Οι Άγγλοι έθεσαν υπό την προστασία τους το κράτος των Ιονίων νήσων από το 1815 έως το 1864. Η προστασία τους εννοείτο από την δημιουργία ενός ακόμη αποικιοκρατικού σταθμού στη τεράστια Αυτοκρατορία τους. Απόδειξη είναι πως ζούσαν σ’ αυτό το υπό την προστασία τους κράτος. Θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε στιγμές της ζωής τους, όπως τις περιγράφουν Άγγλοι στρατιώτες και Άγγλοι επισκέπτες στην Κέρκυρα. Είναι γεγονός ότι μετά την Ελληνική Επανάσταση το εθνικό αίσθημα των Επτανησίων αναπτερώθηκε κι άρχισε να δημιουργείται κίνημα ένωσης με την Ελλάδα. Το 1859 ο Ουίλλιαμ Γκλάντστοουν συνέδεσε το όνομά του  με την ένωση των Ιονίων νήσων με την Ελλάδα ως αρμοστής για ελάχιστο χρονικό διάστημα. Στάλθηκε για να εξετάσει τη μη ικανοποιητική κατάσταση των Ιονίων Νήσων που ήταν υπό βρετανικό έλεγχο.

 Αλλά μέχρι την τελευταία στιγμή της αποχώρησης τους  η ζωή τους δεν άλλαξε καθόλου.

 Κέρκυρα, Νοέμβριος 1858

Ο κύριος Γκλάντστοουν έφτασε την περασμένη Τετάρτη. Μαζί ένας Ναπολιτάνος

Γραμματέας, ο Γκόρντον και ο κύριος Γκλυν, κουνιάδος του και ιδιαίτερός του.

Προς τιμήν του όπλα ήχησαν  και υπήρχαν Φρουροί της Τιμής.

Ο συνταγματάρχης Άρθουρ Πόνσονμπυ που τα γράφει αυτά, έφθασε στην Κέρκυρα το 1858 και συνεχίζει (1) :

 

 Ο κ. Γκλάντστοουν, όπως όλοι οι πολίτες, ήταν πολύ ευχαριστημένος παρόλο που δεν γνώριζε τι να κάνει. Πήγαμε μέχρι τα Ανάκτορα, στην Πολιτική Εξουσία. Οι Έλληνες με τη συνηθισμένη τους πονηριά, συνωστίζονταν, βγάζοντας το καπέλο τους και δείχνοντας μεγάλο σεβασμό, αν κι αυτό δεν είναι το έθιμό τους όταν πρόκειται να περάσει ο Λόρδος Ύπατος Αρμοστής. Ο κ. Γ. έχει βγει με την ιδέα ότι αυτοί οι Ιόνιοι είναι η καλύτερη φυλή στη γη. Κολακεύει τον εαυτό του που αγόρασε και σπούδασε τον Όμηρο.

Αυτοί οι ασεβείς Έλληνες λένε ότι εμείς (Αγγλοι) τους φοβούμαστε. Δεν βλέπουν ότι είναι ένα πολύ τρομερό κομπλιμέντο που τους έγινε στέλνοντας τον Γκλάντστοουν εδώ. . . . Έχουν συντάξει μια αναφορά στον Sir Lytton Bulwer (αλλά δεν το έχουν στείλει στον κ. Γκλάνστοουν.) ζητώντας από τη κυβέρνηση να παραχωρήσει αυτά τα νησιά στην Ελλάδα.

Το αίσθημα ανάμεσα σε εμένα άγγλο εδώ και στους Έλληνες γίνεται όλο και περισσότερο δυσμενές. Γνωρίζουν ωστόσο ότι τα μεγαλύτερα όπλα μας είναι στραμμένα κατευθείαν στην πόλη, για να μην πω τίποτα για τα μικρότερα. Οι κατώτερες τάξεις (αγροτικός πληθυσμός) είναι ήσυχες, σίγουρα αδρανείς αλλά ικανοποιημένοι άνθρωποι .

Είναι οι κύριοι ιδιοκτήτες ή μάλλον οι γαιοκτήμονες  που  κάνουν όλη την αταξία. Όσοι μένουν στην πόλη και στοιχηματίζουν μέρα και νύχτα, είναι όλοι χρεωμένοι, δεν μιλούν παρά μόνο για πολιτική και έχουν τέλεια άγνοια. Ο Τύπος είναι ο πιο άθλιος στον κόσμο. Για τα έξοδα μειώνουν τους μισθούς από τους υπηρέτες τους και τους λένε ότι είναι αναγκασμένοι  για να καλύψουν τους φόρους που επιβάλλουν οι Άγγλοι. . . .

Ένα άλμπουμ που συνέταξε ο συνταγματάρχης Arthur E.V. Ponsonby of the Grenadier Guards, (2)που στάθμευε στην Κέρκυρα, περιέχει μια συλλογή από έντυπα εφήμερα όπως ποιήματα, μενού, προσκλήσεις , λογαριασμούς παιχνιδιών (το ένα σε μετάξι), τραγούδια, κάρτες αγώνων ('Corfu Garrison Races!!/ Δευτέρα 11 Ιουνίου 1860), προγράμματα συναυλιών, προκηρύξεις του Ιονίου Συλλόγου, το διαβατήριο του Πόνσονμπι, διάφορα χαρακτικά, αποκόμματα εφημερίδων κ.λπ. χαλαρά, 69 φύλλα,(3) με δώδεκα αυτόγραφα γράμματα υπογεγραμμένα («Arth Ponsonby») προς τη μητέρα του Lady Emily Charlotte Bathurst (π.χ περιστασιακές χοροεσπερίδες, δείπνα, όπερα και πάρτι με πυροτεχνήματα...'), σεισμοί, θέαση κομήτη, ίδρυση εφημερίδας ('...όχι πολιτική ή υπαινιγμός για τους Έλληνες, άρα δεν μπορούν να έχουν αντίρρηση.. .) κυνήγι μπεκάτσας στην Αλβανία, τρύγος («...Τα σταφύλια μόλις τώρα είναι σε αφθονία, αλλά υπήρξε μια ασθένεια ανάμεσά τους φέτος που θα χαλάσει το κρασί...»), γιοτ, τοπικά πανηγύρια («...Οι γυναίκες μοναδικά άσχημες αλλά υπέροχα ντυμένες...»), κλίμα κ.λπ. Το άλμπουμ αυτό περιγράφει με σαφήνεια την πολυτέλεια του Αγγλικού στρατεύματος την οποία θα εκθέσουμε στην συνέχεια.

 

Τα νησιά παραδόθηκαν στην Ελλάδα το 1863 από τον Λόρδο Πάλμερστον

The Ionian Islands in the year 1863.(4)

Για τις παρατηρήσεις  σχετικά με τις σχέσεις των φύλων, καθώς και για την έλλειψη ιονικής ηθικής, τη βία, το έγκλημα τα θέατρα, οι όπερες και τα θρησκευτικά φεστιβάλ ήταν φτωχά υποκατάστατα της βρετανικής κοινωνικής ζωής με χορούς, πάρτι, δείπνα, πικνίκ και αθλήματα.

 

Αντιστράτηγος Sir Samuel Ford Whittingham, K.C.B., K.C.H., G.C.F., Συνταγματάρχης του 71ου Ελαφρού Πεζικού Highland έγραψε: (5)

Τον Ιούνιο του 1859 έφτασα για πρώτη φορά στην Κέρκυρα, και κατοίκησα, με την οικογένειά μου, στο Hotel de Europe, μέχρι να μπορέσουμε να βρούμε κατάλληλο διαμέρισμα.

………….

Οι θόρυβοι τη νύχτα ήταν αφόρητοι, από το πολυσύχναστο καφέ όπου βρίσκονταν από κάτω, όπου οι πελάτες το καλοκαίρι, μερικές φορές παρέμεναν μέχρι το φως της ημέρας.

Αλλά η γοητεία της εξωτερικής φύσης δεν είναι αρκετή για την πλήρη ευτυχία του πολιτισμένου ανθρώπου. Απαιτεί άλλα πράγματα. Η διαβίωση στην Κέρκυρα ήταν φυσικά κατώτερη από αυτή των χωρών της δυτικής Ευρώπης. Αλλά τέτοια πράγματα μπορούν να τα αντέξουν τα περισσότερα άτομα με υπομονή, και από κάποιους, ίσως, ακόμη με αδιαφορία. Το χειρότερο κακό για μένα ήταν η δυσκολία στον ύπνο. Η πόλη ήταν ζωντανή με θορυβώδεις πεζούς από περίπου οκτώ το βράδυ μέχρι τις τρεις ή τέσσερις το πρωί. Όπως το απαιτούσε η ζέστη, φυσικά, ανοιχτά παράθυρα, και οι  ήχοι είχαν ελεύθερη είσοδο στα σπίτια. Οι δυνατές συζητήσεις, οι έντονες διαφωνίες και το εκνευριστικό γέλιο, πείραζε και βασάνιζε το αυτί και ο εγκέφαλος παλεύει μάταια για ύπνο. Όλη η ελληνική φυλή είναι γεννημένοι τραγουδιστές. Αλλά ο ρινικός τόνος τους και η μελαγχολική μονοτονία των αγαπημένων τους τραγουδιών, δεν γοητεύουν  τους ξένους. Ενώ η ανάμειξη των ήχων, που προκαλούνται από τις φωνές των περιπατητικών τραγουδιστών, ήταν  βασανιστικές. Κάτω από αυτά βασανίζει τον δύσμοιρο Βρετανό που πετιέται στο κρεβάτι του και ανακατεύονται η αγωνία και η απόγνωση. Είχε δουλειά να κάνει την ημέρα. Οι βασανιστές του κοιμόντουσαν τη μισή μέρα, και περπατούσαν και τραγουδούσαν κατά το μεγαλύτερο διάστημα της νύχτας.

Στο ισόγειο του σπιτιού, του οποίου τελικά ζούσαμε, φέρετρα κατασκευάζονταν περιστασιακά τα μεσάνυχτα ή αργότερα. Το σφυροκόπημα ήταν τρομακτικό και αδιάκοπο. Στην απόγνωση μου μερικές φορές σχεδόν λαχταρούσα να γλιστρήσω σε ένα από αυτά τα φέρετρα — εκεί, επιτέλους, να βρωτη πολυπόθητη ανάπαυση. Το χτύπημα των σκληρών καμπάνων της εκκλησίας ήταν άλλη ενόχληση.

Ο Έλληνας ευγενής δεν είχε καμία αντίρρηση να επισκεφτεί Άγγλους, ούτε να δειπνήσει μαζί τους, αλλά εκεί τελειώνει η επικοινωνία. Οι νεαροί Βρετανοί που επιθυμούν άλλη παρέα, ήταν φυσικά αηδιασμένοι και απογοητευμένοι.

Οι Έλληνες δεν φαίνεται να καταλαβαίνουν πλήρως εκείνη τη γενική προτίμηση για την κοινωνία με το ωραίο φύλο που είναι τόσο διαδεδομένο στη δυτική Ευρώπη. Αυτή η συναναστροφή με ενάρετες κυρίες που χρησιμεύει για να γυαλίσει και να εξαγνίσει το μυαλό, δεν είναι ένα από τα αξιώματα τους. Μεταξύ των Ελλήνων τα αρσενικά έχουν σχεδόν μονοπωλήσει την κοινωνία. Υπάρχει κάποια γοητεία με εξαιρέσεις. Όμως το γεγονός παραμένει, ότι οι κυρίες του Ιονίου δεν κατέχουν αυτή τη θέση που είναι δικαίωμά τους, και για το οποίο είναι φυσικό να ταιριάζουν σαν τις αδερφές τους της Γαλλίας και της Αγγλίας. Η φυλή των Ελλήνων σίγουρα γευματίζει, αλλά πώς; που ? και πότε? συνήθως παρέμενε μασονικό μυστικό για τους άγγλους άνδρες. Εκτός από την Υψηλότητά του, ο Πρόεδρος της Συγκλήτου, και οι Αντιβασιλείς σε κάθε νησί, οι οποίοι πάντοτε επίσημα δίνουν δύο ή τρεις γευστικές διασκεδάσεις ετησίως, είναι σπάνιο, πράγματι, ένας Επτανήσιος να έχει πάρτι δείπνου. Σχεδόν εξίσου σπάνιο είναι ένα βράδυ με ψυχαγωγία. Οι Άγγλοι αξιωματικοί έχουν περάσει χρόνια στα νησιά με καλές σχέσεις με πολλούς Έλληνες. Δεν έχω δει ποτέ το εσωτερικό  ενός Ελληνικού αρχοντικού. Επιπλέον, πολλοί επτανήσιοι ευγενείς άντρες, που με προθυμία καλλιεργούν τη γνωριμία τους με Άγγλους, μην σκεφτείτε ποτέ να μπείτε στις οικογένειές τους. Όσον αφορά τους κατώτερους αξιωματικούς της φρουράς τους κερδίζει η εξαιρετική σκοποβολή σε Ελλάδα και Αλβανία, οι απολαυστικές εκδρομές με yachting, και τα paper - hunts (6)των κυριών και κυρίων.

Η Κέρκυρα στα μάτια τους ένα είδος επίγειου παραδείσου.

Η κοινωνία της Κέρκυρας υπέφερε υλικά από την απουσία οποιασδήποτε κυρίας να κάνει τις τιμές στο παλάτι, αν και ο γραμματέας σερ Χένρι Γουλφ και η Λαίδη Γουλφ, προσπάθησαν να μετριάσουν το κακό. Οι τελευταίοι προσπάθησαν να συνδυάσουν τα ελληνικά και τα αγγλικά.

 Όταν έφυγα από την Κέρκυρα, το 1863, η αγάπη των Ελλήνων γενικά για την Αγγλία, είχε κάνει ακόμα και τους Ιόνιους φιλικούς και συμπαθείς. Όταν όμως επέστρεψα το 1864, οι Ιόνιοι είχαν επιστρέψει σε κάτι περισσότερο από το προηγούμενο μίσος τους, και η ελληνική φυλή γενικά αντιμετώπιζε τη Μεγάλη Βρετανία με εχθρικά μάτια. Η απομόνωσή μας είχε γίνει πλήρης, και για μεγάλο μέρος αυτού του αποτελέσματος δεν είχαμε κανέναν να κατηγορήσουμε παρά μόνο τους εαυτούς μας, για την άγνοιά μας και την αδιαφορία μας για όλα τα θέματα, όχι αποκλειστικά εγχώριου ενδιαφέροντος.

 

ΑΘΛΗΜΑΤΑ

 

Δρόμος ταχύτητας

Ο συνταγματάρχης Άρθουρ Πόνσονμπυ ήταν υπεύθυνος για το αγώνισμα που έγινε 8 Απριλίου 1861. Στο σημείωμά του υπάρχουν και δύο αγώνες που έγιναν τις 23 και 24 Φεβρουαρίου για Κυνήγι Χαρτιού (Paper Hunts) είτε με άλογα στους  Αγ. Δέκα είτε πεζοί στον Ποταμό.

Στο σημείωμα αυτό αναφέρονται και οι νικητές των αγωνισμάτων.

 

Κρίκετ

Ήταν πράγματι οι Βρετανοί που έβαλαν τους νησιώτες σε αυτό – κάτι που συνέβη το 1823, για την ακρίβεια. Εκείνη τη χρονιά, αξιωματικοί του Βασιλικού Ναυτικού και της Βρετανικής Φρουράς έπαιξαν έναν αγώνα κρίκετ εδώ, την ημέρα του Αγίου Γεωργίου. Βλέποντας το παιχνίδι, κέντρισε το ενδιαφέρον των ντόπιων  και άρχισαν να κάνουν ερωτήσεις για τους κανόνες και το σκορ - και τα υπόλοιπα είναι ιστορία.

Αγώνας του σκίτσου,  έγινε στις 28 Μαΐου, μεταξύ του 57ου Συντάγματος, με τον Μεσάρ. Creyke and Wright,  τη φρουρά της Κέρκυρας και της νήσου  Βίδο. Μετά από εξαιρετικό παιχνίδι κι από τις δύο πλευρές, τελείωσε υπέρ της πρώτης, με έξι wickets. Το έδαφος - αν και όχι αρκετά ίσιο,  ήταν σε καλή κατάσταση και η όλη σκηνή αναζωογονήθηκε από την παρουσία πολλών Ελλήνων και Αλβανών, με τις εθνικές τους ενδυμασίες, που έδειχναν να ενδιαφέρονται πολύ για το παιχνίδι. Η Εξοχότητά του ο Λόρδος Ύπατος Αρμοστής και οι επιτελείς του επισκέφθηκαν το γήπεδο κατά τη διάρκεια του απογεύματος και παρακολούθησαν τον αγώνα για αρκετή ώρα.

 

Ιππασία

Ο συνταγματάρχης Άρθουρ Πόνσονμπυ ήταν υπεύθυνος και για τους αγώνες που έγιναν τις 6 και 7 Μαΐου 1861.Το πλήρες πρόγραμμα τυπώθηκε στο Νέο Φρούριο και παρουσιάζεται πιο κάτω:

 

Το σκίτσο αντιπροσωπεύει τους ιππικούς αγώνες Garrison, που ξεκίνησαν  στις 4 Ιουνίου 1863. (8)Η διαδρομή βρίσκεται σε όμορφη τοποθεσία στα σύνορα μιας μεγάλης εκβολής της θάλασσας, περίπου ένα μίλι από την ακρόπολη. Μπροστά, το βουνό των Σάντα Ντέκα και το οροπέδιο υψώνεται αρκετές εκατοντάδες πόδια, ντυμένο με κλαδιά κι αμπέλια, τα οποία, υπόσχονται μια άφθονη σοδειά για να ανταμείψουν τους κόπους των κάπως νωθρών contradini (ή αγροτών), που υπέφεραν από τις αποτυχίες πολλών προηγούμενων ετών κι από τις επιπτώσεις του ύστερου τυφώνα (του περασμένου Φεβρουάριου), που κατέστρεψε πολλά από τα ωραιότερα δέντρα του νησιού. Το γραφικό χωριό Santa Decea εμφανίζεται ανάμεσα στους ελαιώνες. Ο Εξοχότατος Άρχοντας Ύπατος Αρμοστής και οι περισσότερες από τις κύριες καλές  οικογένειες της πόλης και της φρουράς της Κέρκυρας, τίμησαν τους αγώνες με την παρουσία τους ενώ πλήθη ιθαγενών - με τις ποικίλες και γραφικές φορεσιές τους, αναμεμειγμένες με την κόκκινη στολή των Άγγλων στρατιωτών από τη φρουρά, πρόσθεσαν ζωή και λάμψη σε μια σκηνή ασυναγώνιστη σε ομορφιά,ακόμη και σε ένα νησί που προσφέρει σε κάθε στροφή και ένα γοητευτικό τοπίο.

 Οι ρυθμίσεις ήταν εξαιρετικές. Κάνουμε ένα σύντομο απολογισμό των δύο ημερών του αθλητισμού : Όλοι οι κύριοι αναβάτες είναι υπό τον Ταγματάρχη Χάντερ που διευθύνει τους αγώνες:

ΠΕΜΠΤΗ 2 Ιουνίου.

 Δοκιμαστικά στοιχήματα σε σχέση με το βάρος και την ηλικία Ο Mr. Carthew's Peacock κέρδισε  και τους δύο αγώνες.

Δωρεάν Χάντικαπ - Ο κύριος Venables Sultan ήταν ο πρώτος που κατάφερε το Χάντικαπ χακαρίσματος. Ο κ. St. Clair's Sheepstealer ήταν ο νικητής.

 Αγώνας εμποδίων - Κέρδισε ο Archie άλογο του συνταγματάρχη Finucane, νικώντας τον Bluebeard του Mr. Waller.  Το Conyers Champagne δεν μπορούσε να φθάσει.

ΣΑΒΒΑΤΟ, 4 Ιουνίου.

«After a beautiful race for second beat, Sheepstealer won by half a length ,

and objected to Peacock, who came in second, but was declareddistanced,

having fueled Sheeptenier when called upon with the whip to make his

dual effort for the race. Pigeon and Sheepstesler divided stakes.»

Έγινε αγώνας «αγροτών» στον οποίο έλαβαν μέρος πολλά γνωστά πρόσωπα

κι έδωσαν μεγάλη χαρά από τις πολυάριθμες συμμετοχές.

Ο νικητής είχε ξεπεταχτεί πριν φτάσει ακόμη στα μισά του δρόμου.

Αγώνες δρόμου, για τους οποίους αγωνίστηκαν θαυμάσια οι στρατιώτες της φρουράς έκλεισε τα αθλήματα της ημέρας.

 Στις 22 Απριλίου 1863  ξεκίνησαν αγώνες στην Κέρκυρα. Η πρώτη μέρα ήταν

μεγάλος θρίαμβος για τους Έλληνες.

Την κούρσα κέρδισε ένα άλογο που ονομαζόταν «Μπέλλα»,

ιδιοκτησία του γιατρού Βλασόπουλου με ιππέα τον κόμη Αντρουτσέλι. Ο Κόμης βγήκε

πρώτος και στους τρεις αγώνες.

 

Το κυνήγι(9)

Κατά τους μήνες Δεκέμβριο, Ιανουάριο και Φεβρουάριο, μπεκάτσες σε μεγάλη αφθονία βρίσκονται σε όλα τα πολυάριθμα και ευρέως εκτεταμένα λιβάδια του απέναντι τμήματος της Αλβανίας. Τα αγριογούρουνα και τα ελάφια αγρανάπαυσης είναι επίσης άφθονα. Οι κοκκινόποδες πέρδικες αφθονούν στις κορυφές των βουνών και σε συγκεκριμένες εποχές υπάρχουν μεγάλες πτήσεις ορτυκιών. Εκτός από αυτά, οι ποσότητες μπεκάτσας στα απέραντα έλη είναι σχεδόν απίστευτες.

Η σημαντική αγανάκτηση των Αλβανών προς όλα τα πρόσωπα, ιδιαίτερα τους Φράγκους, που θα μπορούσαν να αποβιβαστούν από τα Επτάνησα ήταν για πολύ καιρό η συνέπεια μιας ατυχούς περιπέτειας. Λίγο καιρό πίσω πιστεύω ότι το 1837, έγινε μια σοβαρή διαμάχη μεταξύ του πρίγκιπα Πιέρ Ναπολέοντα, γιου του Λουσιέν Βοναπάρτη και μερικών Αλβανών. Ο πρίγκιπας και οι φίλοι του ήταν στην Αλβανία όταν κάποια παρεξήγηση προέκυψε με  μια ομάδα Αλβανών. Πυροβολισμοί ανταλλάχτηκαν και δύο από τους τελευταίους τραυματίστηκαν βαριά. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να εξοργιστούν και οι Αλβανοί και οι αξιωματικοί της φρουράς στην Κέρκυρα που είχαν τη συνήθεια να κυνηγούν στην Αλβανία και που πάντα είχαν καταφέρει να κρατηθούν μακριά από οποιαδήποτε σύγκρουση με αυτούς τους ανθρώπους. Για ένα διάστημα απαγορευόταν να πάνε εκεί. Η κυβέρνηση του Ιονίου Κράτους αρνήθηκε την μη αποστολή  ειδικού υπαλλήλου  από το Γραφείο Υγείας της Κέρκυρας, διότι χωρίς αυτόν κανείς δεν θα απαλλάσσονταν από την καραντίνα που επιβάλλονταν από επτά έως είκοσι μία ημέρες, ανάλογα με την επικράτηση της πανώλης λίγο-πολύ στις οθωμανικές επικράτειες. Εξαιτίας του γεγονότος αυτού έγινε μια  συμφωνία. Η κυβέρνηση του Ιονίου Κράτους να αποζημιώνει  τους τραυματίες με μερικές εκατοντάδες δολάρια για τον τραυματισμό τους από πυροβολισμούς.

 Αγριογούρουνα κι ελάφια σκοτώνονταν κατά καιρούς από εμάς. Επειδή όμως  κυνηγούσαμε και μπεκάτσες η μεγάλη συνοδεία των σκυλιών Κόκερ Σπάνιελ  ενοχλούσε τα  θηράματα πριν κάποιος από εμάς φτάσει σε ικανή απόσταση. Τα αποτελέσματα του σημερινού κυνηγιού, αγριογούρουνο, ελάφι, λαγοί, πάπιες, φούτερ , μπεκάτσες, πέρδικες, ορτύκια, διογκώνουν τη λίστα μας. Ο συνήθης τρόπος ήταν να ενώνουμε τις δυνάμεις μας και να κάνουμε ομάδα από δώδεκα έως δεκαπέντε όπλα. Πολλά γιοτ διαφόρων μεγεθών φυλάσσονται από αξιωματικούς που βρίσκονται στην Κέρκυρα κι όταν δημιουργούνταν μια κανονική  μεγάλη ομάδα, πολλά από αυτά επιτάσσονταν. Εκτός αυτού, ο καπετάνιος τυχαία ήταν λάτρης αυτού του αθλήματος, και με τα γιοτ προχωρούσε όλη τη νύχτα σε έναν από τους κόλπους της απέναντι ακτής.

Όταν τα πλοία ήταν αγκυροβολημένα οι επιβαίνοντες έτρωγαν ένα σημαντικό πρωινό από νωρίς.Τα σκυλιά συνήθιζαν να φθάνουν με μια βάρκα με έξι κουπιά, η οποία έφευγε από την Κέρκυρα νωρίς το ίδιο πρωινό. Η  ομάδα που ξεκινούσε με ιδιαίτερα καλή διάθεση, αποτελούνταν από ίσως δεκαπέντε όπλα, τριάντα σκυλιά,  τρεις γιατρούς από το Γραφείο Υγείας της Κέρκυρας και περίπου μισή ντουζίνα εργάτες σε σχήμα ναυτικών ή υπηρετών, που κουβαλούσαν εφεδρικά πυρομαχικά, τσάντες παιχνιδιού, γεύμα, ένα επιπλέον  όπλο ή δύο όπλα οβιδοβόλα. Κάποιος που γνώριζε καλά τη χώρα επιλέγονταν πάντα αρχηγός και τοποθετούνταν στο κέντρο, ενώ όλοι ήταν υποχρεωμένοι να υπακούουν στις εντολές του. Τα όπλα φορτώνονταν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα με το γαύγισμα των σκύλων να δίνουν νότες χαράς. Γίνονταν γρήγορες διευθετήσεις για να μας συνοδεύει ένας Τούρκος στρατιώτης. Έχουν περάσει λίγα λεπτά, πριν, "Mark! Mark 1 mark!" ^^ Μπανγκ! μπαμ ! ακούγεται μπαμ!".. Ένα αγριογούρουνο σκοτώθηκε με μικρό πυροβολισμό. Το να το κόψεις και να στείλεις έναν Αλβανό να το μεταφέρει στη βάρκα, είναι δουλειά λίγων λεπτών και πάμε πάλι, ο καθένας χαίρεται που είναι ένα αγριογούρουνο στο σακουλάκι, κι εύχεται να έχει κατά τη διάρκεια της ημέρας, ένα παρόμοιο αποτέλεσμα.

 Αποκόμισα μεγάλη ευχαρίστηση κάνοντας εκδρομές στην Αλβανία με σκοπό τη σκοποβολή Αυτή είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για έναν αθλητή, καθώς μπορεί να πάρει τέτοια εμπειρία στόχων για τα πάντα, από ελάφια και γκρίζλι μέχρι τον γρύλο μπεκάτσα. Η σκοποβολή της αγριόπαπιας και της μπεκάτσας είναι γενικά πολύ πρώτης τάξεως, αν και μερικές φορές ποικίλλει ανάλογα με την εποχή που η Αλβανία βρίσκεται σε καραντίνα. Επομένως είναι απαραίτητο να γίνεται λίγη προετοιμασία εκ των προτέρων και να αποτρέπεται οποιαδήποτε επαφή με τους ιθαγενείς. Το γιοτ ή το σκάφος αφήνεται υπό τη φροντίδα του ενός φύλακα που πρέπει να παρακολουθεί ότι κανείς δεν το αγγίζει, ενώ ο άλλος πηγαίνει   με τους κυνηγούς προσέχοντας πολύ να μην αγγίξουν τίποτα που ανήκει στους Αλβανούς. Πάντα πήγαινα στην Αλβανία με ένα προσεγμένο γιοτ που λεγόταν The Favourita που ανήκε σε δύο αξιωματικούς του 34ου συντάγματος. Γενικά επιβιβαζόμασταν στο Favourita το βράδυ, κοιμόμασταν  εκεί και το πρωί βρισκόμαστε κοντά στο σκοπευτήριο μας. Η Κέρκυρα χωρίζεται από την Αλβανία από ένα κανάλι που δεν είναι περισσότερα από δέκα μίλια στο μεγαλύτερο πλάτος του και στο στενότερο μέρος όχι πάνω από τρία μίλια.

 

Η περίοδος του κυνηγιού του 1863-4 δεν είχε τελειώσει, παρόλο που η Αγγλική Κυβέρνηση αποφάσισε να παραχωρήσει τα Επτάνησα στην Ελλάδα.

 

Γιορτές και χοροεσπερίδες

1η Ιουλίου1815

Η ΣΥΓΚΛΙΤΟΣ.

H Επέτειος της εισόδου των στρατευμάτων της S. M. BRITANNICA στην Κέρκυρα, με σκοπό να επαληθεύσουμε την εκχώρηση αυτού του νησιού στο όνομα των Συμμαχικών Υψηλών Δυνάμεων, και να θυμόμαστε αυτή την ημέρα ως ευοίωνο γεγονός, που μας έχει θέσει υπό την αιγίδα και την ειδική προστασία των ένδοξων Συμμάχων  Κυρίαρχων.Θέλοντας η Γερουσία σε αυτή την περιπετειώδη περίσταση να προκαλέσει τη δημόσια χαρά.

 ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ. Η 24^η τρέχοντος θα είναι ημέρα αργίας.  Το πρωί η Σύγκλητος, όλες οι Τοπικές Αρχές, θα παραστούν στο Te-Deum, (λειτουργία) που θα ψαλλεί στην Ελληνική και Λατινική Εκκλησία για ευχαριστία για μια ευοίωνη εκδήλωση. Θα προσκληθούν οι πρόξενοι και οι ξένοι πράκτορες, να παρευρεθούν στην ιερή λειτουργία.. Το βράδυ θα υπάρχει φωταγώγηση στην Πόλη, και εγκαίνια του θεάτρου δωρεάν. Η Γερουσία θα πάει το πρωί για να επαινέσει την Μεγαλειότητα  Αντιστράτηγο JAMES CAMPBELL, Επίτροπο της ΒΡΕΤΑΝΙΚΗΣ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ και των Συμμάχων, και Αρχιστράτηγο, και να τον παρακαλέσουν, να καλωσορίσει αυτή τη διαδήλωση του Ευτυχισμένου Κοινού. Ο Γραμματέας της Γερουσίας θα εκτελέσει την παρούσα.

Διάταγμα. Κέρκυρα, Ιούνιος 1815. Συν: SORDINA, Αντιπρόεδρος. Μ. ΚΑΡΑΖΙΑ, ΦΛΑΜΠΟΥΡΙΑΡΗ, ΣΤΕΦΑΝΙΤΖΙ, Γερουσιαστές. ΜΕΛΙΧΗ, ΜΕΤΑΞΑ ', DE CAZZAITI, Γραμματέας. Για επικυρωμένο αντίγραφο, Ο Γραμματέας της Γερουσίας, ΝΤΕ ΚΑΖΑΙΤΙ Για επικυρωμένο αντίγραφο, Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ επί κεφαλής Τοπικής Διοίκησης Σ.Π. ΔΕΛΒΙΝΙΩΤΗ

 

Στις 9 Μαΐου, έγινε μια εικονική πολιορκία κι επίθεση στο νησί [Vido). Παρατέθηκε ένα καλό γεύμα στις σκηνές για τους  αξιωματικούς και τους επισκέπτες τους. Η υπόθεση, αν και καλά οργανωμένη, ήταν σε μικρή κλίμακα, καθώς μόνο ένα μέρος της φρουράς της Κέρκυρας ενίσχυσε, για την περίσταση, τα στρατεύματα στο |Vido|. Αλλά από τη γραφική φύση του εδάφους, οι ελιγμοί επίθεσης κι άμυνας διαμόρφωσαν ένα ευχάριστο θέαμα, το οποίο θα μπορούσαν να εκτιμήσουν και οι κυρίες. Το ενδιαφέρον αυξήθηκε από το γεγονός ότι τα στρατεύματα διατρέχουν κάποιο βαθμό κινδύνου ,καθώς οι σκάλες κλιμάκωσης που χρησιμοποιήθηκαν στην επίθεση δεν έφτασαν αρκετά μέχρι την κορυφή της τάφρου. Όσον αφορά αυτή τη δυσκολία δεν συνέβη κανένα ατύχημα. Ένας πυροβολισμός, ωστόσο, από τη βιαστική εκτόξευση ενός όπλου έπεσε κατά λάθος στην τάφρο του κύριου έργου κι ένας καημένος πέθανε λίγες ώρες αργότερα στο (Vido)| Νοσοκομείο. (Δε βαριέσαι ένας άνθρωπος νεκρός). Ανάμεσα στους θεατές του πλαστού αγώνα ήταν και η νεαρή και όμορφη πριγκίπισσα του Μαυροβουνίου, η οποία σε αυτή την περίσταση δεν φορούσε καμία εθνική ενδυμασία, αλλά ήταν κομψά ντυμένη με τον παριζιάνικο τρόπο. Παρών ήταν και επιτελάρχης του αυστριακού στρατού. Είχα την τιμή να γνωρίσω την πριγκίπισσα συζητώντας μαζί της στην γαλλική γλώσσα. Η Υψηλότητά της, ωστόσο, απάντησε σιωπηλά: «Στο σπίτι έχει δει πώς ελίσσονται στρατεύματα που χτυπιούνται, αλλά εδώ έχει την ευκαιρία να δει πώς τα καταφέρνουν όσοι κερδίζουν.»

Τρεις μέρες αργότερα είχα την τιμή να καθίσω απέναντι από την πριγκίπισσα, σε ένα μεγαλειώδες δείπνο στο παλάτι. Η Υψηλότητά της φαινόταν πιο όμορφη από ποτέ, όχι μόνο επειδή το φως των κεριών ταίριαζε στο χρώμα της, αλλά και λόγω της λαμπρότητας της εθνικής της φορεσιάς. Το ελληνικό ελαφρύ σκουφάκι, το κεντημένο σακάκι και το γιλέκο, με τις υπέροχες χρυσές αλυσίδες και τα κοσμήματα, σχημάτιζαν ένα εκθαμβωτικό σύνολο, που δεν είμαι αρκετά ειδικός για να περιγράψω. Ο κουνιάδος της, ο νεαρός Κόμης Ρόμα, πρόσθεσε στο γραφικό αποτέλεσμα της σκηνής με την πλούσια κεντημένη αλβανική φορεσιά του. Κάποιοι ευγενείς Άγγλοι ταξιδιώτες και των δύο φύλων κι ο Έλληνας εξόριστος Στρατηγός Μηλιός, που είχα γνωρίσει στο Αργοστόλι, ολοκλήρωσαν την συναναστροφή.

-Στις 5 Δεκεμβρίου 1859, η βασιλική του Υψηλότητα Πρίγκιπας Άλφρεντ αποβιβάστηκε στην Κέρκυρα υπό βασιλικό χαιρετισμό και με όλες τις οφειλόμενες στρατιωτικές τιμές. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του ο Πρίγκιπας έμεινε στο παλάτι με έναν άλλο νεαρό, της επιλογής του, για σύντροφο. Με επίσημα δείπνα και χορούς γιόρτασαν την άφιξή του. Ο βασιλικός δόκιμος αξιωματικός του ναυτικού, προφανώς βρήκε το δείπνο αργό, αλλά στο χορό προφανώς απολάμβανε τον εαυτό του.

-Την ίδια χρονιά ο συγγραφέας του «Pelham» (Έντουαρντ Μπούλβερ-Λύττον) πέρασε μερικές εβδομάδες στο νησί χαρίζοντας με την παρουσία του πολλά δείπνα και χορούς, ενώ άκουσα ότι ήταν πολύ εντυπωσιασμένος με τα όμορφα πρόσωπα των Ελλήνων, αλλά ότι ήταν απογοητευμένος. σχετικά με την εμφάνιση των θηλυκών.

-Η Μεγαλειότητά της Αυτοκράτειρα της Αυστρίας ήταν σταθερά παρούσα στη μικρή Όπερα και στους  χορούς  του παλατιού.

 

Ιονική Τράπεζα(10)

Οι Βρετανοί επενδυτές έχοντας στο μυαλό τους περισσότερο τα πλεονεκτήματα για τους ίδιους και όχι καθ’αυτή τη χρηματοοικονομική εξυγίανση των Επτανήσων, κινήθηκαν για να συμπληρώσουν αυτό το κενό. Η «Ιονική Κρατική Τράπεζα» ιδρύθηκε στις 23 Οκτωβρίου του 1839, με έδρα το Λονδίνο. 

 Η Κυβέρνηση δημοσίευσε για το 1837 τον  λογαριασμό «Κέρδη & Ζημίες» λογαριασμό

 Έλλειμμα Λίρες Αγγλίας=  51.754

Ο λογαριασμός αυτός μας δίνει ενδεικτικά στοιχεία για το κράτος.

 Α) Το κόστος που πλήρωνε η Κερκυραϊκή κοινωνία για την «προστασία» ήταν : Γενική κυβέρνηση L 41.307 + Ενοίκια δημόσιων γραφείων  L 3.044 + Μισθοί L 6.838 +   Προστασία Στρατεύματος   L 29.914 = Σύνολο L 81.103.- Το σύνολο αυτό αποτελεί το 55% των εσόδων. Τα έξοδα της βρετανικής στρατιωτικής δύναμης και των μηχανισμών της Προστασίας καλύπτονταν από τις εισφορές του Ιονίου Κράτους. Στο διάστημα 1817-1864, οι Ιόνιοι κατέβαλαν στους Βρετανούς περίπου ₤2,750,000 (σημ. τιμές € 223,383,233!)

1. B) Δεν παρουσιάζονται και στα δύο μέρη (Έσοδα-Έξοδα) τόκοι εισπρακτέοι και τόκοι πληρωτέοι. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος δεν φαίνεται να δανείζεται  για να καλύπτει το έλλειμμα. Μη υπάρχοντος εξωτερικού δανεισμού το έλλειμμα θα πρέπει να καλύπτονταν από το θησαυροφυλάκιο του Κράτους.   

Υπήρχε λοιπόν το Θησαυροφυλάκιο του Κράτους για το οποίο οι δημοσιεύσεις εκ μέρους του Αρμοστή στην ΓΚΑΖΕΤΑ ΙΟΝΙΚΑ : GAZZETTA JONIA (Εφημερίς των Ιονίων Νήσων)

Ο δανεισμός δεν προέρχονταν από κρατικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Εν ολίγοις το κράτος δανείζεται αλλά δεν δανείζει στους πολίτες. Πληροφορίες που εμφανίζονται σε διάφορες μελέτες αναφέρουν ότι πλούσιοι Εβραίοι δανειοδοτούσαν την Κυβέρνηση.

Στην εξέλιξη , τόσο τα Επτάνησα, όσο και οι απέναντι ακτές, παρήγαγαν σημαντικές ποσότητες φθηνών προς τρίτους πρωτογενών προϊόντων, χρήσιμων στο βρετανικό εμπόριο και τη βιομηχανία, πολλαπλασιάζοντας τα οφέλη της Προστασίας. Από ότι προκύπτει, αυτό ήταν η αιτία που ο εντεταλμένος του Αρμοστή Douglas, Sir Alexander Wood στα τέλη του 1837 ήρθε σε επαφή με τους Βρετανούς επενδυτές Farrer-Wright group.

Είναι βέβαιο ότι η αλληλογραφία που ανέπτυξε στη συνέχεια ο John Wright με τον Αρμοστή Douglas, τον πρόεδρο της Ιονίου Γερουσίας, Κόμη Σπ. Βούλγαρη και τον Sir A. Wood, όπως και η αποστολή στα νησιά του μελλοντικού γενικού γραμματέα της εταιρείας, George Ward, στάθηκαν ιδιαίτερα διαφωτιστικές για τους επενδυτές, οι οποίοι διείδαν σημαντικά οφέλη στο να ιδρύσουν μια κρατική κι όχι αποικιακή τράπεζα στο επτανησιακό προτεκτοράτο. Στο prospectus της «Ιονικής Κρατικής Τράπεζας»(Ionian bank Ltd)  που κυκλοφορήθηκε στο Λονδίνο τον Ιανουάριο του 1839 δηλώνονταν ότι η τράπεζα θα ιδρυόταν με βάση τον Νόμο του 1837 της Ιονίου Βουλής. Παράλληλα, τονίζονταν η σημασία του εμπορίου της σταφίδας και των Ιόνιων λιμένων ως διαμετακομιστικών σταθμών για την εξαγωγή βρετανικών προϊόντων στην απέναντι ενδοχώρα. Το πρώτο της κατάστημα το οποίο ήταν ταυτόχρονα και το κεντρικό γραφείο της Τράπεζας λειτούργησε για πρώτη φορά στις 2 Μαρτίου 1840 στην Κέρκυρα. 

Η ανατίναξη του οχυρού του Βίδο

Στις 22 Απριλίου 1864 η θλιβερή καταστροφή των καταδικασμένων οχυρώσεων ολοκληρώθηκε με την ανατίναξη με νιτροκυτταρίνη η νότια πλευρά του φρουρίου στο Βίδο ακριβώς απέναντι από την ακρόπολη της Κέρκυρας. Είχε ανακοινωθεί ότι θα γινόταν στις 6 μ.μ. κι όλοι ανυπομονούσαν να δουν το θέαμα γιατί όχι μόνο ήταν η τελευταία από τις εκρήξεις, αλλά επίσης ήταν η πρώτη και μοναδική φορά που χρησιμοποιήθηκε νιτροκυτταρίνη αντί για πυρίτιδα. Προς απογοήτευση όμως των περισσότερων ανθρώπων, οι νάρκες πυροδοτήθηκαν στις πέντε και μισή αντί στις έξι. Πολλοί από εμάς ακούγαμε στο συγκρότημα του 4ου Συντάγματος στην εσπλανάδα στην Κέρκυρα όταν ξαφνιαστήκαμε από τον ήχο της έκρηξης στο Βίδο. Οδεύοντας στη γέφυρα της ακρόπολης, φτάσαμε εγκαίρως για να δούμε τον ανοιχτόχρωμο καπνό που προκλήθηκε από τη νιτροκυτταρίνη να απομακρύνεται. Όταν πέρασε δεν μπορούσαμε να δούμε ότι η τοιχοποιία της μπαταρίας του Νότου ήταν ορατή και μόνο ένα ανάχωμα γης. Έτσι η νιτροκυτταρίνη είχε λειτουργήσει με μεγαλύτερη επιτυχία, αν και η αναλογία που χρησιμοποιήθηκε ήταν μόνο ως ένα σε τρία πυρίτιδα. Αν η νιτροκυτταρίνη είχε φτάσει νωρίτερα από τη Βιέννη, αναμφίβολα θα είχε γενικά χρησιμοποιηθεί . Συνολικά χρησιμοποιήθηκαν σχεδόν 80.000 λίβρες πυρίτιδας για την κατεδάφιση του οχυρού Abraham και ολόκληρο το Vido είχε γίνει αντιαισθητικά ερείπια και το Fort Neuf παραμορφώθηκε πολύ προς τη θαλάσσια πλευρά του.

Εφημερίδα

 

 Από το 1817 επίσηµη εφημερίδα των « Ηνωμένων Κρατών των Ιονίων Νήσων» ήταν ἡ « Ιόνιος  Εφημερίδα» (Gasetta Ionia).

Φυσικά στο Σύνταγµα του 1817 δε γινόταν καμία μνεία για το δικαίωµα να εκφράζει κάποιος ελεύθερα γραπτώς  τις σκέψεις του.

Αυτή άρχισε  να εκδίδεται αµέσως  µετά την κατάληψη των νοτιότερων  νησιών του Ιονίου ,στις αρχές του

 1810 Το Τυπογραφείο εγκαταστάθηκε στη Ζάκυνθο και το Νοέμβριο του1810, άρχισε υποτυπωδώς τη Λειτουργία του. Το Τυπογραφείο Λειτούργησεστη Ζάκυνθο έως τα μέσα του 1814, οπότε μεταφέρθηκε στην Κέρκυρα καιέκτοτε συνέχισε εκεί τη Λειτουργία του.(10)

Η εφημερίδα τιτλοφορούνταν «Gasetta delle Isole Ionie liberate».

Στις 20 Νοεµβρίου  1813 αφαιρέθηκε η λέξη liberate.

Μετά την κατάληψη της Κέρκυρας αυτή εκδιδόταν εκεί µε τον τίτλο « Gasetta degli Stati Uniti delli Isole Ionie ».

Είναι αξιοσημείωτο ότι ψάχνοντας αυτή στα πρώτα φύλα  θα δούμε μια προσπάθεια γνώσης εκ μέρους του λαού της Ελληνικής γλώσσας. Διαγωνισμοί συγγραφής θεατρικού έργου στην ελληνική, μαθήματα στα ελληνικά κ.λ.π. Είναι γεγονός ότι το ντόπιο αρχοντολόι  και  διακεκριμένοι αστοί η γλώσσα που γνώριζαν και μιλούσαν ήταν τα Ιταλικά.

Μέχρι tο 1831 εκδιδόταν στην ιταλική γλώσσα, µεταξύ των ετών  1831-1833 στα ελληνικά και ιταλικά ,ενώ από

 το 1833-1835 µόνο στα ελληνικά. Πολιτική τους  ήταν  να  πείσουν τους  κατοίκους  όταν  δεν  ήταν Ιταλοί  αλλά κατάγονταν   από τους Έλληνες. Αυτό βοηθούσε μια πολιτική τους θέση «Διαίρει και βασίλευε» .

Από το 1835 µέχρι την  Ένωση εκδιδόταν στα ελληνικά και αγγλικά. Ταυτόχρονα, από το  1818 µέχρι το  1828 εκδιδόταν στην ελληνική γλώσσα δύο φορές το µήνα σε μικρότερο σχήµα άλλη έκδοση µε τίτλο

 «Ἐφηµερὶς  των Ενωμένων Επαρχιών των Ιονικών  Νήσων», στην οποία κυρίως δημοσιεύονταν οι  νόµοι της Γερουσίας  και της Ιονίου Βουλής σε μετάφραση.

Τα πρωτοσέλιδα , εκτός από  τα  τυχόν  διατάγματα  και  τους νόμους του κράτους, άρχιζαν πάντα  με ειδήσεις  από  το  Λονδίνο  και συνέχιζαν  από τις άλλες μεγάλες πόλεις του κόσμου. (11)

 

Πεντηκονταετής διάρκεια διακοπών Αγγλικού Στρατεύματος. Μόνο έτσι μπορεί να χαρακτηριστεί η παραμονή των Άγγλων στην Κέρκυρα. Ωραία φύση, καλό κλίμα, γιορτές, ιππασία, κυνήγι, αθλητικοί αγώνες, χοροεσπερίδες, θέατρο, εφημερίδα και όλα πληρωμένα από την Ιονική Κυβέρνηση. Οι Έλληνες κακοί, δύστροποι, απολίτιστοι, άσχημης συμπεριφοράς, ενοχλητικοί. Υπηρέτες όμως .  Επέκταση του κύρους και της ισχύος της μητροπολιτικής αρχής (Βρετανίας) , ως τοπικής αλλά και παγκόσμιας δύναμης.  Η μητρόπολη είναι κι αυτή που ασκεί άμεσα κυριαρχικά δικαιώματα στις αποικίες και καθορίζει την κοινωνική δομή, τη διακυβέρνηση και τις οικονομικές λειτουργίες. Γιατί λοιπόν  να μην επιλεχθεί η Επτάνησος για τις διακοπές τους.

...............................................

Σημειώσεις

• "Henry Ponsonby His Life From His Letters" by Macmillan Amp Co. Ltd, London Corfu Museum: Κερκυραϊκή βιβλιοθήκη-Corfu library https://www.facebook.com/groups/426469255555248

2)CORFU – COLONEL ARTHUR PONSONBY Album compiled by Colonel Arthur E.V. Ponsonby of the Grenadier Guards, stationed in Corfu,

3)Bιβλιοθήκη του Arthur Ponsonby, 1859-60

(4)Ansted D.T., The Ionian Islands in the year 1863, pp. 40, 108-117 Corfu Museum: Κερκυραϊκή βιβλιοθήκη-Corfu library https://www.facebook.com/groups/426469255555248

(5)Four years in the Ionian islands by F. Whittingham ed. by visct. Kirkwall"Corfu Museum: Κερκυραϊκή βιβλιοθήκη-Corfu library https://www.facebook.com/groups/426469255555248

(6)paper-hunts Στα ιππικά αθλήματα, ψεύτικο κυνήγι αλεπούδων, στο οποίο ένας ιππότης χαρτοκυνηγός αφήνει μια σειρά από χαρτάκια στο έδαφος, τα οποία αποτελούν την πίστα που ακολουθεί.)

(7)THE ILLUSTRED LONDON NEWS JULY 16,1863 σελ. 20

(8)THE ILLUSTRED LONDON NEWS JULY 16,1863 σελ. 20

(9)Four years in the Ionian islands by F. Whittingham ed. by visct. Kirkwall"Corfu Museum: Κερκυραϊκή βιβλιοθήκη-Corfu library https://www.facebook.com/groups/426469255555248

(10)http://www.corfu-museum.gr/index.php/el/414-ta-prin-tis-idrysis-tis-ionikis-trapezis-stin-kerkyra

(11)Αλίκη Νικηφόρου: Ζητήματα διαχείρισης Πολιτισμικής κληρονομιάς. Σελ. 27

(12)Νεκταρία Ιωάννου: Η εκπαίδευση και η πνευματική ζωή στην Κέρκυρα πριν και κατά τη διάρκεια της περιόδου της αγγλικής κατοχής (1814-1864).