Corfu Museum

Petsalis: Collection Of Corfu Island,Greece documents

Προσωπικότητες

Η αντιπάθεια προς τους Επτανησίους από τους απελευθερωμένους Έλληνες ήταν στη μετακαποδιστριακή περίοδο πολύ έντονη. Ξεκίνησε με τη δολοφονία του Κυβερνήτη.   Τα αίτια που οδήγησαν στη δολοφονία του Κυβερνήτη θα πρέπει να αναζητηθούν στις δραματικές εξελίξεις που την ακολούθησαν. Οι έμποροι και οι αστοί δεν έτυχαν της ίδιας στοργής, όπως αυτή που έδειξε σχεδόν «πατρικά» ο Καποδίστριας για τους αγρότες και ήταν σαφώς δυσαρεστημένοι. Οι πρόκριτοι που έβλεπαν ότι με τη φορολόγηση και τα κρατικά τελωνεία θα έχαναν έσοδα, οι πλοιοκτήτες που με την πάταξη της πειρατείας έβλεπαν να περιορίζεται ο κύκλος των εργασιών τους, οι Φαναριώτες αλλά και οι λόγιοι που ομφαλοσκοπούσαν αναζητώντας ρόλο στο νέο Κράτος, βρέθηκαν απέναντί του.

Άγγλοι και Γάλλοι υποστήριζαν φανερά τους αντικυβερνητικούς ή συνταγματικούς Έλληνες. Από την άλλη πλευρά οι Ρώσοι υποστήριζαν τον Ιωάννη Α. Καποδίστρια και μετά τη δολοφονία του τους κυβερνητικούς. Και οι τρεις αντιπρέσβεις σύστησαν στον Αυγουστίνο Καποδίστρια να σχηματίσει κυβέρνηση από όλα τα κόμματα. Ο ίδιος μετέφερε μυστικά το φέρετρο με το ταριχευμένο λείψανο του δολοφονημένου αδελφού του σε ένα ρωσικό πλοίο και απέπλευσε μυστικά από το Ναύπλιο για την Κέρκυρα. Συγκρούσεις, εμφύλιες διαμάχες και ακυβερνησία συνθέτουν ένα μωσαϊκό, που δύσκολα μπορεί κάποιος να περιγράψει. Θεωρείται παραδοσιακά ως μία περίοδος «αναρχίας».

Ο Μουστοξύδης έφτασε στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1829 και εγκαταστάθηκε στην Αίγινα. Ο Καποδίστριας αναγνωρίζει σε ευχαριστήριο έγγραφο την αξία, αλλά και την προθυμία του Μουστοξύδη να προσφέρει για την παιδεία του Έθνους: «Ἐμπιστευθέντες εἰς τὰ φῶτα καὶ τὴν ἀρετήν σου τὴν διεύθυνσιν τῶν σπουδαιοτέρων πραγμάτων, δὲν ἀμφιβάλλομεν παντελῶς, ὅτι θέλεις δικαιώσει τὴν ἐκλογήν μας, ἐκπληρῶν μὲ τὸν ὁποῖον χαρακτηρίζεσαι ζῆλον τὰ καθήκοντά σου. Δὲν ἐβράδυνες νὰ μᾶς βεβαιώσῃς ἐξ αὐτῶν τῶν πρώτων πράξεων ὅσα ἐφρονούσαμεν περὶ σοῦ. Σὲ εἴδομεν φιλόστοργον πατέρα εἰς τὴν προστασίαν τῶν ὀρφανῶν, ἔμπειρον ὁδηγὸν τῶν παίδων καὶ ἀγωνοθέτην δίκαιον εἰς τὸ Γυμνάσιον τῆς ἀρετῆς· εἰς δὲ τὸν ὀργανισμὸν τῆς ἐθνικῆς ἐκπαιδεύσεως καὶ τὴν σύστασιν τοῦ Τυπικοῦ Σχολείου»(1)

Ανταποκρινόμενος στα νέα του σύνθετα καθήκοντα, συνέβαλε τα μέγιστα στην οργάνωση της παιδείας. Συνέταξε και υπέβαλε προς την κυβέρνηση νομοσχέδια, διατάγματα και κανονισμούς για την ίδρυση σχολείων. Ίδρυσε και οργάνωσε την Αρχαιολογική Υπηρεσία, την Εθνική βιβλιοθήκη και το Εθνικό Τυπογραφείο. Ενδιαφέρθηκε, επίσης, για τη σύσταση εκπαιδευτικών επιτροπών, οι οποίες ήταν επιφορτισμένες με το έργο της συγγραφής .Εν κατακλείδι, η προσφορά του στην παιδεία της Επτανήσου και της Ελλάδος υπήρξε πολύ σημαντική. Ασχολήθηκε με την αρχαία ελληνική γραμματεία, τη βυζαντινή φιλολογία, την ιστορία,  την επιγραφική, την έκδοση των κειμένων, την αρθρογραφία σε περιοδικά και εφημερίδες, την πολιτική και την οργάνωση της εκπαίδευσης.(1)

Η ευρυμάθεια και το πολυσχιδές των ενδιαφερόντων του συμπεριλάμβαναν και την αρχαιολογία. Συνδέει το όνομά του με την ίδρυση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Όμως από το τέλος του 1831 έως τις αρχές του 1833, οι συμπράξεις των Ελλήνων πολιτικών με τους εκπροσώπους των μεγάλων Δυνάμεων, η υπονόμευση των αντιπάλων τους, τα πραξικοπήματα, η καπηλεία των κρατικών αναγκών και οι ένοπλες συγκρούσεις των φατριών συνέθεσαν ένα πρωτόγνωρο σκηνικό.(2)

Η τελευταία διοικητική πράξη που υπέγραψε ο Κωνσταντίνος Δημ. Σχινάς (1801-1857)  με την ιδιότητα του Γραμματέα (Υπουρ­γού) «επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίου Εκπαιδεύσεως», ήταν η «Δηλοποίησις: Περί των εκλιπουσών από το Εθνικόν Μουσείον αρχαιοτήτων, εφορεύοντος του Κυρίου Α. Μουστοξυ δου».(3)

Ουσιαστικά κατηγορείται ο Μουστοξύδης για κλοπή αντικειμένων από το Αρχαιολογικό Μουσείο.Τον Μάρτιο του 1832 αποπέμπεται από το αξίωμά του. Η άκομψη αποπομπή από το αξίωμά του  έχει την «πρωτιά» της πολιτικής δίωξης λόγιου άνδρα στο νεοελληνικό κράτος. Είναι γεγονός, ότι από τον τίτλο και μόνο της «Δηλοποίησης» ο μελετητής αντιλαμβάνεται, ότι πρόκειται για μία καθαρά πολιτι­κού χαρακτήρα κίνηση του Κ. Δ. Σχινά, ο οποίος ήθελε να στείλει ένα αυστηρό μήνυμα στον Κερκυραίο φιλόλογο και ιστορικό με τις σπάνιες αρχαιολογικές γνώ­σεις.

Ο Κ. Δ. Σχινάς ήταν Γραμματέας Δικαιοσύνης όπως και Εκκλησιαστικών και Δη­μοσίου Εκπαιδεύσεως στην πε­ρίοδο της πρώτη βαυαρικής Αντιβασιλείας( Η πρώτη βαυαρική Αντιβασιλεία διοί­κησε το πρώτο ελληνικό κράτος από τις αρχές του 1833 ώς τις 31.7.1834)(4).Ο  Γραμμα­τέας της Παιδείας δημοσίευσε τη «Δηλοποίηση» θέλοντας να πλήξει ηθικά και πολιτικά τον Ανδρέα Μουστοξύδη.

Η όλη ωστόσο μεθόδευση σε βά­ρος του Μουστοξύδη τον Ιούλιο του 1834 δεν ήταν παρά η ολο­κλήρωση της πολιτικής δίωξης του Κερκυραίου λόγιου, η οποία είχε δρομολογηθεί με άκομψο τρόπο από το Μάρτιο ήδη του 1832. Δύο χρόνια λοιπόν νωρίτε­ρα, στο μέσο ακριβώς της περιό­δου της Αναρχίας (1831-1833), σε ένα από τα πιο έντονα φορτι­σμένα κεφάλαια της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Για το λόγο αυτόν, άξιζε να γίνει μια αδρή περιγρα­φή των γεγονότων του Μαρτίου του 1832.

Με τη δολοφονία του Καποδίστρια το Σεπτέμβριο του 1831, άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου για το Έθνος, και οι αντίπαλες ομά­δες οδηγήθηκαν σύντομα σε εμ­φύλια σύρραξη. Από τη μια οι συ­νταγματικοί του Ιωάννη Κωλέττη και από την άλλη οι καποδιστριακοί του Αυγουστίνου Καποδίστρια οδήγησαν τη χώρα στο χά­ος, το Μάρτιο του 1832. Τότε ακριβώς ήταν που κυκλοφόρησε ευρέως η φήμη, ότι ο Αυγουστί­νος αναχωρούσε από την Ελλά­δα για την Κέρκυρα, με συνέπεια οι αντικαποδιστριακοί να οργανώσουν στην Αί­γινα διαμαρτυρίες εναντίον του Μουστοξύδη. Κύριο αιτούμενο των έντονων αυτών εκδηλώσεων ήταν ότι ο Κερκυραίος λόγιος έφευγε από την Αίγινα συναποκομίζοντας και πλήθος αρχαιοτήτων από το Εθνικό Μουσείο. Παρενέβη η Δημογεροντία της Αίγινας, η οποία ματαίωσε την αναχώρηση του Μουστοξύδη και έστειλε σχετική αναφορά στην Κυβέρνη­ση του Ναυπλίου. Η μεγάλη πικρία και απογοήτευ­ση που ένιωσε ο Α. Μουστοξύδης από την περιπέτεια αυτή αντικαθρεπτίζονται στη μακρο­σκελή έκθεση που έστειλε στη Διοικητική Επιτροπή από την Αί­γινα, στις 12 Απριλίου 1832. Θα πρέπει εδώ ακόμα να παρατηρήσουμε ότι ο Μουστοξύδης τον Ιούλιο του 1834 κατηγορήθηκε για απώλεια αρχαιοτήτων, διαφορετικών απ’ αυτές που του καταλόγιζαν ως χαμένες τον Μάρτιο του 1832. Ο Μουστοξύδης βέβαια συνέχισε την πορεία και τις πολιτικές του δραστηριότητες επιστρέφοντας στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Αναφέρει βέβαια στην έκθεσή του, με ιδιαίτερη έμφα­ση, ότι υπέβαλε την παραίτησή του αμέσως μετά τη στυγερή δο­λοφονία του Κυβερνήτη και πως τον ανάγκασαν να παραμείνει ώς τις 28 Μαρτίου 1832, οπότε υπέ­βαλε οριστικά την παραίτησή του.

 

 

Έκθεση του Α. Μουστοξύδη προς τη Διοι­κητική Επιτροπή

(ΓΑΚ, Διοικ. Έπιτρ.)

Εν Αίγίνη τή 12 Απριλίου 1832

Πρός τήν Σ. Διοικητικήν Επιτροπήν τής

Ελλάδος

Προσκληθείς παρά τού άοιδίμου Κυβερνή­του τό 1829 εις τήν διεύθυνσιν τών έν Αίγίνη Καταστημάτων, προθύμως ύπήκου- σα εις τήν φωνήν του, κατά πάντα σύμμορφον με τά όποια εις άλλοτρίαν γήν μέ ένεψύχωνον αισθήματα καί ότε ή Ελλάς δεν είχεν άκόμη άνακτήοει τήν έλευθερίαν της, ήτις ήτο τότε άντικείμενον τών συγ­γραμμάτων καί έπιθυμιών μου. Εγκαταλείψας άναπαύοεις, φίλους, βαθμούς, ωφέ­λειας. διακόψας τάς έργασίας μου έπί τών όποιων έστηρίζετο ή ύπόληψίς μου. περιορίσας έμαυτόν εις τήν νήσον ταύτην, έδέ- χθην τήν οχληρόν φροντίδα τών Καταστη­μάτων τούτων καί ή ώφέλεια τής Πατρίδος καί ή έγκάρδιος πρός έμέ φιλία τού αρχη­γού τού Έθνους έξήρκουν δε όλας τάς άμοιβάς.

Αρπαγέντος ύπό στυγερού Θανάτου τού Κυβερνήτου, παρουσίασα πάραυτα τήν παραίτησίν μου εις τήν Διοικητικήν τριμελή Επιτροπήν, άλλ’ ήναγκάσθην άκόμη, παρα­κληθείς, ν' άκολουθήσω τήν διεύθυνοιν τών Καταστημάτων τούτων. Τήν 28 τού λήξαντος Μαρτίου έκρινα εύλογον διά ιδιαι­τέρους λόγους ν’ ανανεώσω τήν παραίτησίν μου, τήν όποιαν τακτικώς διεύθυνα πρός τήν έπί τής Δημοσίου Παιδεύοεως Γραμματείαν. Ή παρεμπεσούσα άνωμαλία καί αβεβαιότης έν τω  μεταξύ τής παύσεως τής παλαιός καί τής έγκαθιδρύσεως τής νέ­ας Κυβερνήσεως, δέν μοί έπέτρεψαν νά προσμείνω άχρισότου γίνη δεκτή ή παραίτησίς μου, τήν όποιαν τέλος πάντων δέν ήδύνατό τις νά μοί άρνηθή.

Διά τάς όποιας έξ άρχής άφιέρωσα εις τά Καταστήματα ταύτα πολλάς φροντίδας, δέν ήδυνάμην νά ύποφέρω ν' άφεθώσιν αίφνης έρμαιον τού τυχόντος. Μετέβην λοιπόν έπί τούτου εις Αίγιναν, έν οψη άκόμη Κυβέρνησις δέν ύπήρχε, διά νά διαθέσω τά πράγματα εις τοιαύτην τάξιν, ώστε τής εύταξίας αναβληθείσης νά εύρεθώσιν εις μεν τό Έθνος άνέπαφος ή ιδιοκτησία του. εις έμέ δέ ή τιμή τής κατά τούτο συντελέσεώς μου.

Δέν πρέπει ν' άγνοή ή Διοικητική Επιτρο­πή. ότι έγώ δέν ήμην είμή άπλούς διευθυ­ντής τών Καταστημάτων τούτων, καί ότι άλλα ύποκείμενα μετείχον μετ' έμού τής τών ιδίων ευθύνης, ή μάλλον έπ’ αστών έβάρυνε μόνον όλόκληρος ή εύθύνη. Αλλά καθ’ όν καιρόν είχον ήδη έτοιμάσει έκθεσιν πρός τήν έπί τού Ορφανοτροφείου Επιτροπήν, τούς διδασκάλους, καί τόν Δι­ευθυντήν τής Τυπογραφίας, οχλαγωγικοί φωναί κινούμενοι παρ τών ίδιων έκείνων, οίτινες πρότερον μ' έτίμων ή μ' έκάλουν φίλον ή ευεργέτην, ή εις έμέ τόσον άγνω­στοι, καθ ' όσον τά πράγματα περί ών κατέσταινον έαυτούς δικαστάς, άναφοραί, ύπογραφαί καί διάβολοί μ' ήνάγκασαν ν' ανα­βάλω διά μιάς τήν άποστολήν τής έκθέσεως ταύτης. Τοσούτον δέ μάλλον έγώ έπρε­πε νά είμαι εις αβεβαιότητα, καθ' όσον αί άνόητοι αύται καί άναιδεϊς κατηγορίαι, κινηθεϊσαι ύπό τού φθόνου καί τής άχαριστίας, δέν μοί έκοινοποιήθησαν ποτέ παρά τής Δημογεροντίας. Μέ άκραν μου λοιπόν εύχαρίστησιν είδον νά φθάση έδώ ό κομίσας τό ύπ' άριθ. 12 έγγραφον τής Διοικη­τικής Επιτροπής κύριος Δ. Δεσύλλας, ύπ' όψιν τού όποιου έθεσα τήν ένεστώοαν κα τάστασιν τών εις τήν φροντίδα μου έμπιστευθέντων Καταστημάτων /.../.

Περί δέ του Μουσείου όχι έμπιστευθέντος μοι παρά τής Κυβερνήσεως, άλλά παρ' έμού ούτως ειπεϊν μορφωθέντος, όλαι αί έν αύτώ άρχαιότητες είναι καταγεγραμμέναι παρά τού Γενικού Επιστάτου τακτικώς καί ακριβώς.

Άνασκάπτων, περιηγούμενος, παρακαλών, άγοράζων, ήδυνήθην νά συλλέξω αύτά τής προγονικής μας δόξης τά λείψανα. Καί δέν ύπάρχει άναμφιβόλως ούδείς τών δωρησαμένων, πωλησάντων ή άνασκαψάντων, όστις παρουσιασθείς εις τό Μουοεΐον νά μην αναγνώριση τό παραμικρότερον πράγμα, όπερ άνήκε πρότερον εις αυτόν, ή ύπ' αύτού άνεκαλύφθη. Περί τών εισερχο­μένων εις τό Μουοεΐον άρχαιοτήτων καί περί τής δαπάνης τών πρός άγοράν τών ίδιων διορισθέντων παρά τής Κυβερνήσε­ως 200 φοινίκων κατά μήνα, έδιδον λόγον μηνιαίως πρός τήν Γραμματείαν.

Αναιδείς καί άτοποι ύποψίαι διεσπάρησαν, ή διά κακίαν, ή δε άγνοιαν περί τής έμπιστοσύνης μέ τήν όποιαν διετηρήθησαν τά πράγματα τού Μουσείου τούτου. Ελαλήθη ότι ό Ερμής καί ή Αφροδίτη άφηρέθησαν άπ’ αύτού. Τούτο έγινεν άναμφιβόλως, άλλά κατά διαταγήν τού Κυβερνήτου τόν Ιούνιον μήνα, καί κατά έπαναληπτικήν δια­ταγήν έπί τής Τριμελούς Διοικητικής Επι­τροπής διά τού ύπ’άρ. 2756 τής έπί τής Δη­μοσίου Παιδεύοεως Γραμματείας. Τά αγάλ­ματα ταύτα άνεκαλύφθησαν εις Κρήτην ύπό τίνος Σιδεράκη καί τών συντρόφων του, έτέθησαν δε εις τό Μουοεΐον έπί σκοπό τού νά πωληθώσι. Αλλ' έπειδή δέν εύχαριστήθησαν εις τήν προσφερθεϊσαν τιμήν καί, κατά τούς ίδιους κανονισμούς, δέν ήτο δυνατόν νά άφαιρεθή άπό τινα ή ιδιοκτησία του. αί άρχαιότητες ανακαλυφθεΐσαι έκτος τής έπικρατείας μ’ όλας τάς σεις μου. έδόθησαν. Αί περί άποδόσεως αυτών διαταγαί, αΐ όποϊαι όμού μέ τό έγγραφον τής παραλαβής τού Σιδεράκη ύπάρχουοιν εις τό ΌρφανοτροφεΙον, και ή μαρτυρία αυτού διατρίβοντος εις Ναύπλιον Θέλουν άποδείξειν τήν αλήθειαν.

Ή φωνή του Απόλλωνος αντήχησε πανταχού τής Ελλάδος περί τού προοφερθέντος εις τόν Ναύαρχον "Εϋδεν δώρου, ώς τού ώραιοτέρου τών εις τό Μουσεΐον ευρισκο­μένων αναγλύφων. Προσήκον ν' άποκριθώ καί είς τήν κατηγορίαν ταύτην. Έξ ένός έμπορου τής Σαλαμϊνος εϊχον αγοράσει διά 75 γρόσια όχι άνάγλυφον, άλλ' έγχαραγμένον λίθον διά δακτύλιον έξ έκείνων μάλιστα τών όποιων γίνεται καθ’ έκάστην έλεύθερον είς τήν Ελλάδα έμπόριον, καί τών όποιων δέν έχομεν συλλογήν είς τό Μουσεΐον. Τόν έδειξα είς τόν Ναύ­αρχον έπιοκεφθέντα με, τόν άρεσε, μοί τόν έζήτησε. έπρόσφερεν 100 τάλληρα, άντέστη. παρεκάλεσε άμέσως καί έμμέσως. Ήδυνάμην νό τόν ευχαριστήσω, έπειδή ό λίθος δέν άνήκεν είς τό Μουσεΐον. Αλλ' άγοράσας αυτόν έπί σκοπω τού νά τόν Θέ­σω είς τό Μουσεΐον, εύρον πολλάς προφά­σεις, ώμίλησα προς τους γνωρίμους μου. καί νομίζω ότι οί κύριοι βαρών Ρουάν, Γρόπιος. Κλεάνθης Θέλουν ένθυμείσθαι περί αυτού. ΤελευταΙον ζητήσας αύτόν ό Αντιναύαρχος παρά τού Κυβερνήτου, μέ διέταξε νά τόν άποστείλω εύριοκόμενον έτι είς τήν οικίαν μου. Παραλείπων τα παρά τού Ναυάρχου γενόμενα βοηθήματα καί δώρα πρότερον καί μετά τούτα, άτινα τιμώνται πολλαπλασίως τού λίθου έκείνου. Θέλω έρωτήσει μόνον, άν είς τόν νικητήν τού Νεοκάστρου έπρεπε ν' αρνηθώμεν τοιαύτην χάριν. Άν μόλον τούτο μερικώς άγορασθεΐσα καί μή καταγραφεϊσα άρχαιότης. προσήκον νά θεωρηθή ώς έθνική ιδιοκτη­σία. έγώ ύπόσχομαι είς τήν τιμήν μου νά κατορθώσω τήν έπιστροφήν της. έπειδή, γνωρίζων τά εύγενή αισθήματα τού Ναυ­άρχου, πέποιθα ότι δέν θέλει καταδεχθή άναξίως νά κατέχη τό διά καταχρήσεως ή κλοπής ληφθέν πράγμα.

 

Έπειδή δέ πρό τεσσάρων μηνών δέν έγινεν ούδεμία δαπάνη πρός άγοράν αρχαιοτή­των, τήν έκ τούτων συναχθεϊσαν ποσότητα 800 φοινίκων έγχειρίζω τώρα είς τόν κύ­ριον Δεούλλαν. Είς τόν αύτόν παραδίδω προσέτι 450 φοίνικας, ύπόλοιπον έκ τής προοφερθείσης παρά τών συμπολιτών μου ποσότητος πρός καλλωπισμόν τής έκκλησίας τού Ορφανοτροφείου, καί  60 ύπόλοιπον έκ τής πωλήσεως τών βιβλίων τού Κομμητά.

Τάς περί βελτιώσεως τών Καταστημάτων παρατηρήσεις μου πολλάκις είς διαφό­ρους αναφοράς έξέθεσα είς τήν Κυβέρνησιν. Μολοντούτο, μέ πρώτην τού νοός μου ήσυχίαν δέν Θέλω λείψειν τού ν' άποστεί­λω πρός τήν Κυβέρνησιν λεπτομερεστέραν περί αύτής έκθεσιν. Ό κύριος Κοκκώνης, τόσον πεπαιδευμένος, όσον ένάρετος καί φιλόπονος, θέλει έκθέσει τ' άφορώντα τήν ήδη είς αύτόν έμπιστευθείααν στοιχειώδη έκπαίδευσιν. Περί δέ τών ύψηλοτέρων μα­θημάτων ήθελεν είσθαι καλόν νά συμβουλευθή τις τόν άξιοσέβαστον Ν. Δούκα, ήδη είς Αίγιναν διατρίβοντα.

Τοσούτον δύναμαι νά είπω, καί ή Διοικη­τική Επιτροπή Θέλει έχει είς πάσαν περίστασιν μαρτυρίας τών λόγων μου είς τήν μετά τής Γραμματείας άλληλογραφίαν μου, είς τάς διαταγάς αύτής καί τής Κυβερνήσεως. Πληρώσας τό οποίον οφείλω είς τήν ιδίαν μου ύπόληψιν χρέος, εύχομαι τών ποτέ είς τήν διεύθυνσίν μου έμπιστευθέντων Καταστημάτων πάσαν εύδαιμονίαν άξίως τής ένεργού τού “Εθνους διαθέσεως ύπέρ τής λογικής καί ήθικής του άναγεννήσεως καί προόδου. Αλλά διά νά έπιτύχη τοιούτου σκοπού, εύκταϊον είναι ό διάδο­χός μου νά προσθέση είς τόν ζήλον μου μικροτέραν ουγκατάβασιν. καί οί άναδεχόμενοι τήν άνατροφήν τής νεολαίας νά είναι εύαισθητότεροι ώς πρός τήν άξίαν τού λυ­σιτελούς έπαγγέλματός των. διά νά χαλιναγωγήται ή νεολαία καί νά μή γίνεται ή άπειρία της χαμερπών παθών καί αναιδεστάτων μηχανορραφιών όργανον. Μένω μέ τό άνήκον σέβας.

Α. Μουστοξύδης

 

 Η αντιπάθεια των απελευθερωμένων Ελλήνων προς τους Επτανήσιους εξακολούθησε να υπάρχει για πολλά χρόνια και σε πολλούς τομείς. Μουσική, Λογοτεχνία, Τέχνες, συμπεριφορές απαράδεκτες. Πρώτο και μεγαλύτερο αίτιο ήταν η ανεξαρτησία των νησιών  ως  " Ηνωμένον κράτος των Ιονίων Νήσων". Θεωρούσαν ,κακώς, οι Έλληνες ότι είναι ένα ξένο κράτος και ότι οι επτανήσιοι δεν έχουν την Ελληνικότητα μέσα τους. Υπεύθυνοι! γιατί δεν μπορούσαν να αντιληφθούν ότι οι Επτανήσιοι ήταν και αυτοί σκλαβωμένοι σε μια ξένη δύναμη και καθόλη την μακροχρόνια διάρκεια της υποταγής τους διατήρησαν την γλώσσα, τη θρησκεία, τα έθιμα της πραγματικής τους πατρίδας της Ελλάδας. Οι επτανήσιοι μετέδωσαν σε όλη την Ευρώπη τις αρχές του Ελληνικού πολιτισμού και κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης έπαιξαν ένα  σημαντικό ρόλο βοηθώντας τους επαναστατημένους συμπατριώτες τους, κρυφά και υπόγεια, ώστε να πετύχει ο στόχος της απελευθέρωσης της πατρίδας τους. Δεύτερο στοιχείο αυτής της αντιπάθειας  ήταν το μορφωτικό επίπεδο. Οι επτανήσιοι είχαν την δυνατότητα της εκπαίδευσης σε όλη την Ευρώπη με αποτέλεσμα το ανεπτυγμένο επίπεδο τους  να χρησιμοποιηθεί κατά την Επανάσταση αλλά και μετά από αυτή για τη σύσταση του νέου Ελληνικού Κράτους. Οι Έλληνες οπλαρχηγοί δεν μπορούσαν να το δεχτούν, καθότι αυτοί ζητούσαν την πρωτοκαθεδρία στο νέο Ελληνικό γίγνεσθαι. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να υπάρξουν έριδες, αντιζηλίες που έφθαναν μέχρι τη χρήση όπλων. Δυστύχημα για την Ελλάδα η μη συμπόρευση όλων των υγειών δυνάμεων προς όφελος του Ελληνισμού.   

 

 

 

 

 

1)Η εκπαίδευση στα Ιόνια Νησιά έως την ενσωμάτωση στο εκπαιδευτικό σύστημα του Ελληνικού Κράτους

Προσπάθεια αναδιάρθρωσης και νέοι προσανατολισμοί: η προσφορά του Ανδρέα Μουστοξύδη στην Εκπαίδευση ¨:Παππάς Θεόδωρος σελ.47

2) Δημήτριος Κ. Γιαννακόπουλος Η μετακαποδιστριακή περίοδος
Πολιτική ιστορία του ελληνικού κράτους από τη δολοφονία του Καποδίστρια μέχρι τον ερχομό του Όθωνα (1831-1833)

 http://istoria.gr/2023/07/04/dimitrios-k-giannakopoulos-i-metakapodistriaki-periodos/

 3) Θανάσης Χρήστου : ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΩΞΕΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ: Η περίπτωση του
Ανδρέα Μουστοξύδη (1785-1860) https://www.archaeology.wiki/wp-content/uploads/2011/06/46-24.pdf

4) Η πρώτη βαυαρική Αντιβασιλεία διοί­κησε το πρώτο ελληνικό κράτος από τις αρχές του 1833 ώς τις 31.7.1834.

 

 

 

Η Κέρκυρα επιλέχθηκε από τα συμμαχικά έθνη για τη συγκέντρωση και στέγαση του σερβικού στρατού

μετά την αποχώρησή του από την Αλβανία. 140.000 άνδρες αποβιβάστηκαν εκεί

στην αποτρόπαια κατάσταση που έχει περιγραφεί συχνά. Η δημιουργία μιας υγειονομικής μονάδας επιβλήθηκε και

επιλέχθηκε η περιοχή του Αχίλλειου, παλιά παλάτι διακοπών του αυτοκράτορα της Γερμανίας.

Άνοιξε το Φεβρουάριο του 1916. Το ίδρυμα αυτό διοικήθηκε από

την Υπηρεσία Υγείας του Γαλλικού Στρατού μέχρι τα τέλη του 1917.

Σε αυτό το διάστημα η φρουρά του νησιού μειώθηκε σε ένα τάγμα. Τον στρατό

πλήρως αναδιοργανωμένο (Σέρβοι 117.000 άνδρες) μετέφεραν

στη Μακεδονία και κράτησαν μόνο λίγες μονάδες στην Κέρκυρα.

 Από την άλλη πλευρά, ο ναυτικός στρατός είχε εγκατασταθεί στο λιμάνι, από τις

τους πρώτους μήνες του 1917. Η μεγάλη πλειοψηφία των

  νοσηλευόμενων ασθενών ήρθαν από το στόλο. Η Υπηρεσία

του Ναυτικού έλαβε τότε το νοσοκομείο Αχίλλειου  (16 Δεκεμβρίου

Σεπτέμβριος 1917) και έκανε σημαντικές αλλαγές και

πολλές βελτιώσεις και εξασφάλιζε τη λειτουργία του

μέχρι να κλείσει Οκτώβριος 1918.

Ο αντι-ναύαρχος αρχηγός του ναυτικού  GUEDON αποφάσισε,

με διαταγή, που αναπαρίσταται εδώ στην πλάκα αυτή, ότι το νοσοκομείο θα έφερνε από  τώρα το όνομα Louis Tribondeau, .

 

Για να διαιωνίσουμε τη μνήμη του κ. Διευθυντή Ιατρικής Tribondeau, που

πέθανε στην υπηρεσία στις 19 Σεπτεμβρίου στο Ναυτικό Νοσοκομείο της Κέρκυρας

από συμβεβλημένη ασθένεια με την παροχή φροντίδας σε ασθενείς

από το Ναυτικό και να θυμάστε τις τεράστιες υπηρεσίες που παρήχθησαν σε όλους

από αυτόν τον επιστήμονα ο οποίος, καθ 'όλη τη διάρκεια της παραμονής του,

ξόδεψε  πλουσιοπάροχα για να οργανώσει  μια πρότυπη βακτηριολογική υπηρεσία

και να κάνει βελτιώσεις όλων των ειδών με τρόπους που

εκείνο το νοσοκομείο λειτουργούσε, του οποίου στη οργάνωση είχε δώσει όλη του την αφοσίωση,

Ο Αντιναύαρχος, Αρχηγός, Αρχηγός του Ναυτικού,

ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ:

Το Ναυτικό Νοσοκομείο Κέρκυρας θα πάψει να ονομάζεται Νοσοκομείο

του Αχίλλειου και θα πάρει το όνομα του Hopital Tribondeau

Louis Tribondeau, παρευρισκόμενος γιατρός και επικεφαλής του εργαστηρίου

βακτηριολογίας, νεκρός κατά τη διάρκεια της επιδημίας γρίπης.

 

Τον Ιούνιο 1919, επτά μήνες μετά την παύση των εχθροπραξιών.

το νοσοκομείο Tribondeau έκλεισε τα δωμάτιά του και εκκενώθηκε.

Το Ιατρείο εγκαταστάθηκε σε ένα μέρος του λιμανιού με τους

17 ασθενείς που ήταν εκεί. Στις 22 Ιουνίου, η υγειονομική υπηρεσία

 παραδόθηκε  στην Ελλάδα, υπεύθυνη  εξ ονόματος της Κοινωνίας των Εθνών.

Η αναμνηστική πλάκα, που συνδέεται με την είσοδο

του ανακτόρου, θα υπενθυμίσει στον επισκέπτη και τον τουρίστα την ιστορία.

 

Tribondeau. ένα όνομα που θα παραμείνει και που πέθανε θύμα του θανάτου του μέσα στους άρρωστους και στη δουλειά του.

 

Κατά τη διάρκεια αυτού του πολέμου, ο ρόλος του σώματος υγείας του Γαλλικού

Ναυτικού, δεν μπορούσε να αγνοήσει αυτό το νοσοκομείο

το οποίο έχει προσέφερε τόσες πολλές υπηρεσίες..

 Η διοργάνωση αυτού του νοσοκομείου αντιμετώπισε τις δυσκολίες που προέκυψαν από την απόσταση  . Η περιοχή του Αχίλλειου και το παλάτι χτίστηκε 10 χλμ

από την πόλη της Κέρκυρας, 100 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, στην κορυφή ενός λόφου προσανατολισμένο Βορρά και Νότου.

Το παλάτι κατέλαβε το υψηλότερο σημείο.

 Αντιμετωπίστηκαν τις δυσκολίες που προέκυψαν από την απόσταση και το νησί και την κακή κατάσταση των δρόμων.

 Το κύριο νοσοκομείο, συμπεριλάμβανε το διαμέρισμα της σουίτας του

 αυτοκράτορα και τις μπαράκες που εγκαταστάθηκαν  στον πόλεμο και

βρισκόταν κάτω, δυτικά και βορειοδυτικά.

Το χειμώνα οι επικρατούντες άνεμοι έρχονταν από το Νότο και την

Ανατολή και  αντίθετα το καλοκαίρι το καθημερινό αεράκι έρχονταν από

Βορειοανατολικά.

 

Ήταν διατεθειμένο να λάβει 500 ασθενείς. Η διανομή των χώρων είχε ως εξής:

 Αίθουσες ανώτερων αξιωματικών, και

αίθουσα απομόνωσης  για ασθενείς με εγκεφαλονωτιαία μηνιγγίτιδα

και 2 μέρη που έχουν ανατεθεί στο εργαστήριο μικροβιολογίας.

Άνω όροφο: 23 κρεβάτια για τους υπαλλήλους

ή μη υπάλληλους, χωρισμένοι σε διάφορα δωμάτια.

5 δωμάτια για ασθενείς με πυρετό. Κάθε ένα περιέχει 8 κρεβάτια.

Μέσος όροφος: 3 δωμάτια με 8 κρεβάτια για τυφοειδή πυρετό

1 δωμάτιο με 4 κρεβάτια για ετοιμοθάνατους. Σε αυτό

όροφο ήταν επίσης λιανικής φαρμακείο, αποστειρωμένο δωμάτιο

με την αίθουσα ασηπτικής λειτουργίας.

Κάτω όροφο: ανατεθεί στην χειρουργική επέμβαση, περιλάμβανε: 1 δωμάτιο

για ειδική χειρουργική επέμβαση και ορθοπεδική. 8 δωμάτια με 6 κρεβάτια για

τραυματίας 9 δωμάτια απομόνωσης με 1 κρεβάτι. Σε κάθε όροφο υπήρχαν τουαλέτες και μπάνιο.

Ένας λέβητας τοποθετημένος στο ισόγειο έδινε νερό

ζεστό σε όλους τους ορόφους. Η θέρμανση πραγματοποιήθηκε με σόμπες διατεταγμένες στο διαδρόμους.

Για να καταπολεμηθούν οι μύγες και τα κουνούπια, υπήρχαν τα παράθυρα με επιμήκη πλαίσια,

κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Υπήρχαν Κουζίνα, κρεοπωλείο, αρτοποιείο,

Το εργαστήριο βακτηριολογίας κατέλαβε δύο δωμάτια στο υπόγειο

του παλατιού. Ήταν εφοδιασμένο με αίμα σε ειδικές φιάλες επίσης υπήρχε φούρνος αποτέφρωσης για επιδέσμους

Μια υπηρεσία, για τη διάγνωση της σύφιλης, για

ασθενείς από εκτός στρατού, Ναυτικού, Πόλεμου, Σύμμαχων.

 Η φαρμακευτική υπηρεσία συμπεριλάμβανε την υπηρεσία φαρμακείου λιανικό εμπόριο, εργαστηριακές υπηρεσίες και πολυκατάστημα

Η εργαστηριακή υπηρεσία πραγματοποίησε 857 βιοχημικές αναλύσεις

(ούρα, κόπρανα, γάλα) και 159 χημικές αναλύσεις (για

το λογαριασμό βασικών υπηρεσιών διαχείρισης).

Στους πρόποδες της μεγάλης κλίμακας με σκαλοπάτια υπήρχε μια

όμορφη αίθουσα εκδηλώσεων όπου δόθηκαν

πολλές παραστάσεις για να αποσπάται η προσοχή. Το παρεκκλήσι ήταν συνεχόμενο προς αυτήν.

Ένα μπάνιο και ντους, που εγκαταστάθηκαν στους παλιούς αυτοκρατορικούς στάβλους,

επέτρεψαν τον καθαρισμό και την περιποίηση των νεοεισερχομένων.

Το νοσοκομείο απολυμαίνει όλα τα είδη κλινοστρωμνής και άλλα είδη εξοπλισμού στο λιμενικό και χερσαίο σύστημα

αλλά δεν μπορούσε να εξασφαλίσει το πλύσιμο των κλινοσκεπασμάτων που του ζητήθηκε συχνά.

Ένα νεκροταφείο είχε δημιουργηθεί από την αρχή από τον πόλεμο. Υπάρχουν 423 γαλλικοί τάφοι, σύμμαχοι στρατιώτες ή στρατιώτες αιχμάλωτοι πολέμου.

 Το ναυτικό αντιπροσωπεύεται από 4 αξιωματικούς, 30 αστυνομικούς, 142 διοικητές ή ναυτικούς.

Το Γαλλικό Νεκροταφείο στο Αχίλλειο.

 

Το κύριο μειονέκτημα του νοσοκομείου ήταν η απομάκρυνσή του από τη Κέρκυρα και οι υπολογισμοί από τους οποίους προήρθαν οι ασθενείς. Στο Λιμενικό Σώμα είχαν εγκατασταθεί μισό στρατώνες,

 οι μπαράκες συνδέθηκαν με το νοσοκομείο τηλεφωνικά, με εξοπλισμό

πρώτης βοήθειας: μια νοσοκόμα ενός τετραμέτρου ήταν εκεί μόνιμα. Κάθε μέρα το ασθενοφόρο ανέφερε τον αριθμό των ασθενών που έμεναν

στο νοσοκομείο που τους είχαν φέρει τα αυτοκίνητα υγιεινής. Το ταξίδι έγινε σε σαράντα λεπτά, αλλά από τη

κακή κατάσταση δρόμων οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε προσκρούσεις και κραδασμούς, συχνά επώδυνες.

 

Ο αριθμός των θανάτων ανήλθε σε 148 που αντιπροσωπεύουν

2,62%  σε σύγκριση με τις καταχωρίσεις εισόδου,ποσοστό αρκετά ικανοποιητικό.

.Το προσωπικό περιλάμβανε:

1 επικεφαλής ιατρικός διευθυντής 2ης τάξης, επικεφαλής ιατρικός διευθυντής και ιατρικός διευθυντής 1ου τμήματος (Δρ Cairon) ·

1 ανώτερος γιατρός, επικεφαλής τμήματος, ιατρική και βακτηριολογία (Δρ Tribondeau, στη συνέχεια Δρ Fichet)

1 Ανώτερος γιατρός, Επικεφαλής τμήματος, Χειρουργική

(Δρ. Rolland, στη συνέχεια Δρ. Faucheraud).

1 γιατρός της 2ης τάξης, Επικεφαλής του ιατρικού τμήματος του διαμερίσματος.

2 βοηθοί γιατροί.

1 φαρμακοποιός της 1ης τάξης.

1.Υπηρεσία Διεύθυνσης

1 εκκλησία

4 - 6 κυρίες θηλάζουσες

1 Σέρβοι γιατροί και 1 παπάς .

58 γάλλοι νοσηλευτές, στους οποίους προστέθηκαν 80 Σέρβοι νοσηλευτές, που αργότερα αντικαταστάθηκαν από τις δουλειές

των Ανναμιτών, ( εκστρατευτικό σώμα του γαλλικού στρατού από την Ινδοκίνα.)των Αράβων ή των αιχμαλώτων πολέμου.

Ο γενικός ιατρός Vincent,  γιατρός στο Λιμενικό Σώμα της Κέρκυρας, ειδικός στη νευρολογία,

παρείχε στο νοσοκομείο νευροψυχιατρική επίβλεψη εάν ήταν απαραίτητο.

Το ιατρικό προσωπικό βοηθήθηκε από τους μάγειρες, τον ξυλουργό, τον σιδερά, τους 10 μηχανικούς, τους ηλεκτρολόγους ή τους οδηγούς,

τις ελληνίδες  γυναίκες, 2 αυστριακές υφέντες, πρώην υπηρέτες της αυτοκρατορικής εποχής.

Ασθένειες:

Γρίπη: απλή: 418 περιπτώσεις. Περιπτώσεις περίπλοκες 448 περίπτωσεις. Σύνολο: 856.

Θνησιμότητα: 51 θάνατοι, ή 5,9% 100.

Φυματίωση: 237 περιπτώσεις (συμπεριλαμβανομένων 181 πνευμονικής φυματίωσης)

34 θανάτους (συμπεριλαμβανομένων 28 πνευμονικής φυματίωσης).

Υψηλοί πυρετοί: 56 περιπτώσεις

Τυφοειδείς και παρατυφοειδείς πυρετοί: 46 περιπτώσεις

Αφροδισιακές ασθένειες: 788 περιπτώσεις (συμπεριλαμβανομένων των 538 από σύφιλη).

Παραφροσύνη: 33 περιπτώσεις.

Χειρουργική δραστηριότητα η λειτουργική για περιπτώσεις

που είχε ως αποτέλεσμα 339 παρεμβάσεις.

 

Σε ένα στόχο αθρωπιστικό και επίσης να προωθηθεί  η επέκταση

της Γαλλικής επιρροής, η Υπηρεσία Υγείας διοργανώθηκε και για τον

 πληθυσμό. Υπηρεσία για δωρεάν διαβουλεύσεις. Κάποιοι πολίτες και

 Έλληνες γιατροί νοσηλεύονταν ακόμη και για σοβαρές περιπτώσεις ή

χειρουργικές επεμβάσεις. Τέλος, με εντολή του αντιναύαρχου,

επικεφαλή διοικητή, το νοσοκομείο έκανε διαθέσεις φαρμάκων,

 ορών ή των αντικειμένων όπως επιδέσμων και στα δύο

νοσοκομεία της Κέρκυρας που είναι οι Έλληνες γιατροί.

 

Από τον Μάρτιο του 1919, το συμβούλιο της κοινότητας του

Γαστουρίου, που συγκλήθηκε σε έκτακτο χρόνο από τους προέδρους του,

λαμβάνοντας υπόψη τα πολλαπλά περιουσιακά στοιχεία που έχουν

 από το Νοσοκομείο Αχίλλειου , το οποίο δημιούργησε η κυβέρνηση της Γαλλίας

 όχι μόνο στους κατοίκους της Κοινότητας,

αλλά και όσοι βρίσκονται γύρω, εξέφρασαν ομόφωνα

τις θερμότερες ευχαριστίες τους στον διοργανωτή  του και σε όλους

αξιωματικούς και προσευχήθηκε ο διευθυντής του εν λόγω νοσοκομείου να είναι αχρείαστος.

Στις 22 Ιουνίου 1919 πραγματοποιήθηκε η εκκένωση του νοσοκομείου και

την παράδοση του ακινήτου στην Ελληνική Υγειονομική Υπηρεσία.

 

 

---------------------------------------

1)NOTES DE NEUROPATHOLOGIE Σελ.445

 H Κερκυραία Κάλη Καρτάνου γίνεται «σουλτανομήτωρ».

Το σημείωμα αυτό στηρίζεται στο άρθρο του καθηγητού Prof. Benjamin Arbel  (1)

“Nûr-Banû" (C. 1530.1583) A VENETIAN SULTANA? Turcica, 24 (1992),(2)

 

 Nur Banu by Ange Tissier

 

Μεγάλο το ερωτηματικό για το πια ήταν η NUR BANU. "Βαλιντέ σουλτάν", κυριολεκτικά «μητέρα σουλτάνου») ήταν ο τίτλος που διατηρούσε η μητέρα ενός εν ενεργεία σουλτάνου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο τίτλος ορισμένες φορές μεταφράζεται ως «βασιλομήτωρ» και ορθότερα ως «σουλτανομήτωρ»

Το *Σουλτανάτο των Γυναικών* είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται συχνά από τους ιστορικούς για να περιγράψει ένα από τα συμπτώματα της παρακμής της Οθωμανικής αυτοκρατορίας μεταξύ του τέλους του δέκατου έκτου και του τέλους του δέκατου έβδομου αιώνα.

Η NUR BANU  κατά τη διάρκεια της βασιλείας του γιού της Μουράτ Γ', είχε μεγάλη ισχύ και η επιρροή της, ως"Βαλιντέ σουλτάν",  φαίνεται να έχει αυξηθεί πολύ σε θέματα υψηλής πολιτικής.(3)

Ένα ιστορικό δίκτυο συνδύασε την υποτιθέμενη βενετσιάνικη καταγωγή της από την οικογένεια Baffo.(4)

Μια τόσο σημαντική προσωπικότητα, που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην τουρκική και διεθνή σκηνή της εποχής της, καλύπτεται σε μια ομίχλη αβεβαιότητας και εγείρει μια σειρά ερωτημάτων. Η φιγούρα της Nur Banou ήταν αινιγματική ήδη από την εποχή της. Γενικά πίστευαν ότι είχε αιχμαλωτιστεί ως παιδί από Τούρκους κουρσάρους, πιθανώς από τον περίφημο Μπαρμπαρόσα, και την είχαν φέρει στην Κωνσταντινούπολη, όπου τελικά έγινε η αγαπημένη του σουλτάνου Σελίμ, γιου του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, που προοριζόταν να κληρονομήσει τον θρόνο. Ωστόσο, η εθνική της καταγωγή και η γενέτειρά της υπόκεινται σε διαφορετικές εικασίες. Σύμφωνα με μια εκδοχή, ανήκε στην οικογένεια των Βενετών πατρικίων Baffo, και συνελήφθη στο νησί της Πάρου στο Αρχιπέλαγος του Αιγαίου.(5)

Σύμφωνα με αναφορές Βενετών διπλωματικών εκπροσώπων στην Κωνσταντινούπολη, η ίδια η σουλτάνα μερικές φορές αναφερόταν στην ενετική  της καταγωγή, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζει σε ποια οικογένεια είχε πράγματι γεννηθεί.

Στις αρχές του αιώνα μας, ο Emilio Spagni δημοσίευσε μια μακρά και έμπειρη μελέτη στην οποία η λύση που πρόσφερε στο αίνιγμα της προέλευσης του Nur Banou είναι λιγότερο ικανοποιητική, όπως θα αποδειχθεί παρακάτω. Σύμφωνα με τον ίδιο, το αρχικό όνομα της Nur Banou ήταν Cecilia Venier. Γεννήθηκε από έναν Βενετό πατρίκιο ονόματι Venier, άρχοντα του νησιού της Πάρου στο Αρχιπέλαγος και από τη Violante Baffo, μια Βενετή πατρικία. Η ταύτιση της ως Βενετσιάνα  πατρικής καταγωγής επέτρεψε στον Spagni να εξηγήσει την ειδική σχέση που αναπτύχθηκε μεταξύ του Nur Banou και της Βενετικής Δημοκρατίας. Διαφορετικές παρεμβάσεις εκ μέρους της υπέρ της Βενετίας, συμπεριλαμβανομένης της αποτροπής εισβολής στην αποικία της Βενετίας στην Κρήτη, αποδίδονται στην προσκόλληση της Cecilia Venier-Baffo με την πατρίδα της.

Μπορούμε να εγείρουμε σοβαρές αμφιβολίες ως προς το συμπέρασμα των αποδεικτικών στοιχείων του Spagni, αλλά και άλλα αρχειακά έγγραφα, τα οποία δεν έχουν χρησιμοποιηθεί από τον Spagni, μας δίνουν τη δυνατότητα να επανεξετάσουμε το ζήτημα της προέλευσης της σουλτάνας.

Για να εξηγήσουμε το θέμα με σαφήνεια, ας εξετάσουμε πρώτα τα αποδεικτικά έγγραφα που περιέγραψε και ερμήνευσε ο Spagni. Η ιστορία ξεκινά το 1558, όταν κάποιος Χασάν, ένας άπταιστα ιταλόφωνος ιθαγενής από την Κέρκυρα, παρουσιάστηκε ενώπιον του βενετσιάνικου μπάιλο στην Κωνσταντινούπολη ως μυστικός απεσταλμένος του πρίγκιπα Σελίμ,

Ο τελευταίος, σύμφωνα με τον μυστικό απεσταλμένο, η Nur Banu ήταν στην πραγματικότητα απόγονος της βενετικής οικογένειας Baffo, που αιχμαλωτίστηκε στο Αρχιπέλαγος από τον Barbarossa κατά τον τελευταίο πόλεμο μεταξύ Βενετίας και Οθωμανικής αυτοκρατορίας (1537-1540). Σύμφωνα με τον ίδιο Χασάν, η αγαπημένη σύζυγος του Σελίμ ήθελε απλώς να ενημερωθεί για τους Βενετούς συγγενείς της και σκοπός της αποστολής του ήταν να συγκεντρώσει αυτές τις πληροφορίες γι' αυτήν.

Παρά ορισμένες αμφιβολίες ως προς την πραγματική του ταυτότητα, ο Χασάν έγινε δεκτός στη Βενετία τον Μάρτιο του 1559 ως επίσημος Οθωμανός απεσταλμένος, συνοδευόμενος από όλα τα τελετουργικά που συνήθως αποδίδονταν σε έναν Οθωμανό άρχοντα. Κατά τη διάρκεια του ακροατηρίου του ενώπιον της Γερουσίας, ο Χασάν εξέφρασε και πάλι την επιθυμία της σουλτάνας να ενημερωθεί για τους συγγενείς της.  Έλαβε μια γρήγορη απάντηση από τη Γερουσία.

Η επίσημη απάντηση της Βενετίας, σε μια έρευνα που έγινε από τις αρχές το αποκάλυψε: Η σύζυγος του Σελίμ ήταν πράγματι κόρη ενός Βενετού πατρικίου, του Νicolo Venier. Ο Venier,, ο οποίος είχε πεθάνει αρκετό καιρό πριν όπως σίγουρα και η γυναίκα του Violante Baffo.

Το αρχικό της όνομα ήταν Σεσίλια και ο πλησιέστερος ζωντανός της συγγενής της ήταν ο πρώτος της ξάδερφος, κάποιος Zuan Francesco Venier.

Τον Ιούλιο του 1559 ο Χασάν εμφανίστηκε ξανά μπροστά στο bailo της Κωνσταντινούπολης, με νέα γράμματα που έφεραν τη σφραγίδα της  Nur Banu. Ο μπάιλο εντυπωσιάστηκε πολύ από τις ιστορίες του Χασάν και δέχτηκε τα δικά  του διαπιστευτήρια. Ως εκ τούτου, συμφώνησε να τον βοηθήσει στη δεύτερη αποστολή του στο Βενετία, αυτή τη φορά με επίσημο αίτημα της Nur Banu να  σταλεi ο πλησιέστερος Βενετός συγγενής, ο Ζουάν Φραντσέσκο Βενιέρ, για να τη συναντήσει στην Κωνσταντινούπολη.

    Ο Χασάν επέστρεψε στη Βενετία στις αρχές του Οκτώβρη του 1559. Όπως και  στην πρώτη του αποστολή, έγινε δεκτός με όλη τη δέουσα τιμή, αν και υπήρξε υπό τη στενή επιτήρηση του Συμβουλίου των Δέκα. Μετά την παρουσίαση του αιτήματος της Nur Banu ενώπιον του Κολεγίου, το θέμα συζητήθηκε στη Γερουσία, η οποία τελικά αποφάσισε να επιτρέψει τον Zuan Francesco Venier, ο οποίος υπηρετούσε ως καστελάνος στην Κέρκυρα, να εγκαταλείψει τη θέση του και, εάν το επιθυμούσε, να πάει να συναντήσει την ξαδέρφη του.

    Επιστρέφοντας όμως στο ζήτημα της ταυτότητας του Χασάν, εξεταζόμενο από τη Γερουσία υπήρχαν φυσικά μόνο δύο πιθανότητες: είτε ήταν πραγματικά μεταφερόμενος από την Nur Banu στη Βενετία,ή ήταν απατεώνας Η Βενετική Γερουσία είχε σαφή απάντηση Νοέμβριος 1559: Ο Χασάν ήταν απατεώνας.

Το ζήτημα της ταυτότητας του Nur Banu συνέχισε να θεωρείται άλυτο. Πολλοί ιστορικοί ερευνητές ασχολήθηκαν με το θέμα αυτό.

Μια ιστορία που εμφανίστηκε το 1932 σε έναν Αθηναϊκό περιοδικό, το Messager d' Athenes, σε μια σειρά τριών άρθρων, ο συγγραφέας, που υπέγραψε με τα αρχικά G.L.A.. ισχυρίστηκε ότι ο Nur Banu δεν ήταν άλλη εκτός από το «Calli Cartano». μια Ελληνίδα από την Κέρκυρα, που αιχμαλωτίστηκε εκεί 1537.

Η άποψη για την καταγωγή της σουλτάνας φάνηκε άξια περαιτέρω έρευνας, ειδικά αφού η έκδοση του 1930 της  Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας περιλαμβάνει ένα ανυπόγραφο λήμμα αφιερωμένο στην «Καρτάνου  Καλή», υποστηρίζοντας ότι η σουλτάνα είναι όντως κερκυραϊκής καταγωγής. Το άρθρο στο Messager d' Athenes, λέγεται ότι βασίζεται κυρίως σε δύο γράμματα, τα οποία αναφέρονται  ότι ανακαλύφθηκαν στο I877 σε ένα απροσδιόριστο ιδιωτικό αρχείο στο νησί της Κέρκυρας Το πρώτο γράμμα, που φέρει την ημερομηνία 1η Οκτωβρίου 1537 αποδίδεται σε αλληλογραφία Σοφιάνας Καριοφύλου  , Κερκυραίας με κάποιον Όδηγητριανό Έπαρχο. Περιγράφει τη μάχη στην Κέρκυρα του ίδιου έτους, και τις κακουχίες που υπέστησαν οι νησιώτες. Καθώς και την συνάντησή της με τον  Μιχαήλ Παπαδόπουλο,  κουνιάδο του Νικόλαου Καρτάνου. Περιγράφει και την αιχμαλωσία όλης της οικογένειας του Καρτάνου.

Η δεύτερη επιστολή που αναφέρεται στο άρθρο, λέγεται ότι ήταν γραμμένη στην Κωνσταντινούπολη όπου η Σοφιάνα ζούσε από το 1566. και ήταν παντρεμένη με Έλληνα έμπορο από την Κέρκυρα.   Απευθυνόμενη προς τον φίλο της Έπαρχο  γράφει όλη την ιστορία της επαφής της με την Κάλη. Ότι στην Κωνσταντινούλη δεν γνώριζε κανένα άλλον εκτός από τον Μιχαήλ Παπαδόπουλο, τον αδερφό του Ρεγκίνας Καρτάνου. Αυτός ο άντρας της είπε  ότι η Regina ήταν ζωντανή, και μάλιστα απελευθερώθηκε τρία χρόνια νωρίτερα. Επιπλέον, μετά την επιστροφή στην Κέρκυρα. Η Regina αναφέρθηκε στην κόρη της Κάλι που είχε αιχμαλωτιστεί μαζί της και είχε, εν τω μεταξύ γίνει η αγαπημένη σύζυγος του σουλτάνου Σελίμ, αλλιώς γνωστή ως Nur Banu.

Στη συνέχεια, η Regina λέγεται ότι έγραψε μια επιστολή στην κόρη της, την οποία ο ίδιος, ο Παπαδόπουλος, κλήθηκε να μεταφέρει σε αυτήν.

   Το γράμμα μεταφράστηκε στα τουρκικά, γιατί  η Nur Banu προφανώς δεν μπορεί να διαβάσει καθόλου ελληνικά. Το γράμμα της Sophiane συνεχίζει περιγράφοντας πώς της ζητήθηκε από τον Παπαδόπουλο να προσπαθήσει να συναντήσει την σουλτάνα προκειμένου να της παρουσιάσει την επιστολή. Αυτό το πέτυχε στη πράξη. Η Σοφιάνα περιγράφει τη Nur Banu ως μια ψηλή γυναίκα με ντελικάτα χαρακτηριστικά, άφθονα μαύρα μαλλιά, μαύρα μάτια και χωρίς καθόλου μακιγιάζ στο πρόσωπο της. Παρήγγειλαν γλυκά και άρχισε η κουβέντα. Όταν η Σοφιάνα αποκάλυψε τον σκοπό της αποστολής της, η σουλτάνα απέσπασε το γράμμα από τα χέρια της, το φίλησε, το έσφιξε στο στήθος της, διαβάζοντάς στη Τουρκική μετάφραση. Ύστερα αγκάλιασε τη Σοφίανα, μουρμουρίζοντας στα ελληνικά:

      «Μαμά, μαμά».

 Ένας Εβραίος σκλάβος, ο Ελπίς, κλήθηκε αμέσως και η σουλτάνα έγραψε στο πίσω μέρος της μεταφρασμένης επιστολής: «Αφήστε μου τη μητέρα να έλθει εδώ χωρίς καθυστέρηση!».

        Το τελευταίο άρθρο αυτής της σειράς που δημοσιεύτηκε από το Αθηναϊκό περιοδικό αναφέρει έναν Κερκυραίο λόγιο, τον Ανδρέα Μουστοξύδη.

 Όλα ξεκίνησαν από τον λόγιο Ανδρέα Μουστοξύδη. Σύμφωνα με τον γιό του, Μιχάλη Μουστοξύδη, ο Ανδρέας Μουστοξύδης ανέσυρε από τα αρχεία της Βενετσιάνικης διπλωματικής αλληλογραφίας ένα έγγραφο που απέστειλε ο Βενετσιάνος πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη, Jacopo Soranzo, προς την Γερουσία το 1566 που ανακάλυψε στη Βενετία μια αναφορά του βενετσιάνου bailo, , από τις 26 Οκτώβριος 1566, που περιέχει το ακόλουθο κείμενο της επιστολής της Ρεγγίνας Καρτάνου στην κόρη της Καλέ:

 

«Κυρία μου καί θυγάτηρ, σοί πέμπω μύριους χαιρετισμούς. Άπό εικοσιεννέα ήδη ετών ουδέν άλλο επεθύμουν εξ ή νά

ακούσω ειδήσεις, αιτινες έκ ταύτης τής άμηχανίας και περί σου μόνον διαλογιζομένη, εάν ζής ή άπέθανες, νά μέ απαλλάξωσιν εκ ταύτης της αμηχανίας. Επί τέλους δέ μαθούσα ότι είσαι γυνή τού αύθέντου Σουλτάνου Σελήμ,έκ του οποίου απέκτησες υιόν ονόματι Σουλτάνον Μουράτ, εύχαρίστησα το μεγαλείον τού Θεού. Βέβαιον ότι άπό των πρώτων ετών σου πολλά έδείκνυες σημεία ότι έμελλες νά γίνης μεγάλη, και ελπίζω ότι και είς το μέλλον θέλεις  λάβη ευτυχίας μείζονας τής παρούσης.

’Εγώ δέ, ώ θύγατηρ, έμεινα 27 έτη αιχμάλωτος, καθ’ ήν έποχήν ύπέφερα πολλούς κόπους και ταλαιπωρίας άλλ’ έπι τέλους, θείοι χάριτι

άπό δύο ήδη ετών έλευθερωθεϊσα έπέστρεψα είς τήν πατρίδα ήμών Κέρ-

κυραν, εις την άρχαίαν ημών κατοικίαν, ένθα μαθούσα τά περί σου έγραψα την παρούσαν καί έπεμψα αύτήν διά μέσου τού θείου σου. ’Εγώ

Ονομάζομαι 'Ρεγγίνα, ο πατήρ σου Νικόλαος, σύ δέ Καλή. Είχες δύο άδελφούς και μίαν αδελφήν. Οί άρρενες ώνομάζοντο Γεώργιος καί Μανόλης, το δέ όνομα τής άδελφής ήτο Φωτεινή. Ότε ήχμαλωτίσθημεν ήσο επταετής. 0 πατήρ σου άπέθανεν έν τώ κατέργω. Οί λοιποί αδελ-

φοί σου άπεπλανήθησαν, ώστε ούδέποτε έλαβον περί αυτών ειδήσεις. ’Εάν δέ δύσπιστης εις τούς λόγους εμού, όταν έλθει έκεϊ ο θειος σου, ερώτησον αυτόν καί βεβαιώθητι περί παντός πράγματος· ’Επί τού παρόντος υπάρχει έκ τής γενεάς σου ο ’Αντώνιος Καρτάνος, οστις, ώς γινώσκεις, εφοίτα εις το διδασκαλείον, το έν τή εκκλησία τού Αγίου Γεωργίου, ηχούσα δέ ότι είναι σκλάβος σού καί τού στόλου τών Σπαχίδων. Το Ονομα τής κώμης έξ ής έζωγρήθης καλείται ’Ασουμέτη, κείμενη πλησίον τής Κέρκυρας. Η τού πατρός σου αδελφή ώνομάζετο Φραγκεσκίνα. Η γεννεα σου κατάγεται έξ ένος Κύρ ’Αντωνίου Καρτάνου. Σύ συνείθιζες νά λέγεις, Μήτηρ μου, μήτηρ μου, θά έλθωσιν οί Τούρκοι καί θά μας πάρωσι* θά  έλθη ο Χαϊρατίν-πασας νά μάς άρπάση, ημείς δέ έλέγομεν

ή κόρη αΰτη επί τέλους θά τουρκεύση. Καί μετ’ ού πολύ, κατά θείαν βούλησιν, έπληρώθησαν οί λόγοι σου. Ούγατηρ, έαν δεν έλησμόνησες τά καθήκοντα, άτινα χρεωστεϊς νά εχης προς την μητέρα σου, θέλεις πέμ-ψη άνθρωπόν τινα, ϊνα μέ παραλάβη καί έλθω πλησίον σου· Εαν δε καταισχύνεσαι νά μέ καλής μητέρα σου, ούδέν άλλο δύναμαι νά πράξωείμή νά ευχηθώ νά σέ άπαντήσω εις τον άλλον κόσμον. Αλλ’ έλπίζω ό-τι δεν θέλεις μοί άρνηθή το τοιούτον, διότι το προς την μητέρα οφειλόμενον καθήκον είναι μέγιστον.» 

Το γράμμα μεταφράστηκε στα τουρκικά, γιατί η Nur Banu προφανώς δεν μπορεί να διαβάσει καθόλου ελληνικά.

 

 Παραμένει το ζήτημα των πηγών που χρησιμοποιήθηκαν για την καταχώρηση στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια και για τα άρθρα στο Messager d’Athenes ειδικά όσον αφορά την αναφορά  στην  αλληλογραφία μεταξύ «Έπαρχου» και «Σοφιάνας», που υποστηρίζεται ότι ανακαλύφθηκε στην Κέρκυρα. Η επιστολή της Ρεγγίνας πρώτο εκδόθηκε στην Κέρκυρα το 1872 από κάποιον Michael A. Moustoxydes.

Ο συγγραφέας ήταν γιος του διάσημου φιλόλογου και ιστορικού Ανδρέα Μουστοξύδη (1785-1860), και το βιβλίο του περιείχε πλήθος αδημοσίευτων μελετών που του ο πατέρας δεν είχε την ευκαιρία να δημοσιεύσει όσο ζούσε.

Στο βιβλίο αυτό εκτός της επιστολής της Ρεγγίνας προς την κόρη της αναφέρεται:

Ο Βάιλος της Κωνσταντινούπολης Jacopo Soranzo παρατηρεί ότι στο τέλος της επιστολής, γραμμένες στα Τουρκικά και ερμηνευμένες στα Ελληνικά, γράφεται «Κυρία μου, η επιστολή, ήν εγώ ο θείος και δούλος σου εκόμισα, ήτο γεγραμμένη εν τη γλώσση των χριστιανών και ουδείς ήξευρε ν’ αναγνώση αυτήν. Όμως εύρον τον συγγενή σου Αντωνάκην τον Σπαχίδην , όστις μετά μεγίστου κόπου εύρε μεταφραστήν εις ταύτην την γλώσσαν.Και ούτω μετέφρασεν αυτήν όσον ηδυνήθη κάλλιον»

Στην κεφαλή της επιστολής διαβάζεται γραμμένο από άλλο χέρι « Οπουδήποτε και εις χείρας οιουδήποτε εύρης την μητέρα μου  θέλεις λάβη και οδηγήση αυτήν ενταύθα ανυπερθέτως»

Μετάφραση διατάγματος ευρισκομένου παρά τον Παπαδόπουλο επ’ ονόματι της μητρός του Σουλτάνου Μουράτ.

«Δια του παρόντος εντέλλεται εις πάντα Σαντζάκην, Καδήν, Βοιβόδα και ιδιαιτέρως εις τον Καπιτάνον της Σμύρνης, ίνα πορευομένου Μιχάλη του εκ Κερκύρας μετά του πλοίου αυτού εις οιονδήποτε σκάλωμα συγχωρήσωσιν αυτώ να απιβιβάση ότι βούλεται, μηδόλως ενοχλούντες ή κωλύοντες αυτόν και ωσαύτως ίνα μη ενοχλώσι τας εν ταις

Χώραις εκείναις κειμένας εκκλησίας, έτι δε ίνα  δύνηται να ελευθερή σκλάβους Κερκυραίους οπουδήποτε ανεύρη αυτούς.»

                                                                              ( Σφραγίδα)

                                                                       «Μήτηρ Σουλτάνου Μουράτ»

 

Αν και δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί επιστημονική δημοσίευση, αυτό φαίνεται να είναι η μόνη δημοσιευμένη έκδοση των επιστολών που ανακάλυψε ο Ανδρέας Μουστοξύδης. Η δεύτερη δημοσίευση, ένα φυλλάδιο από κάποιον F.[ederico] A. [lbana],(6) εμφανίστηκε στην Κέρκυρα το 1877, ανακοινώνοντας την υποτιθέμενη ανακάλυψη σε ιδιωτικό αρχείο στο νησί ,της αλληλογραφίας μεταξύ της Σοφιάνας Καρυοφύλλου και Οδηγητριανού  Έπαρχου

Οι προαναφερθείσες επιστολές περιγράφονται, όχι με μεγάλη ακρίβεια, στις δύο πρώτες άρθρα του Messager d’Athenes. Συνοδεύεται η δημοσίευση του Φ.Α από έναν σημαντικό αριθμό σημειώσεων, που πιθανότατα προορίζονται να το κάνουν να φαίνεται όσο το δυνατόν πιο «επιστημονικό». Ωστόσο, δεν δίνεται σαφής ένδειξη στο ιδιωτικό αρχείο στο οποίο λέγεται ότι βρίσκονται οι επιστολές και το υπόσχονται να δημοσιεύσουν τα πλήρη πρωτότυπα (ιταλικά) κείμενά τους προφανώς ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε. Επιπλέον μια γρήγορη ματιά στη γενεαλογία η οικογένεια Επάρχου δεν αποκαλύπτει κανέναν που φέρει το όνομα Οδηγητριανός όχι, ούτε κάποια σχέση με την οικογένεια Καρυοφύλου,η οποία εμφανίζεται στα κερκυραϊκά έγγραφα μόνο γύρω στη μέση του δέκατου έβδομου αιώνα³². Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη τον αναχρονισμό που περιέχονται σε αυτές τις επιστολές, στις οποίες σταθήκαμε παραπάνω, μπορεί να υποψιαστούμε ότι είναι, σε αντίθεση με το έργο του Μουστοξύδη. Αυτό μπορεί να είναι μια πλασματική κατασκευή, βασισμένη στην ιστορία που αποκαλύφθηκε πέντε χρόνια πριν από τον νεότερο Μουστοξύδη, και πιθανώς επίσης σχετικά με τις τοπικές προφορικές παραδόσεις. Ο συγγραφέας των άρθρων στο Messager d’Athenes στήριξε έτσι τη δική του ιστορία σε δύο παλιές κερκυραϊκές εκδόσεις, χωρίς να μπω στον κόπο να αναφέρω με το όνομά τους, για να διακρίνουν μεταξύ τους ή να προσπαθήσουν να τους αξιολογήσουν αυθεντικότητα.(7) Δεν είναι περίεργο που σοβαροί μελετητές όπως ο Rossi και ο Babinger δεν βιάστηκαν να υιοθετήσουν αυτές τις ίσως φανταστικές ιστορίες. Δυστυχώς, παρά τα ελαττώματά τους, φαίνεται να περιέχουν περισσότερα από ένα κόκκο αλήθειας.

    Ας επιστρέψουμε τώρα στην αρχική μας πλοκή του Cinquecento. Δεν αποτελεί έκπληξη, οι βενετικές αρχές δεν εντυπωσιάστηκαν πολύ από την αναφορά του bailo    αναφερόμενος στην κερκυραϊκή καταγωγή της σουλτάνας. Είναι αλήθεια ότι η Κέρκυρα ήταν Ενετική επικράτεια, και υπό διαφορετικές συνθήκες, η κερκυραϊκή ανάβαση της Nur Banu θα μπορούσε να αποτελέσει πλεονέκτημα στις βενετικές σχέσεις με τους Πύλη. Ωστόσο, η δυσάρεστη εμπειρία των δύο αποστολών του Χασάν  δίδαξε στο bailo Soranzo,  να χειρίζεται ιστορίες όπως αυτή με μεγαλύτερη σύνεση³³.

Φαίνεται ότι σε κανέναν στη Βενετία δεν άρεσε να ξαναζήσει μια σχέση σαν αυτή του 1559, και η Γερουσία μάλλον προτίμησε να αφήσει τους θρύλους ανέπαφους.

Ως εκ τούτου, δεν έγιναν περαιτέρω ενέργειες. Άγνωστο ακόμα αν η Ρεγγίνα (Βασλική Καρτάνου ) πήγε ποτέ να συναντήσει τη Nur Banu στην Κωνσταντινούπολη. Ίσως το έκανε.

Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχει μια διαφορά ως προς τον βαθμό αβάσιμου των δύο εκδόσεων  της Nur Banu, μπορεί να αμφισβητήσουμε σοβαρά μια τέτοια ταύτιση. Συγκριτικά, φαίνεται η ιστορία της Καλή Καρτάνου

πιο αληθοφανές, αν εξαιρέσουμε τη ρομαντική του διασκευή, πουπιθανότατα βασίζεται σε στοιχεία που περιέχονται στις ανακαλύψεις του κ. Μουστοξύδη.

    Η παραδοχή της κερκυραϊκής εκδοχής ως αληθινής κάνει την όλη υπόθεση ομοιόμορφη και πιο συναρπαστική, ως ένα διπλής ταυτότητας — το ένα αυθεντικό και το άλλο πλασματικό, σκόπιμα ενθαρρύνεται για πολιτικούς και προσωπικούς λόγους.

    Όσο για την ίδια τη Nur Banu ακόμα κι αν είχαν ξαναενωθεί τα Κερκυραϊκά μέλη της οικογένειας μέσα στα τείχη του σέραγι, προτίμησε κι αυτή να διαφυλάξει μπροστά στον έξω κόσμο την πατρικιακή βενετική της ταυτότητα.

Κατά τις τελευταίες φάσεις της ζωής της, λέγεται ότι ισχυρίστηκε ότι ήταν ηκόρη βενετσιάνικης οικογένειας πατρικίων (χωρίς περαιτέρω προδιαγραφές), που είχε ένα παλάτι στο Μεγάλο Κανάλι στη Βενετία. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ήταν

τουλάχιστον επτά ετών (σύμφωνα με τη δική της μεταγενέστερη έκδοση — δώδεκα ετών) όταν πιάστηκε αιχμάλωτη, είναι μάλλον παράξενο που ποτέ δεν  διευκρίνισε το όνομα της αρχικής βενετικής οικογένειάς της.

Η οθωμανική κοινωνία είναι γνωστό ότι ήταν σχετικά ανοιχτή, δίνοντας τη δυνατότητα στους ανθρώπους ταπεινής καταγωγής για να ανέλθει στα υψηλότερα κλιμάκια της. Επιπλέον, στο δέκατο έκτο αιώνα Κέρκυρα, η οικογένεια Καρτάνου (Quartani) ήταν γνωστή ως εύπορη.

 

Η Nurbanu πέθανε στην Κωνσταντινούπολη στις 7 Δεκεμβρίου 1583, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του γιου της Murad III. Τάφηκε δίπλα στον Σελίμ Β' στο μαυσωλείο του στην αυλή της Αγίας Σοφίας, οπότε έγινε η πρώτη σύζυγος ενός σουλτάνου που έλαβε την τιμή να αναπαυθεί δίπλα στον σύζυγό της.

H ταφή της Nur Banu εικονογράφηση Topkapi Palace

 

Η Nur Βanu Sultan τράβηξε μεγάλο σεβασμό όχι μόνο κατά τη διάρκεια της ζωής της αλλά και μετά τον θάνατό της. Σε αντίθεση με τον κανόνα ότι οι σουλτάνοι παρέμεναν στο παλάτι κατά τη διάρκεια της νεκρώσιμης πομπής, ο Murad III συνόδευσε το πτώμα της μητέρας του, περπατώντας και κλαίγοντας, μέχρι το τέμενος Fatih όπου επρόκειτο να διαβαστεί η ταφική της ακολουθία. Το πιο απομακρυσμένο σουλτανικό τέμενος από το αυτοκρατορικό παλάτι, δηλαδή το Τζαμί Φατίχ, ανατέθηκε για την τελετή της κηδείας. Αυτή η επιλογή όχι μόνο έδωσε τη δυνατότητα σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους να δώσουν την ευλογία τους στην ψυχή της Nur Βanu Sultan, αλλά διατήρησε επίσης την εκτεταμένη εκτίμηση αυτού του θρησκευτικού σεβασμού που της έδωσαν οι κάτοικοι της αυτοκρατορικής πρωτεύουσας.(8)

---------------------------------------------------------------

1) Benjamin Arbel Ph.D.Ομότιμος Καθηγητής Πρώιμης Σύγχρονης Ιστορίας, Τμήμα ΙστορίαςΠανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ 

2)Η Χασεκί Αφιφέ Νουρμπανού Βαλιντέ Σουλτάν ήταν η αγαπημένη και η νόμιμη σύζυγος του σουλτάνου Σελίμ Β΄, μητέρα του σουλτάνου Μουράτ Γ΄ και συγκυβερνήτης, ως Βαλιντέ Σουλτάν, για εννέα έτη από το 1574 μέχρι το 1583.Το όνομα γέννησής της ήταν Σεσίλια. Γεννήθηκε το 1525 στην Κέρκυρα ή στην Πάρο.

3)Αφού η Nurbanu έγινε η Βαλιντέ σουλτάνα του γιου της Murad III, ουσιαστικά διαχειρίστηκε την κυβέρνηση μαζί με τον Μέγα Βεζίρη Sokollu Mehmed Pasha

4)Ο.π Benjamin Arbel Ph

5)Ο.π Benjamin Arbel Ph

6) Βικιπέδια:Ο Φρειδερίκος Αλβάνας (1827-1903) ήταν Έλληνας φιλόλογος, νομομαθής και λόγιος του 19ου αιώνα, καταγόμενος από οικογένεια Κερκυραίων ευγενών

7)Ο.π Benjamin Arbel Ph

8)https://en.wikipedia.org/wiki/Nurbanu_Sultan

 

Η Ισιδώρα Ντάνκαν  υπήρξε χορεύτρια και θεωρείται από πολλούς σαν η μητέρα του σύγχρονου χορού.  Υπήρξε γνωστή και σαν "ξυπόλητη χορεύτρια". Η χορογραφία της είναι εμπνευσμένη από την αρχαία ελληνική χορογραφία.(1)

Απέκτησε μία κόρη (1906) και έναν γιό (1910)  .Τα δύο παιδιά πέθαναν νωρίς, το 1913, με τραγικό τρόπο. Στις 19 Απριλίου 1913, ο σύντροφός της Πάρις Σίνγκερ (L) ζήτησε από την Ντάνκαν να πάει μαζί του για μεσημεριανό γεύμα στο Παρίσι και να φέρει τα παιδιά. Έφτασαν με ένα νοικιασμένο αυτοκίνητο που οδηγούσε ένας σοφέρ. Μετά το μεσημεριανό γεύμα, η  Ντάνκαν έκανε πρόβες, ενώ τα παιδιά και η νταντά τους ξεκίνησαν πίσω στις Βερσαλλίες. Το αυτοκίνητό τους σταμάτησε και ένα τραγικό ατύχημα οδήγησε στο θάνατο του Deirdre, του Patrick και της νταντάς. Ήταν ο Σίνγκερ που ενημέρωσε την Ντάνκαν για την τραγωδία. Η τραγουδίστρια, βαθιά θλιμμένη, πήγε σε μια κλινική. Παρέμεινε βαθειά  θλιμμένη (ίσως και με συμβουλή ψυχολόγου)  έφυγε για το νησί της Κέρκυρας για να γιατρευθεί. Ο Σίνγκερ ήρθε μαζί της εκεί το καλοκαίρι. Η επιθυμία της Ντάνκαν να αποκτήσει άλλο παιδί συνάντησε τη δυσαρέσκεια του Σίνγκερ, ο οποίος την άφησε απότομα ένα πρωί. Η Ντάνκαν αργότερα είπε ότι ο Σίνγκερ δεν άντεξε τη θλίψη της.Στην Κέρκυρα, έζησε αρκετούς μήνες με  την Ιταλίδα ομοφυλόφιλη ηθοποιό Ελεονώρα Ντούζε..

Το 1971 ο Victor, Seroff δημοσιεύει την αυτοβιογραφία της με τίτλο “The real Isadora”.

 

Η Ισιδώρα γράφει:

… έτρεξα στη θλιβερή κρύπτη του Κρεματόριου και είδε μπροστά μου τα φέρετρα που έθαψαν τα χρυσά κεφάλια, τα κολλημένα, σαν λουλούδια χέρια, τα γρήγορα μικρά πόδια όλων όσων αγαπούσα -- τώρα να παραδοθώ στις φλόγες - να παραμείνουν στο εξής, αλλά μια αξιολύπητη χούφτα στάχτη.

Η οικογένειά της ήταν μεγάλη, αποτελούμενη από δύο αδέρφια Augustin Duncan και Raymond Duncan, και μια αδελφή Elizabeth Duncan. Ο Raymond Duncan ήταν Αμερικανός χορευτής, καλλιτέχνης, ποιητής, τεχνίτης και φιλόσοφος.  Αγαπούσε ιδιαίτερα την Ελλάδα. αυτός και η Ελληνίδα σύζυγός του, Πηνελόπη Σικελιανού, αδελφή του διάσημου Έλληνα ποιητή Άγγελου Σικελιανού.

H κηδεία των παιδιών της στο Παρίσι

Μετά την δυστυχία που δημιούργησε το ατύχημα των παιδιών και ίσως με οδηγίες κάποιου   ψυχολόγου αποφάσισαν να ταξιδέψουν στην Κέρκυρα.

 

….Ο Ρέιμοντ και η σύζυγός του Πηνελόπη έφευγαν για την Αλβανία για να εργαστούν στους πρόσφυγες. Ήταν μόλις είχε τελειώσει ο Α! Παγκόσμιος πόλεμος και όλα τα Αλβανικά παράλια ήταν γεμάτα από δυστυχούντες πρόσφυγες. Ο Raymond Duncan ήταν Αμερικανός χορευτής, καλλιτέχνης, ποιητής, χειροτέχνης και φιλόσοφος. Με έπεισε να  συμμετάσχω εκεί. Έφυγα με την Ελισάβετ και τον Αυγουστίν για την Κέρκυρα.

…    Πήραμε το καράβι από το Μπρίντιζι και λίγο μετά, ένα υπέροχο πρωινό, φτάσαμε στην Κέρκυρα. Όλη η φύση ήταν χαρούμενη και χαμογελαστή, αλλά δεν μπορούσα να βρω καμία παρηγοριά σε αυτήν. Όσοι ήταν μαζί μου λένε ότι για μέρες και εβδομάδες καθόμουν και κοιτούσα μπροστά μου. Δεν έλαβα υπόψη τον χρόνο -- είχα μπει σε μια θλιβερή γη του γκρίζου όπου δεν υπήρχε θέληση για ζωή ή μετακίνηση. Όταν αντιμετωπίζεται πραγματική θλίψη, δεν υπάρχει για τους πληγωμένους, καμία χειρονομία, καμία έκφραση. Όπως η Νιόβη έγινε πέτρα, κάθισα και λαχταρούσα τον αφανισμό στον θάνατο.

…. Είχα κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο να βάλω τέλος στη ζωή μου. Πώς θα μπορούσα να συνεχίσω αφού έχασα τα παιδιά; Μόνο που ήταν τα λόγια των μικρών κοριτσιών του Σχολείου μου, που στάθηκαν γύρω μου -- "Isadora, ζήσε για εμάς. Δεν είμαστε και εμείς τα παιδιά σου;" - που με ξύπνησαν στο καθήκον να καταπραΰνω τη θλίψη αυτών των άλλων παιδιών, που στάθηκαν εκεί κλαίγοντας με την καρδιά τους για το θάνατο του Ντέιρντρε και του Πάτρικ.

…...  τότε μια μεγάλη αγάπη με είχε τυλίξει και με παρέσυρε -- αλλά ο L. δεν ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά μου.

…. Έζησα μια τόσο βίαιη φρίκη που όρμησα στον διάδρομο και παρακάλεσα τον Augustin να με πάει σε άλλο ξενοδοχείο.

….. Ο L. βρισκόταν στο Λονδίνο. Σκέφτηκα αν θα ερχόταν μόνο σε μένα ίσως θα μπορούσα να ξεφύγω από αυτό το φρικτό κώμα που μοιάζει με θάνατο. Ίσως, αν μπορούσα να νιώσω ζεστά, αγαπημένα χέρια για μένα, να μπορούσα να ζω. Μια μέρα ζήτησα να μην με ενοχλήσει κανείς. Στο δωμάτιό μου με τα παράθυρα σκοτεινά, ξάπλωσα στο κρεβάτι μου με τα χέρια μου πιασμένα στο στήθος. Είχα φτάσει στο τελευταίο όριο της απόγνωσης και επανέλαβα ξανά και ξανά ένα μήνυμα στον L. "Έλα σε μένα. Σε χρειάζομαι. Πεθαίνω. Αν δεν έρθεις θα ακολουθήσω τα παιδιά." Το επανέλαβα σαν ένα είδος παράκλησης, ξανά και ξανά.

.... Όταν σηκώθηκα, βρήκα ότι ήταν μεσάνυχτα. Μετά από αυτό κοιμήθηκα επώδυνα.Το επόμενο πρωί ο Αυγουστίν με ξύπνησε με ένα τηλεγράφημα στο χέρι."Για όνομα του Θεού στείλτε νέα της Ισαδόρα. Θα ξεκινήσω αμέσως για την Κέρκυρα. L." Τις μέρες που ακολούθησαν περίμενα με την πρώτη αχτίδα ελπίδας που είχα από το σκοτάδι.

….  Ένα πρωί έφτασε ο L. χλωμός και ταραγμένος. «Νόμιζα ότι ήσουν νεκρή», είπε.

 

…….Και μετά μου είπε ότι το απόγευμα που του έστειλα το μήνυμα ότι του εμφανίστηκα, σ΄ένα αχνό όραμα στα πόδια του κρεβατιού του και του είπα μόνο με τα λόγια του μηνύματός μου, που επαναλαμβανόταν τόσο συχνά -- «Έλα στο εμένα, έλα σε μένα -- σε χρειάζομαι - αν δεν έρθεις θα πεθάνω». Όταν είχα την απόδειξη αυτού του τηλεπαθητικού δεσμού μεταξύ μας, είχα επίσης την ελπίδα ότι με μια αυθόρμητη χειρονομία αγάπης μπορεί να είναι η δυστυχία του παρελθόντος, λυτρώθηκα να νιώσω ξανά αυτή την αναταραχή στους κόλπους μου, για να επιστρέψουν τα παιδιά να με παρηγορήσουν στη γη. Αλλά δεν ήταν έτσι. Η έντονη λαχτάρα μου -- η λύπη μου ήταν πολύ δυνατή για να σταθεί ο L. Ένα πρωί έφυγε απότομα , χωρίς προειδοποίηση, είδα το βαπόρι να απομακρύνεται από την Κέρκυρα, και ήξερα ότι επέβαινε, είδα το βαπόρι να υποχωρεί πάνω από τα γαλάζια νερά και έμεινα για άλλη μια φορά μόνη.

….. Ο Ρέιμοντ καταγόταν από την Αλβανία. Ήταν, ως συνήθως, γεμάτος ενθουσιασμό. "Ολόκληρη η χώρα έχει ανάγκη. Τα χωριά κατεστραμμένα, τα παιδιά λιμοκτονούν. Πώς μπορείτε να μείνετε εδώ στην εγωιστική θλίψη σας; Ελάτε να βοηθήσετε να ταΐσετε τα παιδιά -- παρηγορήστε τις γυναίκες."

…. Η παράκλησή του ήταν αποτελεσματική. Πάλι φόρεσα τον ελληνικό χιτώνα και τα σανδάλια μου και ακολούθησα τον Ρέιμοντ στην Αλβανία. Είχε τις πιο πρωτότυπες μεθόδους οργάνωσης καταυλισμού για τη βοήθεια των Αλβανών προσφύγων. Πήγε στην αγορά της Κέρκυρας και αγόρασε ακατέργαστο μαλλί. Αυτό το φόρτωσε σε ένα μικρό καραβάκι που είχε προσλάβει και το μετέφερε στους Αγ.Σαράντα, το κύριο λιμάνι για τους πρόσφυγες. «Μα Ρέιμοντ», είπα, «πώς θα ταΐσεις τους πεινασμένους με ωμό μαλλί;» «Περίμενε», είπε ο Ρέιμοντ, «θα δεις. Αν τους έφερνα ψωμί θα ήταν μόνο για σήμερα· αλλά τους φέρνω μαλλί, που είναι για το μέλλον». Προσαράξαμε στη βραχώδη ακτή όπου ο Raymond είχε οργανώσει ένα κέντρο. Μια ταμπέλα έγραφε: «Όποιος θέλει να κλωσήσει μαλλί, θα πάρει μια δραχμή την ημέρα».Σύντομα σχηματίστηκε μια σειρά από φτωχές, αδύνατες, πεινασμένες γυναίκες. Με τη δραχμή θα έπαιρναν κίτρινο σιτάρι., που πουλούσε η ελληνική κυβέρνηση στο λιμάνι.

……. Τότε ο Ρέιμοντ οδήγησε ξανά το σκάφος του στην Κέρκυρα. Εκεί διέταξε τους ξυλουργούς να του φτιάξουν υφαντικούς αργαλειούς, και επιστρέφοντας στους Αγ,Σαράντα, «Ποιος θέλει να υφαίνει το κλωσμένο μαλλί σε σχέδια για μια δραχμή την ημέρα;». Πλήθη πεινασμένων υπέβαλαν αίτηση για το έργο. Αυτά τα σχέδια υφαντικής ο Raymond τα διάλεξε από αρχαία ελληνικά σχέδια αγγείων. Σύντομα είχε μια σειρά από γυναίκες υφάντρες δίπλα στη θάλασσα και τις έμαθε να τραγουδούν ταυτόχρονα με την ύφανση τους.

….Όταν τα σχέδια που υφάνθηκαν, αποδείχτηκαν όμορφα καλύμματα καναπέδων, τα οποία ο Raymond έστειλε στο Λονδίνο για να πουληθούν με 50 τοις εκατό κέρδος. Με αυτό το κέρδος άνοιξε ένα αρτοποιείο και πούλησε άσπρο ψωμί 50 τοις εκατό φθηνότερα από ό,τι η ελληνική κυβέρνηση πουλούσε το σιτάρι, και έτσι ξεκίνησε το χωριό του.

…. Ζούσαμε σε μια σκηνή δίπλα στη θάλασσα. Κάθε πρωί με την ανατολή του ηλίου βουτούσαμε στη θάλασσα και κολυμπούσαμε. Που και που ο Ρέιμοντ είχε περίσσευμα ψωμιού και πατάτες, οπότε πηγαίναμε πάνω από τους λόφους στα χωριά και μοιράζαμε το ψωμί στους πεινασμένους.

…. Η Αλβανία είναι μια παράξενη, τραγική χώρα. Εκεί βρισκόταν ο πρώτος βωμός στον Δία . Ονομάστηκε Δίας ο Βροντερός γιατί σε αυτή τη χώρα-χειμώνα και καλοκαίρι- υπάρχουν συνεχείς καταιγίδες και βίαιες βροχές. Μέσα από αυτές τις καταιγίδες τρελαθήκαμε με τους χιτώνες μας και τα σανδάλια μας και συνειδητοποίησα ότι το να σε πλένει η βροχή είναι πραγματικά πιο συναρπαστικό από το να περπατάς με ένα  αδιάβροχο πανωφόρι.

….. Είδα πολλά τραγικά αξιοθέατα. Μια μητέρα που κάθεται κάτω από ένα δέντρο με το μωρό της στην αγκαλιά της και τρία ή τέσσερα μικρά παιδιά κολλημένα πάνω της - όλα πεινασμένα και χωρίς σπίτι. Το σπίτι τους κάηκε, ο σύζυγος και ο πατέρας σκοτώθηκαν από τους Τούρκους, τα κοπάδια κλεμμένα, οι καλλιέργειες καταστράφηκαν. Εκεί καθόταν η φτωχή μάνα με τα υπόλοιπα παιδιά της. Σε αυτούς ο Ρέιμοντ μοίρασε πολλά σακιά πατάτες.

…. Επιστρέψαμε στο στρατόπεδό μας κουρασμένοι, αλλά μια παράξενη ευτυχία μπήκε στο πνεύμα μου. Τα παιδιά μου είχαν φύγει, αλλά υπήρχαν άλλα - πεινασμένα και υποφέρουν - μήπως δεν ζούσα για αυτούς τους άλλους; Στους Αγ. Σαράντα, όπου δεν υπήρχαν κουρείο, έκοψα πρώτα τα μαλλιά μου και τα πέταξα στη θάλασσα.

 

…Όταν επανήλθε η υγεία και οι δυνάμεις μου, αυτή η ζωή ανάμεσα στους πρόσφυγες έγινε αδύνατη για μένα. Αναμφίβολα υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της ζωής του καλλιτέχνη και της ζωής του Αγίου. Η καλλιτεχνική μου ζωή ξύπνησε μέσα μου. Ήταν εντελώς αδύνατο, ένιωσα, με τα περιορισμένα μέσα μου, να σταματήσω την πλημμύρα της εξαθλίωσης που αντιπροσώπευαν οι Αλβανοί πρόσφυγες.

,,,,, Μια μέρα ένιωσα ότι πρέπει να φύγω από αυτή τη χώρα με τα πολλά βουνά, τους μεγάλους βράχους και τις καταιγίδες. Είπα στην Πηνελόπη:"Αισθάνομαι ότι δεν μπορώ πια να κοιτάξω όλη αυτή τη δυστυχία. Έχω λαχτάρα να καθίσω σε ένα τζαμί με μια ήσυχη λάμπα -- λαχταράω την αίσθηση των περσικών χαλιών κάτω από τα πόδια μου. Έχω κουραστεί από αυτούς τους δρόμους. Θα έρθεις μαζί μου σε ένα μικρό ταξίδι για την Κωνσταντινούπολη;». Η Πηνελόπη χάρηκε. Αλλάξαμε τους χιτώνες μας με κανονικά φορέματα και πήραμε το καράβι για την Κωνσταντινούπολη.

Έφυγε για πάντα από το νησί και τις απέναντι ακτές.H Κέρκυρα έπαιξε ένα καθοριστικό ρόλο στην απόφασή της να ξαναγυρίσει στη ζωή. Έζησε τη βαθειά θλίψη δηλ. τις  εντυπώσεις που έχουμε απ' τις αισθήσεις μας, βασανίστηκε, είδε ανθρώπους δυστυχισμένους, παιδιά να πεινάνε, μανάδες απελπισμένες. Εκείνη την ώρα ήρθε η σκέψη της λογικής. Η ζωή είναι μία και οι άνθρωποι, ανεξαρτήτου ηλικίας, είναι θνητοί .Τι θα έπρεπε να κάνει; Να φύγει από μόνη της ή να ζήσει όσο καιρό της απομένει. Διάλεξε το δεύτερο μια και η καλλιτεχνική της φύση της επιτάσσει ότι έχει πολλά ακόμη να δώσει. Έτσι η Isadora Duncan  έγινε πρωτοπόρος του σύγχρονου χορού, ο οποίος παρουσίασε μεγάλη αναγνώριση σε όλη την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

-------------------------------------

(1) Βικιπαίδεια https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CE%B9%CE%B4%CF%8E%CF%81%CE%B1_%CE%9D%CF%84%CE%AC%CE%BD%CE%BA%CE%B1%CE%BD

 

Λάζαρος ντε Μόρδο: Ο Ισραηλίτης Κερκυραίος ιατροφιλόσοφος του 19ου Αιώνα.

Μία μοναδικότητα της Κέρκυρας, σε αντίθεση με άλλα μέρη, όπου υπήρχαν επαγγελματικοί περιορισμοί για τους Εβραίους, ήταν ότι οι Εβραίοι του νησιού είχαν τη δυνατότητα να ασκούν το επάγγελμα του γιατρού και του δικηγόρου. Η ιατρική εκπαίδευση άρχιζε συνήθως με την πρακτική κοντά σε ένα γιατρό του τόπου, ενώ για  σπουδές πήγαιναν στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας, από όπου τριάντα Εβραίοι αποφοίτησαν μεταξύ 1617 και 1816. Μερικοί από αυτούς υπηρέτησαν ως γιατροί ακόμα και στον ενετικό στρατό.

         ΛΑΕ ΤΗΣ ΚΕΚΥΡΑΣ

                 ΧΑΙΡΕ!

Ενθουσιών και αγαλλώμενος εχαιρέτησας την εκλογήν τριών υποψηφίων Ισραηλιτών, ους με λαμπράν ψηφοφορίαν, αναδείξας εις δημοτικάς θέσεις.

Των διαβολίων του Ελληνικού ονόματος εφίμωσας ούτω συκοφαντικήν γλώσσαν και απέδειξας ότι αι αρχαί της ελευθερίας και της ισότητος, ως οσία μαρμαρυγή, διαλάμπουσι και εν τη Ελληνική ταύτη χώρα.

Οι τρεις εκλεχθέντες Μόρδος,Γεζουάς και Ναχαμούλης εξέφρασαν ήδη την προ σε ενδόμυχον  αυτών ευγνωμοσύνην, ην ημείς τε και των Ισραηλιτών η Κοινότης άπασα, εν τη ημετέρα καρδία εγκεχαραγμένην  έχομεν και την ανάγκην ουχ’ ήττον αισθανόμεθα πανδήμως να εκδηλώσωμεν.

Το εξαγόμενον της ψηφοφορίας αυτών έστω απάντησις προς τους αμφισβητούντας εις την προσφιλήν ημών Ελλάδα τα πρωτεία του πολιτισμού, καθ’ ην στιγμήν με ανήκουστον  σκληρότητα και απήνειαν και αυτάς τας ιεράς του ανθρωπισμού αρχάς ασυστόλως οσημέραι καταπατούσιν.

Ιδέτωσαν δε οι συκοφάνται της Ελλάδος οπόσον ημαρτημένως περί αυτής φρονούσιν.

Ιδέτωσαν ότι η Ελλάς δεν διαψεύδει την ένδοξον και ευκλιά αυτής καταγωγήν, και ότι η λέξις ελευθερία, αδελφότης και ισότης έχουσι παρ’ αυτή πλήρη εφαρμογήν.

Ιδέτωσαν, τέλος ότι η νίκη ην η πρόοδος ήρατο κατ΄αυτάς εν Κερκύρα. Νέον στέφανον  δόξης εις την αγαπητήν ημών πατρίδα επαξίως προσθέτει.

Ζήτω η Ελλάς.

Ζήτω η Κέρκυρα.

Ζήτω η Πρόοδος.

Η Ισραηλιτική Νεολαία.

Τις 16 Μαρτίου 1870, όταν η Επτάνησος είχε ενωθεί με την Ελλάδα, η Ισραηλιτική Νεολαία της Κέρκυρας δημοσιεύει το πιο πάνω φυλλάδιο από το οποίο προκύπτει ότι τρία μέλη της Ισραηλιτικής  Κοινότητας Κερκύρας εκλέγονται σε Δημοτικές θέσεις. 

Το  Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος αναφέρει:  Ο «Επτανήσιος Ιπποκράτης»(1)

Ο ιατροφιλόσοφος Λάζαρος ντε Μόρδο γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1774. Ήταν γόνος παλαιάς ιατρικής οικογένειας, αφού τόσο ο παππούς του Λάζαρος, όσο και ο πατέρας του, Σαμπετάι ήταν επίσης γιατροί. Στα συγγράμματά του αναφέρεται στην παράδοση της ιατρικής που εξασκούσαν στο νησί παλαιότερα πρακτικοί γιατροί. Φαίνεται ότι στην Κέρκυρα την εποχή εκείνη ήταν διαδεδομένη η πρακτική ιατρική και σπανίως ο κόσμος κατέφευγε στους «σπουδαγμένους» γιατρούς, εκτός εάν οι αρρώστια ήταν οξεία και επώδυνη. Οι Κερκυραίοι πίστευαν στην παροιμία «Ο παθός είναι γιατρός», συμβουλευόμενοι κατά κύριο λόγο άλλους ασθενείς για την εύρεση θεραπείας.

Ο ίδιος σπούδασε ιατρική στην Πάδοβα και την εξάσκησε από νεαρή ηλικία στην Κέρκυρα, όπου έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από τους συμπατριώτες του. Συνέγραψε δεκάδες ιατρικές εργασίες, αλλά και φιλοσοφικές, ιστορικές, φιλολογικές, καθώς και επιγράμματα. Χρημάτισε καθηγητής της Μαιευτικής στο Αρχιγυμνάσιο της Μονής Τενέδου το 1803 και ήταν ιδρυτικό μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Κέρκυρας που συστάθηκε το 1802, με πρωτοβουλία διακεκριμένων ιατρών του νησιού και του μετέπειτα Κυβερνήτη της Ελλάδος, Ιωάννη Καποδίστρια. Υπήρξε μέλος πολλών ευρωπαϊκών ακαδημιών και εταιρειών και Σύνεδρος της πρώτης Ιονίου Ακαδημίας. Διετέλεσε Ραβίνος της Συναγωγής και Εγχώριος Αρχίατρος της Διοικήσεως.

Ήταν ο πρώτος γιατρός που πρότεινε στον Ιατρικό Σύλλογο την εισαγωγή του εμβολιασμού των κατοίκων της Κέρκυρας κατά της ευλογιάς και υπήρξε μέλος της πρώτης επιτροπής για τον εμβολιασμό. Ακολουθώντας τις αρχές της σύγχρονης ιατρικής, στο έργο του Νουθεσίαι προς τους εγκατοίκους της εξοχής των περί αυτών φαρμακίων […] που εκδόθηκε στην Κέρκυρα το 1818,

αφιερώνει το πρώτο κεφάλαιο στη πρόληψη των ασθενειών, γράφοντας χαρακτηριστικά το ιπποκρατικό «Θέλω να σας φανερώσω ότι είναι ευκολότερον να ταις προλαμβάνετε παρά να ταις ιατρεύετε». Δίνει κατόπιν πρακτικές συμβουλές για την πρόληψη. Σημαντική μαρτυρία για την Κέρκυρα της εποχής εκείνης αποτελεί και το αφιερωμένο στον φίλο του Εμμανουήλ Θεοτόκη έργο του Nozioni Miscellanee Intorno a Corcira (Διάφορα στοιχεία σχετικά με την Κέρκυρα) του 1808.

Σήμερα το πιο σημαντικό από τη διαθήκη του είναι η τοπογραφία της Κέρκυρας που έχει σημεία από ιατρικής άποψης, για την αρετή, τον ηρωισμό, τη μουσική, και τα λοιπά. Σχεδόν όλες αυτές οι μελέτες και άλλοι προβληματισμοί του για τους πολιτικούς και επιφανείς γράφτηκαν στα ιταλικά. Αυτό  δεν εμπόδισε τον Mordo να γράψει επιγράμματα στα λατινικά και να συνεργαστεί με τη Gazetta Urbana και το Mercurio Litterario. Η φυσική του ιστορία του νησιού και η εργασία για την Κέρκυρα, απαιτούσε 22 χρόνια σχολαστικών παρατηρήσεων και αγκαλιάζει όλους τους τομείς, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Είναι ένα άφθαρτο μνημείο μέσα στο χρόνο.

Ένα  από τα πιο διάσημα ονόματα της Ισραηλιτικής κοινότητας της Κέρκυρας ήταν ο Λάζαρος ντε Μόρδο . Απόγονος  από μια από τις καλύτερες φαμίλιες από την κοινότητα. Από την πιο τρυφερή ηλικία, έδειξε διαθέσεις αξιόλογες  για τις ξένες γλώσσες. Έμαθε με πολύ σθένος να συνδυάζει ελληνικά, λατινικά, εβραϊκά και ιταλικά  . Στα δεκαπέντε του χρόνια ήταν λόγιος.

Ο παππούς του Ελεάζαρ και ο πατέρας του Sabetai, ήταν και οι δύο διακεκριμένοι γιατροί. Συνειδητοποιώντας τις ειδικές ικανότητες του νεαρού, τον προέτρεψαν να δημιουργήσει επίσης μια ιατρική καριέρα. Ο Ντε Μόρδο έκανε τις πρώτες σπουδές στη χώρα που τον γέννησε και πήγε να ολοκληρώσει την εκπαίδευσή του για να γίνει επαγγελματίας γιατρός, στην Ιταλία, πρώτα στην Βενετία και μετά στην Παβία. Παράλληλα με τις ιατρικές του σπουδές, ο Λάζαρος ακολούθησε και τη φιλολογική έρευνα.

Με τα πτυχία του που απέκτησε, ο νεαρός γιατρός επέστρεψε στη χώρα του και δεν άργησε να  αποκτήσει μεγάλη φήμη, στο σώμα της ιατρικής  των Ιονίων Νήσων. Ξεχωρίζει από την ανωτερότητα των γνώσεών του από το πάθος του για ισότητα  και προπάντων για την  φιλανθρωπία του, που τον έκανε επιφανή.

Στις 23 Μαρτίου του 1802 ιδρύθηκε στην Κέρκυρα το ‘Ιατρικό Κολέγιο’ (Collegio Medico) (2), ο Δρ Λάζαρος είχε μια έδρα καθηγητή. Αυτός ο θεσμός έγινε διάσημος σε όλη την Ελλάδα. Εξω από επιστήμες, δίδαξαν ελληνικά, Λατινικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Αγγλικά,φιλοσοφία, μαθηματικά και καλές τέχνες.

Το 1814, διορίστηκε ο γιατρός Λάζαρος ντε Μόρδο Διευθυντής της Ιατρικής στην  Πόλη της Κέρκυρας. Δεν θα μπορούσε να συνδεθεί περισσότερο μαζί του με τον συνάδελφό του στη φιλανθρωπία Καποδίστρια τον οποίο βοήθησε να ιδρύσει τον ιατρικό σύλλογο της Κέρκυρας που απέκτησε παγκόσμια απήχηση. Σε αυτό το σύλλογο καθιερώθηκε το 1806 ένα τμήμα εμβολιασμού και ο Μόρδος, ο οποίος ήταν ενεργό μέλος  σ’ αυτό το τμήμα, έδωσε απόδειξη του ίδιου ζήλο και την ίδια ενέργεια που του επέστρεψε να καταλάβει διαδοχικά και ταυτόχρονα  τις πιο εξέχουσες θέσεις. Υπήρξε μέλος του Ιονίου Ακαδημίας Κέρκυρας. Οι ευρωπαϊκές επιστημονικές ακαδημίες και σύλλογοι επιδίωξαν τη συνεργασία του.

 

Λόγω των μεγάλων ιδιοτήτων του πνευματικών και ηθικών, έλαβε ο Μόρδο το προσωνύμιο του Μαϊμωνίδη, στη μνήμη του μεγάλου φιλόσοφου, θεολόγου και γιατρού Ισραηλίτη που έζησε τον δωδέκατο αιώνα. Γιατρός Λάζαρος,  παρά τις μεγάλες του ασχολίες, βρήκε ακόμα καιρό για να σχολιάσει την πεντάλφα. Έλαβε για τα βιβλικά του έργα, το τίτλο του επίτιμου αρχιραβίνου της Ιταλικής Συναγωγής της κοινότητας Κέρκυρας.

Αντιδράσεις  προκλήθηκαν από το Συμβούλιο Λογοκρισίας (Collegio Censorio), όταν ο πανηγυρικός λόγος που εκφώνησε στη Συναγωγή, στις 19 Ιανουαρίου του 1801,(3) με την ευκαιρία της έπαρσης στα Επτάνησα της σημαίας της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας των Επτανήσων, κυκλοφόρησε σε έντυπη μορφή το 1803. Οι Ισραηλίτες καθότι απάτριδες προσπαθούσαν στην κοινωνία που βρίσκονταν να θεωρηθούν αναπόσπαστα μέλη. Οι άμεσες αντιδράσεις του Collegio Censorio,  ήταν ότι ο Μόρδο έκανε αναφορά στην ομάδα-πρεσβείας του 1386 που συμμετείχε ως πολίτης της Κέρκυρας, ο Εβραίος David de Semo. Ουσιαστικά  οι Εβραίοι της Κέρκυρας ήταν απομονωμένοι και είχαν περιορισμό των «προνομίων-παραχωρήσεων» που τους είχαν παραχωρηθεί κυρίως από την εποχή των Ανδηγαυών . Η πολυάριθμη Εβραϊκή κοινότητα της Κέρκυρας των αρχών του 19ου αιώνα,  δραστηριοποιούνταν στο χώρο του εμπορίου και του δανεισμού και κάποιοι είχαν σημαίνουσα θέση στην οικονομική ζωή. Αυτό ήταν αιτία αντιπάθειας και αντιπαράθεσης με το ντόπιο Ελληνικό στοιχείο. Ευρισκόμενη η Κέρκυρα την εποχή εκείνη υπό την Γαλλική κατοχή και με τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης ο Μόρδος εκφράζει την αισιοδοξία του για τις προοπτικές της Εβραϊκής κοινότητας στη νεοσυσταθείσα πολιτεία . Το δεύτερο σημείο του λόγου του Lazaro de Mordo, που θορύβησε το Collegio Censorio, ήταν εκείνο, στο οποίο ανέφερε ότι το εβραϊκό έθνος στην Κέρκυρα απολάμβανε πολιτικά προνόμια μέχρι τα μέσα του προηγούμενου αιώνα, και ήταν «ανενόχλητα κάτοχος ακίνητης περιουσίας και άλλων δικαιωμάτων του πολίτη». Προς ενίσχυση όλων των πιο πάνω είναι ενδεικτική του ύφους η ανακοίνωση του 1870 της Ισραηλιτικής νεολαίας, που αναφέραμε, όταν πλέον η Κέρκυρα ανήκε στην Ελληνική επικράτεια.

     Στις 14 Απριλίου 1806, ως μέλος του Collegio Medico di Corfù  παρουσίασε το έργο Avvertimenti alla gente di Campagna intorno ai Veleni (Προειδοποιήσεις στους ανθρώπους της εξοχής σχετικά με τα δηλητήρια).

 

 

 

Το έργο μεταφράστηκε στην εθνική διάλεκτο από τον κεφαλλονίτη ευγενή Grimani Caruso, δημοσιεύτηκε στον Τύπο με έξοδα του Εθνικού Ταμείου, χίλια αντίγραφα μοιράστηκαν στις αρχές των δήμων, τους ιερείς και τους αστυνομικούς και η Γερουσία εξέφρασε δημόσια την ευγνωμοσύνη της στο συγγραφέα και το μεταφραστή του έργου.

Αυτός ο καλός πολίτης, αυτός ο επιστήμονας, αυτός ο φιλάνθρωπος πέθανε στις 24 Απριλίου 1823 μετά από το ότι έχει να  προσφέρει στην πατρίδα του μια καριέρα που περισσότερο από κάθε μεγάλο άνθρωπο που κήρυξε σε βάθρα, θα ζήλευε. Όλοι όσοι μελετούν την Κέρκυρα καταφεύγουν στα έργα του που τον δείχνουν πρόθυμο να υπηρετήσει την ανθρωπότητα, «τη μοναδική του ανησυχία».

  Οι Κορφιάτες τον έχουν τιμήσει και ο τάφος του είναι ένας τόπος σεβασμού για όλους τους συμπολίτες του και θαυμαστές ,ανεξάρτητα φυλής η θρησκείας.

Προς τιμή του έγραψε το Ποίημα SCIOLTI ο Ν.Δελβινιώτης

-----------------------------------------------------------------------------

1)Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος  https://www.jewishmuseum.gr/pneymatiki-zoi-lazaros-nte-mordo-o-eptanisios-ippokratis/

2) Μαρία Μάνδυλα-Κουσουνή παιδίατρος, ιστορικός : Ιατρικό Κολέγιο ή Collegio Medico

https://ixek.gr/wp-content/uploads/2019/08/0701-09.pdf

3) Κερκυραϊκά χρονικά. 10ο διεθνές συνέδριο τ.Α΄ Σκέψεις Σχετικά με την Απομόνωση της Εβραϊκής Κοινότητας της Κέρκυρας με Αφορμή την Αντίδραση που προκάλεσε μια Ομιλία του Lazaro de Mordo στη Συναγωγή Εύη Καραμούτσου

 

Αναζήτηση

Corfu Museum

Corfu Museum….τι μπορεί να είναι αυτό;

Θα το έλεγα με μια λέξη…. Αγάπη! Για ένα νησί που το γνωρίζουμε ελάχιστα. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε ν’ αγαπήσουμε ότι δεν το γνωρίζουμε. Στόχος λοιπόν είναι να το γνωρίσουμε όσο πιο βαθιά μπορούμε, μέσα από το χθες και το σήμερα, γιατί αλλιώς πως θα το αγαπήσουμε; Αγαπάω ατομικά και ομαδικά έχει επακόλουθο…. φροντίζω….. μάχομαι… και σέβομαι. Αγάπη προς την Κέρκυρα είναι το Corfu Museum και τίποτε άλλο.

Μετρητής

Εμφανίσεις Άρθρων
3513961