Η ΜΟΝΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ ΤΟ 18ο ΑΙΩΝΑ

ΚΩΣΤΑΣ ΜΕΚΚΑΣ ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ 3 (1996 - 1997)

Το 18ο αιώνα επικρατεί η μονοκαλλιέργεια της ελιάς στην Κέρκυρα,

που η αρχή της χρονολογείται από το 16ο αιώνα. Αυτή η μονοκαλλιέργεια

συμβαδίζει με τα συμφέροντα της Βενετίας στην περιοχή της ανατολικής

Μεσογείου και εγγράφεται στη γενικότερη ανάπτυξη της ελαιοπαραγωγής

που παρατηρείται στην περίοδο αυτή. Καθ' όλο το 18ο αιώνα η Κέρκυρα

αποτέλεσε το βασικότερο τροφοδότη ελαιολάδου των βενετικών αγορών,

αφού η Δημοκρατία της Γαληνότατης έχει ήδη χάσει ένα σημαντικό

μέρος από τις κτήσεις της στην ανατολική Μεσόγειο. Το ελαιόλαδο

αυτό χρησιμοποιούνταν ως πρώτη ύλη στη βιομηχανία της σαπουνοποιίας,

υλικό απαραίτητο για την πλύση των μαλλιών της βενετικής υφαντουργίας.

Έ να μεγάλο μέρος του κερκυραϊκού ελαιολάδου επανεξαγόταν στη βόρεια

Ιταλία και στη Γερμανία.

Μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα το χοντρικό εμπόριο του κερκυραϊκού

ελαιολάδου ήταν υπόθεση πενήντα επιχειρήσεων, αλλά οι μεγαλοεξαγωγείς

ήταν 4-5 Εβραίοι, ένας Έλληνας και 10 Βενετσιάνοι. Με την πάροδο

όμως του χρόνου οι Εβραίοι έμποροι κυριάρχησαν στις εξαγωγές του

ελαιολάδου της Κέρκυρας και έλεγχαν το 80% των εξαγωγών. Οι Εβραίοι

αυτοί ήταν Εβραίοι της Κέρκυρας που επεξέτειναν την ακτίνα δράσης

τους στη Βενετία, μέσω εμπορικών αντιπροσώπων.

Το σύστημα παραγωγής και διανομής του κερκυραϊκού ελαιολάδου

φαίνεται να παρουσιάζει μερικές αναλογίες με τη δομή της ελαιοκαλλι-

έργειας στη νότια Ιταλία την ίδια εποχή. Η ίδια οικονομική αδυναμία

των αγροτών που αναγκάζονταν να καταφεύγουν στο δανεισμό με τοκο­

γλυφικό επιτόκιο, ο ίδιος τύπος συμβολαίων. Η έλλειψη κεφαλαίων στην

Κέρκυρα του 18ου αιώνα ανάγκαζε τους ελαιοπαραγωγούς να στρέφονται

στο τοκογλυφικό κεφάλαιο. Το είδος του συμβολαίου που νομιμοποιούσε

την υποταγή του Κερκυραίου γεωργού στο τοκογλυφικό και μερκαντιλι-

στικό κεφάλαιο ήταν το προστύχιο, συμβόλαιο σε είδος ή σε χρήμα με

πολύ ασαφείς όρους, που εξαθλίωνε τους ελαιοπαραγωγούς.

Η αρνητική στάση των Βενετών απέναντι στις ελεύθερες συναλλαγές,

που υπαγορεύτηκε από την επιθυμία να αποσπάσουν το μεγαλύτερο μέρος

του πλεονάσματος στην Κέρκυρα, οδήγησε σε λαθρεμπόριο, τοκογλυφία,

ένταση της κοινωνικής πάλης, στη μείωση των εισπραττόμενων φόρων

και τελικά σε νέες δασμολογικές επιβαρύνσεις.