Το καζίνο "Ρολίνα" στην Κέρκυρα

Το καζίνο "Ρολίνα" στην Κέρκυρα

ΡΟΛΙΝΑ

Γιὰ σὲνα ἀλήθεια ἐλύσσιαξαν τσ’ ἰντούστριας καβαλλιέρηδες,
Παλιοὶ μπασταρδοκόντηδες καὶ νιόπλουτοι σπιτσιέρηδες.

1904 Λορέντζος Μαβίλης

Το αρχικό βρετανικό νεκροταφείο βρίσκονταν στη θέση που σήμερα στεγάζεται το Ξενοδοχείο CORFU PALACE στην παραλιακή λεωφόρο της Γαρίτσας.

Σκοπός της Δημαρχίας Κέρκυρας ήταν η εκμετάλλευση του χώρου αυτού με την ανέγερση καζίνου. Το 1902 κρίθηκε αναγκαίο να ζητήσει η Ελληνική κυβέρνηση από την Μεγάλη Βρετανία την μεταφορά του νεκροταφείου σε ένα άλλο μέρος, παρέχοντας όλες τις απαραίτητες εγγυήσεις. Αρχικά το αίτημα αυτό δεν έγινε αποδεκτό από τους Άγγλους. Η Ελλάδα έκανε μεγάλες προσπάθειες για να έρθει στην δικαιοδοσία της το οικόπεδο όπου βρίσκονταν οι τάφοι των Άγγλων θανόντων κατά την διάρκεια της Αγγλικής Προστασίας των Ιονίων Νήσων. Η αντίρρηση της μεταφοράς του νεκροταφείου στηρίζονταν στο ότι θα απομακρύνονταν από την πόλη και στο ότι το οικόπεδο το οποίο θα μεταφέρονταν θα έπρεπε να ήταν μεγάλο, τουλάχιστον ίσο με το παλιό για να χωρέσει τα μνήματα αλλά και τους μελλοντικούς τάφους Άγγλων πολιτών. Όταν ήρθε σε γνώση των Βρετανών ότι η αρχική τοποθεσία προορίζεται για την ανέγερση καζίνο, το θεώρησαν προσβολή προς τους νεκρούς τους. (1) Σύμφωνα με το πρακτικό της παραχώρησης τον Ιονίων νήσων και την Ένωση μετά της Ελλάδος κρατούσαν οι Βρετανοί την κυριότητα των Αγγλικών νεκροταφείων. Οι ελληνικές αρχές δήλωσαν αρχικά πως ο χώρος που θα απελευθερώνονταν θα γίνονταν κήπος, ενώ στην συνέχεια, όταν προέκυψε το θέμα εκμετάλλευσης του χώρου από βελγική εταιρεία δήλωσαν ότι στο υπό ανέγερση Καζίνο δεν θα υπήρχαν τυχερά παιγνίδια καθότι απαγορεύονταν από τον νόμο. Τελικά με απόφαση του Βρετανικού Κοινοβουλίου, παρ’ όλες τις αντιδράσεις που υπήρξαν, αποφασίστηκε η μεταφορά. Οι Άγγλοι μη έχοντας εμπιστοσύνη ζήτησαν η μετεγκατάσταση να γίνει με προσωπικό που θα εγγυόνταν την ασφαλή μεταφορά και την επίβλεψη του θα αναλάμβαναν Άγγλοι σταλέντες για το σκοπό αυτό. Οι ίδιοι για τούτο έστειλαν, μεταξύ άλλων, και δύο παρατηρητές.

Η εφημερίδα ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ στο φύλλο της 9 Μαΐου 1904 δημοσιεύει:

ΜΙΣΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

Τις 5 Μαΐου του αυτού έτους σε φύλλο της αγγλικής εφημερίδος Dailly Express γράφτηκε ελεεινό δημοσίευμα, γεμάτο ανακρίβειες , το οποίο με το πρόσχημα κάποιων παρατηρήσεων σε σχέση με την εδώ γενόμενη μεταφορά των οστών των νεκρών που ήταν θαμμένοι στο παλιό Αγγλικό νεκροταφείο βρίσκει την ευκαιρία να επιτεθεί σε ότι είναι Ελληνικό. Ο αρθογράφος κατηγορεί την αγγλική Κυβέρνηση όπου επέτρεψε να ανεγερθεί χαρτοπαικτική λέσχη σε ιερό τόπο ( ενώ αυτό είναι απόλυτα ανακριβές διότι στον χώρο εκείνο θα γίνουν μόνο κήποι).

Αναγράφει είτα ότι η μεταφορά των οστών εγένετο εν πάση αταξία κα χωρίς καμία εκδήλωση σεβασμού, προσθέτοντας και πολλά άλλα. Στο τέλος ειρωνεύεται την τελετή, που τελευταία έγινε στο αγγλικό νεκροταφείο και τον λόγο που έβγαλε ο Δήμαρχος Κερκυραίων, γράφοντας κάποιες περικοπές, υποσημειώνοντας αυτές τις οποίες σχολιάζει ειρωνικά.

Συντάκτης του άρθρου φέρεται ο Λόρδος Bruge καθότι το άρθρο φέρει την υπογραφή του. Ο κύριος αυτός είχε περάσει από την Κέρκυρα τον προηγούμενο χειμώνα για να πάει για κυνήγι απέναντι στην Ήπειρο. Αξιοσημείωτο δε είναι ότι από βεβαιώσεις αξιόπιστων προσώπων δεν ευρίσκετο καθόλου στη Κέρκυρα όταν έγινε η μεταφορά των οστών και η πρόσφατη τελετή που έγινε στο νεκροταφείο. Είναι φανερό ότι ο εν λόγω κύριος εμπνεύστηκε από κάποιον άλλον συμπατριώτη του που είναι εγκατεστημένος στην Κέρκυρα……..

Πολλές είναι οι δημοσιεύσεις στον Αγγλικό τύπο για το οικόπεδο και την μεταφορά του νεκροταφείου. Οι Times του Λονδίνου στις 12.6.1904 γράφουν: …αλλά έχει ρητώς καθοριστεί, λαμβάνοντας υπόψη τα συναισθήματα εκείνων που έχουν σχέσεις με θαμμένους στο νεκροταφείο ότι το καζίνο δεν θα κατασκευαστεί. στον πραγματικό χώρο του παλιού ταφικού εδάφους, αλλά έξω, σε γη που ανήκει στην πόλη έτσι ώστε σε καμία περίπτωση να μην υπάρχουν τυχερά παιχνίδια στον ιερό χώρο της παλιάς ταφής,…. (2)

Η θέση που βρίσκονταν το Αγγλικό Νεκροταφείο .Διακρίνονται στο δεξιό μέρος της δεύτερης φωτογραφίας οι τάφοι των Άγγλων.

Βρισκόμαστε στην εποχή που η Κέρκυρα συγκέντρωνε το τουριστικό ενδιαφέρον ολόκληρης της Ευρώπης. Άγγλοι λόρδοι, με το πάθος κυνηγιού έρχονταν στο νησί να οργανώσουν τις κυνηγητικές τους εκδρομές προς την Ήπειρο που τα βουνά της πρόσφεραν «χοντρό» κυνήγι. Ευγενείς από την Αυστρία, ποτισμένοι με το πάθος των Ομηρικών μελετών και ακολουθώντας το προηγούμενο της Αυτοκράτειρας Ελισάβετ, περνούσαν στο νησί αυτό πολλές βδομάδες. Και μαζί με αυτούς Γάλλοι, Γερμανοί, Βέλγοι, Ιταλοί, αποτελούσαν την πελατεία των ξενοδοχείων «Σαιν Ζωρζ» και «Μπέλα Βενέτσια» με τα χρυσά σερβίτσια και τις πλούσιες «Κάβες». To κλίμα κατά συνέπεια ήταν ευνοϊκό για μια επιχείρηση διεθνούς κλίμακας που στηρίζονταν εις «ολίγον απ' όλα», όπως η Εταιρεία Θαλασσίων Λουτρών του Μόντε Κάρλο.(3)

Όπως μας πληροφορεί ο ιατρός Hermann Weber, το νησί είχε γίνει γνωστό και ως θέρετρο υγείας μετά την επίσκεψη και παραμονή της αυτοκράτειρας Ελισάβετ (Σίσι) της Αυστρίας στο Γαστούρι. Η έντονη παρουσία μεγαλοαστών στο νησί επιβεβαιώνεται και από τις διαφημίσεις ευρωπαϊκών λουτροπόλεων, που φιλοξενούσε ο κερκυραϊκός τύπος. Η έστω και προσωρινή εγκατάσταση αριστοκρατών σε διάφορα θέρετρα ενίσχυε τη φήμη των περιοχών και τελικά οδηγούσε σε αύξηση της επισκεψιμότητας. Είναι προφανές πως η φήμη της Κέρκυρας μαζί με τον αρχιτεκτονικό και πολιτιστικό πλούτο της προσέλκυσαν το ενδιαφέρον υποψήφιων επενδυτών, οι οποίοι οραματίζονταν την ανάπλαση του νησιού σε θέρετρο πολυτελείας. Οι προτάσεις ήταν από διαφόρους ενδιαφερομένους. (4)

Το θέμα δημιουργίας Καζίνο πρωτοεμφανίζεται το 1890 όταν η Εφημερίδα «Επόπτης» τον Ιούλιο του 1890 δημοσιεύει ένα άρθρο από την Κέρκυρα, με τίτλο Το Παικτείον και το Δημοτικόν Συμβούλιον. Οι πρόταση έγινε προς τον Δήμο Κερκυραίων. Σύμφωνα με το άρθρο το Δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε να δώσει την άδεια, με βάση τη πρόταση του Γάλλου επιχειρηματία, αλλά με την προϋπόθεση να συμπεριληφθεί και ο όρος «τηρουμένων των διατάξεων των περί αστυνομικών και του ποινικού δικαίου διατάξεων» . Την τροπολογία αυτή δεν δέχτηκε ο Γάλλος επενδυτής.(5)

Τις 28.2. 1900 η εφημερίδα των Αθηνών «Άστυ» δημοσιεύει:

«ΤΟ ΜΟΝΤΕ ΚΑΡΛΟ ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑΝ

Η ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ

ΣΧΕΔΙΟΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΑ ΕΠΙΤΥΧΕΙ

Η εταιρία των καταστημάτων του Μόντε Κάρλο απεφάσισε να μεταφέρει αυτά αλλαχού, καθόσον η Κυβέρνησις του Μονακό δια την ανανέωσιν του προνομίου εζήτησε να της χορηγήται ετησίως διπλάσιον επίδομα, τουτέστιν από 25 εκατομμύρια να δίδει 50. Η εταιρία ανανέωσε την σύμβασιν δι’ εν μόνον έτος.

Απεφάσισε πλέον η εταιρία να μεταφέρει την έδραν εις άλλην πόλιν και προετίμησεν ως τοιαύτην την νήσον Κέρκυρα, της οποίας το γλυκύ και ευκραές κλίμα υπεραρκεί όπως προκαλέσει άφθονον συρροήν ξένων περιηγητών. Προς τον σκοπόν δε τούτον ηγόρασεν από τους κληρονόμους της αοιδίμου αυτοκρατείρας Ελισάβετ το «Αχίλλειον» ανάκτορον αντί 2.400.000 χρ. φράγκων, το οποίον απεφάσισεν η εταιρία να μεταβάλει εις σανατόριον. Ωσαύτως ηγόρασεν εν τη εξοχικήν θέσει Γαρίτσα μεγάλας εκτάσεις γαιών, επί των οποίων θ’ ανεγείρει ξενοδοχεία, καφενεία, θέατρα και άλλα ψυχαγωγικά κέντρα, τα οποία θα καταστήσωσιν ευφρόσυνον την διαμονήν των ξένων εν Κερκύρα.

Η ίδια εταιρία θα κατασκευάσει μικρά ταχύπλοα ατμόπλοια, τα οποία θα εκτελώσι την μεταξύ Βρεντησίου και Κερκύρας συγκοινωνίαν δεκάκις τουλάχιστον της ημέρας, το οποίον νυν ούτε άπαξ της ημέρας δεν επιτυγχάνεται.

Η εταιρία σκέπτεται να υποβάλει προτάσεις προς την Κυβέρνησιν, όπως τη χορηγηθεί προνόμιον, το οποίον θα προσεπικυρωθεί υπό ειδικής συμβάσεως ψηφισθησομένης υπό της Βουλής. Είναι δε διατεθειμένη να δίδει αντί προνομίου 12-15 εκατομμύρια ετησίως φόρον εις την Κυβέρνησιν.

Ως γνωστόν, παρομοίας προτάσεις διετύπωσαν προς την Κυβέρνησιν και άλλαι εταιρίαι , πρωθυπουργούντος του Τρικούπη, ο οποίος δεν εδέχθει αυτές φοβηθείς την κατακραυγήν του κοινού άτε μεταβαλλομένης της Κέρκυρας εις χαρτοπαικτικόν κέντρον.

Τοιούτους ενδοιασμούς, δικαίως άλλωστε, έχει και η σημερινή Κυβέρνησις, το σχέδιον δε της εγκαταστάσεως ρουλέττας εις την Κέρκυραν φαίνεται, ότι θα μείνει σχέδιον».

Η είδηση αυτή έχει ορισμένες ανακρίβειες όπως ότι αγόρασαν το Αχίλλειο και οικόπεδα στην περιοχή της Γαρίτσας. Όμως η αναφορά στην περιοχή Γαρίτσα μας δίνει την πεποίθηση ότι ζήτησε την περιοχή του Βρετανικού νεκροταφείου και έτσι η Ελλάδα απευθύνθηκε στην Μεγάλη Βρετανία για να ελευθερώσει τον χώρο αυτόν.

Μια δεύτερη εκδοχή της ιδίας πρότασης με τίτλο :«Η σύστασις του χαρτοπαιγνίου εν Κέρκυρα», εμφανίζεται στην Εφημερίδα Εμπρός, 26 Φεβρουαρίου 1900

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, τον Φεβρουάριο του 1900, ο Ελβετός επιχειρηματίας Μαρκέζι επισκέφθηκε τον δήμαρχο Κέρκυρας Δ. Κόλλα, προτείνοντάς του να ιδρύσει σανατόριο στο νησί ως αντάλλαγμα για την άδεια ανέγερσης καζίνο. Ο Μαρκέζι οραματιζόταν ένα σχέδιο συνολικής ανάπλασης, το οποίο περιλάμβανε την κατασκευή σανατορίων, τεχνητών λιμνών, , αναδασώσεις, κατασκευή πάρκων και πλατειών και αγορά δύο ατμόπλοιων για τη ναυτιλιακή γραμμή Μπρίντιζι-Κέρκυρα. Το κόστος της ανάπλασης υπολογιζόταν στα 25.000.000 ελβετικά φράγκα.Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους ο δήμαρχος της Κέρκυρας επισκέφθηκε τον πρωθυπουργό, Γεώργιο Θεοτόκη, για να του διευκρινίσει πως η απόρριψη της ιδέας του σανατορίου θα κατέστρεφε οικονομικά το νησί. Είναι προφανές πως η εμπλοκή του Θεοτόκη σε αυτή τη συζήτηση συνδεόταν τόσο με την κερκυραϊκή καταγωγή του, όσο και με την προηγούμενη θητεία του στο δημαρχικό θώκο της πόλης.

Από τις δύο πιο πάνω προτάσεις συμπεραίνεται ότι ο Δήμαρχος του νησιού είχε την απαίτηση, από κάθε επενδυτή, να φτιάξει σανατόριο στην Κέρκυρα λόγω των αυξημένων κρουσμάτων φυματίωσης.

O Βέλγος επιχειρηματίας Βίκτωρ Νταρκουέν, (Μαρκέζι, Μαρκέ) (6) ζήτησε από το Δήμο να του παραχωρήσει τον Χώρο του Αγγλικού νεκροταφείου, εκεί που υψώνεται σήμερα το ξενοδοχείο «Κορφού Παλάς».

Η εφημερίδα «Ακρόπολις» ασχολείται, το πρώτο δίμηνο του 1902, πολύ με το θέμα της Ρολίνας και δημοσιεύει συνέχεια επ’ αυτού σχόλια και άρθρα από τον μόνιμο ανταποκριτή της στην Κέρκυρα. Από την συνέντευξη με τον κ. Μαρκέ ,(7) της εταιρίας με τίτλο «Ρολίνα εις την Κέρκυρα» προκύπτουν το τι ζητάει η εταιρία και τι προσφέρει καθώς, και τις απόψεις του για την επιτυχία της επένδυσης. Ο κος Μαρκέ ,Βέλγος επιχειρηματίας, γράφει το άρθρο, διατηρεί τρία καζίνο στο Βέλγιο. Μεταξύ των οποίων και το περίφημο Κοπερσάλ της Οστάνδης. Το όνομα του καζίνου αυτού είναι Kursaal και σε ερώτηση ξένων δημοσιογράφων στη διοίκησή του, εάν όντως θα ανοίξουν καζίνο στην Κέρκυρα απάντησαν ότι ουδέποτε υπήρξε τέτοιο ενδιαφέρον.

Επί πλέον στην εισήγηση της εταιρίας, όπως αναφέρεται στην συνέντευξη, προβλέπεται να ξοδευθούν 40 εκ. φράνκα για έξοδα και 3 εκ. για διαφήμιση. Επίσης 3 εκ. δι’ εξωραϊσμό της πόλης με ξενοδοχεία.

… "Αλλα τόσα διά τήν έξωράϊσιν πάλιν αυτής διά κήπων καφενείων θεάτρων κτλ. 2 εκατομμύρια διά τήν διοργάνωσιν ίπποοροαικών αγώνων, κατά τό σύστημα των Παρισίων Βρυξελλών και άλλων μεγάλων πόλεων. 'Υπέρ τάς 500.000 φρ. διά περιστεροθήραμα. "Αλλα μεγάλα ποσά διά καζίνα διασκεδάσεων, μίαν λέσχην κατά τό σύστημα τού έν Μόντε Κάρλο, διά τό παίγνιον τού Ζατρικίου, και χίλια δύο άλλα πράγματα, τά όποία θά καταστήσουν τήν Κέρκυραν μοναδικόν τόπον διαμονής διά τους πλουσίους καθόλον τον κόσμον διά τάς εκτάκτους διασκεδάσεις της κτλ. Θά εγκαθιδρύση επίσης και ταχυτάτην συγκοινωνίαν μεταξύ Κέρκυρας και Μπρίντιζι και Πατρών. Η υπηρεσία θά γίνεται καθ’ εκάστην διά ταχυπλόων ατμόπλοιων τά οποία θά διανύουν 22 μίλια τήν ώραν…

Η «Ακρόπολις» με δημοσίευμα της από 22 Ιανουαρίου 1902 γνωστοποιεί ότι συνεδρίασε το Δημοτικό Συμβούλιο και απεδέχθη την πρόταση της εταιρίας. Σημειώνει τους συμβούλους που συμμετείχαν και τους μειοψηφήσαντες.

Η απόφαση αυτή έφερε μεγάλη διχόνοια στον κόσμο της Κέρκυρας. Μια ομάδα αντιρολινικών με κύριο εκφραστή της τον πνευματικό κόσμο αντιδρά έντονα με επιχείρημα την ηθική κατάπτωση του πληθυσμού. Κύριοι εκφραστές της ο Λορέντζος Μαβίλης , Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Γεώργιος Καλοσγούρος κ.α. Ο κόσμος αυτός άσκησε πολεμική για την «καζινοποίηση» της Κερκύρας με κάθε είδους δημοσιεύματα στον εγχώριο και αθηναϊκό τύπο , υπογραμμίζοντας ότι αλλοιώνονταν οι παραδόσεις και o τρόπος ζωής της κερκυραϊκής κοινωνίας, ότι η ανηθικότητα, η έκλυση των ηθών, η εγκατάλειψη των αποδοτικών εργασιών, η κάμψη της παραγωγικότητας θα ήταν από τις συνέπειες της εγκατάστασης Καζίνου.

O Λ. Μαβίλης, θέλοντας να στιγματίσει όσους προωθούσαν την «καζινοποίηση» της Κέρκυρας, εκτός από άλλα δημοσιεύματα, έγραψε το παρακάτω δίστιχο .

Για σένα. ελυσάξανε της Ιντούστριας καβαλιέρηδες.Παλιοί μπασταρδοκόντηδες και νιόπλουτοι σπιτσέρηδες

Με διασκεδαστικό τρόπο μας διηγήθηκε ο Φώτος Γιοφύλλης πώς πρωτοαντίκρισε τον Μαβίλη το 1902. (Νέα Έστία, Χριστούγ. 1960, σ. 12)

Προσέξαμε πως γινόντανε μεγάλη φασαρία προς το μέρος της πλατείας (Σπιανάδας)... Πλήθος κόσμου έτρεχε, εφώναζε, θορυβούσε... Αποδοκίμαζε, Έβριζε και γιουχάιζε δυο ανθρώπους, πού προχωρούσανε μπροστά... Βαδίζανε γοργά βήμα και φαίνονταν πώς θέλανε ν' αποφύγουν τον κόσμο, πού τούς κυνηγούσε... Τέλος, με τη βοήθεια των χωροφυλάκων, οι δύο εκείνοι άνθρωποι στρίψανε σ' ένα στενό και χαθήκανε...Γυρέψαμε τότες να μάθουμε ποιοι ήτανε αυτοί οι δύο άνθρωποι και τι είχαν κάμει. Και μάθαμε τούτα: o ένας είναι ο ποιητής Μαβίλης κι ό άλλος ο Ντίνος, ό γιός τού Κόντε Μάρκου Θεοτόκη. Αυτοί οι δύο θέλουνε το κακό τού τόπου μας. Θέλουνε να μποδίσουνε να γένει ή ρολίνα στην Κέρκυρα. 'Όλοι ξέρουμε πώς, αν γένει η ρολίνα, θα γλυτώσει, ο τόπος, θα πλέξουμε μέσα χρυσάφι! κι όμως αυτοί οι δύο θέλουνε μποδίσουνε την ευτυχία του τόπου μας. Γι’ αυτό δίκαια τούς προγκάνε τούς βρίζουνε... Πραγματικά, Εξακολουθεί Φ. Γιοφύλλης……., ό Μαβίλης κι' ο Θεοτόκης είχαν τότες αντισταθεί μ' όλους τούς τρόπους να εγκατασταθεί ρολίνα στ' ωραίο νησί. Είχανε γένει σχετικές προτάσεις από ξένη Εταιρία και φαινόντανε πώς "ή κυβέρνηση κι ό δήμος κάνανε σύμβαση να ιδρυθεί ρολίνα στην Κέρκυρα. Πολύς κόσμος μάλιστα υποστήριζε σύσταση αυτού τού καταστήματος των τυχερών παιγνιδιών. "Έγινε ακόμα συλλαλητήριο στην πλατεία, εμίλησεν ένας τσαγκάρης και συντάχτηκε σχετικό ψήφισμα, πού ζητούσε να γένει γρήγορα ρολίνα «για να σωθεί ό τόπος».

Δεν ήταν ή πρώτη απόπειρα για να πραγματοποιηθεί τέτοια εγκατάσταση. Και αντίδραση είχε γίνει σφοδρή. Ο X. Γ. Σακελλαριάδης (8) ήταν ό πρώτος που ανέφερε ένα ανυπόγραφο άρθρο πού δημοσιεύτηκε στο «Άστυ» «Μιαν φοράν για πάντα». (9)

Από το άρθρο αυτό θα αποσπάσουμε αυτά τα λόγια:

"Έγινε ακόμα συλλαλητήριο στην πλατεία, εμίλησεν ένας τσαγκάρης και συντάχτηκε σχετικό ψήφισμα, πού ζητούσε να γένει γρήγορα ρολίνα «για να σωθεί ό τόπος».

Από το άρθρο αυτό θα αποσπάσουμε αυτά τα λόγια:

«0υδεις Κερκυραίος, άξιος τιμής να φέρηται το όνομα του εν τοις δημοτολογίοις της νήσου, διενοήθει ποτέ τοιαύτην βδελυγμία. Ουδείς Κερκυραίος εφαντάσθη, οτι δύναται ποτέ νήσος ελληνική και δει η Κέρκυρα, να κερδοσκοπήσει τού παγκοσμίου ελαττώματος της χαρτοπαιξίας, γινομένη άσυλον και ιερόν των διψομανιών τού ξένου χρήματος και βάφουσα ερυθράς τας ωραίας αυτής ακτάς, εις τας οποίας ή Ναυσικά, τού Αλκινόου ή Κόρη, υπεδέξατο ναυαγόν τον Όδυσσέα, διά του αίματος των αυτοχείρων θυμάτων της ρουλέτας. Αλλ' αν, γένοιτο, ήθελεν υπάρξει Κερκυραίος, τού οποίου το δέρμα θα διατρέχει φρίκη προ τοιαύτης ατιμώσεως, υπόθεσης καθ' ης διατόρως διαμαρτυρόμεθα, η Ελληνική Κυβέρνησις βεβαίως δεν δύναται να λησμονήσει ότι η Κέρκυρα είναι νήσος Ελληνική και ότι κατ' ακολουθίαν ή τιμή αυτής είναι αλληλένδετος και αλληλέγγυος πες την τιμήν ολοκλήρου τού Ελληνικού "Έθνους».

Ο Μαβίλης, μετά την ψήφιση από το Δημοτικό Συμβούλιο της ίδρυσης του καζίνο νόμισε, ότι ήταν καιρός να ενεργήσει. 'Ήθελε να ξέρει ποιες ήταν οι διαθέσεις της Κυβέρνησης, Βουλής και των δημοσιογράφων της Αθήνας σχετικά με το ζήτημα. Στις 23 Γενάρη έστειλε στο φίλο του, Γιάννη Βλαχογιάννη, τη παρακάτω επιστολή (10)

Φίλτατε Βλαχογιάννη!

Σε παρακαλώ να κινηθείς γρήγορα. και να γράψεις ή να βάλεις να γράψουν κατά της Ρολίνας. Οι σύμβουλοί μας και πάλιν μας επόμπευσαν. Εψήφισαν 10 υπέρ της Ρολίνας και 3 κατά. Κοίταξε τι γίνεται εκεί και γράψε μου. Έβουβάθηκαν όλοι. Διαθέτονται εκατομμύρια και πολλοί μωροί εδώ πιστεύουν, κατορθωθεί να δωροδοκηθούν βουλευτές και δημοσιογράφοι, διά να σιωπήσουν. Δεν δύναμαι να παραδεχθώ ότι εφθάσαμε σε τέτοιο σημείον εξαχρειώσεως. Εδώ είναι οι συνηθισμένοι, πού υποστηρίζουν αυτό και εξάπτουν την όρεξιν του πλήθους με μυθώδεις επαγγελίες. Μη δυνάμενοι επί πλέον να χορτάσουν τα πλήθη διά δημοσίων έργων ή ιδιωτικών Κληροδοτημάτων και φοβούμενοι μήπως στραφεί επί τέλους κατ' αυτών, προς εξασφάλισιν τού πολιτικού των μέλλοντος αποφάσισαν να πωλήσουν την τιμήν της Κερκύρας, ήτις άλλοτε εθυσίασε την υλικήν της ευμάρειαν εις την εθνικήν της αποκατάστασιν. Σε παρακαλώ να με συμπαθήσεις, αν δεν σου έγραψα τόσον καιρόν. Έχρειάζετο τόσο μεγάλο κακό σαν και τούτο, διά vα βγω από τη νάρκην μου εις την οποίαν και πάλιν θα βυθιστώ, όταν περάσει τούτη η αφορμή. Γράψε μου, αν μπορείς, ποιές εφημερίδες νομίζεις ότι θα αναλάβουν τον αγώνα. Πήγαινε στον Λυκούδη και πες του να γράψει προς Θεού δυνατά και ωραία σαν άλλη φορά (1) Μη λείψεις. 'Eγώ σε αγαπώ και σε χαιρετώ.

Λορέντσος

Είτε από μικροπονηριά είτε από κακία κάποιος κατεργάρης τόλμησε να τον διαβεβαιώσει ότι μετάνιωσε ο Πολυλάς πού, είχε πολεμήσει τους οπαδούς της ρολίνας. Θύμωσε τότε ό Μαβίλης και στις 27 Γενάρη 1902 έγραψε πάλι στον Γ. Βλαχογιάννη και έστειλε εσώκλειστη μια διάψευση (με ημ. 27. 1. 1902 ) να τυπωθεί από μιαν εφημερίδα της Αθήνας. Την έφερε στο φώς το Νέον Άστυ τού Δ. Κακλαμάνου (11). (12)

Φίλτατε Έπαχτίτη !

Σού έγραψα και άλλο γράμμα αλλά δεν μου απάντησες. ΄Av είσαι θυμωμένος θα σού περάσει. Εv τοσούτο σε παρακαλώ να μεταβείς εις τα γραφεία τού «N."Άστεως» ή της « Ακροπόλεως » να συστήσεις να μου τυπωθεί μια διάψευσις σχετική με το ζήτημα της Ρολίνας. Σε παρακαλώ ‘όμως μη γελάσης, να πεις τού Κακλαμάνου νά μη γράψει επαίνους και κολοκύθια εμπρός εις τ’ όνομά μου, γιατί τότε χάνει η διάψευσις όλη τη σοβαρότητα. Σε παρακαλώ νά το λάβης υπό σπουδαίαν έποψιν και να κάμης σύ ότι δυνατόν δια να γίνει θόρυβος κατά της Ρολίνας, μη τύχη και περάσει στη βουλή τέτοιο ντροπερό νομοθέτημα. Μας εντρόπιασαν οί σύμβουλοι εμάς τους Κερκυραίους. Δεν είναι τώρα σωστά vα ντροπιασθή το έθνος. Όπως σε γνωρίζω δεν αμφιβάλλω πού θα πράξης και σύ ότι είναι δυνατόν. Και τότε θα σε αγαπώ ακόμη περισσότερο και ας μη σού γράφω .Αυτά σού γράφω και στο περασμένο μου γράμμα που δεν ξέρω αν τόλαβες αφού δεν απαντάς. ΄H δεν είσαι στας Άθήνας ; Την διεύθυνσίν σου δεν την θυμάμαι πλειό ούτε μπορώ να την εύρω με την αταξίαν που έχω στα χαρτιά μου.Ελπίζω όμως ότι καθώς και άλλοτε τα γράμματά μου θα σού φθάνουν εγκαίρως Σε εξορκίζω να κουνηθής. Πες μου ότι θέλεις, βρίσε με μαγάρι αλλά κάμε ότι σου ζητώ.

O φίλος σου

Λορέντσος

Επί του προκειμένου επεμβαίνει και ο Γεώργιος Καλοσγούρος που δημοσιεύει επιστολή της γυναικαδέλφης του Πολυλά, Ασπασίας Σορδίνα Ρίγλερ η οποία κατακρίνει την δημοσιογραφία γύρω από το όνομα και τη στάση του Πολυλά. (13)

Κι ο Kωνσταντίνος Θεοτόκης έλαβε μέρος στον αγώνα. Tο άρθρο του «H Ρολίνα. Επιστολή προς τούς Κερκυραίους», από την 3 Φλεβάρη 1902 τυπώθηκε στην Άκρόπολιν τις 11. 11. 1902. (14)

Ο Ντίνος Θεοτόκης στην επιστολή του αυτή δεν μπορεί να αποφύγει την σοσιαλιστική του ιδεολογία η οποία όμως στη παρούσα περίπτωση τον κάνει να είναι αλληλοσυγκρουόμενος. Μιλάει για τους εργάτες και την μεσαία τάξη, οι οποίοι ήταν μαχητικοί υπέρ της δημιουργίας του καζίνο και προσπαθεί να τους μεταπείσει, ενώ δηλώνει ότι αυτός με τη θέση του, ενάντια στην ίδρυση του καζίνο, πάει κόντρα στο συμφέρον του μια και είναι μεγαλοκτηματίας και τα κτήματα του θα πάρουν αξία. Επίσης κατηγορεί τον κλήρο γιατί δεν παίρνει θέση επί του ζητήματος που διχάζει την Κερκυραϊκή κοινωνία.

« Ότι γίνεται στή Δύση, γράφει ό K. Θεοτόκης, σ' έμάς δε συγχωριέται τό χώμα τούτο είνε άγιώτατο. Ελλάδα και ηθική διαφθορά είνε πράματα ένάντια που δυνατό δεν είνε να ύπάρχουν άντάμα. Καί ίσα ίσα γιά τούτο οι πλέον υπέρμαχοι της ρολίνας είνε ή απάτριδες ξένοι, κατεργαρέοι φευγάτοι για εγκλήματα από τον τόπο τους, ή άρνησι πάτριδες δικοί μας, πού ο εύγενικός λαός της Κέρκυρας άλλοτες είχε μισήση με δίκηο» Έπειτα προσθέτει δυο έπιχειρήματα πού δέν είναι χωρίς αξία: «Το συμφέρο! Τα πλούτη, τά μαγεμένα παλάτια, άφθονία πού τάζουν οί μιαροί ύποστηριχτές τής ρολίνας ποιους θα ώφελήσουν; Τόν έργατικό λαό; Άλλά αν τα κέρδη γενούν μεγαλήτερα θ' άξιώσουν και τά έξοδα, γιατί και νοίκια και θροφές και τάλλα θα άκριβήνουν. Tή μεσαία τάξη τών έμπόρων καί τών ύπαλλήλων;— Βέβαια όχι, το κράτος δεν θα δίνει περσότερους μισθούς και οί εμποροί μας δε θα δύνανται νά μετρηθούν με τούς ξένους πού θάχουν κεφάλαια άφθονα και πείρα πλειότερη, νάρθοΰν άπληστοι v' άρπάξουν τές εργασίες. Ο τόπος βέβαια θα πλουτήνη μα ποιός χαίρεται τά καλά του». Το δεύτερο επιχείρημα αφορά την ηθική: «0ί ξένοι που θά μάς καταφρονούν εμάς και το έθνος και τήν πίστη, πλούσιοι και παντοδύναμοι στον τόπο μας με τά χρήματα, στά λαμπρά παλάτια πού θα χτίσουν, θά μαυλίζουν τες άγνές παρθένες μας και τούτες, γιατί έδώ θα δοξασθή ή ακολασία, θα ζηλέψουν τές νειόφερτες άπό τα πέρατα τού κόσμου άμαρτωλές και θά παραιτούν τη φτωχή πατρική σκέπη, γιά να παραδίδονται στούς άνήθικους κατακτητές τού νησιού μας.» κι συγγραφεύς κλείνει έτσι την επιστολή του: «Το μεγαλήτερο που ποθώ είναι να σας παρακινήσω στο καθήκον , σάς ξυπνήσω άπό άνεξήγητο λήθαργο και νάχω τη συνείδησην αναπαμένη που το χρέος μου σαν Κερκυραϊος, σάν "Ελληνας, το έκαμα» (15) Παράλληλα οι ρολινικοί προβαίνουν σε βίαιες εκδηλώσεις προς τους ενάντιους της ίδρυσης του καζίνο. «Ακρόπολις» 12.2.1902…… Ο κόσμος ιδία της κατωτέρας εργατικής τάξεως γαργαλισθείς εκ πολλών ελπίδων εφανατίσθη μέχρις απελπιστικού σημείου…… συνήλθον τινές και προέβησαν εις αποδοκιμασίας κατά του συντάκτου του άρθρου της ρολίνας, του Κου Γεωργ.Θεοτόκη καθημένου εις την πλατείαν μετά του Κου Μαβίλη εις το καφενείον «Ευρώπη»….. Δυστυχώς αι αρχαί δεν ηδυνήθησαν να προλάβουν τας απρεπείς σκηνάς……(16)

«Ακρόπολις» 12.2.1902 …Ο κ.Γ.Θεοτόκης εδήλωσεν ρητώς εις φίλους του βουλευτάς, ότι ουδεμίαν λαμβάνει ευθύνην δια τα γενόμενα εν τη νήσω, ότι ουδείς ποτέ εσκέφθη σοβαρώς περί της εγκαταστάσεως ρολίνας και επισήμου χαρτοπαιγνίου και ότι είνε αξιοκατάκριτοι οι υποθάλπτοντες όνειρα τοιαύτα παρά τω Κερκυραϊκω λαώ, όστις δεν έχει ανάγκην ρολίνας να ευημερήση……(17)

«Ακρόπολις» 23.2.1902….Οι αποδοκιμασίες είχαν έντονο χαρακτήρα…εν σφυριγμοίς και γιουχαισμοί, οι ζωηρότεροι όμως των διαδηλωτών δεν ηρκέσθηκαν εις τούτο αλλά μετέβησαν εις τας οικίας των αντιρολινικών κκ. Θεοτόκη,Μάνεση, Μυλωνόπουλου και εκτός των γιουχαισμών έρριψαν και λίθους κατά των παραθύρων….

Οι φωνές των διαδηλωτών διέσχιζαν όλη την πόλη. Συνθήματα όπως:

-Ζήτω η Ρολίνα

-Κάτω κακούργοι Ιησουίτες

κυριαρχούσαν σε όλους τους δρόμους.

Συνελήφθησαν 7 άτομα μεταξύ των οποίων οι ευυπόληπτοι πολίτες Πιζάνης, Δεμπόνος ,Κάρτερ. Οι συλληφθέντες θεωρούνται φιλήσυχοι εμπορευόμενοι και κτηματίες. Παρόλα αυτά μετά τη σύμφωνη γνώμη οδηγήθηκαν στις φυλακές προφυλακισθέντες. Ομοφώνως ή κοινή γνώμη ετάχθη υπέρ τού ζητήματος. Επιστήμονες, Ιατροί, δικηγόροι, καθηγητές, κτηματίες, πολιτευόμενοι πτωχοί εκφράζονται υπέρ. Οι σε μεγάλο αριθμό ενάντιοι της ρουλέτας αναφέρονται σε λόγους και επιχειρήματα κενά, περίτου κινδύνου της ηθικής εκλύσεως των ηθών, τους οποίους καταρρίπτουν με ευχέρεια οι υπέρμαχοι της ρολίνας χαρακτηρίζοντας αυτούς καθαρά ουτοπικούς, διότι ή ρολίνα, όπως ισχυρίζονται, χωρίς να προσθέσει ουδέν εις τις συμβαίνουσες, στην Κέρκυρα ανηθικότητες, θα επιφέρει τηνανόρθωση των οικονομιών του τόπου, σώζουσα έτσι τον πληθυσμό από της μεγαλύτερης πληγής της ανηθικότητας της φτώχειας.

Η «Ακρόπολις» θέλοντας να ερευνήσει το όλο θέμα από οικονομικής άποψης κάλεσε γνωστό οικονομολόγο ο οποίος μελετώντας την επένδυση κατέληξε:

….Από οικονομική άποψη η επένδυση είναι σωτήρια όχι μόνον τοπική αλλά και δι’ όλην ακόμη την Ελλάδα δια πολλούς λόγους. Πρώτος εξ αυτών είνε ότι ετησίως θα εισάγεται πολύς χρυσός εκ του εξωτερικού χάρις εις την διαμονήν απλώς των ξένων εν Κερκύρα. Δεύτερος είνε ότι η από της Κερκύρας περιοδεία της Ελλάδος δια τους παρεπιδημούντας τυχόν εκεί δεν θα είναι παρά ζήτημα ολίγων ημερών και ολίγων χρημάτων δι’ αυτούς, αφού προϋποθέτει ότι θα είναι πλούσιοι και συνεπώς θα δύνανται ανέτως να δαπανήσουν χρήματα. Τρίτος λόγος είνε η πυκνή και ταχύτατη συγκοινωνία ήτις βοηθουμένη και δια των σιδηροδρόμων Πειραιώς-Συνόρων θα φέρη την Ελλάδα εις αμεσωτέραν επικοινωνίαν μετά της λοιπής Ευρώπης, προς την οποίαν σήμερον συνδεόμεθα ωσάν ν’ αποτελούμεν κανέν κράτος της Απωτάτης Ανατολής. Εγώ υπολογίζω ότι τουλάχιστον 5-10 εκατομμύρια φράγκων χρυσών, αληθινών όμως και όχι κατά φαντασίαν θα εισάγωνται εις την Ελλάδα, μέγιστον δηλαδή κέρδος, δυνάμενον μετ’ ου πολύ ν’ αντισταθμίση τα πολλά και υπέρογκα έξοδα όπως και την έλλειψιν του χρυσού, πράγματα εις τα οποία οφείλεται καθαρώς η καταπληκτική αύτη ύψωσις του συναλλάγματος…..

Ο άνθρωπος αυτός στη συνέχεια μιλά για τα θέματα της ηθικής και καταλήγει…. Ότι όλα τα χρυσά όνειρα τα οποία πλέκει η Ρολίνα εις την Ελλάδα πρέπει να την αποκρούσωμεν, διότι θα αποτελεί στίγμα δυνάμενον να παραβλάψη εις το μέλλον ύψιστα εθνικά συμφέροντα. (18)

Τελικά η έγκριση δόθηκε. Ο Βέλγος επιχειρηματίας Βίκτωρ Νταρκουέν, ζήτησε και πήρε από το Δήμο τον Χώρο του νεκροταφείου. Ο μηχανικός Vilentini υπέγραψε, κατ' εξουσιοδότηση του Νταρκουέν τη σύμβαση με το Δήμο Κερκυραίων .

Διαφημιστικό ταχυδρομικό δελτάριο. Υπογραφή Valentini

Σε εκτέλεση της σύμβασης ο Δήμος παραχώρησε για τη μεταφορά του Αγγλικού Νεκροταφείου νέο χώρο κοντά στις φυλακές. Η μεταφορά άρχισε το 1902 και έληξε το 1904. Ο Vilentini, χρηματοδοτούμενος από τον Νταρκουέν, έκτισε το κτίριο της Ρολίνας, που υπάρχει ακόμη σήμερα στον χώρο που βρίσκεται το «Αρχαιολογικό Μουσείο» και στο « Κορφού Παλάς» κτίστηκε το κτίριο των Λουτρών, ένα ωραιότατο νεοκλασικό κτίριο που καταστράφηκε από τους βομβαρδισμούς του πολέμου και στη συνέχεια κατεδαφίστηκε.(19)

(Το κτήριο των λουτρών το 1917 χρησιμοποιήθηκε ως εργαστήριο Βακτηριολογίας)

H επιχείρηση όμως, που θέλησε να στήσει o Νταρκουέν, δεν πήγε καλά. Τα κεφάλαια που διέθετε απορροφήθηκαν από τις κτιριακές εγκαταστάσεις, προτού δε να ιδρύσει κάποια μετοχική εταιρεία ώστε να βρει κεφάλαια, δεν ευδοκίμησε. Επίσης απέτυχαν και διάφορες άλλες προσπάθειες, μέχρις ότου ιδρύθηκε το 1904 στο Βερολίνο η Korfu Kompagnie Actien Gessellschapt (Κερκυραϊκή Μετοχική Εταιρεία) 5 εκατ. φράγκων κατανεμημένο σε 10.000 μετοχές των 500 φράγκων.

Από το κεφάλαιο αυτό καταβλήθηκε μόνον το 10 % , δηλ. 500.000 φράγκα. Tα υπόλοιπα 90 % των μετοχών παραχωρήθηκαν στην Εταιρεία Σκρά και Σία, η οποία εμφανίστηκε να κατέχει το προνόμιο της εκμετάλλευσης των εγκαταστάσεων της Ρολίνας, έπειτα από παραχώρηση των αρχικών αναδόχων. Πρέπει να σημειωθεί ότι η παραχώρηση των Λουτρών και της Λέσχης είχε εκτιμηθεί σε 900.000 φράγκα από τους άμεσα ενδιαφερομένους.(20) Επίσης έκθεση των μηχανικών Vilentini, και Λοπρέστη (του Δήμου) ανέβαζε την αξία των οικοπέδων, που ανήκαν στο Δήμο, σε 1.385.000 δραχ., των δε οικοδομών σε 392.000 Για τα περιουσιακά αυτά στοιχεία, που, κατά την ευνοϊκότερη εκδοχή , στοίχιζαν 900.000 φράγκα, παραχωρήθηκαν μετοχές 4.5 εκατ. φράγκων, δηλ. το πενταπλάσιο.

Από τη στιγμή αυτή αρχίζει η απάτη. Οι μετοχές προσφέρονται προς πώληση από επιτήδειους πωλητές με μεγάλη προμήθεια. Την προσφορά συνόδευαν πομπώδης διαφήμιση και πλούσιες υποσχέσεις. Πολυτελή έντυπα πλημμύρισαν ολόκληρη την Ευρώπη. « H Κέρκυρα γραφόταν σ' αυτές, είναι ένα από τα ωραιότερα ελληνικά νησιά, το μαργαριτάρι της Μεσογείου. Διαθέτει ένα μεγαλόπρεπα οργανωμένο Καζίνο με (cercles prives), στο οποίο ήδη φιλοξενούνται 14.000 μέλη, μεγάλα οικοδομήματ, μέσα σε κιγκλίδωμα, επί 15.500 τετρ. μέτρων στην παραλία Ελισάβετ. Ελεύθερα χρεών αποτελούν ιδιοκτησία της Εταιρείας Σκρά & Σία. (21)

Δεν υπήρξαν λίγοι οι αφελείς που έπεσαν στην παγίδα, παρασυρόμενοι όχι μονάχα από τις διαφημίσεις,

Διαφημιστικό ταχυδρομικό δελτάριο σταλέν το 1904. Διαφημίζει τα λουτρά και το καζίνο.

αλλά και τα ονόματα των μελών του Δ. Συβουλίου, μεταξύ των οποίων ένας στρατηγός, σεβαστά όλα μεταξύ της γερμανικής κοινωνίας. Για την επιτυχία της απάτης αρκεί να σημειωθεί ότι πληρώθηκαν για προμήθειες 160.000 μάρκα της εποχής εκείνης. Οι ιδρυτές της Εταιρείας ταξίδευαν συχνά στην Κέρκυρα, χρεώνοντας τα ταξίδια αυτά με σημαντικά ποσά. 'Όταν δε αντιμετώπιζαν οικονομικές δυσχέρειες πρόσφεραν σε διαφόρους τη Γενική Διεύθυνση της Εταιρείας και παχυλούς μισθούς με αντίκρισμα την αγορά αριθμού μετοχών. Όταν και η μηχανή αυτή έπαψε να αποδίδει, ενεχυρίασαν τις μετοχές. Όλοι αυτοί οι συνδυασμοί επέτρεπαν στους κυρίους Σκρα και Σία να ζουν πλουσιοπάροχα μολονότι οι επιχειρήσεις της Κέρκυρας δεν πήγαιναν καθόλου καλά. Επειδή όμως σ' όλα τα πράγματα υπάρχει ένα τέλος, συνέβη κάποτε ένας από τους «αφελείς» μετόχους να καταλάβει ότι ζημιώνεται. Προσέφυγε στη δικαιοσύνη, η οποία με τη σύλληψη των κυριοτέρων αυτουργών της απάτης, έθεσε τέρμα στη μηχανή του Καζίνου.

H τελευταία πράξη της απάτης παίχτηκε στο Δικαστήριο της γερμανικής πόλης Κολωνία , ενώπιον του οποίου παραπέμφθηκαν να δικαστούν οι ιδρυτές και το Δ. Συμβούλιο της «Κερκυραϊκής Μετοχικής Εταιρείας», για απάτη. H δίκη κράτησε πολλές ημέρες (Ιούνιος- Ιούλιος 1909) πολλές αποκαλυπτικές λεπτομέρειες δημοσιεύθηκαν στο γερμανικό τύπο της εποχής. (22)

Mε τη δίωξη της «Σκρα και Σία» τερματίστηκε η δραστηριότητα της στην Κέρκυρα. Οι εγκαταστάσεις της Ρολίνας περιήλθαν εξ ολοκλήρου στο Δήμο Κερκυραίων και λειτούργησαν υποτυπωδώς μερικά χρόνια. Δεν κατέχουμε στοιχεία το πως λειτούργησε. Κερκυραϊκή όμως εφημερίδα του 1909, με τίτλο « H Λέσχη των Ξένων», δημοσιεύει το παρακάτω κείμενο : « Την προπαρελθούσαν Τρίτην ήρξατο η λειτουργία της παρά την Λεωφόρον Ελισάβετ ιδρυμένης Λέσχης των Ξένων. Εδόθη προς τούτο μουσική συναυλία υπό του φημισμένου Quatuor Fitzner, παρετέθη δε πλουσιώτατον κυλικείον υπό_του κομητάτου προσεκλήθη και παρέστη το άνθος της Κερκυραϊκής κοινωνίας. Εκάστην εσπέρα η Ορχήστρα της Φιλαρμονικής Εταιρείας, δίδονται δε, απογευματινέ, κατά Κυριακή. Ως πληροφορούμεθα, πλείστοι διέρχονται τας ώρας αυτών εκ τε των αλλοδαπών και των Κερκυραίων, πάντες δε αποχωρούσι αποκομίζοντες άριστας εντυπώσεις εκ τε του Ευρωπαϊκού όλως διακόσμου του εκ του υπό την διεύθυνσιν του K. Δομπάη Αμερικανικού Μπαρ.» (23)

Μια είδηση έρχεται από τους Times του Λονδίνου: Eκκαθάριση της εταιρίας Anglo-Adriatic Syndicate (Limited). Ο εκκαθαριστής ανέφερε ότι η εταιρεία ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 1910, με ένα ονομαστικό κεφάλαιο £ 50.000 για τη διεξαγωγή μιας επιχείρησης τυχερών παιχνιδιών στο Καζίνο στη Κέρκυρα, και για έργα δημοσίου χαρακτήρα στην Ελλάδα. Η εταιρεία συνέχισε τις δραστηριότητές της για περίπου τρεις μήνες, οι καιρικές συνθήκες όμως ήταν τόσο κακές και οι επισκέπτες δεν πήγαν στο νησί. Τελικά τα έπιπλα κατασχέθηκαν από τις τοπικές αρχές και πωλήθηκαν για να πληρώσουν τοπικά χρέη. (24)

Πλήρης ο χώρος: Το καζίνο στο βάθος, δεξιά το κτήριο των λουτρών και οι κήποι.

Εξετάζοντας όλη αυτή τη ιστορία της ίδρυσης της Ρολίνας στην Κέρκυρα, διαπιστώνουμε τον διχασμό του Κερκυραϊκού λαού και την αντιπαλότητα μεταξύ δύο μερίδων του πλήθους. Ποιο ήταν το βαθύτερο αίτιο που οδήγησε σ’ αυτή τη σφοδρή αντιπαράθεση; Εάν παρατηρήσουμε τα επιχειρήματα των δύο πλευρών θα δούμε ότι εκ μέρους των ρολινικών το αίτημα ήταν να πέσει χρήμα στην αγορά. Η αστική τάξη που είχε πλέον υποκαταστήσει στον πλούτο το αρχοντολόι, είχε συγκεντρώσει στα χέρια της την αγορά, καθότι οι περισσότεροι ήταν έμποροι και ήθελαν την αύξηση των κερδών. Αυτό θα το πετύχαιναν μέσω της μεγαλύτερης κατανάλωσης από τους παίκτες του καζίνο και τους επισκέπτες που θα έρχονταν. Βλέπουμε να συμμετέχουν στις διαδηλώσεις ευυπόληπτα μέλη της Κερκυραϊκής κοινωνίας και μάλιστα να συλλαμβάνονται σαν ταραξίες. Οι εργάτες είναι φυσιολογικό να συμπράττουν με την παράταξη αυτή με σκοπό να βρίσκουν δουλειά, να αυξήσουν τα έσοδα τους και να καλυτερεύσουν τη ζωή τους. Αξιοσημείωτο εργαζόμενοι και εργοδότες να διαδηλώνουν μαζί..

Οι αντιρολινικοί ήταν μια συντηρητική μερίδα που προέρχονταν από ένα πολύ παλιότερο σύστημα, των ευγενών γαιοκτημόνων. Ήταν τα απομεινάρια και τα τελευταία υπολείμματα μιας τάξης αρχόντων, η οποία μέσω των αιώνων οδηγήθηκε στον οικονομικό ξεπεσμό. Ναι μεν είχαν μεγαλύτερη μόρφωση, λόγω των δυνατοτήτων των προγόνων τους να τους χρηματοδοτήσουν, αλλά η ανεπτυγμένη ιδεολογική σκέψη τους ήταν πλέον μακριά από τον ρεαλισμό. Μόνο τους επιχείρημα η «ηθική». Ποια ήταν η ηθική επί φεουδαρχίας; To σύνθημα αυτό ήταν εκτός τόπου και χρόνου. Τι έκαναν στην περίπτωση της ρολίνας; Μια απέλπιδα άμυνα στις νέες συνθήκες.

Κατά την Ενετοκρατία η εχθρότητα των αστών και των λαϊκών στρωμάτων στρέφεται κατά των ευγενών και κατά των Ενετών προστατών τους. Το 1628 το «ρεμπελιό των ποπολάρων» συγκλονίζει την Ζάκυνθο για τέσσερα χρόνια. Το 1640 και το 1652 ξεσπάνε οι «στάσεις της Κέρκυρας».

Στη περίπτωση μας γίνεται ακριβώς το ίδιο. Με τη μόνη διαφορά ότι εδώ επιβάλλεται η τάξη των αστών και των εργατών.

---------------------------------------------------------

1)Παράρτημα 2

2) ο.π.

3) ΚΕΡΚΥΡΑΙΚΑ ΝΕΑ Έτος 40^ο αριθ.1584-1585Κώστας Δαφνής Ιούλιος- Αύγουστος 1984 )

4) ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΟΓΙΑΝΝΙΔΗΣ ΤΑ ΣΑΝΑΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ, 1890-1940 σελ. 171

5) ΔΕΛΤΙΟΝ Αναγνωστικής εταιρίας Κερκύρας Έτος 7^ο αριθ.7 1970

6) Τα τρία αυτά ονόματα ως επενδυτές εμφανίζονται σε τρεις δημοσιεύσεις :στα ΚΕΡΚΥΡΑΙΚΑ ΝΕΑ Έτος 40^ο αριθ.1584-1585Κώστας Δαφνής Ιούλιος- Αύγουστος 1984 όνομα Νταρκουέν, στην εφημερίδα Εμπρός το όνομα Μαρκέζι, και στα άρθρα της εφημερίδας Ακρόπολις το όνομα Μαρκέ. Άποψη μου είναι ότι ο επενδυτής ήταν ο Νταρκουέν και συνεργάτης του ο Μαρκέ που διαπραγματεύονταν με τις Ελληνικές αρχές. )

7) Παράρτημα 1

8) Στο βιβλίο του: 'O Μαβίλης ένας κριτικός του κι' ή Ακαδημία Αθηνών, 1957, σ.23

9) Παράρτημα 1

10) ΔΕΛΤΙΟΝ Αναγνωστικής εταιρίας Κερκύρας Έτος 7^ο αριθ.7 1970 σελ 62

11) Παράρτημα 1

12) ΔΕΛΤΙΟΝ Αναγνωστικής εταιρίας Κερκύρας Έτος 7^ο αριθ.7 1970 σελ 62

13) ΚΕΡΚΥΡΑΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΟΜΟΣ ΧΧΧVIII Γεωργίου Καλοσγούρου ΚΡΙΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 1986 σελ. 230.

14) Παράρτημα 1

15) ΔΕΛΤΙΟΝ Αναγνωστικής εταιρίας Κερκύρας Έτος 7^ο αριθ.7 1970

16) Παράρτημα 1

17) ο.π.

18) ο.π.