(Η Περιγραφή γίνεται από τον Παναγιώτη Σαμαρτζή) *(1)  *(2)

Την 9^η Φεβρουαρίου 1857 έφυγε από την ζωή ώρα 12 μ. ο ποιητής Κόμης Διονύσιος Σολωμός μετά από μεγάλη ασθένεια. Και την 10η τρέχοντος έγινε η τελετή. Κατοικούσε δε στα τείχη, πλησίον της οικίας του κυρίου Δενδρινού

και τον μετέφεραν εις την Εκκλησίαν της Μητροπόλεως Σπηλαιώτισσας (Μητρόπολη). Όπου έκαναν ένα ύψωμα (catafalco) με τρία σκαλιά και είναι ανάμενες όλες οι λαμπάδες. Του έγινε μια λαμπρά παράταξη: Ήταν το Φλάμπουρο της Μητρόπολης, ακολουθούσαν οι νέοι του Πανεπιστημίου, όπου στα άκρα ήταν νέοι μαυροφορεμένοι που βαστούσαν λαμπάδες, εις το μέσον η Φιλαρμονική Μουσική παίζοντας διάφορα λυπητερά κομμάτια, πίσω οι ιερείς, καθώς και ο Αρχιεπίσκοπος Αθανάσιος Πολίτης.

Μετά ταύτα, μερικοί ιερείς χωρίς ιερά, στη συνέχεια ένας νέος που βαστούσε σ’ένα προσκέφαλο κάτι και μετά το φέρετρο του πεθαμένου όπου η λάρνακα απέξω ήταν καλυμμένη με μόλυβδο και την βαστούσαν τέσσερις Ευγενείς, στα άκρα  ήταν άλλοι άρχοντες του τόπου .οι οποίοι βαστούσαν τα καλύμματα, όπως ο Ιππότης Κανδιάνος Ρώμας,ο Κυρ. Μάντζαρος,ο Κυρ. Ιππότης Ανδρέας Μουστοξύδης, ο Κυρ Ιππότης Ξυδιάς κ.λ.π.

Εις τας γωνίας ήσαν νέοι βαστώντες λαμπάδες και πίσω από το φέρετρο ήταν ο Πρόεδρος της Γερουσίας Αλέξανδρος Δαμασκηνός, όλοι οι Γερουσιαστές, όλοι οι Βουλευτές, οι Ιππότες, μερικοί Άγγλοι, οι Πρόξενοι των διαφόρων Δυνάμεων, όλοι οι Υπάλληλοι και Επαγγελματικοί παντός βαθμού και τάξεως και διάφοροι άλλοι. Και έκαμαν τον γύρο από τα τείχη, το μέρος του Αγίου –όπου περνούσαν οι καμπάνες των εκκλησιών εσήμαιναν νεκρά – το μέρος του Μάστρακα και τέλος, εντός της εκκλησίας της Μητρόπολης, όπου ήσαν χωροφύλακες στις πόρτες της Εκκλησίας για την ησυχίαν. Τον έβαλαν στην καθορισμένη θέση. Αφού τελειώσανε όλα, του έκαμαν διαφόρους λόγους και ύμνους : πρώτος ο Πρόεδρος της Βουλής Αντώνιος Δάνδολος, δεύτερος ο Κυρ Μαρκοράς, τρίτος ο Κυρ Τρύφωνας, τέταρτος ο Κυρ. Ξυδιάς και πέμπτος κάποιος ποιητής,( Το 1857 ο Σολωμός πεθαίνει, ο Πολυλάς εκφωνεί τον επικήδειο λόγο.) *(3) επαινούντες τας πράξεις και τα κατορθώματα αυτουνού του ανδρός. Τινές λόγοι πιθανόν να δημοσιευθούν. 

Σε συνέχεια ένας ιερέας μόνο, τον επήρε με την ίδια παράταξη ως το Κοιμητήριο αφού τον πέρασαν από την Σπηλιά , το μέρος του Αγίου Αντωνίου –όπου οι κώδωνες, καθώς και της λατινικής Εκκλησίας San Francesco εσήμαιναν νεκρά-, τα εμπορικά καταστήματα, την πλατείαν , την οδών των υδάτων,(Ευγ.Βουλγάρεως) – και πάλιν οι δύο Εκκλησίες Duomo και

Annunziata εσήμαιναν  -, την Βασιλική Πύλη και τέλος το Κοιμητήριον, όπου έφθασαν τις 4 μ.μ. και όπου κάποιος κύριος του έκαμε άλλον νεκρικό λόγο και τελειώσανε. Έτσι επέστρεψαν οι λυπημένοι στην Χώρα και επήγε ο καθένας στο σπίτι του.

Την επόμενη μέρα τον θάψανε και γράψανε στο τάφο: << Γαίαν έχεις ελαφράν και αιωνία η μνήμη σου αείμνηστε Ποιητά Διονύσιε Σολωμέ….>>

*(1)

Ο Παναγιώτης Σαμαρτζής είναι ο άγνωστος χρονικογράφος της Κέρκυρας…..Πηγή:ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Σ.ΣΑΜΑΡΤΖΗΣ «Καθημερούσιαι Ειδήσεις» ΚΕΡΚΥΡΑ 1854 -1867 Πρόλογος, επιλογή, επιμέλεια κειμένων ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΡΤΕΡ, ΕΛΙΑ 2000

*(2)Το κείμενο, αν και γραμμένο στην Δημοτική γλώσσα, προσπαθήσαμε και κρατήσαμε το ύφος προσαρμόζοντας μόνο ορισμένες λέξεις στην καθομιλουμένη σήμερα

*(3)  ΕΠΙΚΗΔΕΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΣΟΛΩΜΟ

Κέρκυρα,

Προχθές επαράδωσε το πνεύμα ο Κόμης Διονύσιος Σολωμός. Ποίον άνθρωπον έχασεν ο ελληνικός κόσμος, η ανθρωπότης όλη, αρκετά και μόνα το δείχνουν η ευαγγελική ζωή του και τα ποιητικά του έργα, ώστε κάθε εικόνισις των, εις την παρούσαν στιγμήν, είναι περιττή.

Αλλά περιττό δεν είναι εις το βαρύ πένθος, οπού επλημμύρισε ταίς καρδιαίς των κατοίκων της Κερκύρας -όπου ο αείμνηστος με αγάπη επέρασε το άνθος της χαριτωμένης ζωής του, και είδε αχ! μόλις εις τα χαράματα ταίς γαληναίς ημέραις της γεροντικής ηλικίας, όπου με υπομονή και με πίστην ασάλευτην εις την αλήθεια, ωρίμαζε τους γλυκούς καρπούς του νοός του, ώσπου τέλος αφήνοντας μας εις τα δάκρυα αναπαύθηκε εις τα βάθη εκείνου του νοητού κόσμου, του οποίου προαισθανότουν τα μυστήρια και εις το οποίον καθώς ο ίδιος είπε εις ταίς ύστεραις ημέραις της σκληρής αλήθειας του, ο άνθρωπος βλέπει όλο το Αληθές, δεν είναι, όχι, περιττό να προσφέρει και ο ελάχιστος μίαν μαρτυρίαν της αγάπης την οποίαν εκείνος είχε το χάρισμα να εμπνεύσει και εις την πλέον αναίσθητη ψυχή με το αγγελικό του ήθος ως να είχε τόση δύναμη η φλογερή του καρδιά, ώστε ν' αναστήσει και τα νεκρωμένα αισθήματα εις τα ξένα στήθη.

Αυτός, ο οποίος είχε την αρετή, πούναι το στεφάνι όλων των αρετών, τη γλυκειά ταπεινοφροσύνη, τόσο αληθινή, ώστε εστόμωσε το πικρό δόντι του φθόνου, αυτός απ' εκεί όπου είναι, βέβαια δέχεται μ' ευγνωμοσύνη τους στεναγμούς μας, καθώς με τρυφερή συγκίνηση, εδεχότουν ζώντας μεταξύ μας, το χαιρέτισμα του μικροτέρου ανθρώπου.

Η Κέρκυρα που εχάρη εικοσιοχτώ χρόνους της σεβαστή τούτην Ύπραρξη, έχει το πικρό προνόμιο να βλέπει σιμά εις το πένθος οπού σκεπάζει όλη την ελληνική γη, το χάσμα που αφήνει εις τους κόλπους της ο θάνατος του αγαθού ανδρός, του πλούσιου ευεργέτη, του θερμού φίλου, και, ως προς αυτό μόνον, τούτος ο τόπος - του οποίου μικρή παρηγοριά απομένει η μεγάλη αυτή και αξιοθρήνητη δόξα που τον εδιάλεξε δεύτερη πατρίδα του, λέγοντας συχνά "εδώ θ' αφήσω τα κόκκαλά μου", -η Κέρκυρα μόνη δύναται να ξέρει και να αισθανθεί πόσο τέλεια εις τον Μεγάλον Άνδρα, τον οποίον κλαίμε, εφαρμόζονται οι εξής στίχοι του:

"Κι αν για τα πόδια του ΚΑΛΕ κι αν για την κεφαλή σου

κρίνους ο λίθος έβγανε, χρυσό στεφάνι ο Ήλιος,

δώρο δεν έχουνε για σε, και για το μέσα πλούτος.

Όμορφος κόσμος, ηθικός, αγγελικά πλασμένος."