Η Κερκυραϊκή οικογένεια των Πετρεττίνι

Πετρετεττίνι ή Πετριτοί ή Πετρετίνι  (Petritinus, Petretinus, Petritin, Petretin)(1) αναφέρεται ως  οικογένεια βαρόνων στο νησί εγκατεστημένοι από την εποχή των Ανδηγαυών .  

Ο Nicolaus Petretinus είναι ο πρώτος εκπρόσωπος μιας οικογένειας που συναντήσαμε να ζει στην Κέρκυρα από την εποχή της κυριαρχίας του νησιού  πριν από τους Βενετούς.

 

• Στην περίπτωση του σημερινού χωριού Πετριτή, που αποτελεί ασφαλή  όρμο στους πρόποδες των υψωμάτων των Κορακάδων και τις εκβολές του ποταμού Εγρίπου, σημειώνεται από τους χαρτογράφους ως «Porto Eurippe» ή «Euripo». Λειτουργούσε ως μικρό αλιευτικό επίνειο του οικισμού Κορακάδων. O μικρός οικισμός-σκάλα καταγράφεται ως «Έγριπος» το 1323, όταν οι Ανδηγαυοί παραχωρούν την περιοχή στην οικογένεια βαρόνων Πετρετή, με καταγωγή από το Τράνι της Απουλίας (Πανταζή 2014). Τα μέλη της οικογένειας, που κατέλαβαν σημαντικά αξιώματα, υιοθέτησαν το επώνυμο Πετρεττίνος – Πετρετή απ’ όπου προέρχεται και η ονομασία του σύγχρονου χωριού (2)

 Ο Λαυρέντιος Βροκίνης γράφει για τους Πετρεττίνι:

 «Ή των Πετρεττίνων ή Πετριτών πρώτη αρχαία της Κέρκυρας οικογένεια, ή μετέπειτα εις διαφόρους άλλους κλάδους διαιρεθείσα, οιον εις τους Πετρεττίνας των 'Αγίων Πατέρων, του 'Αγίου Φραγκίσκου, τής Γαρίτζης τής 'Αγίας Παρασκευής, του 'Αγίου (del Santo έξ ών ή Μαρία), κατάγεται έκ τίνος Πέτρου (Pietro, ύποκοριστικόν Petrino και μετέπειτα Petrettino), υιού του διαδεχθέντος έν τή στολαρχία τον Ναύαρχον Νικόλαον Βάρβον Βικεντίου του έκ Τράνης (Vincenzo da Trani), ότε Φίλιππος ο πρίγκηψ του Ταράντος εγένετο αύθέντης Κερκύρας.

Andrea Marmora. Dell’ Istoria di Corfu libro IV pag. 221.

Vincenzo da Trani investito dal principe di Taranto delli feudi,

con la giudicatura delli marinari, e con l’ offizio di Protoconte di Corfu,

coll’ obligo di mantenere una galera a sue spese.

     "Ορα Γενεαλογικόν στέμμα (albero) οικογένειας Πετρεττίνων, διασωζόμενον παρά τοv Διομήδη Δελβινιώτη.

     Τή άρχαιοτάτη των Πετρεττίνων οίκογενεία, άνήκε τo πάλαι καί ή μόνη έν Κερκύρα βυζαντινόν ρυθμόν έχουσα Εκκλησία των ’Αποστόλων Ίάσωνος καί Σωσιπάτρου, ώς έξάγεται και έκ τίνος οικοσήμου μέχρι τοΰ νΰν διασωζομένου επί τής μεσαίας άψίδος τού νάρθηκος τής αύτής ’Εκκλησίας.

1. Α. Ρωμανοΰ: 'Ιστορική Μελέτη περί τής έν Ελλάδος Φραγκοκρατίας και των Παλατίνων κομ. Ούρσίνων κτλ. Έν Κερκύρα Τυπ. Ίονία 1870»(3)

2. Μια άλλη εκδοχή αναφέρει : Κατά την  DOTTORANDA: MARA NARDO στη μονογραφία της MARIA E SPIRIDIONE PETRETTINI: CONTRIBUTI ALLO STUDIO DELLA CULTURA ITALO-GRECA TRAFINE DEL DOMINIO VENETO E RESTAURAZIONE σημειώνεται ότι η οικογένεια Πετρεττίνι χωρίζεται στην Κέρκυρα σε 6 Κλάδους

 Για το ναό Ιάσωνος και Σωσιπάτρου ο αρχαιολόγος  Ι. Παπαδημητρίου γράφει: «Κτήτορες του ναού αναφέρονται κατά τον 18^ο αιώνα οι εν Κερκύρα Μινώται, εκ τούτων δε περιήλθε η κτήσις εις τον περίφημον οίκον των Πετριτών, ο κληρονόμος των οποίων Θ. Ποφάντης εδώρισε τον ναόν εις το Δήμο Κερκυραίων.»

Θα βρούμε τους Petretins  σε όλες τις πολιτικές εκδηλώσεις στην Κέρκυρα και όλες τις δραστηριότητες του συμβουλίου της και πριν και μετά τους Βενετούς.

Το οικόσημο των Πετρετή-Πετρεττίνοι

Υποστηρίζεται πως το οικόσημο του οίκου των Πετρετίν, απεικονίζει το φτερό ενός γερακιού Falco peregrinus (γνωστό ως πετριτής) το οποίο συναντάται στον ελλαδικό χώρο, αλλά, και σε όλη την περιοχή της Αδριατικής. Στα επτανησιακά οικόσημα συναντάμε πολλές φορές σχέση του επωνύμου με το σύμβολο. Το γεράκι στην ιστορία των οικοσήμων δήλωνε την μεγαλοπρέπεια και την δύναμη. Το οικόσημο εικάζεται ότι ήταν σε χρυσό χρώμα και το φόντο σε απόχρωση rosso veneziano (βαθύ κόκκινο),χρώμα που συμβόλιζε την στρατιωτική δύναμη και την μεγαλοψυχία. Ο συγκεκριμένος θυρεός είναι σκαλισμένος σε αμυγδαλόπετρα και στηρίζεται σε πόδια λέοντα. Η οικογένεια Πετρετίν διατηρούσε και αγροικία στην περιοχή της νοτιοανατολικής Κέρκυρας με την σημερινή ονομασία Πετριτής. (Dionysios S. Dimoulitsas)

Η περίοδος των Ανδηγαυών στο νησί είχε αφήσει την ελίτ της Κέρκυρας διαιρεμένη μεταξύ της Ελληνικής και Λατινικής, και η διάκριση παρέμεινε και την εποχή της Βενετίας, με το συμβούλιο να εκλέγει τακτικά Έλληνες και Λατίνους δικαστές και συνδίκους. Σε γενικές γραμμές τα πρόσωπα αυτά κατείχαν σημαντικά αξιώματα, διέθεταν τιμαριωτικές γαίες σε γνωστά σημεία του νησιού και η συμμετοχή τους στη δημόσια ζωή ήταν έντονη.

Αναφέρω ενδεικτικά: τον Στέφανο Πετρίτη  γνωστός επίσης ιππότης και sopracomito(… την 1η Μαρτίου 1653, έγγραφο των συνδίκων Vetor Capodistria, Stefano Petretin και Stelio Mastraca προς το Συμβούλιο αναφέρεται στο γεγονός ότι, αν και πραγματοποιήθηκε συνέλευση αρκετές φορές για την εκλογή ενός massaro της Σιταποθήκης, ωστόσο η θέση αυτή εξακολουθεί να παραμένει κενή, μετά την αποχώρηση του Richi.)(4)

Πολιορκία 1573   Πετρεττίνης Αλέξανδρος και Νικόλαος υιός του. Ό μεν Αλέξανδρος ακολουθούμενος ύπό 40, ό δε Νικόλαος ύ­πό 60 Κερκυραίων ους οι δύο ούτοι δι' εξόδων των ώπλισαν και συνετήρησαν καθ' όλον το διάστημα της πολιορκίας, ένωθέντες με τους επίλεκτους (Τζέρνιδες)[2] έπορεύθησαν εις "Υψον και Γουβίον κατά την Τουρκικήν άπόβασιν και παρενοχλούντες τους εχθρούς προχωρούντας εις τά ενδότερα της νήσου, έπεμψαν πρώτοι εις την πόλιν την πρώτην έχθρικήν κεφαλήν. (Πιστοποίησις  Λορεδάν  εις  νοΙ.  Arg. Diversi 52.   Filz.  26).

Οικόσημο των Πετρεττίνι σε οικία της οδού Νικ.Θεοτόκη.

Η πρώτη βιβλιογραφική αναφορά που βρήκαμε για τους Petretin είναι στον Σπ.Ασωνίτη (5)ο οποίος σημειώνει: «Η οικογένεια de Altavilla υπήρξε από τις επισημότερες ιταλικές που εγκαταστάθηκαν στην Κέρκυρα κατά τον 14ο αι. Περί τα τέλη της ανδηγαυικής κυριαρχίας στο νησί ο Γουλιέλμος πέθανε και την περιουσία του διεκδίκησαν κατά τα επόμενα χρόνια οι αδελφές του και ο ανεψιός του Angelettus Petretin»

Ο Νικόλαος Καραπιδάκης στο άρθρο του   Les livres du conseil des citoyens de Corfou 1432-1490 (6) αναφέρει: «Η παλαιότερη εγγραφή στη διάθεσή μας χρονολογείται από την 1η Σεπτεμβρίου 1432,….. Πιο συγκεκριμένα, ο Νικόλαος Πετρετίνος είναι εκπρόσωπος μιας οικογένειας εγκατεστημένης στην Κέρκυρα κατά την περίοδο της κυριαρχίας που προηγείται των Βενετών, και γνωστή από πολλά από τα μέλη της, που είχαν δώσει διαδοχικές υπηρεσίες στους Ανδηγαβούς και τους Ενετούς».

BATTISTA PETRETINI DI CORFÙ (Condottiero di ventura)(7)  Γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1449   και πέθανε στην Κέρκυρα το 1522 περίπου και ήταν μισθοφόρος στρατιωτικός (Capitanο di ventura). Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, ήταν  μισθοφόρος στρατιώτης που αγωνίζονταν πρωταρχικά για προσωπικό του κέρδος, λαμβάνοντας σε ελάχιστο βαθμό ιδεολογικούς, εθνικούς ή πολιτικούς σκοπούς. Έτσι θα δούμε τον Μπατίστα Πετρετίνι να λαμβάνει διάφορες αποστολές σε όλη την Ιταλική χερσόνησο και να πληρώνεται για τις υπηρεσίες του.

Στρατιωτική υπηρεσία στον πάπα Αλέξανδρο τον VI, . Στην υπηρεσία του Πάπα Ιουλίου II^. τοποθετήθηκε επικεφαλής της Βασιλικής φρουράς. Μάχεται για λογαριασμό  της εκκλησίας στην  Emilia της Μπολώνιας. Βρίσκεται επικεφαλής το 1506, με 300 stradioti  εναντίον του στρατού που βγήκε από τη Μπολόνια υπό τον  Giovanni Ferro, συλλαμβάνοντας 50. Οι Stradioti ήταν ένα σώμα μισθοφόρων αποτελούμενο από Αλβανούς, Έλληνες, Δαλματούς, Σέρβους κι αργότερα Κύπριους.  Οι περισσότεροι ήταν Έλληνες που υπηρετούσαν τους τελευταίους βυζαντινούς δεσπότες της Πελοποννήσου. Ήταν σκληροί πολεμιστές του ιππικού και είχαν άλογα ρωμαλέα και πολύ ευκίνητα.(8  ) Για όλες αυτές τις υπηρεσίες αμείβεται από την εκκλησία.

Το 1510 συμμετέχει στην πολιορκία της Mirandola. (Πολιορκήθηκε δύο φορές: το 1510 από τον Πάπα Ιούλιο Β! και το 1551 από τον Πάπα Ιούλιο Γ΄.) Τον Οκτώβριο του 1510 πηγαίνει στη Βενετία με μια συστατική επιστολή από τον Πάπα ώστε να του επιτραπεί να φύγει στην Κέρκυρα για να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του για ορισμένα περιουσιακά στοιχεία που κατέχει στο νησί. Τον Απρίλιο του 1513 συμμετέχει σε επιχειρήσεις στο Λάτιο. Επίσης επικεφαλής 100 Stradioti παρευρίσκεται στη στέψη του πάπα  Leone X! Τον Δεκέμβριο του 1516 φεύγει για την Κέρκυρα. Τον Νοέμβριο του 1521 φεύγει και πάλι για να πολεμήσει στη Βενετία και τη Λομβαρδία.(9)

Η Κυράτζα Ρεμούντα συμβία του ποτέ Αυγούστου Πετρίτη (10)

Ο Αυγουστίνος ήταν sopracomito και καπετάνιος της κερκυραϊκής γαλέρας και γιος του Στέφανο Πετρετίνο, του γνωστού επίσης ιππότη και sopracomito. Εξορίστηκε το 1525 από το νησί για ανθρωποκτονία. Ο Αυγουστίνος εξελέγη στο Συμβούλιο των 150 κατά τα έτη 1506-1509, 1519, 1520 και 1524.Είναι μια τυπική περίπτωση Βαρόνου με σημαντικό κοινωνικό κύρος και επιρροή στον τομέα του, ο οποίος ασκούσε το εμπόριο συστηματικά ως «ο pramateftis», έχοντας στενές εμπορικές συνεργασίες με μέλη της ευρύτερης οικογένειάς του ενώ ταυτόχρονα κατείχε δικό του πλοίο. Το 1515 η κοινότητα της Κέρκυρας ανέθεσε σε αυτόν και τον Αντώνηλο Βάρδα την ευθύνη του εξοπλισμού μιας πολεμικής γαλέρας. Σε αντίθεση με τους άλλους φεουδάρχες στα μέσα του δέκατου έκτου αιώνα (1545), διέμενε στην επί πλέον των τειχών συνοικία της Κέρκυρας, στην ενορία του Αγίου Φραγκίσκου. Η ιδιοκτησία της  γης αυξήθηκε από την προίκα της γυναίκας του, της κυρά Ρεμούντα με αμπελώνες, ελαιώνες, αμυγδαλιές και ροδιές στους Συναράδες. Στον εμπορικό τομέα συνεργάστηκε σταθερά με τους συγγενείς του, τους αδελφούς Ζορζή και τον Αντώνηλο Βάρδα. Το 1523 τακτοποίησε τους λογαριασμούς του μαζί τους και συγχρόνως πωλούσε το βαμβάκι για σημαίες, τις οποίες είχε παραγγελία από τη Βενετία, καθώς και διάφορα πολυτελή υφάσματα. Το 1527 βρισκόταν στη Βενετία, όπου και κατέβαλε τη συνεισφορά του στην ελληνική αδελφότητα. Ο Αντώνιος Βάρδας, αδελφός του Ζορζή, ήταν ο θείος του Βίκτωρ Πετριτή, γιο του Αυγουστίνου.

 

Σημαντική επίσης προσωπικότητα αναδεικνύεται μέσα από έγγραφα ο αδελφός του Ιάκωβος Πετριτής. Σε έγγραφο του 1545 (10 Ιουλίου) εμφανίζεται ως πληρεξούσιος του Ιερού Τάγματος στη Βενετία, ενώ σε άλλο του 1546, πρεσβευτής των Κερκυραίων στη Βενετία μαζί με τον Ανδριόλο Καρτάνο (11) Διαχειριστής γαιών στις Γαστράδες, που ανήκαν στο φέουδο της οικογένειας του εμφανίζεται με το επίσης διαπρεπές μέλος της κοινότητας, αδελφό του Ανδρέα σε έγγραφα του 1539.

 

Σύμφωνα με τη μαρτυρία των επιστολών του Βάιλου και Καπιτάνου της Κέρκυρας Alvise Garzoni, ο δόγης της Βενετίας Leonardo Loredan με ημερομηνία 11 Αυγούστου 1518,  γνωστοποίησε σε όλους ότι απονέμει στον Ανδρέα Πετρετίνη, ευγενή Κερκυραίο, τον τίτλο του ιππότη του Αγίου Μάρκου για να τον τιμήσει και αμείψει για  την αφοσίωση που πάντοτε έδειξε προς τη Δημοκρατία, αλλά και για την επιδέξια διοίκηση της Πάργας.

LEONAR DUS LAUREODANUS. Rei Gratia. Dux Venetarum et c. Uni versis et Singulis; Ad quos has litteras nostras deferrjcontigerit; Salutem, et syncerae Dilectionis Affectum. Pertineread Principis officiata semper existimavimus in eos Cives et Rei-publicae Studiosos viros grato animo saepe deflectere oculos, eos-quem in pretio, el honore habere, qui cum. maior suorum virtute,ac splendore: Turn proprijs mentis hoc se dignos exhibere lau-dabiliter studuerunt. Inter hos autem cum primis recensendumesse decernimus spectatae fidei atquem virtutis virum. Dfomi-num) Andream Petretinum Corcyresem ex primaries mum civem,et barronem; qui et alias documenta complura edidit singularissui erga statura nostrum studij et devotionis, usquem in praesensid ipsum confirmare non cessat in recte, prudente, atque ex animinostrj sententia summa cum dexteritate loco nostro Pargae, ubitalia egit, agitquem, testimonio sunt litterae viri Nobilis Aloysijde’ Garzonibus Bayli et Capitani Corphoi, quern merito iliumNobis ex caro et dilecto, carissimum prefecto, atque dilectissimumreddideunt. Quocirca considerantes nullum praemior ejenus ne-quera amplius, nequern gratuis esse posse viro darò et generoso,quam illud; per quod is honore, ac dignitate longo tempore etiamad posteros effulgeat, ideo Decrenimus eundem D(ominum) An-dream Petretinum ad equestris dignitatis gradum assumere, equi-tenquem, aureatumritu solennj creare: Siquemprincipatium tenorequamquam absentem, nostrisque in negotijs agentem, ut mori-stratum est i assumptum, erectum, et creatura pronunciami: etRectorj prenominato mandamus, ut nostro nomine presentemconfirmet, militie quem insignia deferata, ita ut perp etuis deincepstemporibus miles noster aureatus et fidelis sit, vestium, cingulj,calcarium deauratorium, ceterorumque veri militis insignium, etornamentorum omnium, et privilegiorum jure gaudeat, et am-plissime fruatur. Et in promisorum fidem, et testimonium has cepatentes litteras fierj iussimus, plumbeoque nostro Sigillo munirj.Datum in nostro Ducalj Palatio Die.xj. Augusti Indictionem vjM.               D.                xviij                      Nota quae minuta N(umera)ti privilegii                      Reperitur in filcia.l(itte)rar(um)                      Collegii sub die suppo(sita)

Ο Leonardo Loredan ψηφίστηκε δόγης από  2 Οκτωβρίου 1501 έως 22 Ιουνίου 1521. Η οικογένεια Πετρεττίνι γράφτηκε στο Libro d’oro della citta di Corfu το 1432. Για τον A. Πετρετίνη δεν έχουμε άλλες πληροφορίες παρά το ότι είχε την επικαρπία της κερκυραϊκής βαρονίας Gritta . Από το δίπλωμα που δημοσιεύουμε έχουμε την είδηση ότι υπηρέτησε ως Κυβερνήτης (Castellano) της Πάργας. Είναι βέβαια πολύ να δεχθούμε ότι ο Α. Πετρεττίνι πήρε τον τίτλο του ιππότη τουΑγίου Μάρκου μόνον και μόνον γιατί χρημάτισε Castellano της Πάργαςσε ειρηνική περίοδο, οπότε η θέση δεν παρουσίαζε ασφαλώς προβλήματα.Εικάζουμε ότι κατά την διάρκεια της θητείας του στην ηπειρωτική κτήση, συνέβησαν πολεμικά γεγονότα κατά τα οποία ο Πετρεττίνι έδειξε ιδιαίτερο ζήλο και αξιοσημείωτη δραστηριότητα στην προάσπιση των συμφερόντων της Δημοκρατίας. Δε γνωρίζουμε βέβαια τον ακριβή χρόνο αυτής της θητείας. Πρέπει ίσως να την τοποθετήσουμε ανάμεσα στο 1479, οπότε έχουμε την έναρξη των εχθροπραξιών στον χώρο αυτό, στα πλαίσια του βενετοτουρκικού πολέμου  και το 1503 (20 Μαΐου), όταν ο πόλεμος εκείνος έληξε . Η απονομή του τίτλου υπήρξε συνέπεια έκθεσης του Βάιλου και Καπιτάνου των Κορυφών Alvise Garzoni (1515 - 1517) , σχετικά με την προσφορά και την εν γένει δραστηριότητα του Α. Πετρεττίνι. 

 

Σπυρίδων Πετρεττίνι(12)  

Γιος του Αλεξάνδρου Πετρεττίνη και της Κρεμεζίνης Πιέρη, αμφοτέρων εξ ευγενών και εύπορων Κερκυραϊκών οικογενειών εχόντων το γένος. Γεννήθηκε στην Κέρκυρα την  6η Μαΐου του 1777.

Αλέξανδρος Πετρεττίνι 

 

 Στην  ηλικία των δέκα ετών  πέθανε ο πατέρας του Αλέξανδρος. Ο Σπυρίδων τέθηκε σε επιτροπεία υπό την μητέρα του όπως την συμβούλευσαν οι στενοί συγγενείς και ιδιαίτερα ο ξάδελφος της Αντώνιος Τριβώλης Πιέρης, με την επιτήρηση του τότε στην Κέρκυρα διδάκτορος της  Λογικής και Ρητορικής Ιταλού Λουϊγγίου δέ Ρώσση.  Ανέπτυξε από μικρός τη δική του ευφυΐα συνεχίζοντας  μόνος του την μελέτη της Γραμματολογίας. Το 1795-96 έφυγε για την Ιταλία και το 1799- 1800 παρακολουθεί τα μαθήματα Φιλολογικών και Φυσικομαθηματικών σπουδών, στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβα.

 Όταν τελειοποίησε τις σπουδές του και μετά την πτώση της Ενετικής κυριαρχίας, επέστρεψε στην Κέρκυρα όπου άρχισε τη συγγραφή ποιημάτων με το ψευδώνυμο «Elcino di Corcyra» ενώ δεν είχε συμπληρώσει ακόμη το εικοστό έτος της ηλικίας του. Απευθυνόμενος στον καθηγητή του Αλοΐσιον Μαβίλ τα ονόμασε «Δοκίμια Νεανικής Πoιήσεως»(Saggi Giovanili Poetici.)

Με την κατοχή των νησιών από τους Δημοκρατικούς Γάλλους και μη μπορώντας να απορρίψει την Αριστοκρατία στην οποία οικογενειακώς ανήκε, μαζί με άλλους οπαδούς της κερκυραϊκής ευγένειας, στράφηκε κατά του καθεστώτος της Δημοκρατίας. Τέθηκε από τους Γάλλους σε αυστηρή παρακολούθηση και κατέφυγε στην εξοχή του νησιού. Επανήλθε όμως σύντομα στην πόλη η οποία βρίσκονταν σε μεγάλη αναρχία ένεκα του κατά των Γάλλων τότε κηρυχθέντος Ρωσοτουρκικού πολέμου. Η Γαλλική εξουσία όπως αναφέρουμε και πιο πάνω, έχοντας μεγάλη  κατ’ αυτού υπόνοια, διέταξε  να ενεργηθεί τη νύκτα έρευνα στο σπίτι  του.

Αφού βρέθηκαν μέσα στα βιβλία του μερικές στασιαστικές επιστολές οδηγήθηκε από τους στρατιώτες αλυσόδετος  στις φυλακές του Παλαιού Φρουρίου. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του εκεί και όσο μπορούσε, ασχολούνταν με φιλολογικές μελέτες. Με την ποινική διαδικασία ο κίνδυνος ήταν μεγάλος, αλλά χάρη στην διαχείριση που έκανε ο δικηγόρος του  Κωνσταντίνος Τυπάλδος, να αναβάλει με διάφορες αφορμές τη διαδικασία και ως εκ τούτου την έκδοση της απόφασης, έφυγαν οι Γάλλοι και με τον ερχομό των Ρωσοτουρκικών στρατευμάτων, τα πάντα ξεχάστηκαν.

     Μετά την αποφυλάκισή του ο Σπυρίδων, έζησε για ένα μικρό χρονικό διάστημα  στην Κέρκυρα χωρίς καμιά συμμετοχή στα της πολιτείας πραγμάτων. Ασχολήθηκε με φιλολογικές μελέτες δημοσιεύοντας κατά καιρούς διάφορα έργα του, στην υπό του Μάριου Πιέρη και του τότε δεκαεπταετούς Μουστοξύδη εκδιδόμενη:  Ά σ τ υ κ ή  Έ φ η μ ερ ί δ α (Gazzetta Urbana) (13)

     Κατά την άνοιξη του 1803, με τη προτροπή φίλων έφυγε και πάλι για τη Βενετία. Εκεί ήρθε σε επαφή με  διαπρεπείς διανοούμενους και ασχολήθηκε με τη σπουδή κειμένων τους.  Παράλληλα έλαβε από την μητέρα του όλη τη διαχείριση της πατρικής περιουσίας κι άρχισε να ασχολείται με το εμπόριο. 

Το  1806 δημοσίευσε  στη Βενετία από το τυπογραφείο Ανδρεώλα, στην ιταλική γλώσσα, δοκίμιο μεταφράσεως των του Γαΐου Κορνηλίου Τάκιτου δημηγοριών, (Saggio di traduzione delle arringhe di

Caio Cornelio Tacito) το οποίο κατέθεσε  στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβα, με προοίμιο του καθηγητή Μάριου Πιέρη και με πρόταση του οποίου έγινε αντεπιστέλλον μέλος της εν λόγω Ακαδημίας.

Για τη μετάφραση αυτή ο Πετρεττίνι έγραψε το 1811 προς τον Γάμβαν, ότι: «έσχε κατακρίσεις τε και επαίνους υπερβολικούς».

Μετά από επτά έτη σπουδών από το πρώτο του έργου κι αφού επισκέφθηκε Ιταλία, Αυστρία, Ελβετία, Γαλλία, Αγγλία, επέστρεψε στη Βενετία όπου εκδόθηκε το νέο του έργο: Η Ρωμαϊκή ιστορία του Γαϊου Βελλεΐου Πατερκούλου, (Istoria Romana di Cajo Vellejo Patercolo) μεταφρασμένο από τη Λατινική στην Ιταλική γλώσσα.

Την μεταγλώττιση αυτή ονομάζει εξαιρετική ο σύγχρονός του Μάριος Πιέρης στην αυτοβιογραφία του η οποία εκδόθηκε  το 1813 στην Βενετία από το τυπογραφείο  Πικκότη. Με προσθήκη του Λατινικού κειμένου και άλλες πληροφορίες που αφορούν τον βίο του Συγγραφέα, ανατυπώθηκε ξανά το 1821.

  Με εκτενή επιστολή προς τον Γραμματέα της Γερουσίας και Καθηγητή του  Φυσικού και Ποινικού Δικαίου στην Ακαδημία της Πάδοβα, Ιππότην Αουΐγγιον Μαβίλ, ο Σπυρίδων μετά μεγίστης ευθυκρισίας εξετάζει πάντα στο Λατινικό κείμενο τα προτερήματα και τις ελλείψεις.

Για τρίτη φορά  εκτυπώθηκε κατά το 1826 και καταχωρήθηκε στον 69ο τόμο της Ιστορικής βιβλιοθήκης (Biblioteca storica di tutte le Nazioni. Beitoni Milano 1826).

    Ένεκα δε της πλήρους επιτυχίας της μετάφρασης αυτής, ο Σπυρίδων όχι μόνο αναδύθηκε  ανώτατος, αν όχι και πρώτος μεταφραστής, παρά πλείστων Φιλολόγων της Ιταλίας και άλλων Λογίων.

    Ο Γάμβας  στην Παγκόσμια Βιογραφία (Biografia Universale) αναφερόμενος στην του Πετρεττίνι μετάφραση, αναφέρει πως αυτή είναι αξιότερη οποιασδήποτε άλλης, καθώς συνάδει  στη φύση του ύφους του Ιστορικού .

       Ο  Αββάς Άγγελος Δαλμίστρος τον αποκαλεί: «Σοφόν μεταφραστήν του Βελλεΐου Πατερκούλου, και των Ιουλιανού του Απάστωτου συγγραμμάτων» .

      Ο Μάριος δε Πιέρης αποκαλεί τον Πετρεττίνη «πρώτον και ικανώτερον Ιταλόν του Βελλεΐου μεταφραστήν».

    Το 1815 ο Σπυρίδων άρχισε να κατακτά ιδιαίτερη φιλολογική  αξία, με τη μετάφραση  μερικών κατ’ εκλογή έργων του Αυτοκράτορα Ιουλιανού του αποκληθέντος  Παραβάτου. Αναφέρουμε  την «Ομιλία περί του κατά Κωνσταντίου πολέμου», (Discorso intorno alia guerra contro Costanzo),του «Μισοπώγωνος» (Misopogono),  "L'odiatore della barba" και  i Cesari o Saturnali,  και που δημοσίευσε σε ένα τεύχος το 1822,από το τυπογραφείο του στο Μιλάνο Σωνζονίου, με την εξής επιγραφή «Opere scelte di Giuliano Imperatore da S. Petrettini Corcirese»…………..

      Στην αρχή του τεύχους παρουσιάζεται  διατριβή περί του βίου και των έργων του Ιουλιανού, ιδίας αξίας με αυτή της  εγκεκριμένης συγγραφής του Abbe de la Blaterie,  στην οποία αναφέρονται σπουδαιότατα σημεία φιλοσοφικής και ιστορικής πολυμάθειας ενώ εξετάζονται παράλληλα οι σπουδαιότερες θρησκευτικές και πολιτικές γνώμες .

      Το έργο αυτό αφιέρωσε στον Ιππότη Μουστοξύδη, τον οποίο επέλεξε για να τον καθοδηγήσει στην ακρίβεια της μετάφρασης.

      Πρόθεση του Σπυρίδωνα ήταν να μεταφράσει άπαντα τα του Ιουλιανού έργα, εμπλουτίζοντάς τα επί πλέον με σημειώσεις και τρεις ακόμη  διατριβές:

 Α'. «Περί τής άνοικοδομήσεως τού τής Ιερουσαλήμ ναού καί τών τού συγγραφέως ιδεών περί τού Μωσαϊκού Νόμου’» της δε Β' «Περί τών δύο εις έπαινον τού Κωνσταντίου λόγων, καί έν γένει περί τής τού Ίουλιανού εύγλωττίας’» και της Γ'. «Περί τού έπιστολιμιαίου ύφους τών ’Αρχαίων, έως Ίουλιανοΰ.»

 Δυστυχώς όμως,  την πρόθεση αυτή δεν κατόρθωσε να την εκπληρώσει εξ ολοκλήρου. Κανένα άλλο δεν δημοσίευσε εκτός των προηγουμένων έργων, που αποτέλεσαν το πρώτο τεύχος της μετάφρασης των «Εκλεκτών έργων του Αυτοκράτορα Ιουλιανού.»

  Μεταξύ των εν Βενετία  Ελλήνων, ο Σπυρίδων διακρίνεται ανεξαρτήτως των άλλων προτερημάτων  για  τα φιλοεθνή και φιλοπάτριδα αισθήματα που τρέφει. Αν και μακριά βρισκόμενος από την πατρίδα του δεν σταμάτησε ποτέ να μεριμνά γι αυτήν. Το 1814 που η   Αγγλία παρέλαβε υπό την προστασία της τα Ιόνια νησιά,  ανωνύμως δημοσίευσε στην Κέρκυρα ιταλιστί: «Παραίνεσιν προς τούς Ελευθέρους "Έλληνας του Ιονίου». Όταν δε ο στενός του φίλος Ιωάννης Καποδίστριας πριν  έρθει κι αναλάβει Κυβερνήτης στην Ελλάδα, πέρασε από τη Βενετία κι έμεινε εκεί μερικές ημέρες για να κατορθώσει, με προσφορές των συμπατριωτών του, να σχηματίσει ταμείο για τη συντήρηση και περίθαλψη των απροστάτευτων ελλήνων ορφανών που βρίσκονταν στην Ιταλία ,ο Πετρεττίνι κι άλλοι Κερκυραίοι, μεταξύ των οποίων  και η Κόμισσα Ελένη Αρμένη Μοτζενίγου, αδίστακτα υπάκουσε στο αίτημα προσφέροντας χρηματικό ποσό.

      Ενώ περνούσε τον χρόνο μόνος, ασχολούμενος αφ ενός με το εμπόριο και  αφετέρου με την επιμονή προς την μάθηση,   διαίρεσε την ζωή του  μεταξύ του «Κερδώου Ερμή»(14 ) και του «Λόγιου Ερμή»( 15 ). Όσον αφορά το εμπόριο, με κέντρο διαμονής την Βενετία, αναγκάζονταν να μετακινείται στην Κέρκυρα και άλλα εμπορικά κέντρα της Ευρώπης και ένεκα της μάθησης να επισκέπτεται συχνά την Πάδοβα.

Σε ηλικία 40 χρονών παντρεύτηκε την κόρη Μαυροκορδάτου- Σκαραμαγκά. Οικογένεια που είχε  φύγει από την Χίο για την Τεργέστη μετά τα φοβερά γεγονότα του 1821 στο νησί. Η γνωριμία έγινε σε εμπορικό ταξίδι του Πετρεττίνι στην Τεργέστη. Μετά από τρία έτη το ζευγάρι ταξίδεψε στην Κέρκυρα όπου έμεινε για επτά μήνες προκειμένου να γνωρίσουν την γυναίκα του η μητέρα του και οι φίλοι. Επέστρεψαν στην Βενετία όπου γεννήθηκε και η κόρη του.

Είχε αρχίσει το έργο μετάφρασης «Έργα του Αυτοκράτορα Ιουλιανού» και για να τελειώσει το Β! τεύχος και να δημοσιεύσει αποσπάσματα εγκαταστάθηκε στην Φλωρεντία. Εκεί αρρώστησε βαριά και μετά από τριάντα μέρες την 21^η Μαρτίου του 1833 σε ηλικία 56 ετών απεβίωσε. Κατόπιν επιθυμίας του η σωρός του μεταφέρθηκε στην Κέρκυρα όπου και ετάφη στον οικογενειακό τάφο μέσα στην τότε Μητροπολιτική εκκλησία του Ταξιάρχου Μιχαήλ. Είχε μια κόρη και η γυναίκα του ήταν σε εγκυμοσύνη. Πέθαναν και τα δύο του παιδιά και μη έχοντας αφήσει διαθήκη ξεκίνησε μια δικαστική διαμάχη μεταξύ της αδελφής του Μαρίας και της γυναίκας του για την περιουσία . Η διαμάχη αυτή έληξε με απόφαση την οριστική κληρονομιά στην αδελφή του.

Τη βιογραφία του και τα φιλολογικά του έργα τα ανέπτυξε στην εκδοθείσα στο Μιλάνο πραγματεία ο φίλος του καθηγητής Μάριος Πιέρης.

Αυτά περί του Κερκυραίου Σπυρίδωνος Πετρεττίνι ο οποίος κατά την άποψή μας πρέπει να έχει μια θέση στους διακριθέντες για τη παιδεία άνδρες.

 

 

 Μαρία Αναστασία Πετρεττίνι (16)

Γεννήθηκε στην Κέρκυρα τις 31 Δεκεμβρίου 1774 και προερχόταν από την οικογένεια των ευγενών  Πετρεττίνι. Αδελφή του Σπυρίδωνα, πατέρας της ήταν ο Αλέξανδρος Πετρεττίνι και μητέρα της η Κρεμεζίνη Μιχαήλ Στεφάνου Τριβώλη Πιέρη,. Η Μαρία Αναστασία ήταν, επίσης, αναδεκτή του κόμη Γεωργίου Μοντσενίγου, Πληρεξούσιου Αντιπροσώπου της Αυτοκρατορικής Μεγαλειότητας του Τσάρου της Ρωσίας Αλέξανδρου στην Επτάνησο Πολιτεία.

 Την εποχή εκείνη η Ισαβέλλα Θεοτόκη Αλμπρίτζι επικρατούσε στην Ιταλία μεταξύ των ευγενών οικογενειών της Κέρκυρας για τις γνώσεις της και τις επιτυχίες της στον πνευματικό κόσμο. Φιλοδοξία των  κοριτσιών της τάξης αυτής ήταν , ως  πρότυπο, η Ισαβέλλα που ήθελαν πολύ να της μοιάσουν. Να γνωριστούν με τους σοφούς της Ιταλίας, να δοξαστούν και τιμηθούν από αυτούς. Με σκοπό την επίτευξη του στόχου αυτού λάμβαναν και  την πρέπουσα ανατροφή. Την δικαιολογημένη αυτή φιλοδοξία των Κερκυραίων γυναικών ενίσχυσε πολύ και η επιρροή επί του βίου αυτών, των ηθών και εθίμων, της γλώσσας και φιλολογίας των γειτόνων Ιταλών. Οι γυναίκες της Ιταλίας διάνυαν τότε τον  χρυσό τους αιώνα. Οι φραγμοί και η παρακώλυσή των  σε ανώτερες σπουδές επίδοσης είχαν καταρριφτεί.

    Φυσικό λοιπόν ήταν ο ευνοϊκός υπέρ του γυναικείου φύλου άνεμος στην Ιταλία,  να έφερε την πνοή του μέχρι την Κέρκυρα. Ως επόμενο  ήταν οι Κερκυραίες να  προσπαθούν για σπουδές ανώτερες, αφού οι αδελφοί, οι πατέρες και οι σύζυγοί των μορφώνονταν  στα ονομαστά τότε Πανεπιστήμια της Μπολόνιας και της Πάδοβα.Η Μαρία Αναστασία Πετρεττίνι συγκαταλέγεται στο πλήθος   των λίγων τούτων εκλεκτών γυναικών που τόλμησαν.

Τον Αύγουστο του 1800, σε ηλικία 26 ετών, παντρεύτηκε παρά τη θέλησή της, όπως συνήθως συνέβαινε την εποχή εκείνη, με τον ευγενή Ζαχαρία γιο του Στάμου Ροδόσταμου,  με τον οποίον όμως χώρισε μετά από δύο έτη. Αφορμή ήταν  επειδή μετά από δύο χρόνια γάμου δεν τεκνοποίησε, αλλά και  το ότι δεν τον αγάπησε ποτέ. Άρχισε να ασχολείται με τη μελέτη και τη συγγραφή  ενός ποιήματος  «Εικόνα» για τον κατά τρία χρόνια μικρότερό της Μάριο Πιέρη, στην οποία περιγράφει τις αρετές και τα προτερήματά του.Ήρθε  σε δεύτερο γάμο με  τον ευπατρίδη κόμητα Μαρκ Αντώνιον Μάρμοραν, ένα μόλις έτος μετά τον χωρισμό της από τον πρώτο έχοντας όμως την ίδια κατάληξη. Από μικρή στην ηλικία είχε συνδεθεί φιλικά με τον διάσημο στα γράμματα  Κερκυραίο Μάριο Πιέρη.  Πήγε στην Βενετία όπου σιγά σιγά αναδείχτηκε, προξενώντας  την προσοχή και το ενδιαφέρον του κύκλου των μορφωμένων της εποχής.Εκεί παρατήρησε ότι ενώ οι ξένες μορφωμένες γυναίκες προσπαθούσαν να μάθουν την ελληνική γλώσσα, οι ελληνίδες μόνον τις ξένες γλώσσες μελετούσαν και την ξένη φιλολογία αποκλειστικά καλλιεργούσαν.Έτσι η Μαρία Πετρεττίνι αν και είχε δάσκαλο τον θερμότατο της οικογένειάς της φίλο Μάριο Πιέρη, Έλληνα, Κερκυραίο όπως κι αυτή, παρότι εκπαιδεύεται στην Κέρκυρα, η πρώτη γλώσσα και φιλολογία, την οποία διδάσκεται είναι η Ιταλική, μετά η Γαλλική και τέλος η Ελληνική, την οποίαν την έμαθε χειρότερα από τις άλλες.   Πρέπει δε να σημειωθεί ότι ο Μάριος Πιέρης, ο πολυαγαπημένος φίλος και δάσκαλος της Μαρίας, πλησίον του οποίου μαθήτευσε, ήταν πατριώτης εκ των θερμότερων  από αυτούς που αγωνίστηκαν  ,όπως καταστήσει γνωστή  στον φιλολογικό κόσμο της Ιταλίας τη δημοτική ποίηση της νεώτερης Ελλάδος και τους ηρωικούς αγώνες των Επτανησίων υπέρ της εθνικής αυτών υπόστασης.     Ο φανατισμός, του διαπρεπούς Ακαδημαϊκού για την πατρίδα δεν μεταδόθηκε εύκολα στην μαθήτρια του. Η αγάπη όμως  και ο  προς αυτόν θαυμασμός της Μαρίας υπήρξε μεγάλος και ενθουσιώδης. Για τον λόγο αυτό το πρώτο της έργο το οποίο αποπνέει τόση ποίηση και τόση αγάπη, δεικνύει την εικόνα αυτού του κερκυραίου, η οποία δεν γνωρίζουμε, εάν αυτό ήταν το μόνο ελατήριο. Ίσως η αγάπη της για τον δάσκαλο της και οι πραγματικές του αρετές, έγιναν  η αιτία που η Μαρία έκρινε με πολύ αυστηρότητα  τον πρώτο της σύζυγο.Η υπόθεση αυτή δικαιολογείται, εάν ληφθεί υπ’ όψιν, ότι μετά από ένα έτος  ακριβώς από τον δεύτερο γάμο της, η Μαρία αναχωρεί από την  Κέρκυρα, συνοδευόμενη από τον Πιέρη κι άλλους συγγενείς, όχι όμως κι  από τον δεύτερο σύζυγο της, τον οποίο  χώρισε μετά από το πολυπόθητο για εκείνη ταξίδι της στην Ιταλία.Οι Ιταλοί συγγραφείς που έγιναν φίλοι της αναφέρουν τον Πιέρη σαν στενότατο και θερμό φίλο της. Θεωρούν επίσης της καρδιάς της θαυμαστή, τον Λουδοβίκο Καρρέρ με το οποίον είχε πολύ στενή σχέση.  Ο Καρρέρ έγραφε: «Η Μαρία έχειψυχή ευαίσθητη απαλλαγμένη από τα μικρά καιποταπά πάθη, τα οποία υποτιμούν το πνεύμα και την καρδιά  των λεγομένων με καλή ανατροφή γυναικών, προσθέτοντας ότι συναντά σε αυτή δώρα σπάνια όπως η γλυκύτητα της καρδιάς και η δύναμη της μεγαλοφυΐας»    Φαίνεται πως ο  Μάριος Πιέρης επηρέασε πολύ τον χαρακτήρα της φίλης και μαθήτριας του κι αυτό εξηγεί  την όποια μορφή εσωτερικής της  μελαγχολίας και  δικαιολογεί τις απογοητεύσεις του ιδιωτικού της βίου αλλά και τις ηθικές καταιγίδες που σιωπηλά εκρήγνυνται  μέσα της.   Στην Βενετία  όπου κατά το 1804 ταξίδεψε για πρώτη φορά η Μαρία, γνωρίσθηκε με την  διακεκριμένη τότε ξαδέλφη της Ισαβέλλα Θεοτόκη Αλμπρίτζι,  η οποία την γνώρισε  στον  κύκλο των διασήμων ανδρών της Ιταλίας.  Η ομορφιά, τα νιάτα , η γλυκύτητα του χαρακτήρα της και η φυσική της ευφυΐα, συνετέλεσαν στο να  εκτιμηθεί από τους  φίλους της Ισαβέλλας. Η μόρφωσή της και οι γνώσεις της όμως, υπολείπονταν κατά  πολύ αυτών της φίλης και συγγενούς της. Για τον λόγο αυτό και με αμεσότητα μπήκε, παρόλο το βεβαρημένο της υγείας της, σε μελέτες σοβαρότερες και ευρύτερες από όσες είχε μέχρι τότε ασχοληθεί.Για να εμπλουτίσει περισσότερο τις γνώσεις της, μετέβη, συνοδευόμενη πάντοτε από τον αχώριστο φίλο της Πιέρη στην Πάδοβα, της οποίας οι Ακαδημίες και τα Πανεπιστήμια άκμαζαν τότε.Εκεί θα γνωριστεί, με τη σύσταση βεβαίως του Πιέρη, αλλά και της Ισαβέλλας, με τους σοφότερους των Ακαδημαϊκών, όπως τον αβά Μεγγενέλη, τον  Καισσαρότη, το Ροζίνη κι άλλους, με τους οποίους  διατήρησε μακρά φιλολογική αλληλογραφία.Το ταξίδι αυτό κράτησε γύρω στο ένα έτος και υπήρξαν έντονες διαφωνίες με τον δεύτερο σύζυγό της για τον τρόπο και το λόγο  αυτής της μετάβασης. Μετά την επιστροφή της στην Κέρκυρα, με κοινή συναίνεση, αποφάσισαν το διαζύγιο.    Εάν κρίνει κάποιος από τα  διαζύγια της Πετρεττίνη θα συμπεράνει ότι για την Κέρκυρα η ανεξαρτησία της γυναίκας ήταν πλησιέστερος  νεωτερισμός προς τα συμβαίνοντα στην Ευρώπη, παρά τα ισχύοντα στην άλλη Ελλάδα. Μια γυναίκα που φεύγει μόνη της,  στο εξωτερικό κάνοντας γνωριμία και φιλία με άνδρες υψηλού μορφωτικού επιπέδου σκανδάλιζε την τότε ελληνική κοινωνία.   Αφού η Μαρία, για πρώτη φορά δοκίμασε  τον ανώτερο φιλολογικό βίο,  με τις ικανότητές της άρχισε να αγγίζει και την δόξα. Στο σαλόνι  της Ισαβέλλας  αναδύεται και το δικό της αστέρι, μικρό μεν, αλλά αρκετά λαμπερό, ώστε να γίνεται ορατό  και σε  άλλες ιταλικές πόλεις, γι αυτό και  της ήταν αδύνατο να περιορισθεί  στα στενά όρια της πνευματικής ζωής της Κέρκυρας. Δεν θα μπορούσε πλέον να υπάρξει δίπλα σε ένα άνδρα που το πνευματικό του επίπεδο ήταν πολύ κατώτερο  του δικού  της. Μετά το δεύτερο διαζύγιο αναγκάστηκε να παραμείνει στους γονείς της στην Κέρκυρα για τρία έτη.Αναχώρησε για τη Βενετία , συνοδευόμενη από τον αδελφό της Σπυρίδωνα Πετρεττίνη,  που ήδη είχε εγκατασταθεί εκεί.Κατά την περίοδο αυτή, της στη Βενετία διαμονής της, η  Μαρία δοκίμασε και σύστησε σαλόνι φιλολογικό, το οποίο δενείχε βεβαίως ούτε την λαμπρότητα, ούτε την επιτυχία της αίθουσας της Ισαβέλλας. Αριθμούσε όμως μεταξύ των θαμώνων της ονόματα γνωστά και σεβαστά στην Ιταλία, φίλους κοινούς αυτής  αλλά και της εξαδέλφης της. Αυτό έπραξε ή Μαρία, αφού προηγουμένως περιηγήθηκε και σε άλλες ιταλικές πόλεις, που είχαν φιλολογική και καλλιτεχνική ακμή.  Κατέληξε στην Φλωρεντία, την εστία της καλλιτεχνικής κίνησης του τότε κόσμου. Φαίνεται δε ότι και εκεί ως και απανταχού την συνόδευε η ισχυρή προστασία της Ισαβέλλας, κάτι που αποδεικνύεται και  με την  κάτωθι επιστολή, αφού την συστήνει  θερμά στην δούκισσα  Αλβάνη, την επιστήθιο του μεγάλου Αλφιέρη φίλη, η οποία συγκέντρωνε στο σαλόνι της ότι επιφανές στις τέχνες και τα γράμματα είχε να επιδείξει τότε η Τοσκάνικη πρωτεύουσα.

   Είναι αλήθεια ότι πολύ την βοήθησε  κι ο συμπατριώτης  της Μουστοξύδης, με τον οποίο έκτοτε συνδέθηκε και  η φιλία τους διατηρήθηκε πάρα πολλά χρόνια, μέχρι τα γεράματα και των δύο.  Ο Μάριος Πιέρης  δέ, ο αναπόσπαστος φίλος, συνόδευε τηνΜαρία σε όλη εκείνη την ανά την Ιταλία περιήγηση της,συνιστώντας, διδάσκοντας, συμβουλεύοντας  και συνεργαζόμενος στα Μουσεία και τις Βιβλιοθήκες.  Κατά την περιήγησή της αυτή η Μαρία έγραψε, ή μάλλον ολοκλήρωσε την βιογραφία της  διάσημης γυναίκας του 15^ο αι, Κασσάνδρας Φιντέλε, (17) την οποία και διάβασε σε πολλούς εκ των σοφών.

 Φαίνεται δε ότι παρόλο που  ενθαρρύνεται για την έκδοση της βιογραφίας αυτής, η Μαρία δίστασε  να τη δημοσιεύσει, φοβούμενη την σύγκριση,  που τυχόν θα γίνονταν μεταξύ αυτής και του σοφούποιητή Άγγελου Αμπροτζίνη ο οποίος επίσης είχε γράψει την  βιογραφία της φιλοσόφου αυτής Ελληνίστριας, Λατινίστριας και στιχουργού.                               Πολύ αργότερα, μετά από τρία έτη, πείστηκε επιτέλους ναδημοσιεύσει τη βιογραφία  της Κασσάνδρας, η οποία έγινεδεκτή με πολλές ευμενείς κρίσεις και εγκώμια.    Ο ιστορικός Κάρολος Ροσμίνης, καθηγητής του  Πανεπιστημίου του Μιλάνου, γράφει προς τον Μουστοξύδη, που του έστειλε το βιογραφικό τεύχος της Κασσάνδρας : «Αν και το θέμα της υπήρξε μάλλον άγονο, ουχί ήττον αξιοθαύμαστος είναι η ευχέρεια τού ύφους, η γλυκύτης, η κρίσις και οι ορθοί συλλογισμοί της σθεναρής συγγραφέως».   Και ο αβάς Μενεγέλης από την Πάδοβα, ο οποίος είχε πολύ ενθαρρύνει την Μαρία για την δημοσίευση αυτή, της γράφει:……. «ευθύς μετά την έκδοση τού έργου της  Ή Κασσάνδρα σας θα έβλεπε το φως εάν χιλιάκις δεν σάς είχα ωθήσει να την δημοσιεύσετε ; Και ή ευμένεια, μεθ’ ης έγινε δεκτή, δεν είναι άρα η ηχώ των όσων σάς έλεγαν, ίνα σας πείσω να λάβητε ένεργότερον μέρος εις την φιλολογίαν...»   Από την έκδοση του έργου αυτού, η Μαρία συγκαταλέγονταν οριστικά πλέον μεταξύ των λογίων γυναικών της Βενετίας, που αποτελούσαν την αυλή της Ισαβέλλας και  οι οποίες έλαμπαν στο στερέωμα του  ουρανού της, σαν αστέρια δευτερεύοντος όμως φωτισμού. Αλλά και πάλι μεταξύ των διασημότερων εξ αυτών, όπως της Τερέζας Μασκόνη Παππαδόπολι, της Μαριέττας Μοροζίνη, της κόμισσας Παολίνη ντι Μπασάνο, της Λαύρας Μαφφέη, της Ραχήλ Μοτσενίγο Τομμάζο, της κόμισσας Αικατερίνης Κοσορίνη Σταμπόλια, η κόμησσα Μαρία Πετρεττίνι αναδείχτηκε πολύ ανώτερη.   Τούτο τιμά πολύ την ελληνική ευφυΐα, διότι μεταξύ τόσων γυναικών οι  οποίες διέθεταν όλα τα μέσα για να έχουν τέλεια μόρφωση, δύο ελληνίδες  που γεννήθηκαν κι ανατράφηκαν στην  Κέρκυρα ξεχώρισαν όλων των άλλων και κατόρθωσαν μόνες να επιζήσουν της εποχής των και να σημειώσουν αρκετά αξιόλογες φιλολογικές  δράσεις.  Σοφές στο πνεύμα κατόρθωσαν να μείνουν γυναίκες ως προς την χάριν,την γλυκύτητα και την αβρότητα και να καταστήσουν τα σαλόνια τους κέντρα της φιλολογικής και καλλιτεχνικής κίνησης.  Έγιναν εστίες διαλογισμού και συμφιλίωσης στη Βενετία των δύο αντιθέτων μερίδων, τις αριστοκρατικές και τις των ανθρώπων των γραμμάτων και των τεχνών.Τα σαλόνια των δύο σοφών και ωραίων Ελληνίδων αποτέλεσαν  το κέντρο,  το οποίο οι μέχρι χθες εχθροί του πνεύματος συναντώνται και λησμονούν τις διαφορές τους, για να αντλήσουν ζωή και δύναμη.   Στην τότε ηθική της Βενετίας κατάπτωση, τον εκφυλισμό και την γενική του φρονήματος εξαχρείωση, μόνον οι ναοί, τα μουσεία και οι φιλολογικές αίθουσες έμειναν κέντρο βίου ηθικότερου και ευγενέστερου. Στους ναούς λατρεύετε όΘεός, στα μουσεία η Τέχνη και στις φιλολογικές αίθουσες όλα, ερμηνευμένα από  γυναίκες. Η Τέχνη λόγω αυτών αντλεί τα τελειότερά της πρότυπα.    Ουδέποτε χαρακτηρίστηκαν με πονηρές σκέψεις τα φιλολογικά στέκια των δύο Ελληνίδων. Στην περίπτωση που τέτοιο  κρούσμα ανέκυπτε,  η σοβαρότητα του χαρακτήρα τους και η ευφυΐα τους διασκέδαζαν εξ ίσου κατά περίπτωση.   Δεν είχε εν τούτοις η αίθουσα της Πετρεττίνι, ούτε το γόητρο, ούτε την επισημότητα της αίθουσας της Ισαβέλλας, αλλά ούτε σήμερα το όνομά της ζει και αναφέρεται όπως  της ωραίας εξαδέλφης της. Ίσως πέρα  από την  συγγένεια της με την Ισαβέλλα, η άμιλλα που αναπτύχθηκε μεταξύ τους, η φυσική ευφυΐα και φιλομάθεια της  Μαρίας Πετρεττίνι δεν βρήκε τελικά στάδιο να εκδηλωθεί. Η φήμη της συνεπώς  περιορίζεται σε πολύ στενό κύκλο κι αυτό ήταν άδικο διότι η πρωτότυπη βιογραφία της Φιντέλε που δημοσίευσε και οι μεταφράσεις της, αποπνέουν πολύ τρυφερότητα και γοητεία, σύμφωνα με  τους επαίνους και τα εγκώμια  των συγχρόνων της δασκάλων.   Άλλωστε η αίθουσα της Πετρεττίνι σποραδικά μόνο και με διαλλείματα  άνοιγε τις θύρες της προς τους φίλους της,  λόγω των συχνών απουσιών της από τη  Βενετία και των ταξιδιών και περιηγήσεων της στις άλλες ιταλικές μεγαλουπόλεις αλλά και την Κέρκυρα.   Κατά τις παραμονές της ελληνικής Επανάστασης η Μαρίαδιέμεινε στην  Κέρκυρα για αρκετό χρονικό διάστημα.  Την εποχή αυτή μετέφρασε από την αγγλική γλώσσα στην Ιταλική τοπογραφική περιγραφή της νήσου Κέρκυρας του CARTWRIGHT . Το 1825 εκδίδει άλλη μετάφραση, από την αρχαία Ελληνική στην Ιταλική η οποία είχε μεγάλη σημασία  «εικόνες του Φιλόστρατου και το προοίμιο.» Δυστυχώς δεν δυνήθηκε  να συνεχίσει την μετάφραση αυτή, διότι ταυτόχρονα είχε επιληφθεί για το ίδιο θέμα ο διάσημος λόγιος και συγγραφέας Perticari. Προφανώς η Μαρία φοβήθηκε τον συναγωνισμό με έναν άνδρα τέτοιας αξίας  και εγκατέλειψε το έργο της ημιτελές.

   Η Μαρία Πετρεττίνι από το 1833 ζει στην Κέρκυρα. Την ίδια  δε εποχή στο νησί βρίσκεται και ο Μάριος Πιέρης διαφωνώντας  όμως μαζί της για  πρώτη στην ζωή του φορά.   Τα πατριωτικά συναισθήματα του Πιέρη, παρόλα τα χρόνια που έζησε στο εξωτερικό, ποτέ δεν άλλαξαν, διότι, η πατρίδα του βρίσκεται υπό τον ζυγό ξένου κατακτητή, ενώ η υπόλοιπη Ελλάδα απολαμβάνει τα αγαθά της ελευθερίας. Μισεί τους Άγγλους  τους οποίους η Μαρία αγαπά και τάσσεται υπέρ τους ανεπιφύλακτα. Κοσμοπολίτισσα  εκείνη, δεν αντιλαμβάνεται τον φανατισμό του φίλου της καθώς η ίδια  συνδεδεμένη με τους Άγγλους προβαίνει στην μετάφραση των επιστολών της λαίδης Maria Worthley Montague από την  αγγλική  στην ιταλική γλώσσα. Στις επιστολές αυτές περιγράφονται οι εντυπώσεις της εν λόγω κυρίας, για την ανατολική Ευρώπη, την Ασία και την  Αφρική.

   Επίσης συνέγραψε κι άλλα πρωτότυπα έργα και μεταφράσεις. Αυτά ήταν: Η βιογραφία της Rosalba Carriera, της Elenι Corner Piscopia κι άλλων διαπρεπών της Βενετίας γυναικών, καθώς κι άλλες εικόνες του Φιλόστρατου, μία μετάφραση  του Cervantes  από την ισπανική, αλλά και πρωτότυπη μελέτη σε μορφή επιστολών περί γυναικείας αγωγής.

  Όλα αυτά εκδόθηκαν μετά τον θάνατό της, από τον οικογενειακό της φίλο και κληρονόμο της, Αλέξανδρο Πασκουάλε.   Ο Πιέρης στην αυτοβιογραφία του γράφει για τις φιλολογικές εν γένει δράσεις της Πετρεττίνι, αναφερόμενος σε αυτή της Κασσάνδρας της:” Ή βιογραφία αύτη φιλοτεχνηθείσα υπό της κ. Πετρεττίνη μέ καθιστά υπερήφανο. Ευλογημένη η ώρα, καθ’ ην παρακίνησα την φίλη μου να επιδοθεί. εις τα γράμματα. θέλω να πιστεύω ότι σήμερον, είτε δρέπει δάφνες, θα ενθυμείται και εμέ ευμενώς».

      Από το 1841 η Μαρία εγκαταστάθηκε οριστικά  στην Ελβετία, όπου έζησε τις υπόλοιπες ημέρες της ζωής της συντροφιά με τους φίλους της. Μετά από δέκα έτη, υπερήλικη πια, πεθαίνει  αιφνιδίως, χωρίς πόνους, χωρίς να αισθανθεί τον θάνατο, την νύχτα τις 12ης Μαρτίου. Μνημείο απλό, αλλά μεγαλοπρεπές, ανεγέρθηκε στον τάφο της από τον κληρονόμο της  Αλέξανδρο Πασκουάλη, ο οποίος κατόπιν εντολής της πήρε και το όνομα Πετρεττίνι, μιας και δεν υπήρχαν στην οικογένειά της άρρενες κληρονόμοι με το όνομα αυτό.      Στον εξωτερικό χώρο της οικίας της  στην Βενετία την οποία ο Πασκουάλης κληρονόμησε, ανήγειρε επίσης πολυτελές μαρμάρινο κενοτάφιο στη  μνήμη της γυναίκας, που  τόσο τίμησε το όνομα, το οποίο  μαζί με τον πλούτο της του έκανε την τιμή να τον κληροδοτήσει.  Η αλληλογραφία των μεγάλων ανδρών της εποχής εκείνης, όπως του Πινδεμόντε, του Καισαρότη, του Καρρέρ, του Νέγρη και άλλων με την Μαρία εκδόθηκαν  επίσης μετά το θάνατό της ή μάλλον οι επιστολές αυτών  προς την Μαρία. Από αυτές αποδεικνύεται και η υπόληψη την οποία όλοι  οι σοφοί σύγχρονοί της έτρεφαν προς εκείνη αλλά και η εκτίμηση  για τις γνώσεις της.

 

 

 

 

Γονέμη-Πετρεττίνοι-Καποδίστριες

Γεννεολογικό δένδρο των τριών οικογενειών

ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΓΟΝΕΜΗ*

Στο χωριό Αγ.Ιωάννης στη περιοχή Τρίκλινο υπάρχει η εκκλησία του Ιερού Ναού του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου από το 1600 .Δίπλα στον ναό υπήρχε η αρχοντική αγροικία της οικογένειας Χαλικιόπουλου .Ο ναός αυτός ανήκε στην οικογένεια Χαλικιόπουλου και στη συνέχεια μέσω γάμων περιήλθε στις οικογένειες Πετρεττίνη , Βαρλάμου και Γονέμη. Στην πλατεία του χωριού δεσπόζει το " Αρχοντικό Γονέμη "

 

Η οικογένεια Γονέμη ήταν γραμμένη στη Χρυσή Βίβλο (Libro d'Oro) από το 1606 .

 

Το αρχοντικό είναι κτισμένο από την Μαρία Πετρεττίνι( ανιψιά της Μαρίας Πετρεττίνι του Αλεξάνδρου)   γύρω στα 1773 (Πρέπει να έγινε λάθος στη χρονολογία) με υλικό φερμένο από τη Βενετία. Αρχιτέκτονας ήταν ο βενετσιάνος Λούππι, από τους πιο γνωστούς της εποχής του. Αποτελείται από το ισόγειο που χρησιμεύει για αποθήκη,  το πρώτο πάτωμα που έχει τους χώρους υποδοχής και το δεύτερο που έχει τούς βοηθητικούς χώρους.

Είναι ωραιότατα επιπλωμένο σε Βενετσιάνικο στυλ και διατηρείται σε αρίστη κατάσταση στον παλιό ρυθμό του, χάρη στην φροντίδα των αδελφών Κοσκινά, οι οποίες το είχαν κληρονομήσει από την θεία τους Γονέμη απόγονο της Πετρεττίνι.

(Γιάννη Πιέρη: ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΤΗΣ ΒΕΝΕΤΣΙΑΝΙΚΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ  ΜΕΡΟΣ Δ! ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ. Πρέπει να παρτηρήσουμε μια ανακολουθία στις ημερομηνίες. Η Μαρία Πετρεττίνι γεννήθηκε το 1774 άρα το κτήριο πρέπει να κτίστηκε πολύ αργότερα από το 1773 ή το έκτισε άλλος Πετρεττίνι.)

 Κατά τον ΣΩΦΡΟΝΙΟ Γ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ «Η ΕΙΣ ΚΕΡΚΥΡΑΝ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΒΑΡΛΑΑΜ».  Η Αγγελική Πετρετίνι μέσω της μητέρας της Μαρίας Πετρετίνι κληρονόμησε ολόκληρη την περιοχή του σημερινού χωριού Άγιος Ιωάννης όπου και το εξοχικό μέγαρό της, ένα ωραίο αρχοντικό κτισμένο στα 1824 από τον εκ μητρός πάππο της Νικόλαον Πετρετίν, με σχέδια του συνταγματάρχη Frederick Hankey, Γραμματέα του τότε Λόρδου Αρμοστού Thomas Maitland.(Σημ. Ο Νικόλαος Πετρετίν πέθανε το 1804 άρα η χρονολογία 1824 πρέπει  να είναι λανθασμένη.)

Όσον αφορά αυτό καθ’ εαυτό το κτήριο  σημειώνεται ότι σχεδιαστικά στο ισόγειο εσωτερικά έχει καμάρα την οποία συναντάμε όντως σε κάποιους στάβλους και αποθήκες, στην αριστερή πλευρά όπως το κοιτάμε . Παρόλα αυτά ο νέος σχεδιασμός του δεν δείχνει ότι το ισόγειο ήταν αποθήκες και ο πρώτος όροφος κάποιος χώρος υποδοχής όπως ήτανε παράδειγμα τα Παλάτσι με το πιάνο Νόμπιλε. Καταλήγουμε ότι το αρχοντικό αυτό είναι χτισμένο πάνω ενδεχομένως σε μία αγροικία , ανασχεδιασμένο δηλαδή. Θεωρούμε ότι στο ισόγειο αριστερά διατήρησαν κάποια στοιχεία και συνέχισαν από κει και πάνω εντάσσοντας αυτό το χώρο πλέον στην κύρια χρήση του κτιρίου όπως μαρτυρά και η αξονική είσοδος .Επίσης θεωρείται αξιοσημείωτο χωρίς να έχει καταφερθεί να τεκμηριωθεί, το γεγονός ότι το υλικό που περιβάλλει το κτίριο και τα στοιχεία γύρω από αυτό που έχουν παραμείνει ανέπιχριστα όλα αυτά τα χρόνια , θέλουν να τονίζετε κάποιο ιδιαιτερότητα του ή η πολυτέλεια αυτού του υλικού. Και ίσως αυτό να είναι το υλικό το οποίο να έχει έρθει από τη Βενετία. Δεν θα  έκανε εντύπωση αυτό το υλικό να υπάρχει πίσω από το σοβά και σε άλλα μέρη τονίζοντας την πολυτέλεια του υλικού.

Πρέπει να δεχθούμε ότι μέσα στα χρόνια, μέσω κληρονομιών, προικών και παροχών τα κτήρια άλλαζαν κατόχους. Έτσι για το εν λόγω κτήριο πρέπει να δεχτούμε ότι φτιάχτηκε από οικογένεια Πετρεττίνι και μέσω του γάμου της Αγγελικής Πετρεττίνι, κατέληξε στην οικογένεια Γονέμη. Από εκεί και μετά παρέμεινε με την ονομασία «Αρχοντικό Γονέμη» που από τα σπλάχνα του προέρχεται η μητέρα του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας.

Στον κήπο του Αρχοντικού υπάρχει η επιτύμβια πλάκα των:

 

Με μια συλλογιστική και ελεύθερη σκέψη οδηγούμεθα στο ότι:

Α) O Νικολό Πετρεττίνης ήταν ένα από τα τέσσερα παιδιά του Αλεξάνδρου και της Κρεμεζίνας Πιέρη Ήταν αδελφός του Σπυρίδωνα, της Μαρίας και της Μαριέττας Πετρεττίνι. Ο ενταφιασμένος Σπυρίδων Πετρίτης του ποτέ Νικολάου πρέπει να είναι ο γιος του Νικολό.

Β) Για τον Σπυρίδωνα Πετριτή του Δομένικου δεν βρέθηκαν στοιχεία. Εκτός από τη διαθήκη (Παπάκης συμβολαιογράφος Διαθήκες)

Στην αρ.Π94\10237-3 ή 15-1-1852 διαθήκη αναφέρεται: «ο ευγενής κύριος Σπυρίδων Βαρλάμος Πετρετίνης π. Δομινίκου μου παρέδωσε νέον φάκελον σφραγισμένον με τρείς σφραγίδες διαδηλώνοντας ότι εμπεριέχει την μητρικήν διαταγήν γραμμένην και υπογεγραμμένην υπό της μητρός του..αφήνει γενικόν κληρονόμον της τον άνωθεν αναφερόμενον  υιόν της».

Γ) Ο άρχοντας Σπυρίδων Βαρλάμος παντρεύεται  το 1822 την Μαρία Πετρεττίνι. Κατ’ ακολουθία η ΣΥΖΥΓΟΣ ΜΑΡΙΑ ΠΕΤΡΙΤΗ ΒΑΡΛΑΜ που αναφέρεται στην επιτύμβια πλάκα, είναι η σύζυγος του.

Το πιο κάτω φυλλάδιο απευθύνεται στην Μαρία Πετρεττίνι κόρη του Αλεξάνδρου και αδελφή των Σπυρίδωνος,Νικολάου και Μαρριέτας Πετρεττίνι ευχόμενος ο καθηγητής Vincenzo Nannucci την ευτυχία της ανιψιάς της, κόρης του Νικ.Πετρεττίνι.

 

.

 

Δ) Ο Άγγελος Γονέμης παντρεύεται την Αγγελική Βαρλάμου κόρη του Σπυρίδωνος Βαρλάμου και της Μαρίας Πετρεττίνι

Τα οστά του ζευγαριού βρίσκονται στον τάφο αυτόν.

Το τριώροφο πατρογονικό αρχοντικό Πετρετίνι βρισκόνταν κοντά στον Μητροπολιτικό ναό Σπηλαιωτίσσης και Αγίου Βλασίου…Αστικός αριθμός 2074.(Ιερομ.ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ Γ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΗ «Η ΕΙΣ ΚΕΡΚΥΡΑΝ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΒΑΡΛΑΑΜ»)

Υπάρχει ο ισχυρισμός ότι  ο Frederick Hankey Sr., γραμματέας του κυβερνήτη Thomas Maitland βοήθησε στο κτίσιμο του Αρχοντικού Γονέμη στο χωριό Αγ.Ιωάννης. Ο Frederick Hankey είχε παντρευτεί την αδελφή του Σπυρίδωνα Βαρλάμου, Αικατερίνη. Καθώς αρχιτεκτονικά επισημαίνεται η Αγγλική επιρροή στο κτήριο δεν αποκλείουμε την συμμετοχή του Frederick Hankey στο κτίσιμο του. Βλέπουμε μια συνάφεια των οικογενειών Βαρλάμο-Πετρεττίνι – Γονέμη. Η Αικατερίνη Hankey- Βαρλάμου ήταν προφανώς χήρα ή διαζευγμένη καθώς περιγράφεται ως «κυρία» σε μια αναφορά στο γάμο που δημοσιεύτηκε στο Εδιμβούργο Ετήσιο Μητρώο - επιμέλεια Sir Walter Scott - το 1819.  Η ίδια αναφορά αναφέρει ότι η τελετή πραγματοποιήθηκε στο Παλάτι της Κέρκυρας στα τέλη Ιανουαρίου του ίδιου έτους.

 Η Αδαμαντίνη Γονέμη προερχόταν από  την επιφανή οικογένεια της Κύπρου , τους Γονέμη οι οποίοι καθ’ όσον διαρκούσε η βενετική κυριαρχία στο νησί «μετάσχοντες εις το πλευρό των Βενετών  όλων των αγώνων κατά των τουρκικών επιδρομών». Γι’ αυτό και η Βενετική Δημοκρατία έδωσε και σ΄αυτούς τον τίτλο του κόμη, από το 1606. Έφθασαν στην Κέρκυρα όπου εγκαταστάθηκαν πια μόνιμα, το 1699. Εξακολουθούσαν φυσικά να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στη Βενετική Δημοκρατία, η οποία της δώρισε, το 1777, μέγα τιμάριο «εκ δημοσίων γαιών» στη θέση Βρίνα της περιοχής Βουθρωτού της Ηπείρου. 

 

 

Η Οικογένεια Γονέμη ενώθηκε  με την Οικογένεια Καποδίστρια όταν η Διαμαντίνα Γονέμη κόρη του κόμη και γιατρού Χριστόδουλου Γονέμη παντρεύτηκε τον Αντώνιο - Μαρία Καποδίστρια. O Δρ. Χριστόδουλος Γονέμης (παππούς του Ι. Καποδίστρια)  προσέφερε τις ιατρικές υπηρεσίες του κατά την διάρκεια της πολιορκίας του 1716.

Τον Ιωάννη Καποδίστρια βάπτισε ο θείος του ιερέας Άγγελος Γονέμης

Γράφει η ληξιαρχική πράξη καταχωριμένη στα βιβλία του Αγίου Νικολάου των Γερόντων (όχι της Αντιβουνιώτισσας): 

Αψο ΣΤ (1776),Σεπτεμβρίου 30 :

  Εβαπτίσθη παρ’ εμού του υπογεγραμμένου ένα παιδίον  αρσενικόν του Ευγενούς Αντονίου Καβουδήστρα γεννημένο μετά της Ευγενούς Διαμαντήνης ήτον ανάδοχος ο έντιμος Κώστας Αδάμης. Τ’ ονόμασε Ιωάννην. Ήτον ημερόν 12. Άγγελος ιερέας Γονέμης, Εφημέριος.

 Αξίζει να σημειωθεί ότι ο εγγράμματος ευγενής Κορφιάτης ιερέας Άγγελος Γονέμης ήταν αδερφός της μητέρας του Κυβερνήτη και για την εποχή εκείνη οι γραμματικές του γνώσεις ήταν περισσότερο από καλές. 

 Οι οικογένειες αυτές των ευγενών προσέφεραν πάντα τις υπηρεσίες τους στην Βενετία κι αυτή αντίστοιχα τους το ξεπλήρωνε με φέουδα, τίτλους, διοικητικές υπηρεσίες κ.λ.π. Επίσης οι οικογένειες αυτές ενώνονταν μεταξύ τους. κρατώντας πάντοτε την επικυριαρχία στο νησί. 

 *Ευχαριστίες στον αρχιτέκτονα Κον Χρήστο Κουρτέλη που συνέβαλε ενεργά στην έρευνα.

 

 

 

ΠΕΤΡΕΤΤΙΝΙ, TZIOΒΑΝΝΙ.(18)

  Γεννήθηκε στην περιοχή της Γαρίτσας στην Κέρκυρα, τις 12 Σεπτεμβρίου 1793.Γονείς του ήταν ο Γεώργιος Πετρεττίνι και η Αντζέλικα Καναλιώτη. Η πατρική οικογένεια ήταν ευγενής, διαφορετικός όμως κλάδος  από εκείνον της περιοχής Πόρτα Ρεμούντα από όπου ήταν ο Σπυρίδωνας και η Μαρία Πετρεττίνη.

Διδάχτηκε τα πρώτα του γράμματα στην πατρίδα του, και στη συνέχεια σπούδασε στην Πάδοβα από το 1808 έως το 1811, έτος το οποίο αποφοίτησε από την Μπολόνια. Από το 1815 κατείχε τη θέση λογοκρισίας στη Βενετία εξ ονόματος της αυστριακής κυβέρνησης. (Περιστασιακά, το 1834 κατείχε επίσης τον ίδιο ρόλο στην Πάδοβα). Γνωρίζουμε, μεταξύ άλλων, λογοκριτικές παρεμβάσεις στις τραγωδίες του Ugo Foscolo και στο Βέρθερο του Γκαίτε συνοδευόμενες όμως από την αναγνώριση της λογοτεχνικής αξίας των κειμένων. Λογοκρισία ο Petrettini ασκούσε κυρίως σε έργα που αφορούσαν την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα. Ο κλασικισμός του απορρίφθηκε όχι μόνο από πολιτική άποψη, αλλά, να τι λέει ο ίδιος στον πρόλογο μιας συλλογής των έργων του "αυτά τα γραπτά [...] κηρύττουν στο έπακρο, σε κάθε μέρος, τους λόγους που φαίνεται να παραμένουν πληρωμένοι, σε καλές τέχνες, συντήρησης "(Prose, 1840, σελ. VII).

Μεταξύ των πρώτων του έργων είναι: η Ζωή του Βιτόριο Αλφιέρη (Πάδοβα 1814)

Έπειτα μεταξύ άλλων συμμετείχε  στην Μικρή βιογραφία διάσημων Ιταλών ανδρών, τόμος 1ος Τορίνο 1832,στην Ιταλική εικονογραφία διάσημων ανδρών και γυναικών, Μιλάνο 1837 και σε συνέχεια Ζωές και πορτρέτα επιφανών Ιταλών, Μπολόνια 1844. Επεξεργάστηκε μια μετάφραση του Ύμνου στον Απόλλωνα Δέλιο, την εκτύπωση ενός αδημοσίευτου έργου του Agnolo Bronzino σε μια δημοσίευση για το γάμο του συμπατριώτη του Spiridione Petrettini

Το  πρώτο μάθημα που δίδαξε ήταν για την ελληνική και τη λατινική λογοτεχνία στην Πάδοβα το 1818. (Το άνοιγμα στο βιβλίο του Prose: η προσέγγιση για την αντιμετώπιση της ιστορίας της λογοτεχνίας. )

 Διορίστηκε καθηγητής Λατινικής και Ελληνικής φιλολογίας στη Φιλοσοφική-Μαθηματική Μελέτη του Πανεπιστημίου της Πάδοβα το 1820. Την ίδια χρονιά διοργάνωσε την ακαδημαϊκή διάλεξη του Πανεπιστημίου( Μια σύγκριση μεταξύ του Ομήρου και του Δάντη)

στην οποία πλησίασε τους δύο συγγραφείς με την επιθυμία για συμφιλίωση των διαφορών μεταξύ ανθρώπων της ιδίας ιδεολογίας. Επέμεινε στον Δάντη, με προφανή φιλο-αυστριακό υπαινιγμό, σχετικά με τον υπερεθνικό ειρηνευτικό ρόλο της γερμανικής αυτοκρατορίας.

Στη συνέχεια παρουσιάζει Di studio sublime de Latin κλασική και ελληνική φιλολογία τις 26 Νοεμβρίου 1820 για το επίσημο άνοιγμα όλων των σπουδών του σχολικού έτους 1820-1821, Πάδοβα 1821.

Από το 1820 έως το 1825 ήταν επικεφαλής του διοικητικού συμβουλίου των αρχαιοτήτων του Πανεπιστημίου της Πάδοβα. Ήταν κυβερνητικός επιθεωρητής στα ιδιωτικά κολέγια της Πάδοβα. Ένα από αυτά ήταν και  το ραβινικό κολέγιο. Όταν το πανεπιστήμιο  παρείχε διδακτορικό στους μαθηματικούς αρχιτέκτονες, ο Πετρεττίνι μίλησε τις 23 Αυγούστου 1829, με θέμα  το ηθικό περιεχόμενο του Niccolò Tommaseo στην ενετική βιβλιογραφία Cenni della d'oggidì (in Critical Studies, II, Venice 1843,) επίσης η διάλεξη του Πετρεττίνι, ORAZZIONE έγινε όταν  στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβα γιορτάζεται η ιερή και ένδοξη μνήμη του αυτοκράτορα και βασιλιά  Francesco I, Padua 1835.

Ίσως το σημαντικότερο έργο του Πετρεττίνι ήταν η έκδοση ορισμένων παπύρων, που σώθηκαν στη Βιέννη και ήταν το αποτέλεσμα μιας μελέτης του κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Hofbibliothek: Ελληνο-αιγυπτιακοί πάπυροι κι άλλα ελληνικά μνημεία του Ι.R. Museo Di Corte μεταφρασμένο και εικονογραφημένο από τον Τζιοβάνι Πετριττίνι corcirese, Βιέννη 1826.

 Δεν έγινε δεκτό από τους συγχρόνους, αλλά μαρτυρά τα ευρεία ενδιαφέροντά του, καθώς και τις επαφές του με τους κύκλους της πιο προηγμένης κλασικής ευρωπαϊκής φιλολογίας.

Ερευνητής αρχείων και βιβλιοθηκών, ενδιαφέρθηκε επίσης για τα επιγραφικά. Το 1839 συμμετείχε σε μια πικρή διαμάχη με τον Giuseppe Furlanetto σχετικά με την ερμηνεία της ταφικής επιγραφής για την ελεύθερη γυναίκα Claudia Toreuma (Επιστολή πάνω σε μια λατινική επιγραφή ενός επιτύμβιου μνημείου που ανακαλύφθηκε κοντά στην πόλη της Πάδοβα, και παρουσιάστηκε από τον ηγούμενο Giuseppe Furlanetto  Al signor Count Giovanni Orti… Η δημοσίευση περιέχει επίσης την πολύ σκληρή απάντηση του Furlanetto). Η θέση που υποστήριξε ο Petrettini ωστόσο καταργήθηκε από τον Clemente Cardinali .  Υπήρχε διαρκής προσοχή στην αρχαιολογία και την ιστορία της αρχαίας τέχνης. Πέρα ​​από το φυλλάδιο Delle gemme incise (Βενετία 1815) και το Oration γύρω από τις αρχαιολογικές μελέτες (ένα είδος ελληνορωμαϊκής αρχαιολογικής πινακοθήκης, παρουσιάζεται στα τέλη του 1822, στην Prose, 1840 , σελ. 103-140), ήταν η Ελληνική Βιβλιοθήκη Καλών Τεχνών (I-II, Μιλάνο 1839-40)

Είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη μελέτη, η οποία περιέχει μια έκδοση που αναθεώρησε κριτικά το κείμενο των Περιγραφών του Καλλίστρατου και μια ανθολογία στα ιταλικά, με εκτεταμένο ιστορικό-κριτικό σχόλιο και αποσπάσματα που αφορούσαν την αρχαία τέχνη, που προτάθηκαν από τους πανεπιστημιακούς Δειπνοσοφιστές. (19)

Ο Πετρεττίνι ήταν πρύτανης της σχολής φιλοσοφίας τα έτη 1828-29, 1836-37 και 1843-44 και πρύτανης του πανεπιστημίου το  1840-41. Παραιτήθηκε από το αξίωμα πριν την διοργάνωση της τέταρτης συνάντησης των Ιταλών επιστημόνων, που σχεδιάζονταν και προορίζονταν για να αποκτήσουν δυνατούς πατριωτικούς τόνους ενώ ταυτόχρονα  εγκατέλειψε και την διδασκαλία. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η όλη του διαδρομή είχε φιλο αυστριακά στοιχεία και δεν τον έκαναν αρεστό στην Ιταλική κοινωνία καθότι οι Ιταλοί του Βορρά μάχονταν να απελευθερωθούν από τον Αυστριακό ζυγό.  

    Το 1839 έγινε ιππότης του από την Κωνσταντινούπολη Τάγματος του Αγίου Γεωργίου. Santo Giorgio di Parma (Αλμανάκ της δουκικής αυλής της Πάρμας για το έτος 1843, Πάρμα 1843, σελ. 229). Το 1842 έγινε διευθυντής της Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης, αφιερωμένος στο έργο της συμπλήρωσης και αναθεώρησης του καταλόγου έντυπου υλικού και χειρογράφων. Το 1845 κατηγορήθηκε και στη συνέχεια καταδικάστηκε για "κατάχρηση εξουσίας γραφείου" επειδή φέρεται να κατέχει βιβλία κι έπιπλα της βιβλιοθήκης.  Απολύθηκε από τη θέση του και συνελήφθηκε, συνοδευόμενος από έντονη κριτική. Ο Πετρεττίνι πιθανώς πέθανε στη φυλακή μεταξύ Αυγούστου και Οκτωβρίου 1845

 

Πρωτόπαπας Δημήτριος Πετρεττίνι(20)

Γεννήθηκε την 9η Αύγουστου 1722. Γονείς του ήταν ο Αντώνιος Πετρεττίνι  και η Αδαμαντίνη Αντωνίου Ροδόσταμου.  Ήταν γόνος της παλιάς περιωνύμου οικογένειας των ευγενών Πετρεττίνων. Στην οικογένεια αυτή ανήκε η επονομαζόμενη Βαρονία Γρίττα. Η βαρονία αυτή υποχρεούνταν  από παλιά σε στρατιωτική υπηρεσία  αλλά και να προσφέρει δύο Ίππους. Η Γρίττα κατέληξε στους Αδελφούς Προσαλένδη Δώρια, αφού επιβεβαιώθηκε στην κατοχή του νόμιμου διαδόχου , Jeronimo (Ιερωνύμου) Πετρεττίνι, το 1804, και στη συνέχεια, μέσω της συζύγου του, επέστρεψε στον Ανδρέα και τον Στυλιανό Ντόρια Προσαλέντη  στους οποίους περιήλθε  μετά από δικαστικό αγώνα.

 Ο Δημήτριος ανήκε στη διακλάδωση των Πετρεττίνων των ονομαζόμενων της Αγίας Παρασκευής και απευθείας καταγόμενων από τον Περότα Πετρετίνο δευτερότοκο γιο του  Νικολάου (πρώτου αναφερόμενου στην Κέρκυρα εκπρόσωπου της οικογένειας.)

 Μετά την αποπεράτωση των σπουδών του, αφιερώθηκε στην υπηρεσία της Εκκλησίας, γινόμενος τις 30 Απριλίου 1743 αναγνώστης, ενώ συνεχίζοντας την πορεία του αυτή, πέρασε από όλες τις βαθμίδες της ιεροσύνης. Μετά τον θάνατο του ιερέως Νικολάου Σαμοΐλη στον επονομαζόμενο ναό της Αγίας Παρασκευής και Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου στην Πόρτα Ρεμούνδα, εκλέχθηκε από τους αδελφούς του εκκλησιαστικού συμβουλίου  διάδοχος στην εφημερία του ναού αυτού και εφημέρευε  έως το 1784. Τον Μάιο ψηφίσθηκε Πρωτόπαπας, για πενταετία.

     Στην εκλογή του ως Πρωτόπαπα έγινε η προβλεπόμενη τελετή και η πόλη διέθεσε ποσό τριακοσίων πενήντα τεσσάρων λιρών για την αγορά εκρηκτικών, σημαιών, ψωμιού, κουφέτων και κερασμάτων.

Μετά τη λήξη της πενταετίας, γενόμενη ψηφοφορία την 11^η  Μαΐου 1789, για την επικύρωση  της παραμονής του ιδίου στο θρόνο ή της εκλογής νέου, ανάλογα με  την πλειοψηφία, ανέλαβε πάλι  τα ιερά καθήκοντα . Παρέμεινε στη θέση αυτή έως της 21 Ιανουαρίου 1795 ημέρα που απεβίωσε, μη συμπληρώνοντας ούτε το πρώτο έτος από του χρόνου της  τρίτης φοράς επανεκλογής του στο υψηλό τούτο αξίωμα της Εκκλησίας. Ενταφιάστηκε δε στην Εκκλησία του Θαυματουργού Λειψάνου του Αγίου Σπυρίδωνος.  Αξιοσημείωτα γεγονότα της πρωτοκαθεδρίας του ήταν α) η βάπτιση του Λόρδου Γκίλφορδ. Την νύχτα της 23^ης  Ιανουαρίου 1791, με την προτροπή του Γεωργίου Προσαλένδη  ξεπεράστηκαν οι θρησκευτικές δυσκολίες για  κρυφή βάπτιση του κόμη από τον Μέγιστο Πρωτόπαπα  και ο Γκίλφορδ βαπτίστηκε στο μέσα δωμάτιο της οικίας του Πετρεττίνι στην Πλατεία και β) μέχρι την 1/10/1781  επικρατούσε η συνήθεια όπως οι φυλακισμένοι για χρέη ιερείς και κληρικοί μεταφέρονταν από τα χωριά σιδηροδέσμιοι ,στο μέσο στρατιωτικού τμήματος, στις φυλακές της πόλης και φυλακίζονταν με τους άλλους πολίτες που είχαν χρέη. Με μεσολάβησή του ο Δημήτριος σε εισήγηση του στον Γεν. Προνοητή Νικόλαο Έριτσο πέτυχε, οι υπόχρεοι ιερείς να προσέρχονται μόνοι τους στον πρωτόπαπα κι αυτός να τους στέλνει στα αρμόδια δικαστικά όργανα.

Η οικία Πρωτόπαπα Πετρεττίνι

Η οικογένεια Πετρεττίνι, όπως και άλλες αρχοντικές οικογένειες, δεν ήταν και τόσο αγαπητή από τις λαϊκές μάζες. Αναφέρουμε ενδεικτικά δύο παραδείγματα.

Ο ευγενής Μάρκος Αντώνιος Πολυλάς  ήρθε σε διαμάχη με έναν αγρότη από το χωριό Κορακιάνα. Οι προσπάθειές του να συμφιλιωθούν με τον άρχοντα δεν είχαν αποτέλεσμα, δεν γύρισε στο χωριό και δολοφονήθηκε στην ακτή του Ύψου από έναν άλλο παράνομο και ένα Βενετό στρατιώτη. Ο Λόρδος Marc'Antonio Polilà και οι ευγενείς αδελφοί Ricchi, στην πραγματικότητα ζητούνταν από τις αρχές για άλλο αδίκημα. Για την εξιχνίαση του εγκλήματος του αγρότη, στρατολογήθηκαν έναντι αμοιβής, αγρότες με την  εντολή της αναζήτησης των πραγματικών ενόχων του εγκλήματος που ήταν ο Βενετός στρατιώτης και ο σύντροφός του. Η εντολή χρησίμευσε ως πρόσχημα για τους αγρότες να πάρουν όπλα και με έναν ορισμένο αριθμό κατοίκων που προέρχονται από διαφορετικά χωριά και προάστια της πόλης, βγήκαν οπλισμένοι στην εξοχή για αναζήτηση των εικαζόμενων ενόχων. Δεν μπορούσαν να τους βρουν αλλά αυτό δεν τους εμπόδισε να μην στραφούν εναντίον άλλου ευγενούς του Ricchi Spiro, που ήταν από το χωριό Κοκκίνη μαζί με τον Piero Sachlichi κι έναν υπηρέτη, ο οποίος ήταν επίσης βενετός στρατιώτης. Όλοι δολοφονήθηκαν, χωρίς αυτοί να έχουν κάποια σχέση με την υπόθεση. Ένα άλλο άτομο που ήταν στη συντροφιά των θυμάτων, επίσης πολίτης, Λόρδος Vicenzo Petretin, κατάφερε να ξεφύγει από το μπαρ. Το μακελειό έγινε με μεγάλη σκληρότητα, απανθρωπιά κι εκτελέστηκε με οργή. Οι δολοφόνοι ήθελαν επίσης και να κόψουν το κεφάλι του Σπυρίδωνα Ρίτσι, αλλά τους σταμάτησαν οι ντόπιοι από το χωριό. ( 21 )

Στο ίδιο κείμενο γίνεται(22) μνεία μιας υπόθεσης στην οποία συμμετείχε η οικογένεια Petretins - «Βρέθηκε μια αποφυγή φόρων και τεράστιες ατασθαλίες για καταστήματα και σπίτια , που διαπράχθηκαν λίγα χρόνια νωρίτερα από δύο αδέλφια Petretin. Για το γεγονός αυτό μετά τη σύλληψή τους, πλήρωσαν επίσης την ποινή της επιλογής τους. Τον τελευταίο λόγο, τον είχαν οι πολίτες διότι προκάλεσαν ακραίο πάθος, βλέποντας ότι δεν διακρίνονται από τη δικαιοσύνη ή τις τιμωρίες (όπως επιδιώκουν) οι άνθρωποι της τάξης τους(23).

   Στη διαδρομή της οικογενείας Πετρεττίνι στην Κέρκυρα για 500 περίπου χρόνια συναντάμε: Ανθρωποκτονίες-μισθοφόρους-πολιτικούς κρατουμένους-λογοκριτές-υπεξαιρέσεις-φυλακισμένους-κοινωνικές διακρίσεις, αλλά παράλληλα αγωνία για μάθηση, έρευνα και μετάδοση της γνώσης μέσω των εκδόσεων, φιλοπατρία και σπέρματα του υγιούς διαχωρισμού «άνδρας-γυναίκα» κ.λ.π. Εκδηλώσεις ανθρώπινης κοινωνικής συνύπαρξης.     

Σημειώσεις

------------------

1) ΚΕΡΚΥΡΑΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΟΜΟΣ ΧVI Λ.ΒΡΟΚΙΝΗ ΕΡΓΑ, ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑΡΙΑ ΤΕΥΧΗ  Α! & Β!

2) Κώστας Σμπόνιας*  ΠΑΡΆΚΤΙΑ ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝΤΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΉΣ ΔΡΆΣΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: ΗΠΕΡΙΠΤΩΣΗΤΗΣ ΚΈΡΚΥΡΑΣ  “Fisheries and Cultural Heritage, Identity and Participated Societ­ies”  

3)  Ο.π ΒΡΟΚΙΝΗ

4)   Φωτεινή Καρλάφτη-Μουρατίδη : Ζητήματα ευθύτητας και εντιμότητας κατά την ανάληψη αξιωμάτων. Πρακτικά του ΙΑ΄ Πανιονίου Συνεδρίου σελ 331

5)  ΣΠΥΡΟΣ Ν. ΑΣΩΝΙΤΗΣ ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ 1 (1993) ΤΡΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΑ ΝΟΤΑΡΙΑΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΤΩΝ ΕΤΩΝ 1398-1458   

6) Université Ionienne, Corfou Nicolas Carapidakis  Les livres du conseil des citoyens de Corfou 1432-1490 : prosopographie etgroupes familiaux

 7) Οι Κοντοτιέροι (ιταλ. condottieri [ενικός condottiere ή condottiero]) ονομάζονται οι αρχηγοί μισθοφορικών εταιρειών, που μισθώνονταν κυρίως από τις ιταλικές πόλεις-κράτη, από τον ύστερο Μεσαίωνα ώς τα τέλη της Αναγέννησης.

8) Γιάννη Πετσάλη: CORFU MUSEUM H ονομασία της περιοχής στρατιάς στην Κέρκυρα

9) Note biografiche di Capitani di Guerra e di Condottieri di Ventura operanti in Italia nel 1330 1550.

10) ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΖΑΡΙΔΗ: Ο ΚΕΡΚΥΡΑΙΟΣ ΣΤΙΧΟΥΡΓΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΤΡΙΒΩΛΗΣ σελ.182

11) ΙΑΚ. Ενετοκρατία, Πρεσβείες, b. 97, αρ. 5

12) Ο.π ΒΡΟΚΙΝΗ

13) Ο.π ΒΡΟΚΙΝΗ

14) Τετράτομης εμπορικής εγκυλοπαιδείας του Ν. Παπαδόπουλου, Ερμής ο Κερδώος - Εμπορική Εγκυκλοπαιδεία, Βενετία 1815-1817

15) Ερμής ο Λόγιος ή Λόγιος Ερμής ήταν γνωστό το δεκαπενθήμερο φιλολογικό περιοδικό στην ελληνική γλώσσα που εκδιδόταν από το 1811 έως το 1821 στην ελληνική παροικία της Βιέννης,

16) Ο.π ΒΡΟΚΙΝΗ

17) Fedele, Κασσάνδρα (1465-1558) Μια διάσημη λογία, γεννημένη, στη Βενετία. Σπούδασε κλασική λογοτεχνία, ρητορική, επιστήμη της φιλοσοφίας και τη νέα ανθρωπιστική παράδοση. Ενώ ήταν ακόμη νεαρό κορίτσι, έμαθε να μιλά και ελληνικά και λατινικά.

18) (Treccani «Ιταλική Εγκυκλοπαίδεια της επιστήμης, των γραμμάτων και των τεχνών».

19) Οι Δειπνοσοφισταί είναι δεκαπεντάτομο έργο του αρχαίου Έλληνα Αθήναιου από την Ναυκρατίδα της Αιγύπτου. Σημαντικό έργο της Ελληνιστικής εποχής δίνει στοιχεία για την Ρώμη. Πρωταγωνιστές του είναι γραμματικοί, λεξικογράφοι, ρήτορες, σοφιστές, μουσικοί και άλλοι φιλόσοφοι. 

20) Ο.π ΒΡΟΚΙΝΗ

21) Vicenzo, γιος του Spiridion Petretin και Marietina Marmora, γεννήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 45 1735,

22) ASVe, Collegio (secreta) relazioni, b. 75, cc. 15-16

23) Nicolas Karapidakis Dominants et dominés dans le Levant vénitien: les zones d’ombre des identités