συγκεντρώνονται οι απαραίτητες πληροφορίες για τις κινήσεις του εχθρού και να αξιοποιούνται ανάλογα ,κυρίως από τη βρετανική αεροπορία ,αλλά και από το ναυτικό. Όπως αναφέρει στο βιβλίο του «Ρόδος '43-44 Μέρες αντίστασης και προδοσίας» ο εκλεκτός δημοσιογράφος και ιστορικός ερευνητής Κώστας Φ.Τσαλαχούρης «οι σύμμαχοι ήθελαν περισσότερες δραστηριότητες στην καρδιά της γερμανικής διοίκησης στην πλευρά της νότιας Ανατολής. Γνώριζαν ότι η μεραρχία εφόδου που έδρευε στη Ρόδο εξαρτιόταν κατευθείαν από το ανώτατο Διοικητή της Νότιας Ανατολής και διοικητή της Ομάδας Στρατιών F ,ο οποίος λάμβανε οδηγίες από το Αρχηγείο της Βέρμαχτ, τον στρατάρχη Κάιτελ.

Οι επιχειρήσεις αυτές έφεραν τις κωδικές ονομασίες ERRATIC και ERRATIC II.
Και φυσικά το κλιμάκιο είχε και συνεργάτες τους κυρίως τους κατοίκους της Μονόλιθου ,που όλοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά γνώριζαν για την ύπαρξη του, αλλά το κρατούσαν σαν εφτασφράγιστο μυστικό. χωρίς ποτέ να προδώσει κανείς.
‘Όμως μια νεαρή τσοπάνισσα από το χωριό,η Μαρία Μαλανδρή ,είχε αναλάβει την πιο δύσκολη αποστολή: Με μεγάλο κίνδυνο της ζωής της μετέφερε σχεδόν καθημερινά στη σπηλιά των κατασκόπων τρόφιμα ,αλλά και πληροφορίες για τις κινήσεις του εχθρού που της έδιναν οι συνεργάτες του κατασκοπευτικού κλιμακίου. Μάλιστα, μια φορά τρεις Γερμανοί στρατιώτες έφτασαν πάνω από τη σπηλιά, αλλά με διάφορα συνθηματικά σφυρίγματα κατόρθωσε να ενημερώσει τους κατάσκοπους που μπόρεσαν να κρυφτούν και να μην εντοπιστούν !..

Ρόδος 21 Απριλίου 1944 Στις 11:00 η ώρα μπήκαμε σ έναν κόλπο, ο οποίος δεν ήταν ορατός από τις πορείες των πλοίων. Στον κόλπο αυτό βρήκαμε άλλες δύο αποστολές της υπηρεσίας μας, που περίμεναν την εντολή του στρατηγείου, για την ημέρα της πραγματοποίησης της επιχείρησής τους. 'Ολα τα πειρατικά καΐκια είχαν καμουφλαριστεί για να μη γίνουν αντιληπτά από τα Γερμανικά αεροπλάνα που πετούσαν ψηλά για την ανακάλυψη των συμμαχικών πλοίων.

Η αποστολή της Ρόδου είχε μεγάλη σημασία και έπρεπε να επιτύχει γι αυτό είχαν στείλει το λοχαγό «Lee» ο οποίος θα με συνόδευε στην απόβασή μου στη Ρόδο. Στην ακτή, με περίμεναν μερικοί συνεργάτες με τους οποίους θα ταύτιζα για αρκετό χρόνο την τύχη μου. Μεταξύ αυτών όταν έφτασα στη νέα μου κατοικία, μια αετοφωλιά στο Μονόλιθο, πάνω σε πανώριους βράχους , απρόσιτους και τρομακτικούς, ήταν και η Μαρία Μαλανδρή, που βοήθησε τα μέγιστα το έργο μας στη σπηλιά του Μονολίθου.

Σημαντικοί συνεργάτες του κατασκοπευτικού κλιμακίου βρίσκονταν στην πόλη της Ρόδου. Μεταξύ αυτών και ο Μιχάλης Βρούχος (που αργότερα εκτελέστηκε μαζί με τον Γιώργο Κωσταρίδη) για τον οποίο ο Κώστας Τσαλαχούρης γράφει στο βιβλίο του ότι «η στρατολόγηση (του Μιχάλη Βρούχου) στο συμμαχικό αγώνα γίνεται αμέσως όχι μόνο λόγω της ειδικότητας του ,αλλά γιατί τον διακρίνει η σοβαρότητα και η εργατικότητα. Είναι θετικός και μεθοδικός. Αεικίνητος, συνεχώς βρίσκεται σε επιφυλακή μήπως ο ασύρματος σιγήσει.

Σε κάθε εμπόδιο ,είτε πρόκειται για βλάβη, είτε πρόκειται να φορτιστούν οι μπαταρίες ,ο Βρουχος δίνει το παρών και πηγαίνει ο ίδιος στη Μονόλιθο για τις επιδιορθώσεις. Μεταφέρει επίσης πληροφορίες και τα σημειώματα από τη Ρόδο με κίνδυνο να συλληφθεί στο κάθε μπλόκο.

 Με την άφιξη του Κατέχη και την έναρξη της δραστηριότητας της ERRATIC II ο ασύρματος έχει επαφή με το Κάιρο δύο και τρεις φορές την ημέρα. Μεταδίδει τα πάντα. Αυτός ο ρυθμός δεν θα «σπάσει». Θα συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η εντολή που έχει ο Βρούχος να συναντιέται με αλλοεθνείς πληροφοριοδότες , τον κάνει πολύ προσεκτικό».
Οι πληροφορίες του Βρούχου, της Μαρίας Μαλανδρή, των κατοίκων του Μονολίθου και των άλλων συνεργατών , είναι αφάνταστα χρήσιμες για τον Κατέχη ,τον Νεσγό και τον Διαμαντίδη που από το «Λημέρι» τις μεταφέρουν στο κέντρο του Κάιρου από όπου τα συμμαχικά αεροπλάνα θα ξεκινήσουν τις επιδρομές στα αεροδρόμια της Καλάθου και των Μαριτσών και της Αστυπάλαιας και θα καταστρέψουν τον εχθρικό αεροπορικό στόλο, με παράλληλες επιθέσεις σε συγκεκριμένους στόχους των Γερμανών.

Οι δύο άντρες της Εθνικής Αντίστασης, κρύβονταν για μεγάλα διαστήματα στην πόλη της Ρόδου. Το σπίτι που τους φιλοξένησε και τους παρείχε προστασία, με κίνδυνο της ζωής των ιδιοκτητών του ήταν το σπίτι της οικογένειας Βασιλείου. Το νεοκλασικό, με θέα τη θάλασσα και το νοσοκομείο, μπροστά στη μύτη του εχθρού, που έδωσε σήμερα τη θέση του στο ξενοδοχείο «Σεμί ραμις», των παιδιών του Όμηρου Βασιλείου.

H επιχείρηση ERRATIC II
Για την επιχείρηση ERRATIC και το κατασκοπευτικό κλιμάκιο στη Ρόδο ο Γιώργος Βρούχος στις (αδημοσίευτες) «Αναμνήσεις» του γράφει τα εξής αποκαλυπτικά :

«Από τον Ιανουάριο του 1943 το Βρεταννικό Αρχηγείο είχε εκπονήσει σχέδιο επιχειρήσεως που είχε κύριους στόχους την Ρόδο και την Κάρπαθο ώστε να περιέλθει στους Συμμάχους ο έλεγχος του Αιγαίου. Η επιχείρηση αυτή ονομάστηκε ACCOLADE. Μεσολάβησε όμως η απόβαση στη Σικελία που απορρόφησε όλα τα διαθέσιμα μέσα. Οι ‘Αγγλοι πίστευαν ότι μετά την κατάληψη της Σικελίας η Ιταλία θα συνθηκολογούσε και τον Απρίλιο, σε μια στρατιωτική σύσκεψη στο Κάιρο, ξανασυζήτησαν την κατάληψη της Ρόδου και της Καρπάθου.

Χρειάζονταν όμως καταδιωκτικά αεροπλάνα μεγάλης εμβέλειας τα οποία ζήτησαν από τον Στρατηγό Αιζενχάουερ. Το αίτημα συζητήθηκε στην συνάντηση του Αυγούστου 1943 αλλά ο Αιζενχάουερ υποστήριξε ότι η απόβαση στην Νορμανδία είχε απόλυτη προτεραιότητα και ήθελε να διατεθούν σ’αυτήν όλα τα στρατεύματα και όλα τα μέσα. ‘Ετσι η κατάληψη της Ρόδου ματαιώθηκε.

Ο Τσώρτσιλ στα απομνημονεύματα του (Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, Τόμος Χ, κεφάλαιο ΧΙΙ) γράφει: «Παρόλο ότι μπορούσα να κατανοήσω τη γνώμη των στρατηγών, είχα και έχω την πεποίθηση ότι η κατάκτηση της Ρόδου ήταν δυνατή. Εν τούτοις συμμορφώθηκα. Και αυτή υπήρξε μια από τις πιο πικρές απογοητεύσεις μου κατά τη διάρκεια του πολέμου.»

‘Ετσι αντί της αποβάσεως έγινε η πρώτη αποστολή στη Ρόδο κλιμακίου της SOE στις 15 Αυγούστου 1943, εικοσιτρείς μέρες πριν την συνθηκολόγηση της Ιταλίας την οποία οι Άγγλοι περίμεναν και για την οποία είχαν αρχίσει επαφές. Η Special Operations Executive (SOE) ήταν μια βρετανική οργάνωση που δημιουργήθηκε το 1940 για να διεξάγει κατασκοπεία, δολιοφθορές και αναγνωρίσεις στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Ευρώπη και για να βοηθήσει τα τοπικά κινήματα αντίστασης κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.που είχε συσταθεί τον Ιούλιο του 1940 με άκρα μυστικότητα για να οργανώσει τον πόλεμο των μετόπισθεν εναντίον των Γερμανών και των συμμάχων τους.

Στις 26 Απριλίου 1944, Τρίτη του Πάσχα, αποβιβάστηκε στην παραλία της Μονολίθου τρίτη αποστολή, η ERRATIC II, με τον Σπύρο Κατέχη και τον Βασίλη Κλημέντο. Ασυρματιστής παρέμεινε ο μέχρι τότε Αντώνης Νεσγός.

Την ταυτότητά μου την έβγαλα στο Κάιρο, δεν την ξεχώριζες από αυθεντική. Την είχε φτιάξει ειδικός πλαστογράφος. Πραγματικά δεν μπορούσε κανείς να πιστέψει ότι δεν ήταν γνήσια. Το χρώμα της ήταν πρασινωπό, η φωτογραφία όπως σε όλες τις ταυτότητες. Το όνομά μου ήταν Σπύρος Γεωργιάδης, από τη Μαλώνα.

Ένα πρωινό πληροφορήθηκα ότι άλλαξαν το χρώμα από τις ταυτότητες και από πράσινο, το χαρτονάκι έγινε άσπρο. Το θέμα το συζήτησα με τον παπα-Κλήμη, κι ο παπάς κάλεσε τον Κλεάνθη Παπασταμάτη και του το είπε. Ο Κλεάνθης προσφέρθηκε να χρησιμοποιήσω τη δική του ταυτότητα, αλλά βρέθηκε καλύτερη λύση: να βγάλω καινούργια ταυτότητα με τα στοιχεία του Κλεάνθη.

Ο τελευταίος και πάλι δέχτηκε χωρίς δυσκολία. Ο παπα-Κλήμης φώναξε τότε το Γιάννη Χαρτοφύλη που ήταν βοηθός καραμπινιέρος στο Σταθμό Χωροφυλακής του Μονολίθου. Έτσι, χωρίς φασαρία, απέκτησα μία αυθεντική ταυτότητα «Κλεάνθης Παπασταμάτης» του Κωνσταντίνου. Πληρώσαμε μία χρυσή λίρα στον Ιταλό καραμπινιέρο του Σταθμού και άλλαξα όνομα από Γεωργιάδης σε Κλεάνθης Παπασταμάτης.

10 Μαΐου 1944
Μεταμφιεσμένος σε αγροτοεργάτη, κάθισα στο φορτηγό που ήταν φορτωμένο με φελλούς δέντρων και κάπνιζα το ροδίτικο τσιγάρο μου, που ήταν χειρίστης ποιότητας και που οι χωρικοί κάπνιζαν, για να δίνω την εντύπωση ότι ήξερα την πόλη και γνώριζα καλά όλους τους ανθρώπους. Στο φορτηγό είχαν και ένα μεγάλο καλάθι με αυγά. Αυγά, έδιναν από δύο σε κάθε σκοπό που πλησίαζε το αυτοκίνητο.

Το έγγραφο αυτό περιγράφει την ανάληψη της ERRATIC II από τον Σπύρο Κατέχη και την συνοδεία του από την Θεανώ Γιάμαλη ηρωίδα της Ρόδου και μετέπειτα σύζυγο του Κατέχη. Η Θεανώ ως γυναίκα της αντίστασης βοήθησε στη μεταφορά σημειωμάτων και αντικειμένων από την πόλη της Ρόδου στον Μονόλιθο όπου ήταν το Λημέρι του συμμαχικού κλιμακίου

Το σπίτι που θα έμενα (στην οδό Ιωάννου Μεταξά των ιδιοκτητών του σημερινού Σεμίραμις), ήταν ωραίο, με πολλά δωμάτια, ισόγειο και με άλλον ένα όροφο που ήταν από κάτω, γιατί είχε μεγάλη υψομετρική διαφορά από το δρόμο. Είχε έναν κήπο, μ΄ έναν ανεμόμυλο που αντλούσε νερό από πηγάδι. Στο σπίτι αυτό έμεναν τα τέσσερα ανύπαντρα αδέλφια Βασιλείου..

. Με την άφιξή μου στο σπίτι των Βασιλείου αμέσως έτρεξα στο ντους και πλύθηκα. Τα τέσσερα αδέλφια με γέμισαν περιποιήσεις και κεράσματα. Από την επομένη της αφίξεώς μου άρχισα να μελετώ το χάρτη της πόλης για να μπορώ να βρω ακριβώς πού είχαν στήσει τα σημεία ελέγχου τους οι Ιταλο-Γερμανοί και πού εφρουρούντο αυτά τα οδοφράγματα. Επίσης τους δρόμους, γιατί είχε πολλούς δρόμους που ήταν αδιέξοδοι και δεν ήθελα να πατήσω πεπονόφλουδες σαν βρισκόμουν μόνος. Όταν έβγαινα στην πόλη ποτέ δεν είχα συνοδό, ο συνοδός μου προηγείτο μερικά μέτρα μπροστά ή πίσω, ώστε εάν συνέβαινε κάτι σε μένα να μην πάθει κανείς άλλος τίποτα. Βέβαια οι έξοδοί μου σπανίως εγίνοντο με τα πόδια, πάντα με ενοικιασμένο ποδήλατο. Το ποδήλατο, το πεταλιάριζα κατά τον Ιταλικό τύπο, με τα τακούνια, κι όχι με τη σόλα του παπουτσιού. Το απομεσήμερο βγήκα περίπατο με ποδήλατο, με προπορευόμενο τον Κλεόβουλο Χατζηγεωργίου, από τη Σορωνή που εργαζόταν σαν εισπράκτορας στα λεωφορεία που έκαναν τη συγκοινωνία με τα χωριά της Ρόδου.

Πήγα στο σπίτι του γερο-Φιλήμονα Γιαμαλή, ο οποίος είχε εκφράσει την επιθυμία να με γνωρίσει. Εκεί γνώρισα και την οικογένειά του, (είχα γνωρίσει ήδη τον Φίλιππο Γιαμαλή) γιατί είχε έρθει στο βουνό. Όταν γύριζα έβρισκα την οικογένεια Βασιλείου αναστατωμένη αν είχα αργήσει όπως και όταν έφευγα βιαστικά για το βουνό, μεταφέροντας όλα τα στοιχεία που έπρεπε να φύγουν για το Κάιρο.

Οι βομβαρδισμοί ήταν πυκνοί, καθημερινοί, μέρα και νύχτα. Τη νύχτα ήταν πιο πυκνοί και όσο περνούσαν οι μέρες γινόντουσαν πυκνότεροι. Στο σπίτι που έμενα χρησιμοποιούσαν για καταφύγιο ένα χώρο στο εσωτερικό της κατοικίας τους, όπου κάθε φορά που είχαμε και Γερμανικό ή Ιταλικό έλεγχο στο σπίτι, άνοιγαν την καταπακτή και κατέβαινα, έκλειναν την καταπακτή και πάνω έστρωναν το χαλί, έτσι δε φαινόταν τίποτα. Αλλά στους βομβαρδισμούς κατέβαιναν όλοι και εκεί έφερναν τη ντοματοσαλάτα μας, από φρέσκο αγγουράκι και ωραία ντομάτα του κήπου της οικογενείας Βασιλείου, μαζί με το κονιάκ και τα κοπανούσαμε, όπως συνήθως λέγεται. Ένα βράδυ, μια από τις κοπέλες, έτρεξε βιαστικά και ξέχασε να πάρει το αλάτι. Μπορείτε να φανταστείτε ότι η σαλάτα αυτή τη φορά ήταν άνοστη. Εκείνο το βράδυ, μία βόμβα έπεσε τόσο κοντά που μας έκανε να πηδήξουμε από το τράνταγμα με αποτέλεσμα να κουνηθεί το τραπεζάκι και να πέσει το κονιάκ. Έσπασε το μπουκάλι και χύθηκε το πολύτιμο υγρό και μας έβρεξε όλους. Μείναμε με την εντύπωση ότι μυρίζαμε κονιάκ για μέρες. Όταν έμπαινες από την είσοδο του σπιτιού όπου κρυβόμουν, βρισκόσουν σ΄ ένα μεγάλο δωμάτιο-χωλ, που γύρω-γύρω είχε δωμάτια και στο βάθος αριστερά, την κουζίνα και το λουτρό. Το πρώτο δωμάτιο δεξιά το είχαν παραχωρήσει σε μένα.

Απέναντι από την είσοδο, το σπίτι είχε μία βεράντα η οποία είχε μια θαυμάσια θέα, έβλεπες τη θάλασσα. Η βεράντα αυτή δεν ήταν ορατή από το δρόμο. Εκεί είχε ένα τραπεζάκι, και δύο τρεις καρέκλες. Εκεί μελετούσα τις πληροφορίες που έπαιρνα. Εκεί έγραφα τα μηνύματα για το Κάιρο, εκεί έγραφα την Έκθεσή μου προς την προϊσταμένη αρχή, σε μια φορητή γραφομηχανή. Από το δωμάτιό μου άκουγα τους Ιταλούς και τους Γερμανούς που περνούσαν απ΄ έξω και συζητούσαν μεταξύ τους. Λίγο πιο ψηλά, στο δρόμο υπήρχε και ένα οδόφραγμα χτισμένο και άφηνε ένα μικρό χώρο για να περνούν οι πεζοί. Ήταν η ιδανική τοποθεσία από απόψεως ασφαλείας γιατί οι Γερμανο-Ιταλοί δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι οι υπηρεσίες πληροφοριών του εχθρού τους, είχαν τόσο θράσος να μπαινοβγαίνουν μπροστά τους ανενόχλητοι.

Από τη βεράντα του σπιτιού παρακολουθούσαμε τα καΐκια που πήγαιναν στα νησιά και τις τορπιλάκατους των Γερμανών, καθώς και τα βαπόρια που έκαναν τη συγκοινωνία με νησιά εκτός Δωδεκανήσου. Από κει βλέπαμε τα Γερμανικά αεροπλάνα που περιπολούσαν τις παραλίες του νησιού. Μερικές φορές γίναμε μάρτυρες βομβαρδισμών των καραβιών από αγγλικά αεροπλάνα.

Είδαμε το αντιαεροπορικό να προσπαθεί να πετύχει τα αεροπλάνα. Είδαμε μερικά βράδια τα συμμαχικά αεροπλάνα να έρχονται και να ρίχνουν τις βόμβες τους σε Γερμανικούς στόχους στο λιμάνι και σε αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες. Άλλοτε είδαμε να βομβαρδίζουν το Μόντε Σμιθ, όπου εκτός από τις αντιαεροπορικές πυροβολαρχίες, υπήρχαν και πυροβόλα μεγάλου διαμετρήματος για την προστασία των ακτών της Ρόδου.

14 Μαΐου 1944
Κυριακή, στο πρόχειρο γραφείο μου, που ήταν το μεγάλο τραπέζι της τραπεζαρίας, όπου είχα απλώσει το χάρτη του νησιού, σημείωνα τα σημεία όπου οι Γερμανο-Ιταλοί είχαν εγκαταστήσει πυροβόλα, πολυβόλα, αντιαεροπορικά, προβολείς, και όπου είχαν τοποθετήσει νάρκες.

Οι Εκθέσεις μου για την κατάσταση που επικρατούσε στο νησί πλησίαζαν το ενάμιση κιλό χαρτί, πυκνά γραμμένο στη γραφομηχανή. Τα ετοίμαζα γιατί μόλις συμπλήρωνα τις Εκθέσεις μου θα ζητούσα να έρθει ένα μέσον να τα παραλάβει και να μας φέρει εφόδια σε καύσιμα(βενζίνη) για τη μηχανή που φόρτωνε τις μπαταρίες του ασυρμάτου, λάστιχα αυτοκινήτου που είχαμε ανάγκη για τις μετακινήσεις μας, με το φορτηγάκι του Σταυρή.

Με τη βοήθεια του Γιώργου Κωσταρίδη, Μιχάλη Βρούχου, Αργύρη Θεοχάρη, οι οποίοι αντλούσαν τις πληροφορίες τους από τρεις Ιταλούς, πλησίαζε η συμπλήρωση της στρατιωτικής αναγνώρισης του νησιού και θα έπρεπε σε λίγες μέρες να γυρίσω στο βουνό και να περιμένω εκεί την άφιξη του πλοίου για την αποστολή του μικρού θησαυρού που είχαμε συγκεντρώσει.

Μια φορά, στείλαμε ένα μήνυμα ότι στο ξενοδοχείο «των Ρόδων», επρόκειτο να γίνει μια επίσκεψη των στρατηγών της Νότιας πτέρυγας των Γερμανικών Δυνάμεων, κι ότι θα παρευρίσκοντο σ΄ αυτήν και δύο Γερμανοί Στρατηγοί του Επιτελείου του Χίτλερ. Και βέβαια ζητήσαμε τον βομβαρδισμό του χώρου του ξενοδοχείου.

Τούτο απερρίφθη από το Στρατηγείο και μας απάντησαν: «όταν θα ρθουμε εμείς νικητές, πού θα μείνουμε;». Όλοι γελάσαμε με την καρδιά μας. Όσο περνούσε ο καιρός φαινόταν καθαρά ότι η ζυγαριά έκλεινε προς τη νίκη των Συμμάχων. Από τη διαμονή μου στο σπίτι των αδελφών Βασιλείου, πρέπει να παρατηρήσω ότι η οικογένεια αυτή είχε εθελοντικά προσφέρει στον αγώνα το σπίτι της και δε διστάζω να πω ότι πολλές φορές κινδύνευσε η ζωή τους.

Η αγάπη τους στην πατρίδα, όπως και πολλών άλλων Ροδίων ήταν αδιαμφισβήτητα μεγάλη. Δεν μπορώ να ξεχάσω την ευγένειά τους, την προθυμία όλων στο να φανούν χρήσιμοι στην υπόθεση της λευτεριάς της Δωδεκανήσου. Με πρόσεξαν και με θεώρησαν σαν μέλος της οικογένειάς τους. Τα παιδιά του Ομήρου Βασιλείου, κληρονόμησαν το οικόπεδο αυτό μαζί με το σπίτι το οποίο κατεδάφισαν και έχτισαν το ξενοδοχείο «Semiramis».

Σύμη 8 Μαΐου 1945
Φύγαμε για τη Σύμη με μεγάλο κίνδυνο σε μια βάρκα ενώ οι Γερμανοί ήταν ακόμα πολύ επικίνδυνοι. Εκεί υπέγραψαν την άνευ όρων παράδοση των Δωδεκανήσων στους Άγγλους.

Πηγές:

https://www.hippocratesfoundationlibrary.gr/files/books/5a.TOGENNADITESRODOU.pdf

https://www.rodiaki.gr/article/500849/selides-istorias-ta-krhsfygeta-ths-erratic-ii-sth-mhtropolh-kai-alla-dyo-ston-ai-giwrgh-kai-to-nioxwri

https://www.rodiaki.gr/article/371330/o-kataskopos-ths-rodoy-kai-to-spiti-sth-thalassa

https://www.rodiaki.gr/article/500738/tos