Corfu Museum

Petsalis: Collection Of Corfu Island,Greece documents

                                                                                              

                                                                                                   I Stradioti

Οι Stradioti ήταν ένα σώμα μισθοφόρων αποτελούμενο από Αλβανούς, Έλληνες, Δαλματούς, Σέρβους κι αργότερα Κύπριους.  Οι περισσότεροι ήταν Έλληνες που υπηρετούσαν τους τελευταίους βυζαντινούς δεσπότες της Πελοποννήσου. Ήταν σκληροί πολεμιστές του ιππικού και είχαν άλογα ρωμαλέα και πολύ ευκίνητα. ( Ισαύχενα, όπως αναφέρει ο Βροκίνης). Η ενδυμασία τους ήταν ελαφριά, αποτελούμενη από ξύλινη ή δερμάτινη ασπίδα και κοντάρι, υψηλό καπέλο και σπάθα. Μερικοί δε από αυτούς έφεραν θώρακα από βαμβάκι για να προστατεύονται από τα εχθρικά χτυπήματα. Με αυτό τον εξοπλισμό και με τα γυμνασμένα άλογα , πραγματοποιούσαν τις εφόδους τους. Ο ελαφρύς αυτός οπλισμός συντελούσε στην πολεμική απόδοσή τους και τους έκανε να υπερέχουν από τους δυσκίνητους λόγω της βαριάς πανοπλίας τους ιππείς των κρατών της κεντρικής και της δυτικής Ευρώπης.  Οι παράξενοι αυτοί  στρατιώτες επηρέασαν την πολεμική τέχνη των Βενετσιάνων και λοιπών εργοδοτών, διότι ήταν και πολύ αποτελεσματικοί και  δημοφιλείς. Ήταν οι πρωτοπόροι της δημιουργίας του ελαφρού ιππικού.

 Αποτελούσαν ένα σώμα πολεμιστών ειδικευμένο στην αρπαγή, επιτήδειο στις επιδρομές, στις σώμα με σώμα μάχες και πολεμούσε όπου πληρώνονταν.

Μετά την πτώση του Δεσποτάτου του Μοριά το 1460 και την έλευση του αυτοκράτορα Θωμά Παλαιολόγου στην Κέρκυρα, οι μισθοφόροι Ναυπλιώτες και Μονεμβασίτες ήρθαν στα Ιόνια Νησιά. Οι βασικές ροές στα Επτάνησα, προήλθαν από την Ηλεία στα τέλη του 15ου αιώνα, τη Μεθώνη και την Κορώνη το 1500, το Ναύπλιο και τη Μονεμβασιά το 1540 όως και την Κύπρο από το 1570 και μετά .Οι Ναυπλιώτες δε, θεωρούνταν οι πιο ανδρείοι.

Στο τέλος του 15ου αι.  και μέχρι τα μέσα του 16ου αιώνα περί τους 100 εξ αυτών εγκαταστάθηκαν με τις οικογένειες τους στην Κέρκυρα.

Η Βενετία έχοντας σκοπό να τους προσεταιριστεί,  με εντολή προς τον Βάιλο Stefano Tiepolo (1538-1540), τους παραχώρησε γη σε περιοχές του νησιού όπως Κασσιόπη, Παλαιόπολη, Κηπουργιά και Ανάληψη.  Η περιοχή της Παλαιόπολης ήταν η σημερινή Στρατιά που εξ αιτίας της προέλευσης των Ναυπλιωτών  ονομάστηκε κατ΄ αρχήν «Αναπλιτοχώρι». Στη συνέχεια λόγω της στρατοπέδευσης τους στην συγκεκριμένη  περιοχή επικράτησε η ονομασία Στρατιά που ισχύει μέχρι και τις μέρες μας. Εκεί έμειναν μέχρι το 1799,που καταργήθηκε το Σώμα. Στα αρχεία της Κέρκυρας υπάρχει έγγραφο του 16ου αιώνα που η περιοχή αναφέρεται με την ονομασία  Στρατιά.

Η διοίκηση τους είχε αναθέσει την φρούρηση του καταυλισμού τους και των γύρω από αυτόν περιοχών. Στην Κέρκυρα τον 16ο αιώνα ήταν σταθερή η παρουσία σωμάτων Stradioti που επέβλεπαν τις ακτές για να αποτρέπουν απόδραση ομάδων από τα Αλβανικά παράλια.

Χρησιμοποιούνταν, εκτός των καθεαυτό στρατιωτικών καθηκόντων, και για άλλες λειτουργίες, όπως η συγκέντρωση του πληθυσμού στις οχυρές τοποθεσίες σε περίπτωση εχθρικής επιδρομής, η συνοδεία χρηματαποστολών ή σημαντικών διοικητικών προσώπων, η  αντιμετώπιση κοινωνικών αναταραχών και γενικότερα ο έλεγχος του πληθυσμού της υπαίθρου.

Η Βενετία κατάφερε να τους ενσωματώσει, παραχωρώντας  εκτός από τις εκτάσεις γης, την εκμετάλλευσή της  και διάφορα προνόμια. Επίσης τους παρείχε το δικαίωμα να ζητούν την απελευθέρωση τριών εξόριστων ή τριών καταδίκων, που είχαν εκτίσει  το ένα τρίτο της ποινής τους. Η απελευθέρωση γίνονταν μία σε κάθε γιορτή δηλ. του Αγ. Σπυρίδωνα, των Θεοφανείων και το Πάσχα. Γενικά διαβιούσαν υπό άσχημες οικονομικές συνθήκες. Οι stradioti που δεν διέθεταν μεγάλες ακίνητες περιουσίες, ήταν υποχρεωμένοι, προκειμένου να επιβιώσουν, να κάνουν κι άλλες δουλειές. Οι απολαβές τους ήταν ελάχιστες κι αναγκάζονταν να δανείζονται με υψηλούς τόκους, προκειμένου να ανταπεξέλθουν. Τα κτήματα για τους περισσότερους ήταν μικροί κλήροι που, όσο εντατικά και να τους καλλιεργούσαν, είτε δεν απέδιδαν είτε δεν επαρκούσαν για τις ανάγκες τους.  Γενικότερα υπήρχε ένδεια των αναγκαίων,  απουσία μόνιμων και ασφαλών καταλυμάτων ή στρατώνων,  καθυστέρηση των απολαβών τους,  καθήλωση των μισθών κ.λ.π.

Όταν ο Sforza Pallavicino Γενικός Αρχηγός των βενετικών όπλων  επισκέφτηκε το νησί (1568-1578) για να ελέγξει την άμυνά του, συνάντησε μόνο 73 Stradioti. Υπάγονταν ιεραρχικά  σε έναν Κυβερνήτη και τέσσερις  αρχηγούς (Καπετάνους).

αμοιβή τους ήταν 24 δουκάτα καθαρά το χρόνο δηλαδή μόλις τρία δουκάτα σε κάθε πληρωμή (8 πληρωμές ετησίως) συν ένα δουκάτο που διοχέτευαν στην ζωοτροφή. Ήταν αναπόφευκτο όταν ο Βάιλος Francesco Duodo (1559) έφτασε στο νησί, οι περισσότεροι από τους stradioti να είναι υπερχρεωμένοι. Λίγοι μόνο είχαν καταφέρει να συντηρήσουν τα άλογά τους. Ζήτησε μια αύξηση μισθών της τάξης των 40 δουκάτων δηλαδή 5+1 δουκάτα την πληρωμή.

Οι περισσότεροι stradioti ήταν πολύτεκνοι. Στην «οικογένεια» συμπεριλαμβάνονταν πολλές φορές εκτός  από τα μέλη του στενού πυρήνα των εξ αίματος συγγενών, και απώτεροι συγγενείς ή ακόμα και αδελφοποιητοί, ψυχοπαίδια κλπ.  Σε όλες τις περιπτώσεις, τα άρρενα μέλη υποχρεούνταν να προσφέρουν τις πολεμικές τους υπηρεσίες σε μόνιμη ή μη βάση, στη Βενετία.

H εγκατάσταση στη γη που παραχωρούνταν δεν ήταν πάντα εύκολη. Συχνά ανέκυπταν προβλήματα σε αναφορά με τα κτήματα, είτε με τους ντόπιους είτε με τις τοπικές αρχές. Ο εκπρόσωπος των κατοίκων της Κέρκυρας Stefano Tiepolo παραπονούνταν το 1546 ότι αυτοί (Ι stradioti) είχαν καταπατήσει, …ως εκείνη τη στιγμή που παρουσιάστηκε στη  Σύγκλητο, 2.400 στρέμματα εις βάρος των φτωχών χωρικών οι οποίοι εργάζονταν ήδη εκεί για τη Βενετία εδώ και 100 χρόνια και πλήρωναν τη δεκάτη (φόρος) και όταν τους υποχρέωνε η Βενετία να πληρώνουν για τους stradioti κατέβαλλαν στο τοπικό ταμείο όσα τους ζητούσαν κάθε φορά. Τα εδάφη αυτά ήταν προηγουμένως ακαλλιέργητα ή βοσκοτόπια τα οποία για να τα κάνουν καλλιεργήσιμα οι ντόπιοι χωρικοί (villani) ξόδεψαν το αίμα τους τις πενιχρές τους οικονομίες και τώρα τους αφαιρούνται.

Ενθαρρυμένοι από την ευνοϊκή στάση της διοίκησης, οι stradioti έγιναν με τη πάροδο του χρόνου ταραξίες, αυθάδεις και θρασείς. Έφτασαν δε στο σημείο να βοσκούν τα άλογά τους στην καλλιεργημένη γη των αγροτών της γύρω περιοχής δημιουργώντας τεράστιες ζημιές στη Στρατιά. Γι αυτό το λόγο τα παράπονα των αγροτών προς τη διοίκηση ήταν συχνά. Ο Βάιλος και Γενικός Προβλεπτής Ζαχαρίας Μορεζίνης για να καταστείλει το ατίθασο των Stradioti εξέδωσε στις 27 Αυγούστου 1557, διαταγή σύμφωνα με την οποία υποχρέωνε τους αρχηγούς αυτών να πληρώνουν αποζημίωση για τις ζημιές που έκαναν στους αγρότες. Η απόγνωση είχε φτάσει σε τέτοιο σημείο ώστε τον Απρίλιο του 1722 οι κάτοικοι της Στρατιάς και του Ανεμόμυλου αναγκάστηκαν να αλυσοδέσουν Stradioti και να τους οδηγήσουν στη Διοίκηση.

Οι αρχειακές πηγές αναφέρουν ότι οι οικογένειες Μπαρμπάτη και Λάσκαρη έλαβαν «φέουδα» για τις καλές τους υπηρεσίες από τη Βενετία και σταδιακά εντάχθηκαν στις κυρίαρχες, ηγεμονεύουσες ομάδες των Επτανήσων.

Βασικός όρος παραχώρησης κτημάτων  στον Μπαρμπάτη ήταν ότι δεν μπορούσε να πουλήσει τα εδάφη αυτά ούτε να τα παραχωρήσει σε τρίτους, μπορούσε όμως να τα μεταβιβάσει στους νόμιμους απογόνους του. Αυτή τη φορά, στη διοικητική απόφαση υπήρχε η ρητή προσθήκη ότι αναγκαία προϋπόθεση για να εξαιρεθεί ο Μπαρμπάτης από την καταβολή φόρου, ήταν να παραμείνει ο ίδιος και οι απόγονοί του στην υπηρεσία της Βενετίας. Ο γιος του Αυγουστίνος Ιάκωβος απέκτησε όλα τα κτήματα και διακρίθηκε στη ανακατάληψη του Βουθρωτού. Επίσης συνεισέφερε οικονομικά στις αναστηλώσεις του φρουρίου το 1577.

Αν επιχειρούσαν να υπηρετήσουν άλλον ηγεμόνα που ίσως τους έδινε περισσότερο μισθό θα έχαναν την ακίνητη περιουσία που τους παραχωρήθηκε και το γνώριζαν καλά αυτό. 

Οι αλβανικής προέλευσης ομάδες μπορούσαν να συνεννοηθούν με συγγενείς τους  στις απέναντι από την Κέρκυρα ακτές για προετοιμασία αντιπερισπασμών ή κατασκοπεία των τουρκικών κινήσεων.

Η Βενετία οργάνωσε το σώμα με τρόπο ώστε, να διοικείται  από Έλληνες Stradioti, να είναι επιβεβλημένη  η συνύπαρξη με τους κερκυραίους στρατιώτες που υπηρετούσαν κι εκείνοι τη Βενετία και που προέρχονταν από τις τάξεις των ευγενών. Οι Stradioti, με τη πάροδο του χρόνου, μέσω γάμων με ντόπιους άρχοντες είχαν ανέλθει κοινωνικά. Τέτοια περίπτωση είναι κι αυτή των Μπαρμπάτη που ήρθαν στην Κέρκυρα από το Ναύπλιο.

 Αυτή η συνύπαρξη και τα παραχωρηθέντα προνόμια έφεραν πολλές διαμάχες μεταξύ Κερκυραίων και   Stradioti.

Με τις πρεσβείες του 1542 ,1546 και 1560 οι Κερκυραίοι ζήτησαν από τη Βενετία:

α)να φτιάξουν δικό τους σώμα ιππέων για να μην βρίσκονται σε επαφή και να μην έχουν επίδραση από τους Stradioti

β) να μπορέσουν να κατατάσσονται  και αυτοί στο σώμα σε περίπτωση που χηρεύει κάποια θέση.

γ) να αυξηθεί το σώμα κατά 50 ιππείς ώστε  να μπορούν κι εκείνοι να είναι μέρος του ιππικού αυτού σώματος.

Κανένα όμως από τα πιο πάνω αιτήματα δεν έγινε δεκτό. Μάλιστα, μετά το αίτημα του 1608,  η Βενετία επέβαλε να κρατήσει το σώμα των Stradioti την αυτοτέλειά του και να μη αιτούνται πλέον τίποτε επ’ αυτού οι ευγενείς Κερκυραίοι . Υπήρξαν και λόγοι ζηλοφθονίας.

   Οι βαθμοφόροι τοποθετούνταν μετά από την έγκριση της Βενετσιάνικης διοίκησης του νησιού. Η κοινότητα τους είχε την υποχρέωση να φτιάξει και να διατηρεί εξοπλισμένο ένα πολεμικό καράβι της εποχής, μια γαλέρα.  

Σε όλες τις περιπτώσεις, είναι ανάγκη να κοιτάξει κανείς και τι προσέφεραν στους βενετούς οι stradioti?. H απάντηση που θα υποστηρίζαμε είναι ότι οι stradioti προστάτευαν τους ντόπιους πληθυσμούς από τους Τούρκους. Ήταν αυτή καθεαυτή η άμυνα των Ιονίων νήσων.

Με το γύρισμα του 17ου αιώνα, οι sτradioti παρακμάζουν εν γένει και η πτώση τους αυτή  σημαίνει ότι πολλοί προτίμησαν την καλλιέργεια της γης παρά τη μισθοφορική υπηρεσία και αφετέρου ότι και το κράτος δεν είχε πια την ανάγκη τους όπως άλλοτε.   

 Διαλύθηκαν μετά από περίπου 200 χρόνια δηλαδή με τον ερχομό των Δημοκρατικών Γάλλων το 1797. Το σώμα ξαναζωντάνεψε για λίγο χρονικό διάστημα μετά την δημιουργία της Επτανήσου Πολιτείας, αλλά, σύντομα έσβησε.

Κατά τη διάρκεια της ζωής τους στο νησί συμμετείχαν στις δημόσιες τελετές και οργανώσεις. Αποτέλεσαν δική τους τάξη (Casta).Οι γάμοι γίνονταν μεταξύ τους.  Επέδειξαν εξαιρετική ιππευτική ικανότητα στις διοργανώσεις Giostras. Όποτε εισέρχονταν στην πόλη ήταν πάντοτε σε παράταξη και με ρυθμό τραγουδώντας ένα δικό τους θριαμβευτικό εμβατήριο το λεγόμενο «του λεβέντη».  Το εμβατήριο αυτό το έφεραν μαζί τους από την εποχή του Ναυπλίου καθώς και όλα τους τα ήθη και έθιμα τα οποία τηρούσαν με ευλάβεια σε όλα τα χρόνια μέχρι και τη διάλυσή τους.

Με αίτημα τους στις 4 Οκτωβρίου 1511, και την άμεση αποδοχή της Βενετίας κτίσθηκε κοντά στο ναό του Αγίου Μάρκου ο ορθόδοξος ναός του Αγίου Γεωργίου, του αγίου που οι στρατιώτες θεωρούσαν προστάτη τους.

Με την πάροδο των ετών πολλαπλασιάστηκαν και διασκορπίστηκαν και σε άλλα προάστια του νησιού, κυρίως στο Μαντούκι.

Ο Ανδρέας Μάρμορας στο βιβλίο του Della historia di Corfu το 1672 ,αναφέρει ότι μετά την διεξαγωγή κάποιας Giostra το 1599,  ηττηθέντες οι Stradioti ο Ρωμανίλος Da Vitterbo, κατέχων υψηλή θέση, αποφάσισε να καλέσει σε πάλη στο παλαιό φρούριο, με πομπώδη επιστολή που τοιχοκόλλησε σε πολλά σημεία της πόλης, τους Κερκυραίους ευγενείς.  Η πάλη έγινε μεταξύ του Κερκυραίου ευπατρίδη Νικολάου Λουκάνη και του Καπετάνου των Stradioti Σκλήρη. Με επιτυχίες του Λουκάνη ολοκληρώθηκε η πάλη, που στους θεατές της έφερε πολύ γέλιο.

 Υποθέτουμε ότι μεταξύ του 1526 και 1528, κάποιες πρόχειρες παραστάσεις παρουσιάστηκαν σε κερκυραϊκό κοινό του Βενετσιάνου συνθέτη και ποιητή, Antonio Molino, μιας και την περίοδο αυτή  ο Antonio Molino ταξίδεψε στην Κέρκυρα και την Κρήτη. Αυτός έγραψε υμνητικά άσματα για έναν γενναίο τέτοιο Stradioti τον Μανώλη Μπλέσση, το όνομα του οποίου έχει δοθεί και σε ένα δρόμο του Ναυπλίου. Τα έργα του Molinο είχαν έντονη θεατρικότητα.  Oi Stradioti ήταν μια παράλληλη εξέλιξη ήδη διαδεδομένων τύπων στη λαϊκή λογοτεχνία, γιατί Ο Stradioto ήταν ένας ασυνήθιστος χαρακτήρας στο πανόραμα του κοσμοπολίτικου πλήθους. Και ο Andrea Calmo κωμικογράφος της εποχής χρησιμοποιεί Stradioti στις κωμωδίες του.

Αυτή ήταν ιστορικά η ζωή των Stradioti στην Κέρκυρα και ιδιαίτερα στην περιοχή της Στρατιάς. 

Εστία τομ. 15 1883

Αναζήτηση

Corfu Museum

Corfu Museum….τι μπορεί να είναι αυτό;

Θα το έλεγα με μια λέξη…. Αγάπη! Για ένα νησί που το γνωρίζουμε ελάχιστα. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε ν’ αγαπήσουμε ότι δεν το γνωρίζουμε. Στόχος λοιπόν είναι να το γνωρίσουμε όσο πιο βαθιά μπορούμε, μέσα από το χθες και το σήμερα, γιατί αλλιώς πως θα το αγαπήσουμε; Αγαπάω ατομικά και ομαδικά έχει επακόλουθο…. φροντίζω….. μάχομαι… και σέβομαι. Αγάπη προς την Κέρκυρα είναι το Corfu Museum και τίποτε άλλο.

Μετρητής

Εμφανίσεις Άρθρων
3864640