Corfu Museum

Petsalis: Collection Of Corfu Island,Greece documents

H Ναυμαχία της Ναυπάκτου 1571 και η συμμετοχή των Επτανησίων.

Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου 1571 και η συμμετοχή των Επτανησίων.

Η  μεγαλύτερη ναυμαχία της Αναγέννησης, θεωρείται η  Ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571 και είναι ένα από τα γεγονότα που επηρέασαν την ιστορική διαδρομή του τόπου μας αλλά και όλης της Ευρώπης.Η Ναυμαχία εντάσσεται στις γενικότερες πολεμικές αψιμαχίες μεταξύ Οθωμανών και Βενετών στην ευρύτερη Μεσόγειο, αλλά έχει ειδικό ενδιαφέρον, διότι σ’ αυτήν συμμετείχαν πολλοί Έλληνες, ελπίζοντας πως πιθανή νίκη θα οδηγούσε σε νέα Σταυροφορία και απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Οθωμανούς.( 1)Κύρια θα εξετάσουμε  την συμμετοχή των Επτανησίων στην Ναυμαχία αυτήν.

Ο πάπας Πίος Ε', ύστερα από κοπιαστικές προσπάθειες, κατόρθωσε να γεφυρώσει τις ισπανοβενετικές  διαφορές οι οποίες αφορούσαν τον τρόπο αντιμετώπισης των Οθωμανών και έτσι επεγράφη η Ιερή συμμαχία (Santa Liga) και το σπουδαιότερο που πέτυχε ο πάπας ήταν να αποσπάσει κοινή δήλωση για την προσεχή δραστηριοποίηση των δύο στόλων-Παπικού και Βενετικού- για την αποστολή τους στην ανατολική Μεσόγειο.( 2)

Οι Οθωμανοί αλώνιζαν κυριολεκτικά το Αιγαίο. Κατάφεραν την οριστική  κατάληψη της Κύπρου από τον Σελίμ Β' το 1570-1571.   Έκαναν καταστροφές στην Βενετική Κρήτη και ανέβηκαν προς το Ιόνιο Πέλαγος, όπου και εκεί συνέχισαν τις τακτικές των επιδρομών. Πολλές  από αυτές υπέστησαν τα Ιόνια Νησιά και ιδιαίτερα η Κέρκυρα.

Παραμονές σχεδόν της Ναυμαχίας, 31 Αυγούστου 1571, το νησί της Κέρκυρας δέχθηκε μια πρώτη επίθεση των Τούρκων ξεκινώντας από τα Γουβιά ,συνεχίστηκε την 1η Σεπτεμβρίου στις Μπενίτσες  και κορυφώθηκε στις  2  Σεπτεμβρίου με την επίθεση όλου του τουρκικού στόλου, στην περιοχή του Ποταμού. Η μεγάλη αντίσταση ανάγκασε τους Οθωμανούς στις  6 Σεπτεμβρίου να υποχωρήσουν και να συγκεντρωθούν στην απέναντι ακτή, στο Βουθρωτό. Αυτές οι 6 ημέρες επέφεραν μεγάλες υλικές καταστροφές στο «ξωπόλι» διότι

Η μεγάλη αντίσταση ανάγκασε τους Οθωμανούς στις  6 Σεπτεμβρίου να υποχωρήσουν και να συγκεντρωθούν στην απέναντι ακτή, στο Βουθρωτό. Αυτές οι 6 ημέρες επέφεραν μεγάλες υλικές καταστροφές στο «ξωπόλι» διότι (εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε  ένα  μελανό σημείο) δεν έφθανε στους Κερκυραίους η καταστροφή  από τις επιδρομές,  αλλά εξ’ αιτίας  της υποχώρησής  και την αγκυροβολία των Οθωμανών  στο Βουθρωτό, οι Βενετοί στρατιώτες πανικοβλήθηκαν για  τυχόν νέα επίθεση.  Υπήρξαν βανδαλισμοί  από το στρατό και τα πληρώματα του βενετσιάνικου στόλου σε βάρος του πληθυσμού, εισβάλλοντας  στα σπίτια των κατοίκων, παραβιάζοντας πορτοπαράθυρα,  σπάζοντας  μπαλκόνια και μεσότοιχους, ξηλώνοντας  πατώματα, αρπάζοντας  τρόφιμα και ότι άλλο τους έπεφτε στα χέρια.  Η καταστροφή πήρε ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις όταν ξεχύθηκαν οι Βενετοί στην ύπαιθρο και ρίχτηκαν στους αμπελώνες, ρημάζοντάς τους  κυριολεκτικά, ενώ παράλληλα έκοψαν οπωροφόρα δέντρα και ελιές.

Η Κέρκυρα πάντως  έπρεπε να σωθεί από την Ιερή συμμαχία,  πάση θυσία. Η σημασία της ήταν πάρα πολύ σημαντική , ήταν μία θέση κλειδί για τη Μεσόγειο, η οποία δεν έπρεπε να πέσει στα χέρια των Οθωμανών.  

Άμεση ανάγκη ήταν η αναχαίτιση  των δράσεων αυτών στην θάλασσα, καθότι επικράτησε ο φόβος από τα χριστιανικά κράτη, της υποταγής τους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η αρχηγία του συμμαχικού στόλου ανατέθηκε στο ισπανό Δον Χουάν της Αυστρίας.  Ως τόπος συνάντησης όλων των δυνάμεων του στόλου καθορίστηκε η Μεσσήνη της Σικελίας.  Ο Πάπας Πίος τον Αύγουστο του 1571 ευλογεί  τον Δον Χουάν ως εκπρόσωπο του στόλου, δηλαδή επί της ουσίας ευλογεί τον ίδιο τον στόλο.

Αναμνηστικό Μετάλλιο που απεικονίζει την ευλογία

 

Στην Μεσσήνη έφτασε η πληροφορία πως ο Οθωμανικός στόλος βρισκόταν ήδη στα κερκυραϊκά ύδατα. Έτσι λοιπόν αποφασίζεται ο χριστιανικός στόλος να κατευθυνθεί προς την Κέρκυρα για την αντιμετώπιση των αλλόθρησκων ναυτικών δυνάμεων. Σε αντίθεση ο οθωμανικός στόλος πληροφορήθηκε την κατεύθυνση των συμμάχων και αποφάσισε να συγκεντρωθεί στον Πατραϊκό Κόλπο.

. Ο Δον Χουάν είχε φτάσει στην Κέρκυρα το βράδυ στις 9 Αυγούστου. Περίμενε ότι οι δύο στόλοι θα τον περίμεναν εκεί, όμως βρίσκονταν μακριά από εκεί. Τους περίμενε με ακραία ανυπομονησία για περισσότερες από δύο εβδομάδες, και στις είκοσι οκτώ έστειλε δύο γαλέρες στον Colonna και στη de Andrade με τη διαταγή "que toda la armada fuese en Corfu"(Όλη η αρμάδα να συγκεντρωθεί στη Κέρκυρα). Επιστρέφοντας στη Ζάκυνθο, ο Colonna και οι συνάδελφοί του πήραν τα πλοία και ταξίδεψαν προς τα βόρεια  με πλήρως ανοιγμένα τα πανιά. Στις 31 Αυγούστου, η Αρμάδα έφτασε στο λιμάνι της ηπειρωτικής Ηγουμενίτσας, απέναντι από το νότιο άκρο της Κέρκυρας, σταματώντας για να πάρει νερό, αλλά ο Δον Χουάν διέταξε τον Colonna και τον Φοσκαρίνη έλθουν αμέσως στην Κέρκυρα. Έτσι το μεσημέρι η Αρμάδα έφτασε στην Κέρκυρα , χωρίς το βαρύ πυροβολικό και τα αρκεβούζια. Εκεί βρήκαν την Υψηλότητά του με 50 γαλέρες, πέντε γαλόττες, δύο γαλεάτσες του Δούκα της Φλωρεντίας και τριάντα πλοία. Έμειναν στο νησί για δέκα ημέρες. Τέσσερις ημέρες αργότερα δηλ. στις τρείς Οκτωβρίου, η διευρυμένη αρμάδα έφυγε από την Κέρκυρα για την Ηγουμενίτσα.

Εικάζουμε ότι μέσα σε αυτές τις ημέρες της παραμονής στη Κέρκυρα, μελετάται και αποφασίζεται από τους μεγάλους αρχηγούς των συμμαχικών δυνάμεων, δηλ. τον  Δον Χουάν της Αυστρίας, τον ναύαρχο του παπικού στόλου Μαρκαντόνιο Κολόννα και τον  Σεμπαστιάνο Βενιέρ του βενετικού στόλου η διάταξη των πλοίων  για την επερχόμενη ναυμαχία.

 Επίσης προσπάθησαν να αποφασίσουν αν θα έπρεπε να επιτεθούν σε θέσεις ξηράς όπου είχαν συγκεντρώσει στρατό οι Οθωμανοί, κυρίως στο Μαργαρίτι. Στις 3 Οκτωβρίου ο Δον Χουάν κατευθύνθηκε προς το λιμάνι της Ηγουμενίτσας για να ελέγξει τις πληροφορίες αυτές .

Τελικά, αφού δημιουργήθηκαν διάφορες έριδες μεταξύ των πλοιάρχων του συμμαχικού στόλου, ο ενωμένος πλέον στόλος κατά διαταγή του Δον Χουάν  πήρε ρότα προς τον Νότο και τις 4 Οκτωβρίου αγκυροβόλησε στο Φισκάρδο της Κεφαλονιάς. Εκεί γαλέρες «κατάσκοποι» και από τις δύο πλευρές μετέδιδαν πληροφορίες για τις κινήσεις του αντίπαλου στόλου.. Ο συμμαχικός στόλος περιελάμβανε 210 γαλέρες (οι μισές βενετικές), 30 ισπανικές και 24 μεταφορικά σκάφη (από τα οποία 22 ισπανικά). Στα βενετικά πλοία περιλαμβάνονταν και αρκετά πλοία που εξοπλίσθηκαν και διοικούνταν από Έλληνες υπηκόους της Βενετίας. Οι τουρκικές δυνάμεις (ανεξακρίβωτες ακόμη αριθμητικά) με αρχηγό τον Τούρκο αρχιναύαρχο Μουεζίν – ζαντέ Αλή είχαν επιβιβασθεί σε 230 περίπου γαλέρες και 50 μικρότερα σκάφη.

Οι θέσεις των επτανησίων που κατέλαβαν μέσα στο στόλο εμφανίζονται στον χάρτη.

Τα συμμαχικά σκάφη ύψωσαν τη Σημαία του Σταυρού, ενώ τα ελληνικά πλοία ύψωσαν και λάβαρα με την εικόνα των προστατών Αγίων. Έτσι τα πλοία των Ζακυνθινών είχαν την εικόνα του Ιωάννου του Προδρόμου, προστάτη της Ζακύνθου εκείνη την εποχή, ενώ τα Κερκυραϊκά την εικόνα του Αγίου Σπυρίδωνος. (3 )

Τελικά η συνάντηση έγινε γύρω από τις Εχινάδες νήσους στις 7 Οκτωβρίου του 1571.  Η Ναυμαχία δεν κράτησε πολύ. Μέσα σε 4 με 5 ώρες ο οθωμανικός στόλος είχε κατατροπωθεί. Παρόλο που η σύγκρουση διήρκησε λίγο, υπήρξαν πάρα πολλοί νεκροί και τραυματίες και από τις δύο πλευρές. Τα στοιχεία σχετικά με τις απώλειες δεν είναι απόλυτα ακριβή αλλά με βάση την μέχρι τώρα βιβλιογραφία υπολογίζονται σε μερικές χιλιάδες.  Από τις 230 τουρκικές γαλέρες διασώθηκαν μόνο περίπου 35 και κάποια από τα μικρότερα σκάφη. Οι νεκροί των Οθωμανών ξεπερνούσαν τις 20.000, ενώ 117 τουρκικές γαλέρες έπεσαν στα χέρια των συμμάχων. Όμως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και στο συμμαχικό στρατόπεδο οι απώλειες ήταν μεγάλες: 7.500 νεκροί και 14.000 τραυματίες, από τους οποίους 4.000 πέθαναν τις επόμενες μέρες από τα τραύματά τους. Στις απώλειες αυτές πρέπει να προστεθούν και 2.300 κωπηλάτες που πνίγηκαν κατά την καταστροφή 15 συμμαχικών σκαφών. Στην εκατόμβη αυτή των ανθρώπινων ζωών οι Έλληνες είχαν τραγικό προβάδισμα καθώς το ποσοστό των Ελλήνων κωπηλατών, τόσο στα τούρκικα πληρώματα όσο και στα βενετικά πολεμικά πλοία, ήταν μεγάλο. Στους νεκρούς της συμμαχικής παράταξης μεγάλο μέρος ήταν Έλληνες της Κρήτης και των Ιονίων νησιών. ( 4 )

Ο νικηφόρος στόλος με τους τρείς αρχηγούς πήρε το δρόμο της επιστροφής για την Κέρκυρα. Σύμφωνα με τον Αμερικανό ιστορικό Kenneth Meyer Setton στο βιβλίο του «The Papacy and the Levant 1204-1571», στην Κέρκυρα ο συμμαχικός στόλος μετέφερε 180 αιχμάλωτες γαλέρες και μάλιστα σημειώνει πως μερικές από αυτές, που ήταν σε άσχημη κατάσταση, παρέμειναν στο νησί για επιδιόρθωση. Ο Παπαρηγόπουλος αναφέρει πως οι αιχμάλωτες γαλέρες ήταν 117. 

Ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες, που αγωνίστηκε στη ναυμαχία της Ναυπάκτου και είχε χάσει το αριστερό του χέρι, έκανε αναφορά του γεγονότος στον «Δον Κιχώτη». Παρατίθεται το σχετικό απόσπασμα, όπως έχει μεταφραστεί από τον Κ. Καρθαίο:

«Και κείνη την ημέρα, που στάθηκε τόσο τυχερή για την Χριστιανοσύνη, γιατί γίνηκε αφορμή να σκορπιστεί η πλανερή ιδέα πούχε όλος ο κόσμος κι’ όλα τα έθνη, πως οι Τούρκοι είτανε τάχα ανίκητοι στη θάλασσα – εκείνη την ημέρα, λέω, όπου συντρίφτηκε η οθωμανική αλαζονεία κι’ η φαντασία, ανάμεσα σε τόσους ευτυχισμένους που βρέθηκαν εκεί (γιατί όσοι χριστιανοί σκοτώθηκαν  εκεί πέρα ήταν ακόμη πιο τυχεροί από κείνους που έμειναν ζωντανοί και νικητές) εγώ μονάχα είμουνα ο κακότυχος».

Μία πρώτη περίθαλψη όλων των τραυματιών πρέπει να έγινε στην Κέρκυρα, αλλά ταυτόχρονα και άμεσα μεταφέρθηκαν  στη Μεσσήνη, όπου και έγινε η πλήρης περίθαλψη τους.

 

Η Συμμετοχή των Επτανησίων

 

Δεν ήταν δυνατόν στο κάλεσμα του χριστιανικού στόλου να μην ανταποκριθούν και οι Επτανήσιοι. Οι λόγοι ήταν πολλοί. Οι Οθωμανοί ήταν αλλόθρησκοι, οι απέναντι ακτές βρισκόταν στα χέρια τους, ζούσαν υπό το καθεστώς φόβου από τις πειρατικές και Τουρκικές επιδρομές και το φόβο μιας ενδεχόμενης κατάληψης. Πρόθυμα λοιπόν βοήθησαν  με γαλέρες, με χρήματα και με ανθρώπινο δυναμικό. Ο αριθμός των συμμετεχόντων και εδώ δεν είναι καθορισμένος, αλλά αν υπολογίσουμε ότι κάθε γαλέρα είχε 250 κωπηλάτες, 50 άτομα πλήρωμα και 200 πολεμιστές, τότε αφού οι επτανήσιοι συμμετείχαν με 8 γαλέρες, το σύνολο του ανθρώπινου δυναμικού ανέρχεται περίπου σε 4.000 άτομα.  Πέραν τούτου είναι άγνωστος ο αριθμός των Ιόνιων που επάνδρωσαν και άλλα πλοία του στόλου.

  1. Παραθέτουμε μέρος της εισήγησης  της Κας Ευρυδίκης Λειβαδά, 1 Μαΐου 2014, στο Ι Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στην Κέρκυρα. 

Μετά την γενική εικόνα της εποχής, των επαφών και τη συγκρότηση της  Sagra Liga η Κα Λειβαδά εξειδικεύει στην κατά νησί την συμμετοχή των Επτανησίων.

 ΚΕΡΚΥΡΑΙΟΙ

Στις 31 Μαρτίου του 1570 ο βάϊλος της Κέρκυρας Fransesco Corner ανέφερε πως οι Κερκυραίοι αποφάσισαν με δικά τους έξοδα να εξοπλίσουν πέντε γαλέρες στις οποίες είχαν ήδη καθορισθεί οι κυβερνήτες και τα πληρώματα . Τελικά εξοπλίσθηκαν με μεγάλες θυσίες –λόγω της μεγάλης φτώχειας και της έλλειψης ανδρών- τέσσαρες. Πρώτα εξοπλίσθηκαν δυο από αυτές. Στις 12 Σεπτεμβρίου του 1570 έγινε η εκλογή των δυο σοπρακόμιτων, του Πέτρου Μπούα και του Χριστόφορου Κοντόκαλη. Και στις 20 Φεβρουαρίου του 1571 επακολούθησε η εκλογή του Γεωργίου Κοκκίνη και του Στυλιανού Χαλικιόπουλου .

Στις 29 Σεπτεμβρίου 1571 τέσσερες επανδρωμένες γαλέρες με 300 Κερκυραίους , και σημαία με τον Άγιο Σπυρίδωνα προσετέθησαν στον ενωμένο χριστιανικό στόλο που μια μέρα πριν είχε καταφθάσει με τον επικεφαλής του Don Juan Αυστριακό στην Κέρκυρα. Εκτός όμως από αυτές τις γαλέρες οι Κερκυραίοι εξόπλισαν αυθόρμητα και άλλα μικρότερα σκάφη που ήλθαν ως αρωγοί στην ναυμαχία. Σε ένα μάλιστα από αυτά καπετάνιος ήταν κάποιος συμπατριώτης τους ονόματι Πετρόπουλος .

Η γαλέρα του Γεώργιου Κοκκίνη (Giorgio Cochini) ήταν η «San Michele da Venezia» . Ακολούθησε τον Alvaro de Bazan μαρκήσιο Santa Cruz, και αν και ανήκε μαζί με άλλες 29  γαλέρες στην εφεδρεία που έφερε λευκές σημαίες, είχε άμεση και καθοριστική εμπλοκή στην ναυμαχία καθώς εφοδίαζε συνεχώς με πυρομαχικά και πολεμιστές τόσο το αριστερό κέρας όσο και το κέντρο, Η γαλέρα του Κοκκίνη είχε επιπλέον σημαία κόκκινη με άσπρο σταυρό, ίδια δηλαδή με αυτήν της Capitana της Μάλτας.. Ο Κοκκίνης αιχμαλώτισε μετά από σκληρό αγώνα, έδεσε κι έσυρε την γαλέρα του Marin reis , και παράλληλα ήλθε αρωγός και σε άλλες γαλέρες που έχρηζαν βοήθειας .

Ο Χριστόφορος Κοντόκαλης ήταν παρών με την γαλέρα «Christo da Corfu»  και στοιχήθηκε με τον Agostino Barbarigo στην αριστερή πτέρυγα που έπαιξε σημαντικό ρόλο καθώς ενεπλάκη προς τα βόρεια, προς την πλευρά της ξηράς, με τον Σιρόκο. Μάλιστα κατόρθωσε να αιχμαλωτίσει την Capitana της Ρόδου με κυβερνήτη τον Hasan reis  και την οδήγησε με όλο το πλήρωμά της στην Κέρκυρα.

Ο Κοντόκαλης για να έχει εκλεχθεί σοπρακόμιτος, κυβερνούσε κοινοτική γαλέρα. Ήταν εξέχον μέλος καθώς από το 1556 έως το 1595 αναφέρεται συνεχώς στις πράξεις της κερκυραϊκής κοινότητας από μέλος του συμβουλίου, μέχρι esattor della magnifica comunita, proveditor al fondego, capitolare, σύνδικος, σοπρακόμιτος και cavalier . Το ότι η γαλέρα δεν ήταν δική του αλλά την εξόπλισε εγκαταλείποντας την οικογένειά του και την περιουσία του «να ερημωθεί» , συνάγεται και από την αναφορά του προς τον Δόγη όπου ζητεί να του παραχωρηθούν έσοδα από τα ιχθυοτροφεία του Βουθρωτού. Επίσης από την ίδια αναφορά συνάγεται πως ήταν κυβερνήτης σε περισσότερες της μιάς γαλέρες

Ο Στυλιανός Χαλικιόπουλος, ευγενής κι αυτός, είχε τη γαλέρα «L’ Angelo di Corfu»  την οποία για χρόνια συντηρούσε με δικά του έξοδα . Τόσο αυτός, όσο και ο Πέτρος Μπούας που είχε τη γαλέρα «L’ Aquilla di Corfu» συντάχθηκαν με την πτέρυγα τη δεξιά με επικεφαλής τον Andrea Doria μαζί με άλλες 49  γαλέρες με πράσινες σημαίες. Το δεξί κέρας έπλεε προς τον νότο με πορεία εξακολουθητική έκκεντρο, ακολουθώντας τον ορκισμένο εχθρό του Ουλούτζ Αλή (Uluc Ali Pasa). Το γεγονός αυτό επέτρεψε στον Ουλούτζ να στραφεί με ταχύτητα και απότομα στο επικίνδυνο χάσμα, να υπερφαλαγγίσει και να συντρίψει το ανυπεράσπιστο άκρο της πτέρυγας του Doria, αλλά και το δεξί άκρο του κέντρου. Μέσα σε φωτιά και μαζί με άλλες γαλέρες κατελήφθη, μετά από ηρωική αντίσταση, κι αυτή του Μπούα ο οποίος  είχε το ίδιο τέλος με αυτό του Bragadin στην Κύπρο . Η γαλέρα του οδηγήθηκε στην Ναύπακτο από άλλες μωαμεθανικές που. Όμως, εκτός από το φρικτό τέλος των ανδρών του Πέτρου Μπούα και οι άλλες κορφιάτικες γαλέρες μέτρησαν μεγάλες απώλειες.

Τόσο ο Κοκκίνης, όσο και ο Κοντόκαλης τιμήθηκαν με το παράσημο του Cavalier στις 21 Ιουνίου του 1572 για την προσφορά τους στη Γαληνοτάτη από τον Δόγη Alvise Moncenigo I.  Επιπλέον τιμήθηκε και ο νεκρός Πέτρος Μπούας για την συμβολή του στην νίκη. Οι τιμές αποδόθηκαν στο πρόσωπο του αδελφού του.

    Ιδιαίτερης μνείας τυγχάνει ο Κερκυραίος Πέτρος Λάντζας  κατά το αμέσως προ –αλλά και μετά- της ναυμαχίας διάστημα. Τυχοδιωκτική μορφή συνεργάστηκε με τους κουρσάρους των Ισπανών αντιβασιλέων της Ιταλίας και από το 1568 απέσπασε Άδεια Ελεύθερης Ναυσιπλοΐας αναλαμβάνοντας την υποχρέωση να κατασκοπεύει τις κινήσεις των μωαμεθανικών πειρατικών -και μη- δυνάμεων στο Ιόνιο, ιδιαίτερα στις περιοχές από  Κέρκυρα μέχρι Ναύπακτο. Συμμετείχε σε παράτολμες επιχειρήσεις και λίγο πριν την ναυμαχία με δυο φούστες και μερικά μεταγωγικά πραγματοποίησε αιφνιδιαστική επίθεση στο Δέλβινο από όπου άρπαξε μεγάλο αριθμό αλόγων και τα πήγε στην Κέρκυρα. Σκότωσε τον Τούρκο διοικητή της Παραμυθιάς, έναν μπέη στα Γιάννενα, τον τοπικό βοεβόδα της Πρέβεζας κι αφού λεηλάτησε δεκάδες χωριά στην ενδοχώρα μετέφερε τα τρόφιμα στην λεηλατημένη από τον Ουλούτζ Αλή Κέρκυρα όπου μετετράπη σε τοπικό ήρωα και, αργότερα, καθώς τα συμφέροντά του ήταν ενάντια των Βενετών, στράφηκε και κατά των Κερκυραίων.

Μέσα από έγγραφα αιτήματα προς την βενετική κυβέρνηση πληροφορούμεθα την παρουσία και άλλων Κερκυραίων ήσσονος σημασίας ως προς την ναυτική ιεραρχία. Ένας από αυτούς ήταν ο άνδρας της κόρης κάποιου Γκιόλμα, κυβερνήτη φρεγάτας υπό τις διαταγές του capitano al Golfo Marco Querini. Ο γαμπρός του Γκιόλμα είχε αιχμαλωτιστεί στην ναυμαχία όπου υπηρετούσε ως comito στη γαλέρα του magnifico Vicenzo Maria de Priuli .

Μετά από απόφαση της Βενετικής Γερουσίας,  έλαβε μέρος και ο Κορφιάτης Πέτρος Καραβέλλας του ποτέ Δήμου . Με δικά του έξοδα είχε εξοπλίσει φούστα με 20 πάγκους και μάλιστα δεν είχε πληρωθεί άμεσα από την Βενετία, γεγονός που ανέφερε σε αίτημά του προς απόδοση οφειλομένων .

Διάφορες υπηρεσίες προσέφεραν και οι Δομήνικος γιός του ποτέ Πέτρου ως «comito» σε βενετική γαλέρα σε όλες τις φάσεις του Δ΄ Βενετοτουρκικού πολέμου και ο Δήμος Πολίτης μαζί με τα δυο αδέλφια του υπηρέτησαν στη γαλέρα του Πέτρου Μπούα και βρήκαν φρικτό τέλος .

Ένας από τους Κερκυραίους που υπηρετούσαν στην γαλέρα του Μπούα ήταν ο Θεόδωρος Πικέρνης από τους Καλαφατιώνες, ο οποίος αντικατάστησε τον υπόχρεο σε θητεία Αντώνιο Μαύρο από τους Κουναβάδες .

 

ΖΑΚΥΝΘΙΟΙ

Συνολικά έλαβαν μέρος τέσσαρες γαλέρες και όλες έφεραν σημαία και με τον Άγιο Ιωάννη . Η βενετική είχε κυβερνήτη τον σοπρακόμιτο Αντώνιο Κουτούβαλη ,. Οι άλλες τρεις γαλέρες είχαν κυβερνήτες τους Νικόλαο Μονδίνο, Δημήτριο Κομμούτο και Μάρκο Σιγούρο. Οι Διονύσιος Ρώμας, Κ. Καιροφύλας, Ι. Χασιώτης και Π. Χιώτης αναφέρουν επίσης ως κυβερνήτη ιδιόκτητης γαλέρας τον Νικόλαο Φωσκάρδη .

Στη γαλέρα του Μονδίνου «Nostra Signora di Zante»  που κατετάχθη στην αριστερή πτέρυγα με τον Barbarigo πολέμησαν πέντε αδελφοί Φωτεινού . Οι τέσσαροι σκοτώθηκαν και ο Αλέξανδρος πληγώθηκε .

Ο κυβερνήτης ιδιοκτήτης Μάρκος Σιγούρος  είχε την γαλέρα «Guiditta di Zante» - «Ιουδήθ» . Αυτή έφερε ακροστόλιο μια γοργόνα που διασώζεται σήμερα στο Μουσείο Διονυσίου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων. Μαζί του πολέμησε και ο γιός του Μαρίνος. Η «Ιουδήθ» ανήκε στη δύναμη του κέντρου με επικεφαλής τον Don Juan και τον Venier κι έφερε σημαία κυανή.

Επίσης έλαβε μέρος ο Ιωάννης (Zuanne) Μοντσενίγο με δική του γαλέρα. Μαζί του πολέμησε «aventuriero» ο ένας από τους δυο γιούς τού Θωμά Μοντσενίγου, ο Φραγκίσκος. O πατέρας είχε αναλάβει την πολιτοφυλακή στη Ζάκυνθο και ο άλλος γιός του, Αλέξιος Μοντσενίγο πολέμησε στη γαλέρα του Μονδίνου .

Ο Χριστόφορος Μοντσενίγο, ευγενής κι αυτός, γιός του Ιωάννη που υπηρέτησε στη φρουρά της Ζακύνθου, ακολούθησε κι αυτός τους συμπατριώτες του στην ναυμαχία. Προηγουμένως είχε υπηρετήσει ως σημαιοφόρος στο ελαφρύ ιππικό (compania greca)  .

Ο Ζακύνθιος Ιωάννης Κοντοκάλης υπηρέτησε κι αυτός άλλοτε ως κυβερνήτης φρεγάτας, άλλοτε ως προμηθευτής τροφίμων για τις ανάγκες του στόλου, άλλοτε ως κατάσκοπος, άλλοτε ως ταχυδρόμος. Οι πληροφορίες αυτές, αν και αχρονολόγητες, δίδονται από τον ίδιο σε αίτημά του προς την βενετική κυβέρνηση το 1585 ..

Καθοριστική για την έκβαση ήταν η προσφορά του Γεωργίου Μινώτου, Ζακυνθίου, στον οποίο ανέθεσε την αρχηγία, εκγύμναση και πειθαρχία των στρατολογηθέντων για την ναυμαχία Ζακυνθίων στις 22 Ιουνίου 1571 ο προβλεπτής Ζακύνθου Paolo Contarini . Ισάξια προσφορά είναι και αυτή του Άγγελου Σαλβιάτη που το καλοκαίρι ενίσχυσε την άμυνα της Ζακύνθου  και διατηρούσε στενές σχέσεις με τους Ισπανούς στη Σικελία .

ΚΕΦΑΛΛΗΝΕΣ

Μέσω πηγών έχει διατυπωθεί η άποψη πως αρματώθηκαν τρεις γαλέρες από την Κεφαλλονιά (tre galie)  , αλλά και πως «η Κεφαλονιά θα λάβει μέρος στη ναυμαχία της Ναυπάκτου με μια γαλέρα της Κοινότητας, αλλά και κάποιες ιδιωτικές» .

Ο θαλασσοπόρος  Ιωάννης Απόστολος Φωκάς Βαλεριάνος γνωστός ως Juan de Fuca  επιλέχθηκε από τον Φίλιππο Β΄, να πλοηγήσει την ναυαρχίδα «Reale» στην οποία επέβαινε ο 27χρονος τότε αδελφός του, o Don Juan και ως εκ τούτου μπορεί να συμπεριληφθεί στους Επτανήσιους που συμμετείχαν στην ναυμαχία.

Μαρκαντόνιος Τζιμάρας . Δισέγγονος του Νικολάου , γενάρχη του οίκου και γιός του μηχανικού του Κάστρου Αγίου Γεωργίου . Η γαλέρα του «Εσταυρωμένος και δυο δένδρα»  είχε ζωγραφιστό σταυρό  και πλήρωμα ναυτικούς Κεφαλλήνες .

Ο Ιωάννης Τζιμάρας, γιός του Μάρκου, συμπολεμιστής του στην ναυμαχία, και πρεσβευτής της κοινότητας , έγινε ισόβιος πάτρωνας της Ι.Ν. Σισσίων. Οι Pignatorri και ο Κωστής Λοβέρδος αναφέρουν πως η γαλέρα κατά την συμπλοκή περικυκλώθηκε από δυο εχθρικά πλοία, πολέμησε και με τα δυο και κατόρθωσε να βυθίσει το ένα –το άλλο το κυρίευσε -. Ενώ βυθιζόταν τραυματίστηκε θανάσιμα ο Μαρκαντόνιο και το πλήρωμα του πλοίου του άρχισε να αποθαρρύνεται. «Τότε ο γιός του Ιωάννης με τόλμη έλαβε το ξίφος του πατέρα του και έσπευσε και ενεψύχωσε όλους. Περιφρονήσαντες τον θάνατον ήραντο νίκη περιφανή και κυριεύσαντες πλοίον εχθρικόν, απήγαγον εις Κέρκυραν  όπου ο Μαρκαντώνιος επέθανε από το επικίνδυνον τραύμα..

Χριστόφορος ή Χριστόδουλος Κρασσάς : Τριηράρχης που διέμενε στο Εξώμπουργκο (Προάστιο) Κάστρου Αγίου Γεωργίου. Το 1563 ήταν πρεσβευτής της Κεφαλλονιάς στην Βενετία και το 1583, πρεσβευτής πάλι, απαντά ως «μεγαλοπρεπής» . Η γαλέρα του «Santa Vergine de Venezia»   (Αγία Βιργινία) είχε ακροστόλιο γλυπτή απεικόνιση της Παναγίας  και πολέμησε στην αριστερή πτέρυγα στο πλευρό του Agostino Barbarigo  ανάμεσα σε άλλες 51  γαλέρες με σημαίες κίτρινες. Το κέρας αυτό έπλεε κοντά στην ακαρνανική ακτή, -όσο το επέτρεπε ο βυθός, γεγονός που γνώριζαν οι πιλότοι που ήταν Έλληνες και ήξεραν πολύ καλά τις ακτές-, για να μην υπάρχει κενό μεταξύ στόλου και ακτής και υπερφαλαγγίσει η πτέρυγα του Μεχμέτ Σιρόκο που ηγείτο του δεξιού εχθρικού. Τελικά η πτέρυγα των χριστιανών υπερίσχυσε.

Γραμματικός του πλοίου του Χ. Κρασσά «Santa Vergine de Venezia» ήταν ο Ζαχαρίας δε Μοντεσάντο . Απαντά και σε νοταριακές πράξεις  με τον χαρακτηρισμό μισέρ και χαίρει εκτιμήσεως ως μάρτυρας και εκτιμητής.

Συμμετέχει στην ναυμαχία και ο Ιωάννης Βαπτιστής Μεταξάς . Οι Pignatorri σημειώνουν για αυτόν χαρακτηριστικά: «Ήταν (ο Τζοβάνι Μπατίστα Μεταξά) ο πρώτος που διακρίθηκε, γνωστός για την αξία του, επικεφαλής 200 συμπατριωτών του στρατευμένων για την πατρίδα τους, πέτυχε τα πιο κολακευτικά και επάξια χειροκροτήματα και την αναγνώριση του βαθμού που του δόθηκε ως κυβερνήτη. Γνωρίζοντας αυτός ότι η δωρεά χρημάτων είναι ωφέλιμη σε καιρό πολέμου, δάνεισε το ποσό των 4.125 reali, ποσό σεβαστό για το Θησαυροφυλάκιο κατ’ αυτήν την εποχή και κατ’ αυτές τις συνθήκες» .

Ο Αθανάσιος από την Κεφαλλονιά (Dalla Zaffalonia) χρησιμοποιείτο από τον Sebastian Venier ως κατάσκοπος πριν από την ναυμαχία. Αιχμαλωτίσθηκε όμως από τον περιβόητο πειρατή Kara Koza, αλλά δραπέτευσε και γύρισε στη γαλέρα του Daniel Barbarigo με την οποία βρέθηκε στην ναυμαχία μαζί με τρία αδέλφια του τα οποία έχασαν τη ζωή τους πολεμώντας .

Ιωάννης Λούζης . Αναφέρεται από τον Νικ. Τζουγανάτο, άγνωστο όμως από ποια πηγή.

Νικόλαος και Δημήτριος Λούζης αναφέρονται από τους Τσιτσέλη , Pignatorri , Λοβέρδο Κωστή, Χασιώτη, Καιροφύλα . Lusi Dimitri capitano και Lusi Nicolo capitano απαντάμε στα Πρακτικά του Συμβουλίου Κεφαλληνίας του 1593 . Όμως ο Δημήτριος ήταν capitano stradia (στρατεύθηκε στην Δαλματία το 1541 λένε οι Pignatorri Σταμάτιος Βολτέρας . O Tσιτσέλης, εκτός από αυτόν , αναφέρει ως τριηράρχη και τον Ευστάθιο, ενώ ο Μανουήλ ανδραγάθησε στην Ναύπακτο το 1572 (;) . Ο Βολτέρας συμμετείχε και στο Συμβούλιο Κεφαλληνίας το 1593 . O Σταμάτιος απαντά ως «ευγενής μισέρ» σε νομικές πράξεις και είχε «εργαστήρι» ο «τιμιώτατος αφέντης μισέρ» στο Κάστρο Αγίου Γεωργίου .

Φωκάδες: «Γαλέρες υπό τους Φωκάδες» αναφέρει πως συμμετείχαν ο Ακαδημαϊκός Αθανασιάδης Νόβας  χωρίς να αναγράφει ονόματα . Fuca capitanο ήταν μέλος στο Συμβούλιο Κεφαλληνίας το 1593 .

Αγαπητός Λοβέρδος: Ο Ηλ. Τσιτσέλης αναφέρει, εκτός από τους: Μάρκο Τσιμάρα και τον υιόν του Ιωάννη, Νικόλαο Λούζη, Σταμάτιο Βολτέρρα, Χριστόφορο Κρασσά και άλλους τριηράρχες και πολεμιστές, και τον Αγαπητό Λοβέρδο. Ειδικά για τον Λοβέρδο τις πληροφορίες του αντλεί από περγαμηνή που σωζόταν στους Λοβέρδους Μικελακάτους μέχρι το τέλος του 18ου αι. οπότε και κάηκε .

Δράκος Αμπατιέλος: Κωπηλάτης στη γαλέρα του Χρ. Κρασσά –ως αναφέρει ο κ. Μαραγκάκης-. Τραυματίστηκε κατά την ναυμαχία και πιθανόν πέθανε. Στις 10 Οκτωβρίου 1571 συνέταξε τη διαθήκη του στο Δραγομέστο  με μάρτυρες τους: Τζώρτζη Βολτέρα Ευγενή, -δεν τον αναφέρει ο Τσιτσέλης στους Βολτέρα-, και Αλιβίζη Πετρίτζη.

 

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να διευκρινιστεί το εξής : Στον επίσημο κατάλογο, τον οποίο δείξαμε άνωθεν, συμπεριελήφθησαν οι επιφανείς Επτανήσιοι, οι οποίο είχαν λάβει επίσημα από τη Βενετία τον τίτλο του «Σοπρακόμιτου». Αυτοί είχαν γαλέρες και στον κατάλογο δεν αναφέρονται άλλοι επτανήσιοι, οι οποίοι συμμετείχαν με μικρότερα σκάφη, όπως φούστες και γαλιότες. Ανακαλύψαμε τρεις εξ’ αυτών οι οποίοι συμμετείχαν αλλά δεν καταγράφονται. Τον Αντώνιο Κουτούβαλη και Δημήτριο Κομούτο από τη Ζάκυνθο, και τον Οφιομάχο από την Κέρκυρα. Ενδεχομένως λοιπόν να υπήρξαν και άλλοι. Υπογραμμίζουμε πως για να αποκτήσει κάποιος τον τίτλο «Σοπρακόμιτος», έπρεπε να έχει τίτλο ευγενείας.

Κατά την ιστορία του Ελληνικού Έθνους σημαντική συμβολή στον εξοπλισμό των πλοίων και στη χρηματοδότηση της αποστολής είχαν οι: Πέτρος Αυγουστίνης, Ιωάννης Δαπιράς, Ανδρέας Καλλέργης, Γεώργιος Καλλέργης, Δράκος Μακρής, Ανδρέας Στρατηγός, Γεώργιος Γαβράς, Αντώνιος Ευδαιμονογιάννης, Μανούσος Θεοτοκόπουλος (αδελφός του περίφημου ζωγράφου). Κ.α. Σημειώνουμε πως οι πιο πάνω αναφερόμενοι δεν είναι όλοι επτανήσιοι, αλλά ένας σημαίνον αριθμός από γαλέρες ήλθαν από την βενετοκρατούμενη Κρήτη.

 

Η Γαλέρα του Π. Μπούα πυρπολήθηκε και ο ίδιος με όλο το πλήρωμα βρήκαν τον θάνατο. Το ερώτημα πόσοι επτανήσιοι έχασαν την ζωή τους; Οι νεκροί επτανήσιοι στη βιβλιογραφία διαφέρουν από εκτίμηση σε εκτίμηση. Ένα μπορούμε να θεωρήσουμε σίγουρο ότι ήταν αρκετοί.

Οι νεκροί καθολικών ευγενών θάφτηκαν στην εκκλησία των Annunziata στην Κέρκυρα (μεταφέρθηκαν μετά τον βομβαρδισμό των Γερμανών στις 13 Σεπτεμβρίου 1943 στο καθολικό νεκροταφείο στην Κέρκυρα) ενώ οι ευγενείς νεκροί της Ορθόδοξης θρησκείας θάφτηκαν στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου. με το όνομα "Dei Vechi" και οι μη ευγενείς σε μια μικρή εκκλησία έξω από τα τείχη της Κέρκυρας που ονομάζεται "Dei martiri" . Πολλοί Οθωμανοί κρατούμενοι, ιδιαίτερα οι πολύ εξειδικευμένοι και πολύ εκπαιδευμένοι τοξότες και ξυλουργοί, σκοτώθηκαν από τους Ενετούς, και οι δύο ειδικότητες για να εκδικηθούν τους κρατουμένους που σκοτώθηκαν από τους Τούρκους σε προηγούμενες περιπτώσεις, και για να αποτρέψουν την τουρκική ναυτική ανάκαμψη. Στη συνέχεια, τα πλοία επέστρεψαν στη Νάπολη. Η σημαία της τουρκικής ναυαρχίδας του Alì Pascià, που ελήφθη από δύο πλοία των Ιπποτών του Santo Stefano, το "Capitana" και το "Grifona", βρίσκεται στην Πίζα, στην εκκλησία αυτής της τάξης .(6)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

  1. 1)Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίωνhttp://zakynthos-museumsolomos.gr/i-naumaxia-tis-nafpaktou.html
  2. 2)O.π.
  3. 3)Ο.π
  4. 4)Ο.π
  5. 5)https://it.wikipedia.org/wiki/Battaglia_di_Lepanto
  6. 6)Kenneth Meyer Setton στο βιβλίο του «The Papacy and the Levant 1204-1571»,

 

Αναζήτηση

Corfu Museum

Corfu Museum….τι μπορεί να είναι αυτό;

Θα το έλεγα με μια λέξη…. Αγάπη! Για ένα νησί που το γνωρίζουμε ελάχιστα. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε ν’ αγαπήσουμε ότι δεν το γνωρίζουμε. Στόχος λοιπόν είναι να το γνωρίσουμε όσο πιο βαθιά μπορούμε, μέσα από το χθες και το σήμερα, γιατί αλλιώς πως θα το αγαπήσουμε; Αγαπάω ατομικά και ομαδικά έχει επακόλουθο…. φροντίζω….. μάχομαι… και σέβομαι. Αγάπη προς την Κέρκυρα είναι το Corfu Museum και τίποτε άλλο.

Μετρητής

Εμφανίσεις Άρθρων
3528756