Το Φ.Ε.Κ. Νο  61. 29/12/ 1865 που δημοσίευσε τον νόμο της καταστροφής της εκπαίδευσης στα Επτάνησα. Θα ακολουθήσει μια συνοπτική ανάλυση σχετικά με το τι ίσχυε στην εκπαίδευση στην Επτάνησο πριν από την ψήφιση του Νόμου. Η διαφορετική γραφή δείχνει μερικές αντιστοιχίες του πριν από τον εν λόγω Νόμο.

Περί διοργανώσεως της εκπαίδευσεως κατά την Επτάνησον

Νόμος ΡΗ! 29 Δεκεμβρίου 1865

Περί της Διοργανώσεως της Εκπαιδεύσεως κατά την Επτάνησον

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ο Α!

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Ψηφισάμενοι ομοφώνως μετά της Βουλής, απεφασίσαμεν και διατάσσομεν,

Περί διοργανώσεως και εκπαιδεύσεως κατά την Επτάνησον.

Άρθρον 1

Καταργούνται

Α) Το Αρχοντείον της Παιδείας εν Επτανήσω.

Τις 31/5/1828 με την υπ’αριθ.16 πράξη του Γ! Κοινοβουλίου συστήνεται Γενική Επιτροπή Δημοσίας Εκπαίδευσης.

Α) Άρχων της παιδείας  (Πρόεδρος της Επιτροπής Εκπαίδευσης)  ο Ανδρέας Μουστοξύδης 1832. Επέστρεψε στην Κέρκυρα μετά το θάνατο του Ιωάννη Καποδίστρια, από τον οποίον του είχε ανατεθεί ο τομέας της εκπαίδευσης του νεοσύστατου κράτους. Τον Σεπτέμβριο του 1832, υποβάλει μια μνημειώδη έκθεση «περί της κατάστασης της εκπαίδευσης  και της βελτίωσης αυτής». Η κατάσταση διαιρείται σε οκτώ μέρη: 1) Πανεπιστήμιο, 2) Ιεροσπουδαστήριο,3) Δευτερεύοντα Σχολεία 4) Αλληλοδιδακτικά σχολεία, 5) Βιβλιοθήκη,6) Σχολή Καλών Τεχνών,7) Μουσείο, 8) Βοτανικός κήπος.

Β) 2ος Άρχων της παιδείας  ο Στάμος Γκαγκάδης. 3^ος Άρχων ο Κόμης  Δελαδέτσιμας. Τελευταίος Γραμματεύς της Γενικής Επιτροπής Εκπαίδευσης, διορίστηκε ο Αντώνιος Λευκόκοιλος, Κόμης Δούσμανης.

Β) Η Ιόνιος Ακαδημία.

Λόγω των πολλών  δημοσιευμάτων για το πρώτο Ελληνικό Πανεπιστήμιο αρκούμαστε σε μια φωτογραφική παρουσίαση τόσο των στιγμών του ιδρύματος,  αλλά και μερικών καθηγητών  του.

Τα φύλλα της Gazzetta degli Stati Uniti delle Isole Jonie, no 335/1824 που περιγράφουν την τελετή των εγκαινίων 17/5/1824 που έλαβε χώρα στη Σπιανάδα

Αφιέρωμα του Γεράσιμου Ι.Σαλβάνου και Βάσως Γ.Σαλβάνου από το βιβλίο τους: Η ΙΟΝΙΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑ Ο ΙΔΡΥΤΗΣ ΑΥΤΗΣ ΚΟΜΙΣ ΓΥΛΦΟΡΔ ΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΑΙ ΚΑΙ ΣΠΟΥΔΑΣΤΑΙ ΑΥΤΗΣ

Στην σελίδα 96 του αναφερόμενου βιβλίου γράφει την τελετή του Νοεμβρίου 1826 για την έναρξη του σχολικού έτους 1826-1827.

Το έτος 1823-1824 δίδασκαν οι καθηγητές, Χριστόφορος Φιλητάς, Αθανάσιος Πολίτης , Λόρδος Γύλφορδ, (αυτοί οι τρεις αποτελούσαν την  Σύγκλητο,) Θεόκλητος Φαρμακίδης, Κωνσταντίνος  Ασώπιος, Νικόλαος Πίκκολος, Ιάκωβος Λουσινιανός, ο Σκώτος Φραγκίσκος Βελφούρ, ο Ανδρέας Ιδρωμένος και ο Γεώργιος Ιωαννίδης.

Φωτογραφίες μερικών  καθηγητών  του Ιόνιου Πανεπιστημίου:

Χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο του ιστορικού Μ. Λυκίσσα με τίτλο «Ιστορία Ιονίου Ακαδημίας».
Η Ιόνιος Ακαδημία παρά τις δυσκολίες στην πραγμάτωση των σκοπών της (θάνατος του Γκίλφορντ, εχθρότητα του Μαίτλαντ, δολοφονία του Καποδίστρια, πολεμικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα κ.α.) δεν σταμάτησε επί 40 και πλέον χρόνια την βοήθεια της στην ανάπτυξη του λαού μας και του Ελληνικού κράτους στα πρώτα του χρόνια. Η κατάργηση της Ακαδημίας απετέλεσε διεθνή πρωτοτυπία στο πεδίο της οπισθοδρόμησης και εθνικής ντροπής. Την ίδια εποχή ενώθηκαν Ιταλικά και Γερμανικά κράτη αλλά κανενός δεν καταργήθηκε το πανεπιστήμιο. Μόνο η Ελλάδα έδειξε ηροστράτειο μανία κατά της Ιονίου Ακαδημίας, αφού φρόντισε πρώτα να προσελκύσει με δόλο τους φοιτητές στην Αθήνα εγγράφοντας τους χωρίς εξετάσεις και διορίζοντας τους κατά προτίμηση στις δημόσιες θέσεις. Το θεωρούσε φυσικό. Κι έμεινε η Ιόνιος Ακαδημία με 60-70 φοιτητές.
Η ευημερία ενός λαού είναι συνάρτηση της προβλεπτικότητας των ηγετών του. Το Ελληνικό κράτος όμως τότε μαστίζεται από πενία, ληστεία, ευνοιοκρατία και φρόντισε να εξασφαλίσει από το προοδευτικό Ιόνιο κράτος οικονομικά οφέλη. Ο νόμος που καταργούσε την Ιόνιο Ακαδημία καθώς και τις άλλες σχολές της Επτανήσου, χτυπούσε την αχίλλειο πτέρνα της Εθνικής μας υποστάσεως. Έσβηνε ελληνικά φώτα που τα σεβάστηκαν οι ξένοι και ονομάστηκε περίτεχνα Νόμος «περί διοργανώσεως της εκπαιδεύσεως κατά την Επτάνησον»

Γ) Το εν Κερκύρα Ιεροσπουδαστήριον.

Με την υπ. Αριθ. 89/5.6.1827 πράξεως του Β! Κοινοβουλίου, συστήνεται το Ιεροσπουδαστήριο. Τις 31/5/1828 με την υπ’αριθ.16 πράξη του Γ! Κοινοβουλίου, συγχωνεύεται  η Βιβλιοθήκη της Ακαδημίας με αυτήν του Ιεροσπουδαστηρίου. Ουσιαστικά το Ιεροσπουδαστήριο αποτελεί παράρτημα του Πανεπιστημίου.

Δ) Το εν Κερκύρα Γυμνάσιον

Ε) Τα Λύκεια Κερκύρας, Κεφαλληνίας, Ζακύνθου, Λευκάδος, Ιθάκης, Παξών και Κυθήρων.

Άρθρο 2

Οι μαθηταί του Γυμνασίου Κερκύρας θέλουσι  διατηρηθή εν αυτώ, τρεφόμενοι μεν, αλλ’ ουχί διδασκόμενοι μέχρι τέλους Δεκεμβρίου του παρόντος έτους, επιτηρούμενοι υπό αναγκαίου προσωπικού, όσον εκ του υπάρχοντος ήθελε νομίσει αναγκαίον να διατηρήση το Υπουργείον προς τούτο.

Άρθρο 3

Η Δημόσια Βιβλιοθήκη Κερκύρας διατηρείται, διευθυνόμενη υπό ενός Εφόρου έχοντος έναν βοηθόν και ένα κλητήρα.

Η Διοίκησις δε και η χρήσις αυτής θέλουσι κανονισθή δι’ ιδίου Κανονισμού του Υπουργείου της παιδείας.

Άρθρον 4

Η Κυβέρνησις  δύναται να συστήσει δια Βασιλικού Διατάγματος εν ταις Ιονίοις Νήσοις βαθμηδόν ή δια μιας τέσσερα Γυμνάσια και δώδεκα το πολύ Ελληνικά Σχολεία.

Με το θέσπισμα αριθ.99/11.5.1804 προβλέπονταν 40 σχολεία στοιχειώδους εκπαίδευσης κατ’ αναλογία στα νησιά με τους αντιπροσώπους στην Νομοθετική συνέλευση ήτοι:

Στην Κέρκυρα     Σχολεία  10

>>   Κεφαλονιά     >>        10

>>  Ζάκυνθο          >>       10

>>  Λευκάδα          >>         4

>>  Ιθάκη               >>         2

>>  Παξούς             >>         2

>>  Κύθηρα             >>        2

----------------------------------------------

Σύνολο                                40 !!!!!!!!

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΛΛΗΛΟΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ  ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ  (σχολεία στα οποία οι μαθητές των ανώτερων τάξεων δίδασκαν τα παιδιά που φοιτούσαν στις κατώτερες )

Τον  Ιούλιο του 1825 ο Κόμης Γκίλφορδ υπέβαλε στην Γερουσία έκθεση του διδασκάλου Ι.Φωκά, η οποία περιγράφει την κατάσταση των σχολείων, πλην αυτών της Λευκάδος λόγω σεισμών.

Σύνολο μαθητών πλην Λευκάδας : 1289

Εις το εν Κερκύρα Γυμνάσιον θέλουσι προς τοις άλλοις διδάσκεσθαι η Αγγλική και Ιταλική γλώσσα και το Εμπορικόν δίκαιον κατά τους περί τούτων οργανισμούς.

Άρθρον 5

Οι θέλοντες να καταταχθώσιν εν τοις συστηθησομένοις Ελληνικοίς Σχολείοις και Γυμνασίοις μαθηταί υποβάλλονται εις εξετάσεις κατά τα νενομισμένα περί των κατά πρώτον προσερχομένων εις τα Ελληνικά σχολεία και Γυμνάσια.

Άρθρον 6

Συσταίνεται εν Κερκύρα Ιερατική Σχολή συμφώνως προς τους κειμένους νόμους.

Άρθρον 7

Η μισθοδοσία των εν τω άρθρω 3 αναφερομένων υπαλλήλων κανονίζεται ως εξής:

α) Του Εφόρου κατ’ έτος δραχμάς 1410

β) του Βοηθού   >>   >>      >>           720

γ) του Κλητήρος  >>    >>      >>          430

Άρθρον 8

Πάσα προηγούμενη διάταξις διέπουσα τα της μέσης και ανωτέρας παιδείας εν Επτανήσω καταργείται.

Ο παρών Νόμος υπό της Βουλής ψηφισθείς και παρ Ημών σήμερον κυρωθείς, θέλει δημοσιευθή δια της εφημερίδος της Κυβερνήσεως και εκτελεσθή ως Νόμος του Κράτους.

Εν Αθήναις, την 29 Δεκεμβρίου 1865

ΓΕΩΡΓΙΟΣ.

Σύμφωνα με τον Φ.Κ Βώρο (Δρ. Φιλοσοφίας, επίτ. Σύμβουλος Παιδαγ. Ινστιτούτου)
Η προσφορά των Επτανήσων δεν σταμάτησε Τούτο είναι βέβαιο:

Α.Η ενσωμάτωση της Επτανήσου με την άλλη Ελλάδα το 1864, αποτέλεσε την πρώτη ικανοποίηση, έστω φαινομενικά, της πολιτικής της Μεγάλης Ιδέας.

Β. Οι Επτανήσιοι έφεραν στην Κοινοβουλευτική ζωή της Ελλάδας την εμπειρία τους από αγώνες πολιτικούς, εθνικούς, κοινωνικούς. Δεν είναι τυχαίο ότι τα πρώτα βήματα του Κοινωνισμού (σοσιαλισμού) στην Ελλάδα συνδέονται με ονόματα Επτανησίων, όπως: του Π. Πανά, του Ρόκου Χοϊδά, του Δρακούλη, του Μαρίνου Αντύπα.

Γ. Έφεραν μαζί τους στην ελλαδική κοινωνία μια πνευματική παράδοση, που εκφράζεται με ονόματα όπως ο Σπ. Ζαμπέλιος, ο Πέτρος Βράιλας Αρμένης, ο Παύλος Καλλιγάς και πολλοί άλλοι.

Με  τον Νόμο του 1865  ένα χρόνο μετά την Ένωση της Επτανήσου, διαλύθηκε ότι επί τόσα χρόνια οι Επτανήσιοι προσπάθησαν για την Ελλάδα μέσω των γραμμάτων και των τεχνών.

Για να εξηγήσουμε  αυτό το γεγονός, θα πρέπει να αναλύσουμε το γιατί δεν μπόρεσαν να συνυπάρξουν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα οι ιδέες των επτανησίων με αυτές της υπόλοιπης Ελλάδας. Οι επτανήσιοι προσπάθησαν την Ένωση αντιπαρατιθέμενοι στα όπλα του Άγγλου κατακτητή, δηλ. μέσα από το πνεύμα και την Διπλωματία, εκμεταλλευόμενοι και την διεθνή συγκυρία. Η νίκη αυτή όπως επετεύχθη δεν μπορούσε να θεωρηθεί ισάξια με τις νίκες που επετεύχθησαν με τα όπλα. Αυτό, κατά την άποψή μας, οφείλονταν στην διαφορετική πνευματική κατάσταση που υπήρχε στον υπόλοιπο ελληνικό κόσμο. Η προσπάθεια μεταλαμπάδευσης του Ιονικού πνεύματος προς την υπόλοιπη Ελλάδα, προσέκρουσε σε ένα τοίχο. Ο τοίχος αυτός ήταν η μη ικανοποιητική πνευματική εξέλιξη  του Ελλαδικού χώρου λόγω του Τούρκου κατακτητή , σε αντίθεση με τους κατακτητές των επτά νησιών των οποίων το πνευματικό επίπεδο ήταν πολύ υψηλό. Είναι γεγονός ότι το πνευματικό επίπεδο του κατακτημένου εξαρτάται από το μορφωτικό επίπεδο του κατακτητή. Οι επτανήσιοι πάντα αισθάνονταν Έλληνες και όπου κι αν βρέθηκαν, είτε εντός των επτά νησιών, είτε στο εξωτερικό, απέδειξαν περίτρανα την ελληνικότητά τους μέσα από τα γραφόμενά τους,  τις τέχνες και τις δράσεις τους. Αυτά δεν ήταν εύκολο να γίνουν παραδεκτά σαν ισχυρά όπλα ελληνικής νίκης από έναν  λαό ο οποίος ήταν κάτω από τον Τουρκικό ζυγό για τετρακόσια χρόνια. Το διαφορετικό αυτό επίπεδο παιδείας, οδήγησε πάρα πολλές φορές και σε ακρότητες εναντίον των επτανησίων, αλλά και γενικότερα εναντίον της επτανησιακής κουλτούρας. Όλα αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα να χαθούν η να ξεχαστούν μεγάλα επιτεύγματα των ελλήνων επτανησίων και μάλιστα να δημιουργηθεί μία εχθρότητα μεταξύ των εξ΄ανατολής επηρεασμένων ελλήνων  με τους δυτικότροπους επτανήσιους. Η διαμάχη αυτή κράτησε για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και  ίσως σε κάποιους τομείς να κρατά έως και σήμερα. Η Ελλάδα, δυστυχώς γι΄ αυτήν, δεν έχει αποκτήσει μέχρι και σήμερα ταυτότητα. Αμφιταλαντεύεται μεταξύ Ανατολής και Δύσης, Δύσης και Ανατολής κι αυτό θα πρέπει κατά την άποψή μας να διορθωθεί άμεσα, αγκαλιάζοντας ότι είναι πραγματικά ελληνικό από όπου κι αν αυτό προέρχεται.

Πηγές: Κερκυραϊκά Χρονικά τόμος 5^ος Σπυρίδωνος Μ. Θεοτόκη Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΙΣ ΕΝ ΕΠΤΑΝΗΣΩ (1453-1863) Κέρκυρα 1956,Γεράσιμου Σαλβάνου και Βάσως Γ.Σαλβάνου Η ΙΟΝΙΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑ Ο ιδρυτής αυτής Κόμις Γυλφορδ, οι καθηγηταί και σπουδασταί αυτης Έκδοση ΙΟΝΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΙΑ 1949