Corfu Museum

Petsalis: Collection Of Corfu Island,Greece documents

1. Ένα μετάλλιο των δημοκρατικών Γάλλων 1797-1799

Χυτό μετάλλιο βάρους 40,63 γραμ. και διαμέτρου 38 χιλ.[1]

 

Στο κέντρο της μίας όψης οκτώ άνδρες σε δύο σειρές αποτελούμενες από τρία και πέντε μέλη αντίστοιχα. Φορούν χιτώνα. Η ελληνική επιγραφή, αρχίζοντας από αριστερά, προσπαθεί να αποδώσει γαλλικά ονόματα.

 

[ΟΙ] ΠΡΙΝΓΙΠΙ ΔΕΛΚΑΧΥ: ΠSΟΛ RΟ(?)ΔΙΙΡ

 

Η μεταγραφή, με ορισμένες ασάφειες και ορθογραφικά λάθη του χαράκτη, πιθανώς αρχίζει με δύο γράμματα που  θα μπορούσαν να αποδοθούν [ΟΙ]:

 

[OI]ΠΡΙΓΚΗΠΟΙ ΔΕΛ ΚΑ[ΡΒ]Υ[Ν]Υ: Π[O]ΣΟΛ ROΔΙΙΡ

τα ονόματα στα γαλλικά DE CORBIGNY:POCHOLLE RULHIERE

 

Στην πρώτη σειρά  οι τρεις γενικοί κομισάριοι (commissaire generale) οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για τις τρεις περιφέρειες όπως είχαν χωρίσει τα Επτάνησα οι Γάλλοι. Πρόκειται για τους Luis Chicoilet de Corbigny (1771-1811), γενικό κομισάριο της περιφέρειας Corfu με πρωτεύουσα την πόλη της Κέρκυρας και των νήσων Merlère (Ερίκουσσα), de Fano (Οθωνοί),  Παξός, Αντίπαξος και τις πόλεις Buntrinto, Parga στην Ήπειρο. Τον Μάη του 1798 αντικαταστάθηκε από Jean Andrè-Jean-Elisabeth Briche (28/5/1766 -+μετά το 1816). Ο δεύτερος Pierre Pomponne Amèdèe Pocholle (30/09/1764-5/06/1831) γενικός κομισάριος της περιφέρειας Ιθάκης, με πρωτεύουσα το Αργοστόλι, αποτελούμενη από τα νησιά Cephalonie, Ithaque, Calamo, Castro, Saint-Maure, Meganissi, και τις πόλεις Πρέβεζα και Βόνιτσα. Ο τρίτος Chriseuil de Rulhière (1771-1811) γενικός κομισάριος της περιφέρειας Αιγαίου με πρωτεύουσα το Zante ενώ τα υπόλοιπα νησιά ήταν το Cirigo, Cerigotto, Strofades[2]. Αναφέρονται ως πρίγκιπες κάτι που ιστορικά δεν ισχύει. Πιθανότατα ο χαράκτης δεν γνώριζε ποιο τίτλο έπρεπε να αποδώσει στο γενικό κομισάριο. Ακολουθούν σε δεύτερη σειρά τα μέλη του Διευθυντηρίου που είχε ορισθεί να αποτελείται από πέντε άτομα δηλαδή τον γενικό κομισάριο (commisaire generale) τον γενικό γραμματέα (secrètaire generale) και τρεις δικαστές (magistrà civil) οι οποίοι βοηθούσαν τον πρώτο στα καθήκοντά του.

            Στην άλλη όψη επτά επτάκτινα αστέρια κατανεμημένα στο κέντρο σε τρεις σειρές, μία του ενός και δύο των τριών. Συμβολίζουν τα επτά μεγαλύτερα νησιά του Ιονίου. Σύμφωνα με τις οδηγίες για την διοικητική διαίρεση των περιφερειών κάθε μία θα διαιρείτο σε διαμερίσματα (canton) όπου το κάθε ένα θα διοικείτο από μία επιτροπή επτά μελών για εκείνα που ήταν κάτω των δέκα χιλιάδων ψυχών και εννέα για τα υπόλοιπα. Άρα οι επτά ακτίνες του κάθε αστεριού συμβολίζουν τα επτά μέλη της επιτροπής[3]. Κυκλικά επιγραφή που αρχίζει από αριστερά κατά τον παρατηρητή:

 

Γ Ρ Α Δ Ε Λ Α Π Ο Τ Ε Ν Τ Ι Α

 

εξελληνισμένα Γ Κ Ρ Α Ν Τ Ε Λ Α Π Ο Τ Ε Ν Τ Ι Α

 

στα ιταλικά G R A N D E L A P O T E N T I A

 

            Μετά τη συνθήκη του Campoformio (18/10/1797) οι Γάλλοι καταλαμβάνουν σταδιακά τα Επτάνησα όπου και εγκαθιστούν καινούργιο σύστημα διοίκησης. Οι τρεις περιφέρειες εντάσσονται μέρος στο σύστημα διοίκησης της Γαλλίας. Στο μετάλλιο δεν αναφέρεται ο γενικός κομισάριος και των τριών περιφερειών για τις ακόλουθες χρονολογικές περιόδους: 28/6/1797-11/1797,Antoine Vincent Arnault  05/09/1798,Pierre-Jacques Bonhomme de Comeyras, 09/1798-3-03/1799,François Louis Esprit Dubois. Φαίνεται ότι ο εμπνευστής του μεταλλίου ήθελε να αποδώσει μόνο την νέα περιφερειακή διοίκηση χωρίς να ενδιαφέρεται για το ποιος ήταν ο επικεφαλής και των τριών περιφερειών.

            Η χρονολόγηση του μεταλλίου προσδιορίζεται από την περίοδο που ήταν γενικός κομισάριος ο de Corbigny άρα από τα τέλη Νοεμβρίου του 1797 και μέχρι τον Μάη του 1798 όπου και αντικαταστάθει. Οι άλλοι δύο γενικοί κομισάριοι παρέμειναν στην ίδια θέση για όλο το χρονικό διάστημα της κατάληψης των Επτανήσων από τους Γάλλους. Η κατάληψη των νήσων από τις δυνάμεις των Ρωσο-τούρκων πραγματοποιήθηκε σταδιακά. Στις 23/10/1798 κατελήφθη το Zante και ακολούθησε η Ιθάκη στις 25/10/1798. Στις 09/11/1798 ακολούθησε η Κεφαλλονιά και στις 27/ 11/1798 η Λευκάδα. Τελευταία κατελήφθη η Κέρκυρα στις 3/03/1799.

            Το αδημοσίευτο μετάλλιο είναι μετρίας τέχνης. Ο τόπος κοπής παραμένει άγνωστος. Εάν ο τόπος κοπής έχει να κάνει με την εξοικίωση του χαράκτη με το γενικό κομισάριο, τότε αυτός ήταν ο Pierre Pomponne Amèdèe Pocholle, οπότε η χάραξη έγινε στο Αργοστόλι. Παραμένει όμως μία υπόθεση. Τα χαρακτηριστικά του μεταλλίου βεβαιώνουν Έλληνα χαράκτη και σίγουρα δεν έχει να κάνει με ένα από τα πολλά μετάλλια εξαιρετικής τέχνης που κόπηκαν για προπαγανδιστικούς λόγους από τους Γάλλους. Είναι το πρώτο γνωστό μετάλλιο στα Επτάνησα που κόπηκε την περίοδο των Δημοκρατικών Γάλλων.

Τα πρόσωπα αποδίδονται χαμογελαστά και σίγουρα χωρίς απαιτήσεις για ομοιότητες με τα αναγραφόμενα άτομα. Η δυσκολία του χαράκτη στην απόδοση των γαλλικών ονομάτων στα ελληνικά είναι δεδομένη. Ο σκοπός όμως της κοπής ήταν πιθανότατα άλλος. Το μετάλλιο δεν απευθύνεται σε ένα πρόσωπο αλλά σε ένα σύνολο διοικητικών προσώπων. Θέλοντας με αυτό τον τρόπο να προσδιορίσει το νέο διοικητικό σύστημα το οποίο λόγω συνοχής της εξουσίας θα είχε πλεονεκτήματα. Αυτή η άποψη σχετίζεται με την άλλη όψη που παριστά σχηματικά με επτάκτινα άστρα τα επτά μεγαλύτερα νησιά και με την επιγραφή “Μεγάλη η ισχύ” των. Η αντιμετώπιση του νέου συστήματος έπρεπε να παρουσιαστεί και να διαφοροποιηθεί από εκείνο που είχε πριν η Βενετία. Η διοίκηση σε περιφέρειες είναι μία πτυχή της γαλλικής επανάστασης η οποία θα μπορούσε να λύσει διοικητικά προβλήματα όχι σε κάθε νησί ξεχωριστά αλλά στην ομαδοποίηση τους. Η εξεύρεση λύσεων για την διοίκηση των Επτανήσων ήταν από τότε μία αναγκαιότητα. Ακόμα και σήμερα τα Επτάνησα διοικητικά, παρατεταγμένα σε κάθετη σχέση μεταξύ τους, έχουν σοβαρό πρόβλημα επικοινωνίας. Το κέντρο της περιφέρειας όπως είναι τώρα λειτουργεί αναποτελεσματικά για την ίδια τη διοίκηση. Η διαίρεση της Ελλάδας σε περιφέρειες, σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα εξακολουθεί να επαναλαμβάνει το ίδιο λάθος. Μία αναλαμπή διοικητικής μεταρρύθμισης που κράτησε για σύντομο χρονικό διάστημα παραμένει ως δυνατότητα σχεδιασμού στα δεδομένα της εποχής μας.



[1].   Ex collection Dr. Bernard Schulte, Münzen und Medaillen GMBH, Auktion 28, no 977.

[2].   J.P. Bellaire, Précis des opérations générales de la division Française du Levant : chargée, pendant les années V, VI et VII de la défense des îles et possessions ex-vénitiennes de la mer Ionienne, formant aujourd'hui la République des Sept-Isles, Paris, Magimel, 1805, 10-11.

[3].   E. Rodocanachi, Bonaparte et les îles Ioniennes : un épisode des conquêtes de la République et du premier Empire (1797-1816), F. Alcan, 1899, 64.

 


----------------------------

2. Το μετάλλιο φιλομάθειας του Ιωάννη Καποδίστρια.

 

Η προσπάθεια του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδος Ιωάννη Καποδίστρια να θέσει βάσεις στην παιδεία είναι γνωστή. Μόνο για το χρονικό διάστημα των πρώτων τεσσάρων μηνών του 1830, μέσα στο χειμώνα, επισκέφτηκε την Σύρο, Πόρο και Αίγινα ενθαρρύνοντας τους τοπικούς παράγοντες να συνδράμουν στην ίδρυση σχολείων. Η ανταπόκριση των συνδρομητών, σε τοπικό επίπεδο ήταν θετική. Υπάρχει όμως μία λιγότερο γνωστή πτυχή αυτής της προσπάθειας εκείνη της απονομής βραβείου φιλομάθειας γιατί όπως πίστευε «... οί Ἕλληνες εἶναι εὐαίστητοι, καὶ ἐν αὐτοὶς ἡ ἰσχυροτάτη χορδὴ ὑπάρχει ἡ τῆς φιλαυτίας…»[1]. Ανέτρεξα στην υπάρχουσα βιβλιογραφία και δεν συνάντησα μία πλήρη δημοσίευση που να αφορά στο βραβείο φιλομάθειας και πολύ περισσότερο μία φωτογραφία του μεταλλίου.

Η αλληλογραφία του Καποδίστρια ρίχνει αρκετό φως στην ύπαρξη του μεταλλίου-βραβείου γιατί μας αναφέρει ότι στην αρχή κόπηκε για την βράβευση των αριστούχων της αλληλοδιδακτικής σχολής του Ναυπλίου και αργότερα για το ορφανοτροφείο της Αίγινας και τα υπόλοιπα σχολεία. Στις 5 Απριλίου στέλνει ο Κυβερνήτης μία επιστολή προς τον διδάσκαλο της σχολής όπου του γράφει «...Πέμπομεν πρός σὲ τὰ νομισματικὰ βραβεῖα δἰ ὧν ἡ κυβέρνησις τιμᾷ τοὺς εὐδοκιμήσαντες εἰς τὰς τελευταίας ἐξετάσεις μαθητὰς σου, …. οἱ δε τούτων αξιωθέντες θέλουν φέρει ἐπὶ τοῦ στήθους προσηρτημένα μὲ δέμα ἐθνικοῦ χρώματος.»[2]. Το ίδιο κείμενο δημοσιεύτηκε με μικροδιαφορές στις 7 Μαῒου 1830 στην “Ἐφημερὶς Γενική” όπου αναφέρεται ότι τα μετάλλια εστάλησαν σύμφωνα με «τὸν ἐπισυναπτόμενον κατάλογον» που σημαίνει ότι οι μαθητές που βραβεύτηκαν ήταν περισσότεροι από ένας.    

Ένα μήνα αργότερα στις 5 Μαῒου 1830 ο Καποδίστριας γράφει στον Κ. Μουστοξείδη, Διευθυντή του Μουσείου και του Ορφανοτροφείου στην Αίγινα, «...Τά μεταλλόσημα εἶναι ἄριστα. Νομίζω δὲ ὅτι πρέπει νὰ δοθῶσι καὶ εἰς τοὺς παῖδας τοῦ ὀρφανοτροφείου καὶ εἰς τοὺς τῶν ἄλλων σχολείων…»[3].



[1].    Ι. Α. Καποδίστριας, Επιστολαί, τόμ. Δ’, Αθήνα 1841-1843, 23.

[2].    Ι. Α. Καποδίστριας, Επιστολαί, τόμ. Γ’, Αθήνα 1841-1843, 396-397.

[3].    Ι. Α. Καποδίστριας, Επιστολαί, τόμ. Δ’, Αθήνα 1841-1843, 22-23.


Το μετάλλιο της Συλλογής του Νομισματικού Μουσείου 1:1.

 

Το μετάλλιο το είδα στη συλλογή του Νομισματικού Μουσείου με τα παρακάτω στοιχεία καταχώρησης, ΝΜ., Κ3. 14. 12., Π. Σ. 1120 Α. Κατεγράφη εις βιβλίο “Λογοδοσία Πρυτάνεων” Β 1870-1880, έτος 1872-1873, αρ. 5, σελ. 150 (32), αγορασθέντα και εισαχθέντα (μεταξύ άλλων) 10 Ιουνίου 1873, σελ. 8, αριθ. 66. Υπάρχει και σύντομη περιγραφή: “ΝΕΩΤΕΡΩΝ ΧΡΟΝΩΝ. 5. Νομισματὀσημον ἀργυροῦν μετὰ κρικίσκου, φέρον ἀφ’ ἑνὸς μεν τὴν τετράστιχον ἐπιγραφὴν Ο-ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ-ΤΗΣ-ΕΛΛΑΔΟΣ, ἀφ’ ἑτέρου δὲ, περὶ στέφανον δάφνης, σταλὲν παρὰ τῆς Πρυτανείας τοῦ ἐθν. Πανεπιστημίου διὰ τοῦ ὑπ’ ἀρ. Πρωτ. 2441, Διεκπ. 1076 καὶ ὑπὸ ἡμερομ. 7 Ἰουλίου 1873 ἐγγράφου”.

Περιγράφουμε μερικά συμπληρωματικά στοιχεία: Κ/Ο εις το περίγυρο ουροβόρος όφις[1]. Το όμικρον στην πρώτη γραμμή μεγαλύτερο των άλλων της επιγραφής. Π/Ο Χαρακτηριστικό θήτα (Θ) όπου η οριζόντια γραμμή είναι μικρό γιώτα σε οριζόντια θέση.

Άργυρος, βάρος 7,49 γραμ. διάμετρος 24 χιλ..



[1].    Ουροβόρος όφις λέγεται ο όφις τη στιγμή που ελίσσεται γύρω από τον εαυτό του και δαγκώνει την ουρά του αφαιρώντας το παλαιό του δέρμα δίνοντας την εντύπωση ότι τη τρώει. Η παράσταση συμβολίζει την  αιωνιότητα, τη συνέχεια του κυκλικού χρόνου και την ανανέωση. Στην περίπτωσή μας η τελευταία ερμηνεία είναι η πιθανότερη. 

Το μετάλλιο ης Συλλογής Π. Ταζεδάκη 1:1.

 

Το μετάλλιο δεν ήταν άγνωστο σε συγγραφείς και συλλέκτες νομισμάτων. Ο Γ. Δημακόπουλος στο άρθρο του για το εθνικό νομισματοκοπείο της Ελλάδος 1828-1839 αναφέρεται σε αυτό, δίνει μία πλήρη περιγραφή του και το λόγο κοπής,  με ένα μικρό λάθος στη διάμετρο του όπου αντί 24 χιλ. γράφει 21χιλ.[1]. Πιθανότατα το είχε δει (;) παλαιότερα σε επίσκεψη του στο Νομισματικό Μουσείο ή και κάπου αλλού. Στον κύκλο των συλλεκτών το μετάλλιο ήταν γνωστό στους παλαιότερους γιατί υπήρχε στη συλλογή Τασσούλη και είναι καταγραμμένο στο ευρετήριο της συλλογής του με δημοσιεύσεις του, που υπάρχει στο Αρχείο του Νομισματικού Μουσείου ως “Φάκελλος Ιωάννη Τασσούλη”. Η συλλογή του πουλήθηκε από την κόρη του κα Θεοδώρα Βισιρμιτσάκη στην Τράπεζα της Ελλάδος το 1954 (αρ. καταχώρησης Th.B. 28 βάρος 7,494 γρ. διάμετρος 24 χιλ.) και αποτελείτο από νομίσματα με σχεδόν πλήρη την ελληνική σειρά και από 400 περίπου μετάλλια ελληνικού ενδιαφέροντος.

Είχε προσπαθήσει να την πουλήσει στο Νομισματικό Μουσείο το 1921 και στο βασιλιά της Αιγύπτου Φαρούκ δύο χρόνια αργότερα. Τελικά το Νομισματικό Μουσείο δεν την αγόρασε γιατί το μεγαλύτερο μέρος των νεοελληνικών νομισμάτων υπήρχαν στη συλλογή του. Όπως φαίνεται από τις διάφορες ημερομηνίες που υπάρχουν στο φάκελο της συλλογής αυτή βρισκόταν στη κατοχή του τουλάχιστον μέχρι το 1937.

Πρόσφατα αναφέρθηκε στο μετάλλιο και η Κατερίνα Μπρέγιαννη χωρίς φωτογραφία του[2].

Ο ουροβόρος όφις δεν ήταν μία τυχαία επιλογή του Ι. Καποδίστρια. Η σχέση του με την Φιλική Εταιρεία είναι γνωστές και η προτίμηση σε ένα συμβολισμό με περιεχόμενο την αναγέννηση του έθνους ήταν εύστοχη[3]. Το κράτος και ιδιαίτερα η Παιδεία έπρεπε να αναγεννηθεί και αυτοί που θα επιφορτιζόντουσαν με την ευθύνη αυτοί θα ήταν οι απόφοιτοι της αλληλοδιδακτικής σχολής.      

Από πού επηρεάστηκε ο Ιωάννης Καποδίστριας και έδωσε οδηγίες για μία τέτοια σύνθεση αποκτά ενδιαφέρον γιατί σίγουρα την απεικόνιση δεν μπορούμε να την αποδώσουμε στο χαράκτη του μεταλλίου αφού πιθανότατα ήταν Έλληνας και μας φαίνεται δύσκολο να είχε τέτοιες επιρροές. Ανατρέξαμε στην βιβλιογραφία μεταλλίων και συναντήσαμε το παρακάτω περιγραφόμενο ρωσικό μετάλλιο[4].



[1].    Γ. Δημακόπουλος, Το εθνικό νομισματοκοπείο της Ελλάδος (1828-1831), Πελοποννησιακά τόμος Η’ (1971), 1-96, ειδικότερα 61, σημ. 1.

[2].    Κατερίνα Μπρέγιαννη, Ιδεολογικές αποτυπώσεις στα νομίσματα και μετάλλια της καποδιστριακής περιόδου, Η   Αιγιναία περιοδική πολιτιστική έκδοση, Αίγινα Ιούλιος-Δεκέμβριος 2008, Τεύχος 15, 108-117, ιδιαίτερα 115.

[3].     Chaterine Brégianni, L’ influence maçonnique sur l’ hellénisme Durant la dernière periode et les symbols de l’ Etat grec, Proc ès-verbaux à paraître de la Conférence Diffusions et circulations maçonniques en Europe et en Méditerranèe, XVIII-XIXsiècles, Université de Nice-Sophia Antipolis/ Centre de la Mediterranée Moderne et Contemporaine/ MSH de Nice, 2-3 juillet 2009, (υπό έκδοση, Pierre-Yves Beaurepaire, Paris, Garnier 2012).

[4].    Η φωτογραφία προέρχεται από την δημοπρασία Künker 157, 25-26 Juni 2009.

   Χρυσό μετάλλιο του Α. Klepikow, Ρώσου χαράκτη ο οποίος δούλευε στη Πετρούπολη και χάραξε μία σειρά από σπάνια μετάλλια αναμνηστικά του πολέμου κατά των Γάλλων την περίοδο 1812-1814[1]. Το μετάλλιο κόπηκε εις ανάμνηση του θανάτου του τσάρου Αλέξανδρου του A’. Οι σχέσεις του Καποδίστρια με τη Ρωσία είναι γνωστές. Το 1809 προσέφερε τις υπηρεσίες του στον τσάρο Αλέξανδρο Ι και χρήστικε υπουργός Εξωτερικών από το 1816 μέχρι το 1822. Ήταν πιθανό να επηρεάσθηκε από το ανωτέρω μετάλλιο το οποίο  είχε πιθανότατα δει.

Τον ουροβόρο όφη τον συναντούμε επίσης σε μία χαλκογραφία του Κυβερνήτη[2]. Στο κάτω μέρος της χαλκογραφίας ο ουροβόρος όφις περιβάλει δυο χέρια σε χειραψία.



[1].    L. Forrer, Biographical Dictionary of Medallists, vol. III, 179.

[2].    Κατερίνα Μπρέγιαννη, Νεοελληνικό Νόμισμα, Αθήνα 2011, 72.

Ι. Α. Καποδίστριας: Αττικόν Ημερολόγιον, 21 (1887)[1]

 

Ο συμβολισμός της παράστασης παραμένει στα ιδανικά του Κυβερνήτη που με επιμονή παραθέτει όπου αυτό είναι δυνατόν τον σκοπό της αναγέννησης του Ελληνικού Κράτους.

Ο αριθμός των μεταλλίων της φιλομάθειας πρέπει να ήταν μικρός γιατί οι αριστεύσαντες στην Αλληλοδιδακτική Σχολή του Ναυπλίου δεν μπορεί να ήταν πολλοί. Εξάλλου η ποσότητα του ασημιού στο νομισματοκοπείο είναι γνωστό πως ήταν μικρή και ουσιαστικά χρησιμοποιήθηκε για την κοπή των φοινίκων. Ο μέχρι σήμερα γνωστός αριθμός διασωθέντων μεταλλίων είναι δύο αλλά φαίνεται ότι αυτός πρέπει να ήταν μεγαλύτερος γιατί ο Καποδίστριας αναφέρει λίστα ονομάτων όπως είπαμε. Η κοπή τους πραγματοποιήθηκε μετά την πρώτη Ιανουαρίου και πριν τις 5 Απριλίου του 1830.

Άλλες πληροφορίες για το μετάλλιο και το σχέδιο του Ιωάννη Καποδίστρια για την βράβευση των καλυτέρων μαθητών μπορούμε να έχουμε από ένα άλλο που έχει καταχωρηθεί στο Νομισματικό Μουσείο ακριβώς στη διπλανή θέση. Η κατάταξη έγινε από τον έφορο της νομισματικής συλλογής Κωνσταντίνο Φρεαρίτη το 1891 και ήταν χρονολογική. Εάν η κατάταξη είχε γίνει με κάποιο διαφορετικό τρόπο θα ήταν δύσκολο να συσχετίσουμε τα δύο μετάλλια. Μαζί με το μετάλλιο υπάρχει ο αριθμός ευρετηρίου και η περιγραφή του είναι η ακόλουθη:



[1].     Ευχαριστώ την Κατερίνα Μπρέγιαννη για την υπόδειξη και την Ελένη Παπαευθυμίου και Νίκο Δουγέκο για την φωτογραφία από το Αρχείο της Τράπεζας Ελλάδος 

 

Νομισματικό Μουσείο. Κ3. 14. 11, ΠΣ 1120. Κατεγράφη στο Κατάλογο της Εθνικής Νομισματοσυλλογής ΙΓ’ Νομισματόσημα κ.τ.λ., 1891 σελ. 103, no1120.

Περιγραφή: ΕΛΛΑΣ, 1120, Γραμμ. 4,9, ΑΡ. Νομισματόσ. Διάτρητ. Διαμέτρ. 29 χιλ. ΒΡΑΒΕΙΟΝ ΦΙΛΟΜΑΘΕΙΑΣ ‧ 1830 Ὄπ. Ἄσημον. Κοπὲν ἐν Κερκύρα ὑπὸ τοῦ λόρδου Γκύλφορτ, βραβεῖον τάς αὐτοῦ σχολῆς. Παλαιὰ σειρὰ Ἀριθ. 13 τῆς τοῦ ἐφόρου Κ. Φρεαρίτου καταγραφ.. Σύμφωνα με την καταγραφή του Κ. Φρεαρίτη το μετάλλιο βρισκόταν στη συλλογή από παλαιά χωρίς συγκεκριμένα στοιχεία κατοχής.

Μερικά συμπληρωματικά στοιχεία της περιγραφής: Κ/Ο Στο πεδίο μέσα σε στικτό κύκλο δύο κλάδοι ελιάς όπου στο κάτω μέρος ενώνονται οι δύο άκρες των κλώνων με χαρακτηριστικό δέσιμο και στη μέση υπάρχουν δύο τεθλασμένες ταινίες. Στο κέντρο σφαιρίδιο. Ο αριθμός οκτώ στην ημερομηνία έχει τοποθετηθεί ανάποδα δηλαδή ο μικρός κύκλος κάτω και ο μεγάλος επάνω. Ο αριθμός τρία καταλήγει σε μία χαρακτηριστική τελεία. Μεταξύ της ημερομηνίας και του τέλους της επιγραφής υπάρχει τελεία. Στην κυκλική επιγραφή η οριζόντια γραμμή στο γράμμα θήτα (Θ) είναι ένα μικρό γιώτα. Π/Ο Η πίσω όψη κενή και γι’ αυτό πιθανότατα ήταν δοκίμιο της μίας όψης του μεταλλίου. Στο άνω μέρος πρόχειρη τρύπα για ανάρτηση κρίκου. 

Άργυρος, βάρος 4,88 γραμ. διάμετρος 29 χιλ.

Στην Τράπεζα της Ελλάδος υπάρχει το ίδιο μετάλλιο τρεις φορές διάτρητα με ένα εξ αυτών επιχρυσωμένο. Εάν το επιχρυσωμένο δηλώνει μία ανώτερη τάξη απονομής μας είναι άγνωστο. Τα μετάλλια προέρχονται από την συλλογή Πάνου Ταζεδάκη που δωρίθηκε στη Τράπεζα (αρ. καταχώρησης συλλογής PT04716, PT04554, PT04302).

Συλλογή Πάνου Ταζεδάκη (αρ. καταχώρησης συλλογής PT04716, PT04554, PT04302).

 

 

Όπως διαβάζουμε παραπάνω κατά τον Κ. Φρεαρίτη επρόκειτο για μετάλλιο φιλομάθειας που επρόκειτο να απονεμηθεί στους αριστεύσαντες της Σχολής που είχε ιδρύσει ο λόρδος Γκύλφορτ. Με Σχολή ο Κ. Φρεαρίτης εννοούσε την Ιόνιο Ακαδημία της οποίας τα εγκαίνια έγιναν στις 17/29 Μαίου 1824. Προσπάθησα να εντοπίσω ένα τέτοιο μετάλλιο αλλά δεν βρήκα καμία αναφορά στη βιβλιογραφία και στα μετάλλια που κόπηκαν στα Επτάνησα την περίοδο της Αγγλικής κατοχής. Ιδιαίτερα στο κανονισμό της Ακαδημίας και στην επιβράβευση των καλυτέρων μαθητών αναφέρεται «…the Chancellor, who will place on the head of each a crown of laurel and authorize them to wear the badge of such crown embroidered on the left side of their chlamys, till they take their degree» και παρακάτω «It will be desirable that a badge after the manner of an armorial bearing may be granted to the University, to be engraven on its common sal, and stampted on all those articles of the property, on which similar marks of discrimination are in use. Perhaps an owl displayed of the natural colour holding a laurel crown in its dexter claws might not be inappropriate…»[1]. Καμία από τις ανωτέρω πληροφορίες δεν τις βλέπουμε στο  ανωτέρω μετάλλιο. Πρώτον η ημερομηνία με την επέτειο 1830 δεν σημαίνει τίποτα για την Ιόνιο Ακαδημία και δεύτερον είναι μόνο μίας όψης και δεν αξιοποιήθηκε και η άλλη. Από ανάλογες περιπτώσεις γνωρίζουμε ότι τα μετάλλια αυτά είχαν χαλκά ή ασημένια για την ταινία που θα κρεμόταν κατά την απονομή από το λαιμό. Το ίδιο το μετάλλιο δεν αναφέρει την Ιόνιο Ακαδημία ούτε την Κέρκυρα ούτε την κουκουβάγια η οποία κρατά ένα κλάδο ελιάς στο δεξί της πόδι.

Η αμφιβολία μου για μετάλλιο της Ιονίου Ακαδημίας με οδήγησε σε λεπτομερέστερη παρατήρηση του. Στη συμπληρωματική περιγραφή αναφέραμε ότι το γράμμα θήτα (Θ) και γενικότερα η γραμματοσειρά που χρησιμοποιείται είναι ίδια με εκείνη των νομισμάτων του Ι. Καποδίστρια των ετών 1830 και του μεταλλίου που αναφέραμε παραπάνω. Ειδικότερα στα μονόλεπτα και στα δέκα λεπτά του 1830 η μεν κυρία όψη κόπηκε από την τελευταία μήτρα των αντιστοίχων νομισμάτων του 1828 ενώ η πίσω όψη από δύο νέες μήτρες στις οποίες παρατηρούμε το ανάποδο οκτώ αλλά και το δέσιμο των κλώνων[2]. Η ημερομηνία του δεκαλέπτου του 1830 είναι ίδια με εκείνη του μεταλλίου που αναφέραμε παραπάνω. Κατά την άποψη μας πρόκειται για το μετάλλιο της φιλομάθειας του Ι. Καποδίστρια το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την απονομή στους μαθητές της Αίγινας αλληλοδιδακτικής Σχολής το 1830 όπως είχε εκδηλώσει την επιθυμία του ο Καποδίστριας.

Σύμφωνα με τον P. Chase, υπήρχαν δύο χαράκτες ένας άγνωστος και ο Χατζηγρηγόρης Πυροβολιστής. Η διαφορά των δύο ήταν ότι μήτρες εκείνες του Χατζηγρηγόρη ήταν καλύτερα χαραγμένες άρα ο χαράκτης του μεταλλίου φιλομάθειας παραμένει άγνωστος. Η κοπή του πρώτου μεταλλίου πραγματοποιήθηκε στους πρώτους τέσσερις μήνες του 1830 και ταυτίζεται χρονικά σε πολλά σημεία με τη νέα μήτρα της πίσω όψης της πρώτης δεκάρας του 1830.

Η γνώση του Ιωάννη Καποδίστρια σε θέματα παιδείας είναι αναμφισβήτητη αφού και οι Άγγλοι τα πρώτα χρόνια της κατοχής των Ιονίων Νήσων των χρησιμοποίησαν στην εκπαιδευτική τους μεταρρύθμιση. Ο σκοπός της κοπής ενός μεταλλίου για τους άριστους μαθητές των σχολείων δεν είχε άλλο σκοπό παρά να τονώσει τις αποδώσεις τους θεωρώντας τους ως τα μέλη που θα δίδασκαν στο μέλλον τις επόμενες γενεές του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους.  

 

Ανδρέας Μαζαράκης



[1].    Ελένη Αγγελομάτη-Τσουγκαράκη, Η Ιόνιος Ακαδημία, το χρονικό της ίδρυσης του πρώτου ελληνικού Πανεπιστημίου (1811-1824), Αθήνα 1997, 201, 350.

[2].    P. A. Chase, The Coins of Kapodistrias 1828-1831, 85 Type 1(261-A.a/265a-D.d).

 

 

Αναζήτηση

Corfu Museum

Corfu Museum….τι μπορεί να είναι αυτό;

Θα το έλεγα με μια λέξη…. Αγάπη! Για ένα νησί που το γνωρίζουμε ελάχιστα. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε ν’ αγαπήσουμε ότι δεν το γνωρίζουμε. Στόχος λοιπόν είναι να το γνωρίσουμε όσο πιο βαθιά μπορούμε, μέσα από το χθες και το σήμερα, γιατί αλλιώς πως θα το αγαπήσουμε; Αγαπάω ατομικά και ομαδικά έχει επακόλουθο…. φροντίζω….. μάχομαι… και σέβομαι. Αγάπη προς την Κέρκυρα είναι το Corfu Museum και τίποτε άλλο.

Μετρητής

Εμφανίσεις Άρθρων
3804191