Πολίτες της Κέρκυρας

Τα ελληνικά νησιά, όπως οι ιταλικές ή ισπανικές ακτές, αποτελούν μέρος των περιοχών επαφής της Μεσογείου. Λειτουργούν ως δίοδος για τη ροή αγαθών και ανθρώπων, υπό συνθήκες που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την πολιτική και οικονομική κατάσταση: οι μετανάστες δεν γίνονται δεκτοί με τον ίδιο τρόπο σε περιόδους αφθονίας από τις περιόδους κρίσης.

Μετά το 1453 ,κατάληψη της Κωνσταντινούπολης, οι κάτοικοι της Ελληνικής και ιδιαίτερα της Βαλκανικής περιοχής μετακινήθηκαν προς τις Δυτικές ακτές της πρώην Βυζαντινής Αυτοκρατορίας δηλ. Αδριατική θάλασσα και Ιόνιο Πέλαγος. Εκεί όσοι μπορούσαν έφευγαν προς ασφαλέστερα μέρη όπως Ιταλία και ενδότερη Ευρώπη. Τα κύματα προσφύγων τον 15^ο αιώνα και το 16^ο  από την Ήπειρο μέχρι και την Πελοπόννησο, προς  την Κέρκυρα, ήταν σημαντική. Η ανάμιξη συνηθειών επέφεραν διενέξεις και αντιπαλότητες.   

Στην Κέρκυρα, το 1473, έγινε κρίση και οι κάτοικοι παραπονέθηκαν:

«Ξένοι έχουν έρθει σε αυτή την πόλη και σε αυτό το νησί (…) και ζουν εδώ. Πήραν το όνομα Κερκυραίοι, και κάθε μέρα διαπράττουν χίλια αδικήματα (…) Ας τους καταδικάσουν σε σωματικές τιμωρίες, και όχι σε πρόστιμα (…) για να είναι γνωστό ότι οι πιστοί Κερκυραίοι με καταγωγή από αυτόν τον τόπο δεν οδηγούν μια τέτοια ζωή».(1)

Το να ζητάμε σωματική τιμωρία για τους νέους κατοίκους του νησιού είναι σαν να ζητάμε να τους επιβληθεί μια διαφορετική δικαιοσύνη και πιο σκληρή από αυτή που ισχύει για τους άλλους Κερκυραίους. Είναι λοιπόν μια σοβαρή απόφαση, και γι' αυτό οι Κερκυραίοι αποφάσισαν να την φέρουν ενώπιον της ανώτατης αρχής στην οποία αναφέρονταν: τη Βενετία.

Ποιοι όμως ήταν οι αναφερόμενοι «πιστοί Κερκυραίοι»;

Τον 15ο αιώνα, η Κέρκυρα αποτελούσε μέρος μιας τεράστιας ενετικής ναυτικής αυτοκρατορίας. Για να διατηρήσει καλύτερα τους εμπορικούς δρόμους, η Βενετία ξεκίνησε από τον 13ο αιώνα την κατάκτηση νησιών και παράκτιων πόλεων στην Αδριατική μέχρι και το Αιγαίο Πέλαγος. Αλλά αυτά τα εδάφη στη συνέχεια απειλούνται: η Βενετία βρίσκεται σε πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με την ελπίδα να σταματήσει την προέλαση των Οθωμανών στα Βαλκάνια, ίσως ακόμη και να επεκτείνει τα δικά της εδάφη στην περιοχή. Η εγγύτητα με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, οι συχνές παράνομες διελεύσεις περιθωριακών ανθρώπων από την οθωμανική περιοχή στις ακτές της Κέρκυρας, η πρακτική του λαθρεμπορίου και η διάπραξη άλλων εγκλημάτων απασχόλησαν διαρκώς τους αξιωματούχους. Στην Κέρκυρα, ο όρος ληστής ήταν σε μεγάλο βαθμό συνώνυμος τόσο με τους εξορισμένους με δικαστικές αποφάσεις όσο και με τους φυγάδες και τους δραπέτες. Εγκλήματα όπως ανθρωποκτονίες, τραυματισμοί, βιασμοί, απαγωγές αλλά και πράξεις όπως η βλασφημία, τζόγος θα μπορούσαν να επισύρουν την ποινή της εξορίας. Στα Επτάνησα, το 1649, απαγορεύτηκε σε όλους τους κατοίκους, ανεξάρτητα από την κοινωνική τους προέλευση, με διάταγμα να κουβαλούν μαχαίρια, ξίφη ή πυροβόλα όπλα χωρίς άδεια υπό αυστηρές ποινές που περιελάμβαναν  φυλάκιση. Επίσης, ιδρύθηκαν ειδικές φρουρές, που ανατέθηκαν για τον έλεγχο των δρόμων και των περασμάτων, για τη σύλληψη των παραβατών.(2)

Η Κέρκυρα απέναντι στη Βενετία υπόκειται  σε διπλό περιορισμό: αφενός πρέπει να παρέχει άνδρες για το μέτωπο και αφετέρου να υποδέχεται τους πληθυσμούς που φεύγουν από τις ζώνες μάχης. Δεν είναι περίεργο που η κατάσταση είναι τεταμένη.

Η Κέρκυρα αποτελούσε για την Βενετία το διοικητικό κέντρο της επαρχίας «Ιόνια νησιά». Ιταλοί μετανάστευσαν στο νησί για να το διοικήσουν, επέβαλαν τις συνήθειες τους, κράτησαν μια ανεξιθρησκία μεταξύ των κατοίκων –Ορθοδόξων, Καθολικών κ.α.- αλλά τη θρησκευτική εξουσία εξασκούσε ο Καθολικός Αρχιεπίσκοπος. Επέβαλαν την Ιταλική γλώσσα, αλλά η βαθειά πολιτική τους σκέψη ήταν μια και δεν είχαν στρατό ξηράς για να κρατήσουν την Αυτοκρατορία τους, να χρησιμοποιήσουν τους ντόπιους. Πιο αναλυτικά έφτιαξαν τοπικούς άρχοντες παραχωρώντας σε αυτούς μεγάλες εκτάσεις γης, τίτλους, προνόμια με σκοπό αυτοί να καταδυναστεύουν το γηγενή πληθυσμό και η Βενετία να έχει το κεφάλι της ήσυχο. Παράλληλα το ναυτικό της δυναμικό να χρησιμοποιεί γαλέρες των τοπικών αρχόντων, για τις ναυτικές επιχειρήσεις καθώς και εντόπιο  προσωπικό στις γαλέρες της. Οικονομικές δραστηριότητες δημιουργήθηκαν είτε από Ιταλούς είτε από τοπικούς ευγενείς. Η πρωτογενής παραγωγή μετατράπηκε από κρασί σε λάδι διότι και η Βενετία είχε ανάγκη και οι εξαγωγές έφερναν περισσότερα έσοδα. Πλήρη Ιταλοποίηση  της τοπικής κοινωνίας. Στα μισθοφορικά σώματα και στην τοπική βενετική φρουρά υπηρετούν σχεδόν αποκλειστικά Λατίνοι που έρχονται από την ιταλική χερσόνησο (είτε από τη Βενετία και την ενδοχώρα της είτε από τις άλλες ιταλικές πόλεις)(3), Στην πόλη της Κέρκυρας βρίσκονται οι άνθρωποι του πολέμου, ναύτες, στρατιώτες, αλλά και τεχνίτες που πλαισιώνουν τη βενετική πολεμική μηχανή. 

Μια πληθυσμιακή ομάδα που αποτέλεσε σημαντικό κομμάτι του νησιού ήταν οι Εβραίοι. Συνέβαλε στην διαμόρφωση της ιστορίας του και στην εξέλιξη του εμπορίου και της οικονομίας. Το 1425, οι κατακτητές υποχρέωσαν τους Εβραίους να ζήσουν ανάμεσα στους χριστιανούς σε διάφορες συνοικίες. Μετά το διωγμό των Εβραίων Σεφαραδίμ από την Ισπανία, το 1492, μερικοί από αυτούς εγκαταστάθηκαν στην Κέρκυρα. Σε αυτούς προστέθηκαν, το 1494, οι καταδιωγμένοι Εβραίοι από την Απούλια, , και αργότερα, το 1589,μερικοί πρώην "Μαρράνος" από την Πορτογαλία. Οι νέοι μετανάστες θέλησαν να ενωθούν με την ντόπια "Ρωμανιώτικη" Εβραϊκή κοινότητα αλλά αυτή δεν δέχθηκε, για να μην χάσει μερικά προνόμια που είχε αποκτήσει στο μεταξύ. ΄Ετσι οι μετανάστες δημιούργησαν, το 1551, μία δεύτερη Κοινότητα την "Απουλιανή" ζώντας μέσα στο φρούριο και έχοντας δική τους Συναγωγή και νεκροταφείο. Από τα παλιά χρόνια οι αυτόχθονες Εβραίοι/ "Ρωμανιώτες" / ζούσαν στο λόφο "Καμπιέλου" που αργότερα πήρε το όνομα "Οβρηοβούνι" ή "Ιουδαϊκό ΄Ορος" ή "Εβραϊδα" τοπωνύμιο που είναι γνωστό μέχρι σήμερα.
Στις 2.4.1891, η Εβραϊκή Κοινότητα, αριθμούσε 5.000 άτομα. Είχαν ικανότητα στο εμπόριο, το οποίο ανέπτυξαν στο νησί και συγκέντρωσαν μεγάλο πλούτο στα χέρια τους. Δάνειζαν με πολύ υψηλά επιτόκια πολίτες αλλά ακόμα και το κράτος.

Η Κέρκυρα σίγουρα είδε τον πληθυσμό της να διπλασιάζεται μεταξύ 1499 και 1503 από 37.000 σε 60.000 κατοίκους. Ίσως θα έπρεπε να φανταστούμε ένα νησί όπου πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού είναι «πρόσφυγες». Στις αρχές του 16ου αιώνα, οι Κερκυραίοι πολίτες ανανέωσαν το παράπονό τους προς την Βενετία, αλλά αυτή τη φορά σε εντελώς διαφορετικό χώρο: διαμαρτυρήθηκαν γιατί ορισμένοι από τους νέους Κερκυραίους είχαν πλέον καταφέρει να αποκτήσουν δικαιώματα ιθαγένειας. Με γάμο, χάρη ή με άλλα μέσα, κατάφεραν να αποκτήσουν πολιτικά δικαιώματα και η πλειοψηφία του συμβουλίου διαμαρτύρεται ότι ανάμεσα στις τάξεις του βρίσκονται τώρα πρώην πρόσφυγες. Από το ένα παράπονο στο άλλο, από τα τέλη του 15ου αιώνα έως τις αρχές του 16ου αιώνα, η εξέλιξη είναι εντυπωσιακή. Δείχνει ότι το κλείσιμο που αντιμετωπίζει ο ερχομός των νεοφερμένων δεν είναι μόνο γεγονός των χαμηλότερων η υψηλοτέρων κοινωνικών στρωμάτων: επαναλαμβάνεται σε όλα τα επίπεδα, αφού, στην πραγματικότητα, φοβούνται ότι θα αντικατασταθούν. Αλλά αυτές οι καταγγελίες υποδηλώνουν επίσης μια άλλη πτυχή: σε έναν κόσμο όπου τα ανθρώπινα όπλα εξακολουθούν να είναι η κύρια πηγή ενέργειας, κανείς δεν σκέφτεται ποτέ να τους απαγορεύσει την πρόσβαση στο νησί. Ούτε και όταν γίνονται, μάλλον, ο μισός πληθυσμός.(4)

Μετά το τέλος του κρητικού πολέμου μεταξύ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Βενετίας (1645

-1669),που είχε ως αποτέλεσμα την οθωμανική κατάκτηση του νησιού, η επίδραση έφτασε και στην Κέρκυρα, όπως και στα άλλα Ιόνια νησιά, σημαντικός αριθμός προσφύγων από την Κρήτη. Έτσι η Κέρκυρα συνδέθηκε και αυτή με τη σειρά της άμεσα με την κρητική τραγωδία.Η έλευση των Κρητικών στο νησί είχε αρχίσει ήδη από τα πρώτα χρόνια του πολέμου. Πόσους πρόσφυγες έχει δεχθεί η Κέρκυρα από την έναρξη του πολέμου; Δύσκολο να απαντηθεί. Το πρώτο προσφυγικό κύμα πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου (1645 - 1669) και του Ρεθύμνου. Ο εκπατρισμός αυτός, της πρώτης από τις δύο φάσεις, γινόταν άλλοτε σπασμωδικά από μεμονωμένα άτομα ή ομάδες, με δική τους δηλ. πρωτοβουλία, και άλλοτε οργανωμένα, με τη συνεργασία του ίδιου του βενετικού κράτους. Η πτώση του Χάνδακα και συνεπώς το τέλος του πολέμου αποτέλεσε την αφετηρία του δεύτερου και μαζικότερου κύματος προσφύγων, που διήρκεσε μέχρι και τα πρώτα χρόνια του 18ου αιώνα, με το οποίο μάλιστα εγκαταστάθηκε στο νησί και το μεγαλύτερο μέρος των εκεί καταφευγόντων Κρητικών. Η Κέρκυρα, όπως και τα υπόλοιπα Επτάνησα, διαδραμάτισε ένα διττό ρόλο στον κρητικό ξεριζωμό. Από τη μια, λειτούργησε ως μια πρώτη σκάλα για τη μετέπειτα διαπεραίωσή τους προς την πόλη των δόγηδων, και από την άλλη, υπήρξε, για τους περισσότερους, ο τελευταίος τους σταθμός. Η επιλογή ωστόσο του νησιού από ένα μεγάλο μέρος του προσφυγικού κόσμου, θεωρούμε ότι σχετιζόταν και με μια άλλη εξίσου σημαντική παράμετρο, πέρα από τη γεωγραφική γειτνίαση με τη μητρόπολη του βενετικού κράτους. Η Κέρκυρα λοιπόν δεν αποτέλεσε για τους Κρητικούς τυχαίο σταθμό, αλλά υποθέτουμε ότι ως ένα βαθμό οι πρόσφυγες επιδίωξαν την εκεί εγκατάστασή τους, και αυτό είχε να κάνει με το γεγονός ότι το νησί αποτελούσε την έδρα του γενικού προβλεπτή της θάλασσας (provveditor general dal mar), πράγμα που αποτελούσε πλεονέκτημα για τη διευθέτηση των εκάστοτε δυσκολιών και αιτημάτων τους και γενικότερα της τύχης τους.(5)

Προχωρώντας η ιστορία φτάνει την εποχή των Δημοκρατικών Γάλλων (1797-1799) και των Αυτοκρατορικών Γάλλων (1807-1814). Στις 22 Οκτωβρίου 1807, στο Φοντενεμπλό, ο Αυτοκράτορας ενημερώνει ότι «ο στρατηγός Μπερτιέρ, Γενικός Κυβερνήτης των Επτανήσων,  να λάβει και να δημιουργήσει από τις χρηματικές αμοιβές του Αυτοκράτορα: 1° ένα σώμα 3.000 Αλβανών  και το οποίο να διανέμεται στα επτά νησιά· 2°  να διατηρεί επίσης σε δραστηριότητα μια αμειβόμενη φρουρά, πολύ  καλά οργανωμένη, που να αποτελείται από περίπου 500 άνδρες, η οποία να εδρεύει στην Κέρκυρα», διατάσσει: «Εγκρίνω ότι αυτά τα στρατεύματα να λάβουν χρήματα από την αμοιβή μου και να τους ορίσουν έναν Γάλλο συνταγματάρχη για να τους διοικήσει». Στις 3 Νοεμβρίου 1807, στο Φοντενεμπλό, «Ο Υπουργός Πολέμου προτείνει να διοριστεί ως συνταγματάρχης του σώματος 3.000 Αλβανών που σταθμεύουν στα Επτάνησα ο M. de Bruges, διοικητής τάγματος στο σύνταγμα Isenburg.

• Louis Dupre - Σουλιώτης στην Κέρκυρα
  

Έτσι δημιουργείται το «Αλβανικό Σύνταγμα». Καρπός της προσπάθειας αυτής ήταν να οργανώσει συστηματικότερα τις ομάδες των άτακτων που βρίσκονταν στα νησιά, επί πλέον  να εκδοθεί η απόφαση της 25ης Δεκεμβρίου 1807 του Berthier, με την οποία ίδρυσε, με τον τίτλο «Αλβανικό Σύνταγμα», στρατιωτικό σχηματισμό που θα περιλάμβανε τους άτακτους Αλβανούς, οργανωμένους σε τρία τάγματα των εννέα λόχων το καθένα. Το νέο σύνταγμα τον Δεκέμβριο του 1807 είχε δύναμη 3.254 στρατιωτών με 14 επιτελικούς αξιωματικούς.Τα αποσπάσματα του Αλβανικού συντάγματος που ήταν στρατοπεδευμένα στην Κέρκυρα υπηρετούσαν κυρίως στην ύπαιθρο. Η υπηρεσία αυτή δεν διέφερε πολύ από την καθημερινή τους ζωή στην ηπειρωτική ενδοχώρα. τουλάχιστον όπως παρουσιάζεται από τον Pouqueville: «Οι Αλβανοί μένουν ως επί το πλείστον σε σπίτια που δεν έχουνπαρά ένα ισόγειο, και ξαπλώνουν είτε πάνω σε ψά0ες, είτε πάνω στις τεράστιες κάπεςτους, με τις οποίες καλύπτονται από τις προσβολές του αέρα.».

Στα εξ τάγματα που δημιουργήθηκαν περιελάμβαναν τους πρόσφυγες Σουλιώτες, αλλά επειδή υπήρχαν κενά στρατολογήθηκαν οπλαρχηγοί και οπλίτες εξ Ηπείρου, Στερεάς και Πελοποννήσου.

. Με τη μορφή ομαδικών αποστολών κατέφυγαν στην Κέρκυρα, μετά την Μικρασιατική καταστροφή, πρόσφυγες από τον Οκτώβριο του 1922 έως τον Οκτώβριο του 1924. Από τους 30.000 πρόσφυγες που έφτασαν στο νησί οι 1500 περίπου κατάγονταν από τον Πόντο. Ο Σπυρίδων Μουρατίδης, στη μονογραφία του «Πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, Πόντου και Ανατολικής Θράκης στην Κέρκυρα (1922-1932)», αναφέρει: «…Από το νησί πέρασε ένας πολύ μεγάλος, σε σχέση με τις δυνατότητές του, αριθμός προσφύγων, με αποτέλεσμα την εκ νέου μετακίνηση του προσφυγικού πληθυσμού… Η δημιουργία αντιπαραθέσεων μεταξύ των κατοίκων της Κέρκυρας και των προσφύγων είχε κατά βάση οικονομικό χαρακτήρα, παρά την όποια προσπάθεια δημιουργίας κάποιου ιδεολογικού υπόβαθρου αιτιολόγησης των αντιθέσεων αυτών, στηριζόμενη κυρίως στη διαφορά πολιτικής ιδεολογίας…».

Η κερκυραϊκή κοινωνία αντέδρασε στη «δέσμευση» κτηρίων και χώρων για τη στέγαση των προσφύγων. Στην πραγματικότητα αρνήθηκε να συμβάλει στην προσπάθεια αποκατάστασης των προσφύγων θεωρώντας ότι αυτό αποτελούσε υποχρέωση του κράτους. Οι στεγαστικές λύσεις που επιλέχτηκαν έλαβαν υπόψη την αντίδραση της κερκυραϊκής κοινωνίας. Έτσι, οι πρόσφυγες θα βρουν καταφύγιο κυρίως σε χώρους όπως το Παλαιό Φρούριο, αποθήκες, ακόμη και στο δημοτικό θέατρο, που δεν έθιγαν οικονομικής φύσεως συμφέροντα των γηγενών.

Ποιοι όμως ήταν οι «πιστοί Κερκυραίοι»;

Οι αναφερόμενες μετακινήσεις πληθυσμών και οι καταλήψεις του νησιού ήταν πολλές και μεγάλες χωρίς να παραλείψουμε και μικρότερες όπως των Stradioti, των Παργινών, των Μαλτέζων, Σέρβων στον Α! Παγκόσμιο Πόλεμο κ.α. Κάθε ομάδα προσπαθούσε να διατηρήσει τη δικιά της κουλτούρα. Όμως η προσφυγιά στην Κέρκυρα είναι ένα ζήτημα της ομοιογένειας του πληθυσμού στην διάρκεια των αιώνων. Είναι γεγονός ότι οι συνήθειες, τα έθιμα, η έννοια του δικαίου, οι διαφορετικές θρησκείες των προσφύγων διαμόρφωσαν αντιπαλότητες και συγκρούσεις μεταξύ των αλλά και με τους «αυτόχθονες». Αλλά οι ανομοιογενείς ή ετερογενείς ομάδες, αν και υστερούν στην επικοινωνία, είναι δεκτικότερες στο σχεδιασμό και στην αλλαγή μέσα στη πάροδο των αιώνων. Η συναναστροφή, το εμπόριο, οι ερωτικές-συζυγικές  σχέσεις, η φιλία είναι παράγοντες που απαλύνουν τις διαφορές και κάνουν τους ανθρώπους να πλησιάζουν ο ένας τον άλλον. Οι δογματισμοί, όπως η θρησκεία και οι εξτρεμιστικές  θεωρίες δυσκολεύουν πολύ τα πράγματα διότι έχουν την τάση να δημιουργούν οπαδούς. 

Η προσφυγική μνήμη των απογόνων όλων των μεταναστευτικών ροών στην Κέρκυρα, ως κάποιο βαθμό παραμένει ισχυρή, παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις εντοπίζονται σε σχέση με άλλους απογόνους που μεγάλωσαν σε αμιγώς προσφυγικές περιοχές. Ο μικρός αριθμός αυτών, σε συνδυασμό με την απουσία πολιτιστικών συλλόγων και άλλων δράσεων, επηρεάζει την ευρύτερη διάχυσή της στην τοπική κοινωνία. Τα εναπομείναντα προσφυγικά σπίτια, τα ταφικά μνημεία και άλλα τοπόσημα παραμένουν εκεί για τον ερευνητή που θα κληθεί να τα αναζητήσει (6)

Περπατώντας σήμερα στους κεντρικούς δρόμους της πόλης, εάν κοιτάξεις στις πινακίδες των μαγαζιών θα διαβάσεις  Σουέρεφ (Μαλτέζος), Σούσης (Εβραίος), Κονταρίνης (Ιταλός), Γκίκας (Βορειοηπειρώτης),Πετσάλης (Παργινός) Μαρκοσιάν (Αρμένης)κ.ά. Τα γλωσσικά ιδιώματα πολλά και τα παλαιότερα χρόνια  η συνεννόηση δύσκολη.

Το 1836 ο Δημήτριος Βυζάντιος γράφει το περίφημο θεατρικό «Βαβυλωνία».

Απόσπασμα από το οποίο καταθέτουμε:

(Ο Αστυνομικός είναι Επτανήσιος )

Θα ήταν παράληψη εάν ομιλώντας για τους πολίτες της Κέρκυρας να μη αναφέρουμε μια ιδιοσυγκρασία   την οποία δεν μπορούμε παρά να τη στηρίξουμε στις αλληλεπιδράσεις των προσφυγικών επιρροών. Δύο χαρακτηριστικά μοιράζονται μεταξύ τους όλοι οι Επτανήσιοι ανεξαιρέτως. Την υπερβολική αγάπη τους για το νησί τους και την περίφημη «βουρλισιά» τους, αυτή την ιδιόρρυθμη τρέλα για την οποία είναι γνωστοί στο πανελλήνιο! Ο χαρακτηρισμός «βουρλισμένος» δεν έχει καμία αρνητική χροιά, δεν θεωρείται προσβολή, αντιθέτως περιποιεί τιμή για τον «φέροντα», ο οποίος προσπαθεί με κάθε τρόπο να δικαιώσει τον χαρακτηρισμό. Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιδιαίτερης και γεμάτης αντιφάσεις ιδιοσυγκρασίας τους. Στην πρώτη επαφή μοιάζουν λίγο απότομοι, γρήγορα όμως αποκαλύπτουν τον χωρατατζή, φιλόξενο και ευγενικό άνθρωπο που κρύβεται μέσα τους. Είναι πολύ έξυπνοι, κάποιες φορές πονηροί, πολύ εργατικοί και επίμονοι, καπάτσοι με ό,τι και αν καταπιαστούν και έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα επιτήδειοι στο κυνήγι του πλούτου, κάτι για το οποίο τους μέμφονται οι «αντίζηλοί» τους. Ενα από τα πιο αντιφατικά στοιχεία του χαρακτήρα τους είναι πως παρά το γεγονός ότι είναι άνθρωποι θρήσκοι και ευσεβείς, συχνά επιδίδονται σε ακατάσχετη βωμολοχία, με έναν όμως παράξενα «γλυκό» τρόπο, που δεν προκαλεί παρεξηγήσεις. Είναι φύσεις περιπετειώδεις, με μια μοναδική ικανότητα όχι μόνο να επιβιώνουν αλλά και να διακρίνονται, όπου κι αν βρεθούν, γι' αυτό και ριζώνουν ακόμα και στην άκρη του κόσμου, πραγματικοί κοσμοπολίτες, παρά την αγάπη που έχουν για τον τόπο τους. Δεν είναι μόνο το ιδιότυπο χιούμορ αλλά η γενικότερη κοσμοθεωρία που τους σπρώχνει να κάνουν κριτική στα κακώς κείμενα με το δικό τους μοναδικό τρόπο. Συνεχίζουν να είναι ανήσυχοι αλλά αθεράπευτα ρομαντικοί και ερωτευμένοι με την πολιτιστική του κληρονομιά την οποία αγωνίζονται να διαδώσουν καθώς και την αγάπη για τον τόπο τους.

------------------------------------------------------------------

1) Pauline GUéNA ACTUEL MOYEN ÂGE

1473, les îles grecques face aux migrants

2)Katerina Konstantinidou

Dealing with violence in Venetian Corfu (17th–18th c.)

3) Δάφνη Λάππα Ξένοι στην πόλη της Κέρκυρας. Ναύτες και στρατιώτες στο γύρισμα του 18ου αιώνα

4) Pauline GUéNA ACTUEL MOYEN ÂGE – 1473, les îles grecques face aux migrants https://www.nonfiction.fr/article-8765-actuel_moyen_age__1473_les_iles_grecques_face_aux_migrants.htm

5) Κ. Α. ΤΣΟΚΚΟΥ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (1645 – 1669) σελ 74

6) Ευστάθιου Πουλιάση. Η προσφυγική μνήμη ως χρέος. https://www.pontosnews.gr/704777/politika-mikrasiatika/i-prosfygiki-mnimi-os-chreos-i-periptosi-tis-kerkyras/