Κορτιάνος - Κουαρτάνος: Quarta-no,

Φραγκο-λεβαντίνικη, καθολικής καταγωγής, η προέλευση αυτού του επίθετου, με οικόσημο το οποίο φέρει τις τρεις εποχές. Για την οικογένεια Κορτιάνου δεν υπήρχε τέταρτη εποχή, quarto no=Η τέταρτη εποχή όχι. Οι Κουαρτάνου-Καρτάνου  ήταν Κερκυραϊκή οικογένεια πιθανόν κρητικής καταγωγής, με τίτλο ευγενείας από τον 15ο αιώνα.

Το οικόσημο της οικογενείας

Ο Ιωαννίκιος ήταν γιος ενός ναυπηγού στην Κέρκυρα. Θα πρέπει να γεννήθηκε πριν το 1500,αφού εντοπίζεται πρώτη φορά στη Ρόδο το 1521 ήδη ως συντηρητής χειρογράφου στον Ναό της Παναγίας στην Λίνδο.Το σίγουρο είναι ότι το 1524 βρίσκεται ιερομόναχος και οικονόμος στο Μοναστήρι του Παντοκράτορος Σωτήρος στις Νυμφές της Κέρκυρας

Από το 1524  ξεκινά να ταξιδεύει για τις υποθέσεις και τα συμφέροντα του μοναστηριού του, φαίνεται όμως πως είχε την περιπλάνηση στο αίμα του. Οργώνει τον τότε ελληνόφωνο χώρο, τουρκοκρατούμενο και ενετοκρατούμενο, από την Κωνσταντινούπολη, στην Κρήτη ως τη Ρώμη και τη Βενετία. Οι περιπέτειες του βίου του περιπλέκονται ακόμη περισσότερο εξαιτίας της οικονομικής δυσπραγίας της οικογένειάς του. Τέσσερις αδελφές σε ηλικία γάμου έστεκαν πάντα δυσβάσταχτο βάρος γι’ αυτόν. Ναυπηγός, όπως είπαμε  ο πατέρας του, αναγκάζεται να εργαστεί σε οθωμανικούς ταρσανάδες στην Κωνσταντινούπολη και την Ήπειρο, όπου και πέφτει θύμα απαγωγής από τουρκαλβανούς πειρατές. Ο Ιωαννίκιος  στη Κέρκυρα είχε ανέβει στο βαθμό του  μέγα Πρωτοσύγγελου. Παρόλο που δεν είναι γνωστές οι ακριβείς ημερομηνίες γέννησης και θανάτου του, έζησε μια ζωή συναρπαστική σαν μυθιστόρημα.

Μετέβη για σπουδές στη Βενετία. Εκεί, οι οικονομικές συναλλαγές με άπιστους,οι  προστριβές με τις ενετικές αρχές,αλλά  κυρίως τα υπέρογκα έξοδα για την  διάσωση του πατέρα του αβγατίζουν τα χρέη του.

Ο Καρτάνος  βρισκόμενος σε συναναστροφή με την Ελληνική παροικία της Βενετίας  κατέκρινε  δημόσια  τον μητροπολίτη Μονεμβασίας Αρσένιο,( *)διότι εκείνος  είχε ασπασθεί τον Καθολικισμό και  επιχείρησε κάποια μέρα της Σαρακοστής του 1534 να κηρύξει στην ελληνική Ορθόδοξη εκκλησία της Βενετίας, έχοντας την επίσημη άδεια των βενετικών αρχών.Ο  Αρσένιος  είχε προστάτη τον Πάπα Λέωντα Ι' .

*(Αρσένιος (Αριστόβουλος Αποστόλης, Ηράκλειο Κρήτης 1468 – Βενετία 1535). Μητροπολίτης Μονεμβασίας (1506-9, 1524) και λόγιος. Το 1524 κατάφερε να ανακτήσει τον αρχιεπισκοπικό θώκο της Μονεμβασίας, και  με τη βοήθεια του πάπα.Το ίδιο έτος διορίστηκε ιεροκήρυκας της Ελληνικής Κοινότητας Βενετίας. Ο διορισμός του αυτός υπήρξε αφορμή διχασμού των μελών της κοινότητας, προκαλώντας σοβαρά σκάνδαλα και βίαιες συγκρούσεις).

Ο Αρσένιος τον κατήγγειλε στις αρχές και η αντιπαράθεση με προσβλητικά λόγια είχε ως αποτέλεσμα την τριετή φυλάκιση του Ιωαννίκιου στη Βενετία .

Στη φυλακή  έμεινε από τις 10 Οκτωβρίου του 1534 ώς το τέλος Σεπτεμβρίου του 1537.

Στη φυλακή  «διά να απερνάγη ο λογισμός» του, έγραψε ένα βιβλίο που εκδόθηκε το 1536 με τίτλο: «Το παρόν βιβλίο έναι η παλαιά τε και νέα διαθήκη, ήτοι το άνθος και αναγγαίον αυτής»

Το βιβλίο αυτό τυπώθηκε από τον εκδότη  Bartolomeo Zanetti το 1536, ενώ ο Καρτάνος ήταν φυλακή.

Η τελευταία σελίδα του βιβλίου

Το βιβλίο 800 σελίδων, διαιρείται σε τέσσερα μέρη: α΄Το δογματικόν (κεφ1-24) β΄Το Ιστορικόν (κεφ 25-191) γ΄Το ηθικόν(19 ομιλίαι)  και δ΄το Τελετουργικόν.

Πίνακας περιεχομένων

• 1 Πως εγεννήθη ο Χριστός και που Κεφ. ρνθ΄ 
• 2 Πως ο Υιός του θεού εγεννήθη εις την Βηθλεέμ και ο άγγελος εφανίσθη των ποιμένων, ήγουν των βοσκών Κεφ. ρξ΄ 
• 3 Πώς εδώ είχανε μετρήσει όλα τα θαύματα και τα σημεία άπερ εφάνησαν όταν ο Χρι-στός εγεννήθη Κεφ. ρξα΄ 
• 4 Πως οι Μάγοι εγύρισαν οπίσω απ’ άλλην στράτα και δεν υπήγαν από το σπίτι του Ηρώδου δια τον φόβον Κεφ.ρξβ΄ 
• 5 Πως ο Αριστοτέλης υπήγε να εγκαλέσει τον Ηρώδη εις τον βασιλέαν εις την Ρώ-μην Κεφ. ρξγ΄ 
• 6 Πως ο άγγελος φαίνεται κατ’ όναρ τω Ιωσήφ και λέγει να πάρει το παιδίον και την μητέρα αυτού εις την Αίγυπτον Κεφ. ρξδ΄ 
• 7 Πως ο Ηρώδης έκαμε και εσκότωσαν όλα τα παιδία εις την Βηθλεέμ και εις τα περίχω-ρα αυτής Κεφ. ρξε΄ 
• 8 Πως ο Ιησούς περιπατώντας με τα παιδία, αναστήθη ένα παιδί οπού ήτον απεθαμένο Κεφ. ρξς΄ 
• 9 Πως έστειλαν τον Ιησούν εις το σχολείον Κεφ. ρξζ΄ 
• 10 Πώς ο Ιησούς Χριστός επεριεπάτει απάνω εις την ακτίναν του ηλίου Κεφ.ρξη΄ 
• 11 Πώς έστειλαν τον Ιησούν δευτέραν φοράν εις το σχολείο εις άλλον δάσκαλον Κεφ. ρξθ΄ 
• 12 Πως ο Ιωσήφ υπήγε να κάμει ένα κρεβάτι εις έναν του γείτοναν Κεφ. ρο΄ 
• 13 Πώς ο Ιησούς έκαμε δώδεκα γενεές από τα πουλία Κεφ.ροα΄
• 14 Πως ο Ιησούς ήφερεν από το νερόν εις την ποδίαν του της Θεοτόκου της μάνας του Κεφ.ροβ΄
• 15 Πως η Θεοτόκος και ο Ιωσήφ υπήγαν και ηύραν τον Ιησούν και εδίδασκε με τους Γραμματείς Κεφ. ρογ΄
• 16 Πως ο Ιησούς Χριστός εβγήκεν από την Γαλιλαίαν και υπήγε εις τον Ιορδάνην ποταμόν και εβαπτίσθη υπό του Ιωάννου Κεφ. ροδ΄
• 17 Πώς ο Ιησούς Χριστός έκαμεν το νερόν κρασί εις τον εν Κανά της Γαλιλαίας Κεφ. ροε΄
• 18 Πως ο Ιησούς εδίδασκεν και διδάσκοντας έρχεται εις αυτόν ένας άρχοντας ονόματι Ιάειρος, πλούσιος, και παρακαλεί τον να του αναστήσει την θυγατέρα του, και πως υγίανεν μίαν γυναίκα οπού την έτρεχεν το αίμα Κεφ. ρος΄
• 19 Πώς ο Ιησούς Χριστός υπήρε δώδεκα μαθητάς και υπήγε εις την Ιερουσαλήμ και παγαινάμενος ανάβλεψεν έναν τυφλόν Κεφ. ροζ΄
• 20 Πώς ο Χριστός εχόρτασεν πέντε χιλιάδες ανθρώπους με πέντε ψωμία και με δύο ψάρια Κεφ. ροη΄
• 21 Πως ο Χριστός απερνώντας από την κολυμβήθραν την προβατικήν υγίανε τον παράλυτον οποίος ήτον εκεί πολύν καιρόν Κεφ.ροθ΄
• 22 Περί του Δείπνου του Μυστικού και ετέρων αποδείξεων Κεφ. ρπ΄
• 23 Περί την σταύρωσιν του Χριστού Κεφ. ρπα΄
• 24 Περί την τριήμερον ανάστασιν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού Κεφ.ρπβ΄
• 25 Περί των επτά αγίων και Οικουμενικών Συνόδων εις τίνος βασιλέως έγινε μια έκα-στη Κεφ. ρπγ΄
• 26 Εντεύθεν άρχομαι από τον καιρόν της Βενετίας πότε έγινεν, και θέλω ειπεί έως τον καιρόν της Μοθώνης Κεφ. ρπδ΄
• 27 Πως ο Πιλάτος έγραψε του Τιβερίου του βασιλέως τα θαύματα του Χριστού και την ζωήν του Κεφ. ρπε΄
• 28 Πως ο Κλαύδιος Καίσαρ έγραψε του Πιλάτου περί της αρρωστίας αύτου Κεφ. ρπς΄
• 29 Πως ο Πιλάτος εδέκτη τον Βολουσιανόν τον αποκρισάρην με μεγάλην τιμήν Κεφ. ρπζ΄
• 30 Πως ο Βολουσιανός γυρεύοντας τίποτες να εύρει από του Χριστού ηύρηκεν μίαν ονό-ματι Βερόνικα, οπού είχεν το σουδάριον του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού Κεφ. ρπη΄
• 31 Πως ο Κλαύδιος ο βασιλεύς επροσκύνησε το άγιον σουδάριον Κεφ. ρπθ’
• 32 Πως ο Νέρων ο βασιλεύς εσκοτώθη ατός του Κεφ. ρζ’

          33 Πως ο Ουεσπεσιανός έκαμεν εκδίκησιν δια τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν Κεφ. ρζα΄*

* Από Βικιθήκη Ιωαννίκιος Καρτάνος, Παλαιά τε και Νέα Διαθήκη, Φιλολογική επιμέλεια: Ελένη Κακουλίδη-Πάνου. Γλωσσικό επίμετρο: Ελένη Καραντζόλα. Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη 2000.

 

.Επηρεασμένος ίσως από τον Κερκυραίο Νικόλαο Σοφιανό που προσπαθούσε να γράφει στην  ομιλουμένη και ο οποίος έγραψε για πρώτη φορά την «Γραμματική της Νεοελληνικής γλώσσης»,της οποίας η πρώτη έκδοση αναφέρεται το 1544, έγραψε το βιβλίο του στην  νεοελληνική  γλώσσα της εποχής του. Ένα έργο προδρομικό και προκλητικό στο είδος του για την εποχή του.

Ο Καρτάνος φιλοδοξεί να δώσει ένα δημοφιλές ανάγνωσμα, θρησκευτικού όμως περιεχομένου, στο πρότυπο του Ανθους των Χαρίτων, που μόλις είχε κυκλοφορήσει (1529). Γι' αυτό και καταπιάνεται με τη μεταγραφή του ιταλικού Fioretto di tutta la Biblia Historiato, ενός εικονογραφημένου και εκλαϊκευτικού απανθίσματος της Βίβλου. Τα ιταλικά του όμως φαίνεται ότι δεν αρκούν για μια πιστή μετάφραση. Αντ' αυτής φτιάχνει μια ωραία ελεύθερη διασκευή του ιταλικού προτύπου, στην οποία ενσωματώνει παραθέματα από χρονογραφίες, ευαγγελικά κείμενα και πατερικά συγγράμματα. Προπαντός ποικίλλει την αφήγησή του με εκτενή παραδείγματα από τα Απόκρυφα βιβλία.*

* ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  29/10/2000, 00:00 Εφημερίδα το Βημα

Γράφει δε ο ίδιος  στον πρόλογό που ξεκινά:

Σημειώνει, ότι παρόλο που μερικοί,   ίσως θεωρούν το έργο  της μετάφρασης  της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης περιττό και μη ενδεδειγμένο ,ενώ και αυτοί ενδιαφέρονται για τη διδαχή των ιερών εγγράφων,  ωστόσο η μετάφραση στην καθομιλουμένη είναι και αυτό  πρέπον και λογικό.

«Δεν το έκαμα διά τους διδασκάλους, αλλά διά τους αμαθείς ως εμέ και διά να καταλάβουν πάντες οι χειροτέχναι και αμαθείς την θεία Γραφήν, τόσον ναύται όσο και χειροτέχναι και γυναίκες και παιδιά και πάσα μικρός άνθρωπος, μόνον που να ηξεύρει να διαβάζει».

Όντας εκφραστής της ελληνικής παιδείας και μάλιστα αιώνες πριν από την εμφάνιση του Διαφωτισμού, ο Καρτάνος διακήρυττε την ανάγκη να μορφωθεί ο ελληνικός λαός με έργα γραμμένα στη ζωντανή γλώσσα του. Τα θέματα της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης  που καλύπτουν το μισό περίπου βιβλίο, διανθίζονται από σχολιασμούς και άλλες διηγήσεις, καθώς κοντά στη θρησκευτική διδασκαλία, περιλήφθηκαν θέματα ιστορίας-χρονογραφίας, εγκλυκλοπαιδικά, καθώς και θέματα καθημερινής πρακτικής. Τα προβλήματα της θρησκευτικής διδασκαλίας και η έλλειψη υποδομής και παιδείας ,ώθησαν τον Καρτάνο να ετοιμάσει ένα θρησκευτικό έργο με εύληπτη ύλη για τον λαό, ενώ είναι σαφές ότι το έργο του δεν είναι -ούτε αποτελούσε πρόθεση του συγγραφέα- θεολογικό.*

*Βικιπαίδεια

Η δημοτική του ήταν ακόμα αδιαμόρφωτη και τραχιά, αλλά το βιβλίο του συνάντησε μεγάλη απήχηση από τον λαό και απέκτησε τεράστια δημοτικότητα. Φαίνεται όμως ότι ο Καρτάνος, αντλώντας στοιχεία από απόκρυφα ευαγγέλια και λαϊκές παραδόσεις, ξέφυγε σε ορισμένα σημεία από την επίσημη δογματική διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Πάντως ήταν ένα γοητευτικό γλωσσικό μνημείο της απλής εκκλησιαστικής δημοτικής των αρχών του 16ου αιώνα και συνάμα το πρώτο ψυχωφελές λαϊκό ανάγνωσμα.

«Eπαρεκάλεσα να μου φωτίση τον νουν μου να ημπορέσω να πεζεύσω την θείαν Γραφήν εις κοινήν γλώτταν, δια να ημπορεί … πάσα μικρός άνθρωπος να την εγρικά και να λαμβάνη απ' αύτην μικρήν ωφέλειαν» λέει ο Iωαννίκιος Kαρτάνος*

* Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη Τού Ιωάννη Παναγόπουλου: Η μετάφραση τής Καινής Διαθήκης στην Νεοελληνική γλώσσα

Ο Καρτάνος υποστήριζε ότι ο λαός πρέπει να μορφώνεται με έργα γραμμένα στη γλώσσα του. Πρόκειται για ένα έργο πρωτοποριακό για την εποχή του, το οποίο, όπως ήταν φυσικό, δέχθηκε πολλές επιθέσεις. Το κείμενο κοσμείται από οκτώ ξυλογραφίες της πρώτης έκδοσης. Το βιβλίο τυπώθηκε ενώ ο συγγραφέας βρισκόταν στη φυλακή και γνώρισε τεράστια επιτυχία με πέντε τουλάχιστον εκδόσεις από το 1536 έως το 1567.*

* Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 15 Ιανουαρίου 2010

Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τον Ιωαννίκιο Καρτάνο με τον πολύ μεταγενέστερό του Μακρυγιάννη, που και αυτός  έγραψε  στην ομιλούμενη. Για τον λόγο αυτό το έργο του « Παλαιά τε και νέα διαθήκη, ήτοι το άνθος και αναγγαίον αυτής»είχε  τόσο μεγάλη απήχηση,  που για περισσότερο  από 100 χρόνια, ξεχώριζε στις προτιμήσεις των αναγνωστών σε όλον  τον ελληνόφωνο κόσμο.

Η μαύρη αντίδραση

Ο Καρτάνος  έγραψε ένα ανθολόγιο στο οποίο είχε κρατήσει την  πίστη που παραδόθηκε από τους αποστόλους, παρασύροντας και άλλους πρεσβυτέρους και αυτό έπρεπε με κάθε τρόπο να το σταματήσουν. Το "οικουμενικό" πατριαρχείο τον απομάκρυνε ως "ετερόδοξο".

Το βιβλίο του αποκηρύχθηκε  και ο ίδιος καταδικάστηκε ως «ετερόδοξος λύκος» «Ένεκα των επιτυχιών του επεδίωξεν όπως χειροτονηθεί μητροπολίτης αλλά απεπέμφθει από τον Κωνσταντνουπόλεως Ιερεμία τον Α! (1522-1545) ως ετερόδοξος κριθείς ποίμνης ηγάσθασθαι λύκος, ων εναργής»*

* ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ σελ.374

«Persona  scandalosa de mala qualita» χαρακτηρίζεται στα δικόγραφα ο Καρτάνος. «Κακότροπος σκανδαλοποιός»*

*ΤΟ ΒΗΜΑ ΜΑΡΗ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟΥ | Κυριακή 29 Οκτωβρίου 2000 από το βιβλίο  Ιωαννίκιος Καρτάνος, Παλαιά τε και Νέα Διαθήκη, Φιλολογική επιμέλεια: Ελένη Κακουλίδη-Πάνου.

Οι οπαδοί του εκτός των άλλων ονομάτων, που θα δούμε πιο κάτω παίρνουν και την μακρύτερη Ελληνική λέξη που έχουμε διαβάσει ποτέ.

Τζαγκαρομαραγγογουναροαυτοχρυσοχοοβοντικλαροχάλκες

έτσι ονομάζει ειρωνικά ο Αποστόλης (Αρσένιος) τους απλούς εκείνους ανθρώπους, κυρίως βιοτέχνες, που δημιουργούν ζυμώσεις και αναβρασμό εναντίον των ενωτικών και της καθολικής εκκλησίας.*

* Απόστολος Βακαλόπουλος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού, τομ. Γ', Θεσσαλονίκη 1968. http://www.egolpion.com/proshlutismos_katholikwn.el.aspx

Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Καρτάνος ήταν αντιενωτικός στις προσπάθειες που γίνονταν για την ένωση Καθολικών και Ορθοδόξων. Οι νεώτεροι ερευνητές όντως αναφέρουν ότι ο Καρτάνος είχε "μόνο καλές προθέσεις" στο μνημειώδες αυτό έργο του αλλά και ότι 'τον έφαγε το μαύρο φίδι' των "διδασκάλων και σοφών ανδρών", των οποίων το γεμάτο μίσος μένος και η ζηλοφθονία τους δεν είχαν καμία σχέση με τη διδασκαλία και τη ζωή του  Ιησού του Ναζωραίου.

Αναστάτωση μεγάλη επικρατεί στον Ορθόδοξο Κλήρο με τον άνθρωπο-ιερωμένο που τόλμησε να γράψει σε γλώσσα που την καταλαβαίνει ο λαός.Αλοίμονο για την εξουσία της Εκκλησίας να καταλαβαίνει ο λαός τις γραφές των Εκκλησιαστικών κειμένων.

Την αρχηγία της επίθεσης κατά του Καρτάνου αναλαμβάνει ο Παχώμιος Ρουσάνος

(Ο Παχώμιος Ρουσάνος (1508-1553) ήταν Έλληνας λόγιος του 16ου αιώνα. Γεννήθηκε στην Ζάκυνθο και κουρεύτηκε μοναχός στην μονή του Αγίου Γεωργίου των Κρημνών. Ξεκίνησε από το χωριό του και έκανε περιοδεία σε πολλά μέρη της Ελλάδας, πήγε και στο Άγιο Όρος και προσκύνησε τους Αγίους τόπους. Μετά δε επισκέφτηκε την Βενετία και συσχετίστηκε με πολλούς ορθόδοξους αρχιερείς, ιερείς, μοναχούς και προύχοντες.Έζησε βίο λιτό και ρακένδυτο, και έγινε θερμός ζηλωτής της ορθοδοξίας, αλλά και γόνιμος και φιλόπονος συγγραφέας, επιτήδειος στην χρήση της γλώσσας. Δίδαξε την ελληνική γραμματική.Ήταν δεινός εχθρός του Καρτάνου, γράφοντας και κάνοντας πολλά για να καταπολεμήσει αυτόν και τα ζιζάνια που έσπειρε.Στον Ρουσάνο ανήκει η πρωτοβουλία της συγκριτικής διερευνήσεως των κατά τόπους ιδιωμάτων της καθομιλουμένης γλώσσας, την οποία ανέπτυξε αργότερα και ο Κοραής.Απεβίωσε στην μονή των Κρημνών της Ζακύνθου, χωρίς να είναι γνωστό, ποιό έτος. Τα πολυάριθμα συγγράμματά του φυλάχτηκαν για κάμποσο καιρό στην μονή αυτή, και αργότερα μεταφέρθηκαν στην Βενετία).

Για το ποιος ήταν ο Ρουσάνος  και την σχέση του με το Καρτάνο μας δίνει μια εξαιρετική περιφραφή ο Αμάντος Κωνσταντίνος «Παχώμιος Ρουσάνος».

ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ Τόμος Β!τεύχος 22-24(1927)

 

Περιληπτικά, το πιο πάνω έγγραφο λέει, ότι, ο Ρουσάνος  ήταν ένας άνθρωπος που ήταν δύσκολο να μένει για μεγάλο διάστημα σ’ έναν τόπο, διότι συγκρούονταν με μητροπολίτες και ηγούμενους και τους επιτίθονταν…………οι μαχητικοί λεγόμενοι  χαρακτήρες είναι συνήθως εγωιστές και άδικοι και ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν και ο Ρουσάνος, όπως φαίνεται καθαρά στον αγώνα του κατά του Ιωαννίκιου Καρτάνου…….Σήμερα πρέπει να θαυμάζουμε τον Καρτάνο, διότι με τόση αγνή πρόθεση και  με τόση ορθή αντίληψη  σκέφτηκε για την μόρφωση του απλού λαού,όπως δεν σκέπτονται ακόμη και σήμερα οι λεγόμενοι σοφοί……Βεβαίως ο Καρτάνος μπορεί να περιέπεσε σε λάθη (κατά την τότε άποψη της Ορθοδοξίας) αλλά ο Ρουσάνος είναι αμίληκτος και δεν δύναται να καταλάβει ούτε αυτήν την καλή πρόθεση του Καρτάνου και βρίσκει σε αυτόν κακή πίστη.Έγραψε « περί Καρτανιτών αιρέσεως», «περί Καρτανιτών αιρετικών» όπου με σφοδρότητα και εμπάθεια μιλάει για τον Καρτάνο «Σχεδόν γαρ ουδέν ορθόν εν τη λαοπλανεί αυτού βίβλω φέρεται». Και στην επιστολή του προς τους χαλκογράφους μιλάει με ειρωνικούς υπαινιγμούς  για τον Καρτάνο.  (Που δ’ανθήσεις το του Φαίακος (Κερκυραίου δηλ.) δια της χαλκογραφίας αναφανέν οικουμενικόν κακόν,την φερονύμως  ιώ ανοικείαν (Ιωαννικείου!) ήτοι φωνήν ανάρμοστον τον κυκεώνα παλαιών τε και νέων αιρέσεων την Καρτάνου και λίαν άνουν τε και ασύντακτον βίβλον….»

Στο πιο πάνω βιβλίο σημεώνονται δύο χειρόγραφα του Ρουσάνου:

Στί κεφάλαιο SCRIPTORES ECCLESIASTICI CXXV σελ 259 Γράφει :

ΧΙΙΙ Peg 123 Tit. Περί καρτανιτών Initium :καρτανίται οι και ιωαννικιανοί.ήτοι τω θρόνω μεν κωνσταντινουπόλεως δωκούσιν υποκείσθαι δέχονται δε οι μέν λαθραίως οι δε και φανερώς τα του ιωαννικίου καρτάνου συγγράμματα.

XV.Pag 125 Τιτ.+τoυ αυτού περι της των καρτανιτών Αιρέσεως.Initium.εν τοις καθ’υμάς χρόνοις εφάνη και η των καρτανιτών Πολυκέφαλος αίρεσις’ καρτάνος γαρ κερκυραίος

 ΄Ετσι λοιπόν δημιουργείται η αίρεση των «Καρτανιτών» ή «Ιωαννικιτών». Πολλοί είναι οι λαϊκοί και οι ιερωμένοι που διαβάζουν το βιβλίο του Καρτάνου.

*

* ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ σελ.374

Σημειώνουμε από τα πιο πάνω …..η αίρεσις του χαρακτηρίζεται ως μία των σημαντικοτέρων εξ όσων ετάραξαν την Ελληνικήν Εκκλησίαν μετά την Άλωσιν……Εις την κατηγορίαν ταύτην των ιερατικών βιβλίων ανήκει και ο «Θησαυρός» Δαμασκηνού του Στουδίτου,γνωρίσας από του 1561 μέχρις εσχάτων,πολυαρίθμους εκδόσεις,περιλαμβάνουν μάλιστα και λόγους εκ του γ! μέρους του «Ανθους» του Καρτάνου.

Η  επίθεση του Ρουσάνου και προς τους δύο, περιγράφεται από τον Χριστόφορο Φιλήτα στο πιο κάτω βιβλίο.

Ο Ρουσάνος πέτυχε με την επιρροή του να διωχθεί ο Καρτάνος από όλον  τον συντηρητικό  και σκληροπυρηνικό Ορθόδοξο κόσμο. Εκτός από τις προφορικές του διαλέξεις ο Ρουσάνος έχει γράψει: α) Περί  Καρτανιτών αιρετικών β)Περί Καρτανιτών αιρέσεως γ)Αι του κατάρατου Καρτάνου αιρέσεις και φληναφίαι και η τούτων ανατροπή δ)Επιστολή (Αθανασίω Ναυπάκτου)

Μετά από σκληρές επιθέσεις τελικά ο Ιωαννίκιος αφαίρεσε τις επίμαχες παραγράφους σε νεότερη έκδοση του έργου του. Παρά τις περικοπές που έκανε στην πέμπτη έκδοση, (1567) δεν δόθηκε στον Καρτάνο το αρχιερατικό αξίωμα . Το Οικουμενικό Πατριαρχείο υποκύπτοντας στους συκοφάντες τον απομάκρυνε.

………….

- κατηγορείται ότι στο έργο του υπάρχουν αναφορές από το βιβλίο «Fioretto di tutta la Biblia historiato» το οποίο είχε καταδικαστεί από την παπική σύνοδο του Τριέδου!!

- κατηγορείται ότι έχει επηρεαστεί από το απόκρυφο Ευαγγέλιο της Παιδικής Ηλικίας του Ιησού (Αυτή η δήλωση αποσωβεί το γεγονός ότι η εκκλησιαστική παράδοση βρίθει από αναφορές στα απόκρυφα "ευαγγέλια" και σε κατοπινούς θρύλους. Οι εικόνες που χρησιμοποιούνται στην λατρεία στηρίζουν πολλές από τις λεπτομέρειές τους σε τέτοιου είδους πηγές. Οπότε ο Καρτάνος ακολούθησε την πεπατημένη σε αυτό το ζήτημα).Ο ίδιος ο Καρτάνος αρνείται ότι γνώριζε τα περί αντικανονικότητας του συγκεκριμένου « ευαγγελίου » ( Είναι άλλωστε γνωστή η κατάσταση του κλήρου την εποχή εκείνη )

- κατηγορείται για ετεροδοξία . ( Εδώ οι αρχιερείς δεν τολμούν να τον καταδικάσουν για μοναρχιονισμό. Αντίθετα υπάρχει μια θολή και αστήρικτη αναφορά σε πανθεϊσμό !! )

Τέλος πρέπει να σημειώσουμε ότι με το όνομα "καρτανίτες" χαρακτηρίστηκαν συλλήβδην δεκάδες , εκατοντάδες ποιμένες, θεολόγοι , διάκονοι , πρεσβύτεροι, και ζηλωτές, πιστοί μονοθεϊστές πραγματικοί ορθόδοξοι. *

*περι "Καρτανιτών" από orthod

Παρά τις περικοπές που έκανε στην πέμπτη έκδοση, δεν δόθηκε στον Καρτάνο το αρχιερατικό αξίωμα που επιζητούσε από τον πατριάρχη ως ανταμοιβή για το βιβλίο του, και έτσι, μετά την αποτυχία του, πήγε στη Ναύπακτο και τότε, δεν δίστασε να κάνει υποδείξεις για τη διόρθωση των κακώς κειμένων της εποχής του τόσο στον εκκλησιαστικό όσο και στον κοινωνικό βίο. Έτσι ενώ προτάσσει τον σεβασμό προς τους ιερείς, ελέγχει έντονα τον κλήρο^[ και ασκεί δριμύα κριτική στους αρχιερείς Καταδικάζει την άπληστη επιζήτηση προικοδότησης, τη λαϊκή δεισιδαιμονία, τα φυλαχτά, την ονειροκριτική και την αστρολογία. Επίσης, κάνει δύο αναφορές στη δικαστική εξουσία για την οποία έλεγε ότι χειραγωγούνταν^[. Στο έργο του Καρτάνου, η μετάφραση του κειμένου της Αγίας Γραφής δεν γίνεται συστηματικά σε συνεχές κείμενο, πράγμα που άλλωστε δεν περιλαμβανόταν στις προθέσεις του συγγραφέα. Ο Καρτάνος πάντως, δίκαια μπορεί να θεωρείται ο πρώτος που δοκίμασε τη "μετάφραση" σε τέτοια έκταση, και επομένως πρόδρομος της μετάφρασης της Καινής Διαθήκης του Μαξίμου Καλλιπολίτη, υπό την αιγίδα του Κυρίλλου Λούκαρη, που τυπώθηκε το 1638, εκατό χρόνια αργότερα από τις πρώτες απόπειρες του Καρτάνου.

Ο επηρεασμός του Ιωαννίκιου από τα απόκρυφα ευαγγέλια (όπως π.χ. το θεωρούμενο ως απόκρυφο Ευαγγέλιο της Παιδικής Ηλικίας του Ιησού).. Κατά μαρτυρία του ίδιου του Καρτάνου, η επίσημη Εκκλησία δεν το υποστήριξε και το καταδίκασε. Οι "αποκλίσεις" του Καρτάνου δεν ήταν αιρετική διδασκαλία αλλά λεπτές αποκλίσεις από τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που οφείλονταν κυρίως σε άγνοια ή αδυναμία κριτικής θεώρησης των πρωτοτύπων του. ↑ Η Κα Κακουλίδη-Πάνου

Υποσημειώνει: «Για την αποκατάσταση της αλήθειας θα πρέπει να απορρίψουμε τον χαρακτηρισμό του αιρετικού, που επαναλαμβάνεται μάλλον άκριτα από τους θεολόγους κυρίως συγγραφείς».*

* Η Παλαιά τε και Νέα Διαθήκη. Από τη Βικιπαίδεια

Άλλα του έργα

Ο Ιωαννίκιος Καρτάνος πλην  του επαναστατικού του αναφερομένου πιο πάνω βιβλίου… (Αλήθεια μήπως και σήμερα όποιος πάει στην εκκλησία καταλαβαίνει κάτι;),ασχολήθηκε και με άλλα και όχι μόνο ιερατικά βιβλία.

1^ον) ΒΙΒΛΙΟΝ ΠΑΝΥ ΩΦΕΛΙΜΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΓ/καίον εις πάντα άνθρωπον,και μάλιστα ιερείς και/ναύτας,περιέχων εν αυτό Πασχάλιον,ινδικ/τον και πότε γίνεται το φεγκάριν.Πίσω στη σελίδα Τετύπωται ενετίησι εν οικία Ιωάννου και Πέτρου των /Σαβιέων έτει αφμδ.(1544) Οκτωβρίου λ΄. Το βιβλίο αυτό πρωτοαναφέρθηκε από τον καθηγητή του Σίδνευ Michael Jeffreys

2^ον) Λόγοι που συνεκδόθηκαν με το Άνθος και μετατυπώθηκαν με τον Θησαυρό του Δαμασκηνού το 1638

3^ον)Έκθεση του θείου καθήκοντος

4^ον) Ιατροσόφιο συνταχθέν και εκλγεχθέν από των τριών ιατρών Ιπποκράτους, Γαληνού και Μελετίου.

Φαίνεται ότι ο Ιωαννίκιος Καρτάνος έχοντας την ικανότητα να μελετάει την Αρχαία  Ελληνική γλώσσα εξέδωσε ιατρικό βιβλίο από τα κειμενα των Αρχαίων Ελλήνων γιατρών.Για το λόγο αυτό αναφέρεται και ως γιατρός.

• Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 15 Ιανουαρίου 2010

• Ιατρικής ιστορίες

• : ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

• Για τρίτη συνεχή χρονιά, μετά την αρχαιότητα και τους βυζαντινούς χρόνους, εκδίδεται από την Ascent, το ημερολόγιο «Ψήματα Ιατρικής Ιστορίας» με κείμενα για τη μεταβυζαντινή και νεότερη περίοδο.

• Σε αυτό, με τη φροντίδα και τη συγγραφική λεπτομέρεια του Γεράσιμου Ρηγάτου, ιατρού, ιστορικού, λαογράφου, περιλαμβάνονται γιατροί που ήκμασαν μετά την Αλωση καθώς κι εκείνοι του 16ου και 17ου αιώνα: Μανουήλ Ολόβωλος, Αντώνιος Πυρόπουλος, Αθανάσιος Γκιάλας, Γεώργιος Μόσχος, Ιωαννίκιος ο Καρτάνος, Ιωάννης Βροτόπουλος, Μιχαήλ Σουμμάκης κ.ά.

Ο Κερκυραίος μοναχός,η Ορθοδοξία και ο Δημοτικισμός

Ο ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΚΟΜΒΟΣ για την υποστήριξη των διδασκόντων την Ελληνική Γλώσσα http://www.komvos.edu.gr/ γράφει:

Με τον Καρτάνο λοιπόν άρχισε και με τον Κύριλλο Λούκαρη ολοκληρώθηκε ο λεγόμενος "εκκλησιαστικός δημοτικισμός" ή "θρησκευτικός ουμανισμός", το κίνημα δηλαδή στους κόλπους της εκκλησίας που έστρεψε σπουδαίους κληρικούς και ποιμενάρχες (Δαμασκηνός Στουδίτης, Μάξιμος Μαργούνιος, Μελέτιος Πηγάς, Κύριλλος Λούκαρης, Μάξιμος Καλλιπολίτης) προς την κοινή γλώσσα της εποχής, την οποία χρησιμοποίησαν τόσο στην προφορική επικοινωνία τους με το ποίμνιο, στο κήρυγμά τους, όσο και στις μεταφράσεις των κειμένων της Γραφής, όσοι τις επιχείρησαν.

¨Ενας πεισματάρης Κερκυραίος μοναχός παίρνει την κονδυλοφόρο και μέσα στη φυλακή γράφει.Τι θέλει να κάνει;

Τίποτε το κακό! Να γράψει όσα λένε τα Ευαγγέλια σε μια γλώσσα που να μπορεί να τα διαβάσει κάθε άνθρωπος που ξέρει λίγα γράμματα.

Ανατρέπονται τα πάντα για την σκληροπυρινική εξουσία της Ορθοδόξου Εκκλησίας.Να μάθει ο κόσμος το τι λέμε μεταξύ μας και να ξυπνήσει από το υπνωτικό που του δίνουμε;

Χάθηκε η εξουσία μας!

Αμφισβητούνται οι παγκόσμιες ισσοροπίες .Ο Εξουσίαζων και ο εξουσιαζόμενος,πρέπει να υπάρξει πάντα,για να κρατούνται αυτές.Οι εκκλησιαστικές εξουσίες, καθ’ όλη την  διάρκεια της ανθρωπότητας ,κάνουν το παν για να μείνουν οι ισσοροπίες άθικτες.Κρεμάνε ανθρώπους,καίνε στη πυρά,αφορίζουν,δίδουν συγχωροχάρτια και ότι μπορεί να φανταστεί κανείς για να πετυχαίνουν το στόχο τους.

Που πας άμοιρε Κερκυραίε;Έχεις πεθάνει από τη στιγμή που γεννήθηκες. Έχεις το θάρρος το 1536 να γράψεις τα κείμενα στη καθομιλουμένη γλώσσα,όταν το 1901 με τα περίφημα «Ευαγγελικά» στην Αθήνα, ο τραγικός απολογισμός των επεισοδίων ήταν οκτώ έως έντεκα, σύμφωνα με διάφορες πηγές, νεκροί. Επίσης, υπήρξαν 70 τραυματίες και 22 συλληφθέντες, οι οποίοι παρέμειναν στα κρατητήρια των στάβλων της  Χωροφυλακής τρία εικοσιτετράωρα.

Το σκοτάδι Ιωαννίκιε τρώει κάθε πνευματική σπίθα και όταν αυτός ο Κύριλλος Λούκαρης που ήταν Πατριάρχης Αλεξανδρείας και Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης ανέθεσε στον Μάξιμο Καλλιπολίτη την μετάφραση των ευαγγελίων στη καθομιλουμένη το1638,100 χρόνια μετά από εσένα, το πτώμα του ρίχτηκε στη θάλασσα όπου το βρήκαν ψαράδες και το έθαψαν.Περιττό να πούμε ότι τα βιβλία τα έκαψαν στη φωτιά.

Μήπως σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά; Ο κόσμος μπορεί να έχει πίστη.Αυτό είναι λογικό γιατί αισθάνεται την ανασφάλεια του αγνώστου.Αλλά η Εκκλησία μας του διαβάζει ιερά κείμενα που δεν τα καταλαβαίνει . Επίσης έχουμε από πάνω μας το μαύρο σύνεφο να πιστεύουμε και να μην  ερευνούμε.Καλά έκανες εσύ και παρόλο αυτά, έψαξες τους Αρχαίους Έλληνες  γιατρούς και έγραψες το Ιατροσόφιο σου.Πίστεψε πως όλα με σοφία έκανες και μην έχεις την αυταπάτη ότι ίσως το πιστεύω και η αίρεση σου αναφέρεται κάπου στα κείμενα τα εκκλησιαστικά και μη.Σου λέω αλήθεια, για να σε βρώ κάπου παιδεύομαι πάρα πολύ καιρό.Τα έργα σου και η ζωή σου έχουν με πολύ επιμελημένο τρόπο θαφτεί βαθιά.Δεν αναφέρεσαι πουθενά,ούτε εσύ,ούτε οι οπαδοί σου.Κρίμα!!!

                                                                                                                                            Επιστημονικός συνεργάτης  Έφη Μήτσιου Ιστορικός

                                                                                                                                                                   Επιμέλεια κειμένου  Τίνα Πετσάλη