Η Ισιδώρα Ντάνκαν  υπήρξε χορεύτρια και θεωρείται από πολλούς σαν η μητέρα του σύγχρονου χορού.  Υπήρξε γνωστή και σαν "ξυπόλητη χορεύτρια". Η χορογραφία της είναι εμπνευσμένη από την αρχαία ελληνική χορογραφία.(1)

Απέκτησε μία κόρη (1906) και έναν γιό (1910)  .Τα δύο παιδιά πέθαναν νωρίς, το 1913, με τραγικό τρόπο. Στις 19 Απριλίου 1913, ο σύντροφός της Πάρις Σίνγκερ (L) ζήτησε από την Ντάνκαν να πάει μαζί του για μεσημεριανό γεύμα στο Παρίσι και να φέρει τα παιδιά. Έφτασαν με ένα νοικιασμένο αυτοκίνητο που οδηγούσε ένας σοφέρ. Μετά το μεσημεριανό γεύμα, η  Ντάνκαν έκανε πρόβες, ενώ τα παιδιά και η νταντά τους ξεκίνησαν πίσω στις Βερσαλλίες. Το αυτοκίνητό τους σταμάτησε και ένα τραγικό ατύχημα οδήγησε στο θάνατο του Deirdre, του Patrick και της νταντάς. Ήταν ο Σίνγκερ που ενημέρωσε την Ντάνκαν για την τραγωδία. Η τραγουδίστρια, βαθιά θλιμμένη, πήγε σε μια κλινική. Παρέμεινε βαθειά  θλιμμένη (ίσως και με συμβουλή ψυχολόγου)  έφυγε για το νησί της Κέρκυρας για να γιατρευθεί. Ο Σίνγκερ ήρθε μαζί της εκεί το καλοκαίρι. Η επιθυμία της Ντάνκαν να αποκτήσει άλλο παιδί συνάντησε τη δυσαρέσκεια του Σίνγκερ, ο οποίος την άφησε απότομα ένα πρωί. Η Ντάνκαν αργότερα είπε ότι ο Σίνγκερ δεν άντεξε τη θλίψη της.Στην Κέρκυρα, έζησε αρκετούς μήνες με  την Ιταλίδα ομοφυλόφιλη ηθοποιό Ελεονώρα Ντούζε..

Το 1971 ο Victor, Seroff δημοσιεύει την αυτοβιογραφία της με τίτλο “The real Isadora”.

Η Ισιδώρα γράφει:

… έτρεξα στη θλιβερή κρύπτη του Κρεματόριου και είδε μπροστά μου τα φέρετρα που έθαψαν τα χρυσά κεφάλια, τα κολλημένα, σαν λουλούδια χέρια, τα γρήγορα μικρά πόδια όλων όσων αγαπούσα -- τώρα να παραδοθώ στις φλόγες - να παραμείνουν στο εξής, αλλά μια αξιολύπητη χούφτα στάχτη.

Η οικογένειά της ήταν μεγάλη, αποτελούμενη από δύο αδέρφια Augustin Duncan και Raymond Duncan, και μια αδελφή Elizabeth Duncan. Ο Raymond Duncan ήταν Αμερικανός χορευτής, καλλιτέχνης, ποιητής, τεχνίτης και φιλόσοφος.  Αγαπούσε ιδιαίτερα την Ελλάδα. αυτός και η Ελληνίδα σύζυγός του, Πηνελόπη Σικελιανού, αδελφή του διάσημου Έλληνα ποιητή Άγγελου Σικελιανού.

H κηδεία των παιδιών της στο Παρίσι

Μετά την δυστυχία που δημιούργησε το ατύχημα των παιδιών και ίσως με οδηγίες κάποιου   ψυχολόγου αποφάσισαν να ταξιδέψουν στην Κέρκυρα.

….Ο Ρέιμοντ και η σύζυγός του Πηνελόπη έφευγαν για την Αλβανία για να εργαστούν στους πρόσφυγες. Ήταν μόλις είχε τελειώσει ο Α! Παγκόσμιος πόλεμος και όλα τα Αλβανικά παράλια ήταν γεμάτα από δυστυχούντες πρόσφυγες. Ο Raymond Duncan ήταν Αμερικανός χορευτής, καλλιτέχνης, ποιητής, χειροτέχνης και φιλόσοφος. Με έπεισε να  συμμετάσχω εκεί. Έφυγα με την Ελισάβετ και τον Αυγουστίν για την Κέρκυρα.

…    Πήραμε το καράβι από το Μπρίντιζι και λίγο μετά, ένα υπέροχο πρωινό, φτάσαμε στην Κέρκυρα. Όλη η φύση ήταν χαρούμενη και χαμογελαστή, αλλά δεν μπορούσα να βρω καμία παρηγοριά σε αυτήν. Όσοι ήταν μαζί μου λένε ότι για μέρες και εβδομάδες καθόμουν και κοιτούσα μπροστά μου. Δεν έλαβα υπόψη τον χρόνο -- είχα μπει σε μια θλιβερή γη του γκρίζου όπου δεν υπήρχε θέληση για ζωή ή μετακίνηση. Όταν αντιμετωπίζεται πραγματική θλίψη, δεν υπάρχει για τους πληγωμένους, καμία χειρονομία, καμία έκφραση. Όπως η Νιόβη έγινε πέτρα, κάθισα και λαχταρούσα τον αφανισμό στον θάνατο.

…. Είχα κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο να βάλω τέλος στη ζωή μου. Πώς θα μπορούσα να συνεχίσω αφού έχασα τα παιδιά; Μόνο που ήταν τα λόγια των μικρών κοριτσιών του Σχολείου μου, που στάθηκαν γύρω μου -- "Isadora, ζήσε για εμάς. Δεν είμαστε και εμείς τα παιδιά σου;" - που με ξύπνησαν στο καθήκον να καταπραΰνω τη θλίψη αυτών των άλλων παιδιών, που στάθηκαν εκεί κλαίγοντας με την καρδιά τους για το θάνατο του Ντέιρντρε και του Πάτρικ.

…...  τότε μια μεγάλη αγάπη με είχε τυλίξει και με παρέσυρε -- αλλά ο L. δεν ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά μου.

…. Έζησα μια τόσο βίαιη φρίκη που όρμησα στον διάδρομο και παρακάλεσα τον Augustin να με πάει σε άλλο ξενοδοχείο.

….. Ο L. βρισκόταν στο Λονδίνο. Σκέφτηκα αν θα ερχόταν μόνο σε μένα ίσως θα μπορούσα να ξεφύγω από αυτό το φρικτό κώμα που μοιάζει με θάνατο. Ίσως, αν μπορούσα να νιώσω ζεστά, αγαπημένα χέρια για μένα, να μπορούσα να ζω. Μια μέρα ζήτησα να μην με ενοχλήσει κανείς. Στο δωμάτιό μου με τα παράθυρα σκοτεινά, ξάπλωσα στο κρεβάτι μου με τα χέρια μου πιασμένα στο στήθος. Είχα φτάσει στο τελευταίο όριο της απόγνωσης και επανέλαβα ξανά και ξανά ένα μήνυμα στον L. "Έλα σε μένα. Σε χρειάζομαι. Πεθαίνω. Αν δεν έρθεις θα ακολουθήσω τα παιδιά." Το επανέλαβα σαν ένα είδος παράκλησης, ξανά και ξανά.

.... Όταν σηκώθηκα, βρήκα ότι ήταν μεσάνυχτα. Μετά από αυτό κοιμήθηκα επώδυνα.Το επόμενο πρωί ο Αυγουστίν με ξύπνησε με ένα τηλεγράφημα στο χέρι."Για όνομα του Θεού στείλτε νέα της Ισαδόρα. Θα ξεκινήσω αμέσως για την Κέρκυρα. L." Τις μέρες που ακολούθησαν περίμενα με την πρώτη αχτίδα ελπίδας που είχα από το σκοτάδι.

….  Ένα πρωί έφτασε ο L. χλωμός και ταραγμένος. «Νόμιζα ότι ήσουν νεκρή», είπε.

…….Και μετά μου είπε ότι το απόγευμα που του έστειλα το μήνυμα ότι του εμφανίστηκα, σ΄ένα αχνό όραμα στα πόδια του κρεβατιού του και του είπα μόνο με τα λόγια του μηνύματός μου, που επαναλαμβανόταν τόσο συχνά -- «Έλα στο εμένα, έλα σε μένα -- σε χρειάζομαι - αν δεν έρθεις θα πεθάνω». Όταν είχα την απόδειξη αυτού του τηλεπαθητικού δεσμού μεταξύ μας, είχα επίσης την ελπίδα ότι με μια αυθόρμητη χειρονομία αγάπης μπορεί να είναι η δυστυχία του παρελθόντος, λυτρώθηκα να νιώσω ξανά αυτή την αναταραχή στους κόλπους μου, για να επιστρέψουν τα παιδιά να με παρηγορήσουν στη γη. Αλλά δεν ήταν έτσι. Η έντονη λαχτάρα μου -- η λύπη μου ήταν πολύ δυνατή για να σταθεί ο L. Ένα πρωί έφυγε απότομα , χωρίς προειδοποίηση, είδα το βαπόρι να απομακρύνεται από την Κέρκυρα, και ήξερα ότι επέβαινε, είδα το βαπόρι να υποχωρεί πάνω από τα γαλάζια νερά και έμεινα για άλλη μια φορά μόνη.

….. Ο Ρέιμοντ καταγόταν από την Αλβανία. Ήταν, ως συνήθως, γεμάτος ενθουσιασμό. "Ολόκληρη η χώρα έχει ανάγκη. Τα χωριά κατεστραμμένα, τα παιδιά λιμοκτονούν. Πώς μπορείτε να μείνετε εδώ στην εγωιστική θλίψη σας; Ελάτε να βοηθήσετε να ταΐσετε τα παιδιά -- παρηγορήστε τις γυναίκες."

…. Η παράκλησή του ήταν αποτελεσματική. Πάλι φόρεσα τον ελληνικό χιτώνα και τα σανδάλια μου και ακολούθησα τον Ρέιμοντ στην Αλβανία. Είχε τις πιο πρωτότυπες μεθόδους οργάνωσης καταυλισμού για τη βοήθεια των Αλβανών προσφύγων. Πήγε στην αγορά της Κέρκυρας και αγόρασε ακατέργαστο μαλλί. Αυτό το φόρτωσε σε ένα μικρό καραβάκι που είχε προσλάβει και το μετέφερε στους Αγ.Σαράντα, το κύριο λιμάνι για τους πρόσφυγες. «Μα Ρέιμοντ», είπα, «πώς θα ταΐσεις τους πεινασμένους με ωμό μαλλί;» «Περίμενε», είπε ο Ρέιμοντ, «θα δεις. Αν τους έφερνα ψωμί θα ήταν μόνο για σήμερα· αλλά τους φέρνω μαλλί, που είναι για το μέλλον». Προσαράξαμε στη βραχώδη ακτή όπου ο Raymond είχε οργανώσει ένα κέντρο. Μια ταμπέλα έγραφε: «Όποιος θέλει να κλωσήσει μαλλί, θα πάρει μια δραχμή την ημέρα».Σύντομα σχηματίστηκε μια σειρά από φτωχές, αδύνατες, πεινασμένες γυναίκες. Με τη δραχμή θα έπαιρναν κίτρινο σιτάρι., που πουλούσε η ελληνική κυβέρνηση στο λιμάνι.

……. Τότε ο Ρέιμοντ οδήγησε ξανά το σκάφος του στην Κέρκυρα. Εκεί διέταξε τους ξυλουργούς να του φτιάξουν υφαντικούς αργαλειούς, και επιστρέφοντας στους Αγ,Σαράντα, «Ποιος θέλει να υφαίνει το κλωσμένο μαλλί σε σχέδια για μια δραχμή την ημέρα;». Πλήθη πεινασμένων υπέβαλαν αίτηση για το έργο. Αυτά τα σχέδια υφαντικής ο Raymond τα διάλεξε από αρχαία ελληνικά σχέδια αγγείων. Σύντομα είχε μια σειρά από γυναίκες υφάντρες δίπλα στη θάλασσα και τις έμαθε να τραγουδούν ταυτόχρονα με την ύφανση τους.

….Όταν τα σχέδια που υφάνθηκαν, αποδείχτηκαν όμορφα καλύμματα καναπέδων, τα οποία ο Raymond έστειλε στο Λονδίνο για να πουληθούν με 50 τοις εκατό κέρδος. Με αυτό το κέρδος άνοιξε ένα αρτοποιείο και πούλησε άσπρο ψωμί 50 τοις εκατό φθηνότερα από ό,τι η ελληνική κυβέρνηση πουλούσε το σιτάρι, και έτσι ξεκίνησε το χωριό του.

…. Ζούσαμε σε μια σκηνή δίπλα στη θάλασσα. Κάθε πρωί με την ανατολή του ηλίου βουτούσαμε στη θάλασσα και κολυμπούσαμε. Που και που ο Ρέιμοντ είχε περίσσευμα ψωμιού και πατάτες, οπότε πηγαίναμε πάνω από τους λόφους στα χωριά και μοιράζαμε το ψωμί στους πεινασμένους.

…. Η Αλβανία είναι μια παράξενη, τραγική χώρα. Εκεί βρισκόταν ο πρώτος βωμός στον Δία . Ονομάστηκε Δίας ο Βροντερός γιατί σε αυτή τη χώρα-χειμώνα και καλοκαίρι- υπάρχουν συνεχείς καταιγίδες και βίαιες βροχές. Μέσα από αυτές τις καταιγίδες τρελαθήκαμε με τους χιτώνες μας και τα σανδάλια μας και συνειδητοποίησα ότι το να σε πλένει η βροχή είναι πραγματικά πιο συναρπαστικό από το να περπατάς με ένα  αδιάβροχο πανωφόρι.

….. Είδα πολλά τραγικά αξιοθέατα. Μια μητέρα που κάθεται κάτω από ένα δέντρο με το μωρό της στην αγκαλιά της και τρία ή τέσσερα μικρά παιδιά κολλημένα πάνω της - όλα πεινασμένα και χωρίς σπίτι. Το σπίτι τους κάηκε, ο σύζυγος και ο πατέρας σκοτώθηκαν από τους Τούρκους, τα κοπάδια κλεμμένα, οι καλλιέργειες καταστράφηκαν. Εκεί καθόταν η φτωχή μάνα με τα υπόλοιπα παιδιά της. Σε αυτούς ο Ρέιμοντ μοίρασε πολλά σακιά πατάτες.

…. Επιστρέψαμε στο στρατόπεδό μας κουρασμένοι, αλλά μια παράξενη ευτυχία μπήκε στο πνεύμα μου. Τα παιδιά μου είχαν φύγει, αλλά υπήρχαν άλλα - πεινασμένα και υποφέρουν - μήπως δεν ζούσα για αυτούς τους άλλους; Στους Αγ. Σαράντα, όπου δεν υπήρχαν κουρείο, έκοψα πρώτα τα μαλλιά μου και τα πέταξα στη θάλασσα.

…Όταν επανήλθε η υγεία και οι δυνάμεις μου, αυτή η ζωή ανάμεσα στους πρόσφυγες έγινε αδύνατη για μένα. Αναμφίβολα υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της ζωής του καλλιτέχνη και της ζωής του Αγίου. Η καλλιτεχνική μου ζωή ξύπνησε μέσα μου. Ήταν εντελώς αδύνατο, ένιωσα, με τα περιορισμένα μέσα μου, να σταματήσω την πλημμύρα της εξαθλίωσης που αντιπροσώπευαν οι Αλβανοί πρόσφυγες.

,,,,, Μια μέρα ένιωσα ότι πρέπει να φύγω από αυτή τη χώρα με τα πολλά βουνά, τους μεγάλους βράχους και τις καταιγίδες. Είπα στην Πηνελόπη:"Αισθάνομαι ότι δεν μπορώ πια να κοιτάξω όλη αυτή τη δυστυχία. Έχω λαχτάρα να καθίσω σε ένα τζαμί με μια ήσυχη λάμπα -- λαχταράω την αίσθηση των περσικών χαλιών κάτω από τα πόδια μου. Έχω κουραστεί από αυτούς τους δρόμους. Θα έρθεις μαζί μου σε ένα μικρό ταξίδι για την Κωνσταντινούπολη;». Η Πηνελόπη χάρηκε. Αλλάξαμε τους χιτώνες μας με κανονικά φορέματα και πήραμε το καράβι για την Κωνσταντινούπολη.

Έφυγε για πάντα από το νησί και τις απέναντι ακτές.H Κέρκυρα έπαιξε ένα καθοριστικό ρόλο στην απόφασή της να ξαναγυρίσει στη ζωή. Έζησε τη βαθειά θλίψη δηλ. τις  εντυπώσεις που έχουμε απ' τις αισθήσεις μας, βασανίστηκε, είδε ανθρώπους δυστυχισμένους, παιδιά να πεινάνε, μανάδες απελπισμένες. Εκείνη την ώρα ήρθε η σκέψη της λογικής. Η ζωή είναι μία και οι άνθρωποι, ανεξαρτήτου ηλικίας, είναι θνητοί .Τι θα έπρεπε να κάνει; Να φύγει από μόνη της ή να ζήσει όσο καιρό της απομένει. Διάλεξε το δεύτερο μια και η καλλιτεχνική της φύση της επιτάσσει ότι έχει πολλά ακόμη να δώσει. Έτσι η Isadora Duncan  έγινε πρωτοπόρος του σύγχρονου χορού, ο οποίος παρουσίασε μεγάλη αναγνώριση σε όλη την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

-------------------------------------

(1) Βικιπαίδεια https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CE%B9%CE%B4%CF%8E%CF%81%CE%B1_%CE%9D%CF%84%CE%AC%CE%BD%CE%BA%CE%B1%CE%BD