Η Ισιδώρα Ντάνκαν  υπήρξε χορεύτρια και θεωρείται από πολλούς σαν η μητέρα του σύγχρονου χορού.  Υπήρξε γνωστή και σαν "ξυπόλητη χορεύτρια". Η χορογραφία της είναι εμπνευσμένη από την αρχαία ελληνική χορογραφία.(1)

Απέκτησε μία κόρη (1906) και έναν γιό (1910)  .Τα δύο παιδιά πέθαναν νωρίς, το 1913, με τραγικό τρόπο. Στις 19 Απριλίου 1913, ο σύντροφός της Πάρις Σίνγκερ (L) ζήτησε από την Ντάνκαν να πάει μαζί του για μεσημεριανό γεύμα στο Παρίσι και να φέρει τα παιδιά. Έφτασαν με ένα νοικιασμένο αυτοκίνητο που οδηγούσε ένας σοφέρ. Μετά το μεσημεριανό γεύμα, η  Ντάνκαν έκανε πρόβες, ενώ τα παιδιά και η νταντά τους ξεκίνησαν πίσω στις Βερσαλλίες. Το αυτοκίνητό τους σταμάτησε και ένα τραγικό ατύχημα οδήγησε στο θάνατο του Deirdre, του Patrick και της νταντάς. Ήταν ο Σίνγκερ που ενημέρωσε την Ντάνκαν για την τραγωδία. Η τραγουδίστρια, βαθιά θλιμμένη, πήγε σε μια κλινική. Παρέμεινε βαθειά  θλιμμένη (ίσως και με συμβουλή ψυχολόγου)  έφυγε για το νησί της Κέρκυρας για να γιατρευθεί. Ο Σίνγκερ ήρθε μαζί της εκεί το καλοκαίρι. Η επιθυμία της Ντάνκαν να αποκτήσει άλλο παιδί συνάντησε τη δυσαρέσκεια του Σίνγκερ, ο οποίος την άφησε απότομα ένα πρωί. Η Ντάνκαν αργότερα είπε ότι ο Σίνγκερ δεν άντεξε τη θλίψη της.Στην Κέρκυρα, έζησε αρκετούς μήνες με  την Ιταλίδα ομοφυλόφιλη ηθοποιό Ελεονώρα Ντούζε..

Το 1971 ο Victor, Seroff δημοσιεύει την αυτοβιογραφία της με τίτλο “The real Isadora”.

Η Ισιδώρα γράφει:

… έτρεξα στη θλιβερή κρύπτη του Κρεματόριου και είδε μπροστά μου τα φέρετρα που έθαψαν τα χρυσά κεφάλια, τα κολλημένα, σαν λουλούδια χέρια, τα γρήγορα μικρά πόδια όλων όσων αγαπούσα -- τώρα να παραδοθώ στις φλόγες - να παραμείνουν στο εξής, αλλά μια αξιολύπητη χούφτα στάχτη.

Η οικογένειά της ήταν μεγάλη, αποτελούμενη από δύο αδέρφια Augustin Duncan και Raymond Duncan, και μια αδελφή Elizabeth Duncan. Ο Raymond Duncan ήταν Αμερικανός χορευτής, καλλιτέχνης, ποιητής, τεχνίτης και φιλόσοφος.  Αγαπούσε ιδιαίτερα την Ελλάδα. αυτός και η Ελληνίδα σύζυγός του, Πηνελόπη Σικελιανού, αδελφή του διάσημου Έλληνα ποιητή Άγγελου Σικελιανού.

H κηδεία των παιδιών της στο Παρίσι

Μετά την δυστυχία που δημιούργησε το ατύχημα των παιδιών και ίσως με οδηγίες κάποιου   ψυχολόγου αποφάσισαν να ταξιδέψουν στην Κέρκυρα.

….Ο Ρέιμοντ και η σύζυγός του Πηνελόπη έφευγαν για την Αλβανία για να εργαστούν στους πρόσφυγες. Ήταν μόλις είχε τελειώσει ο Α! Παγκόσμιος πόλεμος και όλα τα Αλβανικά παράλια ήταν γεμάτα από δυστυχούντες πρόσφυγες. Ο Raymond Duncan ήταν Αμερικανός χορευτής, καλλιτέχνης, ποιητής, χειροτέχνης και φιλόσοφος. Με έπεισε να  συμμετάσχω εκεί. Έφυγα με την Ελισάβετ και τον Αυγουστίν για την Κέρκυρα.

…    Πήραμε το καράβι από το Μπρίντιζι και λίγο μετά, ένα υπέροχο πρωινό, φτάσαμε στην Κέρκυρα. Όλη η φύση ήταν χαρούμενη και χαμογελαστή, αλλά δεν μπορούσα να βρω καμία παρηγοριά σε αυτήν. Όσοι ήταν μαζί μου λένε ότι για μέρες και εβδομάδες καθόμουν και κοιτούσα μπροστά μου. Δεν έλαβα υπόψη τον χρόνο -- είχα μπει σε μια θλιβερή γη του γκρίζου όπου δεν υπήρχε θέληση για ζωή ή μετακίνηση. Όταν αντιμετωπίζεται πραγματική θλίψη, δεν υπάρχει για τους πληγωμένους, καμία χειρονομία, καμία έκφραση. Όπως η Νιόβη έγινε πέτρα, κάθισα και λαχταρούσα τον αφανισμό στον θάνατο.

…. Είχα κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο να βάλω τέλος στη ζωή μου. Πώς θα μπορούσα να συνεχίσω αφού έχασα τα παιδιά; Μόνο που ήταν τα λόγια των μικρών κοριτσιών του Σχολείου μου, που στάθηκαν γύρω μου -- "Isadora, ζήσε για εμάς. Δεν είμαστε και εμείς τα παιδιά σου;" - που με ξύπνησαν στο καθήκον να καταπραΰνω τη θλίψη αυτών των άλλων παιδιών, που στάθηκαν εκεί κλαίγοντας με την καρδιά τους για το θάνατο του Ντέιρντρε και του Πάτρικ.

…...  τότε μια μεγάλη αγάπη με είχε τυλίξει και με παρέσυρε -- αλλά ο L. δεν ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά μου.

…. Έζησα μια τόσο βίαιη φρίκη που όρμησα στον διάδρομο και παρακάλεσα τον Augustin να με πάει σε άλλο ξενοδοχείο.

….. Ο L. βρισκόταν στο Λονδίνο. Σκέφτηκα αν θα ερχόταν μόνο σε μένα ίσως θα μπορούσα να ξεφύγω από αυτό το φρικτό κώμα που μοιάζει με θάνατο. Ίσως, αν μπορούσα να νιώσω ζεστά, αγαπημένα χέρια για μένα, να μπορούσα να ζω. Μια μέρα ζήτησα να μην με ενοχλήσει κανείς. Στο δωμάτιό μου με τα παράθυρα σκοτεινά, ξάπλωσα στο κρεβάτι μου με τα χέρια μου πιασμένα στο στήθος. Είχα φτάσει στο τελευταίο όριο της απόγνωσης και επανέλαβα ξανά και ξανά ένα μήνυμα στον L. "Έλα σε μένα. Σε χρειάζομαι. Πεθαίνω. Αν δεν έρθεις θα ακολουθήσω τα παιδιά." Το επανέλαβα σαν ένα είδος παράκλησης, ξανά και ξανά.

.... Όταν σηκώθηκα, βρήκα ότι ήταν μεσάνυχτα. Μετά από αυτό κοιμήθηκα επώδυνα.Το επόμενο πρωί ο Αυγουστίν με ξύπνησε με ένα τηλεγράφημα στο χέρι."Για όνομα του Θεού στείλτε νέα της Ισαδόρα. Θα ξεκινήσω αμέσως για την Κέρκυρα. L." Τις μέρες που ακολούθησαν περίμενα με την πρώτη αχτίδα ελπίδας που είχα από το σκοτάδι.

….  Ένα πρωί έφτασε ο L. χλωμός και ταραγμένος. «Νόμιζα ότι ήσουν νεκρή», είπε.

…….Και μετά μου είπε ότι το απόγευμα που του έστειλα το μήνυμα ότι του εμφανίστηκα, σ΄ένα αχνό όραμα στα πόδια του κρεβατιού του και του είπα μόνο με τα λόγια του μηνύματός μου, που επαναλαμβανόταν τόσο συχνά -- «Έλα στο εμένα, έλα σε μένα -- σε χρειάζομαι - αν δεν έρθεις θα πεθάνω». Όταν είχα την απόδειξη αυτού του τηλεπαθητικού δεσμού μεταξύ μας, είχα επίσης την ελπίδα ότι με μια αυθόρμητη χειρονομία αγάπης μπορεί να είναι η δυστυχία του παρελθόντος, λυτρώθηκα να νιώσω ξανά αυτή την αναταραχή στους κόλπους μου, για να επιστρέψουν τα παιδιά να με παρηγορήσουν στη γη. Αλλά δεν ήταν έτσι. Η έντονη λαχτάρα μου -- η λύπη μου ήταν πολύ δυνατή για να σταθεί ο L. Ένα πρωί έφυγε απότομα , χωρίς προειδοποίηση, είδα το βαπόρι να απομακρύνεται από την Κέρκυρα, και ήξερα ότι επέβαινε, είδα το βαπόρι να υποχωρεί πάνω από τα γαλάζια νερά και έμεινα για άλλη μια φορά μόνη.

….. Ο Ρέιμοντ καταγόταν από την Αλβανία. Ήταν, ως συνήθως, γεμάτος ενθουσιασμό. "Ολόκληρη η χώρα έχει ανάγκη. Τα χωριά κατεστραμμένα, τα παιδιά λιμοκτονούν. Πώς μπορείτε να μείνετε εδώ στην εγωιστική θλίψη σας; Ελάτε να βοηθήσετε να ταΐσετε τα παιδιά -- παρηγορήστε τις γυναίκες."

…. Η παράκλησή του ήταν αποτελεσματική. Πάλι φόρεσα τον ελληνικό χιτώνα και τα σανδάλια μου και ακολούθησα τον Ρέιμοντ στην Αλβανία. Είχε τις πιο πρωτότυπες μεθόδους οργάνωσης καταυλισμού για τη βοήθεια των Αλβανών προσφύγων. Πήγε στην αγορά της Κέρκυρας και αγόρασε ακατέργαστο μαλλί. Αυτό το φόρτωσε σε ένα μικρό καραβάκι που είχε προσλάβει και το μετέφερε στους Αγ.Σαράντα, το κύριο λιμάνι για τους πρόσφυγες. «Μα Ρέιμοντ», είπα, «πώς θα ταΐσεις τους πεινασμένους με ωμό μαλλί;» «Περίμενε», είπε ο Ρέιμοντ, «θα δεις. Αν τους έφερνα ψωμί θα ήταν μόνο για σήμερα· αλλά τους φέρνω μαλλί, που είναι για το μέλλον». Προσαράξαμε στη βραχώδη ακτή όπου ο Raymond είχε οργανώσει ένα κέντρο. Μια ταμπέλα έγραφε: «Όποιος θέλει να κλωσήσει μαλλί, θα πάρει μια δραχμή την ημέρα».Σύντομα σχηματίστηκε μια σειρά από φτωχές, αδύνατες, πεινασμένες γυναίκες. Με τη δραχμή θα έπαιρναν κίτρινο σιτάρι., που πουλούσε η ελληνική κυβέρνηση στο λιμάνι.

……. Τότε ο Ρέιμοντ οδήγησε ξανά το σκάφος του στην Κέρκυρα. Εκεί διέταξε τους ξυλουργούς να του φτιάξουν υφαντικούς αργαλειούς, και επιστρέφοντας στους Αγ,Σαράντα, «Ποιος θέλει να υφαίνει το κλωσμένο μαλλί σε σχέδια για μια δραχμή την ημέρα;». Πλήθη πεινασμένων υπέβαλαν αίτηση για το έργο. Αυτά τα σχέδια υφαντικής ο Raymond τα διάλεξε από αρχαία ελληνικά σχέδια αγγείων. Σύντομα είχε μια σειρά από γυναίκες υφάντρες δίπλα στη θάλασσα και τις έμαθε να τραγουδούν ταυτόχρονα με την ύφανση τους.

….Όταν τα σχέδια που υφάνθηκαν, αποδείχτηκαν όμορφα καλύμματα καναπέδων, τα οποία ο Raymond έστειλε στο Λονδίνο για να πουληθούν με 50 τοις εκατό κέρδος. Με αυτό το κέρδος άνοιξε ένα αρτοποιείο και πούλησε άσπρο ψωμί 50 τοις εκατό φθηνότερα από ό,τι η ελληνική κυβέρνηση πουλούσε το σιτάρι, και έτσι ξεκίνησε το χωριό του.

…. Ζούσαμε σε μια σκηνή δίπλα στη θάλασσα. Κάθε πρωί με την ανατολή του ηλίου βουτούσαμε στη θάλασσα και κολυμπούσαμε. Που και που ο Ρέιμοντ είχε περίσσευμα ψωμιού και πατάτες, οπότε πηγαίναμε πάνω από τους λόφους στα χωριά και μοιράζαμε το ψωμί στους πεινασμένους.

…. Η Αλβανία είναι μια παράξενη, τραγική χώρα. Εκεί βρισκόταν ο πρώτος βωμός στον Δία . Ονομάστηκε Δίας ο Βροντερός γιατί σε αυτή τη χώρα-χειμώνα και καλοκαίρι- υπάρχουν συνεχείς καταιγίδες και βίαιες βροχές. Μέσα από αυτές τις καταιγίδες τρελαθήκαμε με τους χιτώνες μας και τα σανδάλια μας και συνειδητοποίησα ότι το να σε πλένει η βροχή είναι πραγματικά πιο συναρπαστικό από το να περπατάς με ένα  αδιάβροχο πανωφόρι.

….. Είδα πολλά τραγικά αξιοθέατα. Μια μητέρα που κάθεται κάτω από ένα δέντρο με το μωρό της στην αγκαλιά της και τρία ή τέσσερα μικρά παιδιά κολλημένα πάνω της - όλα πεινασμένα και χωρίς σπίτι. Το σπίτι τους κάηκε, ο σύζυγος και ο πατέρας σκοτώθηκαν από τους Τούρκους, τα κοπάδια κλεμμένα, οι καλλιέργειες καταστράφηκαν. Εκεί καθόταν η φτωχή μάνα με τα υπόλοιπα παιδιά της. Σε αυτούς ο Ρέιμοντ μοίρασε πολλά σακιά πατάτες.

…. Επιστρέψαμε στο στρατόπεδό μας κουρασμένοι, αλλά μια παράξενη ευτυχία μπήκε στο πνεύμα μου. Τα παιδιά μου είχαν φύγει, αλλά υπήρχαν άλλα - πεινασμένα και υποφέρουν - μήπως δεν ζούσα για αυτούς τους άλλους; Στους Αγ. Σαράντα, όπου δεν υπήρχαν κουρείο, έκοψα πρώτα τα μαλλιά μου και τα πέταξα στη θάλασσα.

…Όταν επανήλθε η υγεία και οι δυνάμεις μου, αυτή η ζωή ανάμεσα στους πρόσφυγες έγινε αδύνατη για μένα. Αναμφίβολα υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ της ζωής του καλλιτέχνη και της ζωής του Αγίου. Η καλλιτεχνική μου ζωή ξύπνησε μέσα μου. Ήταν εντελώς αδύνατο, ένιωσα, με τα περιορισμένα μέσα μου, να σταματήσω την πλημμύρα της εξαθλίωσης που αντιπροσώπευαν οι Αλβανοί πρόσφυγες.

,,,,, Μια μέρα ένιωσα ότι πρέπει να φύγω από αυτή τη χώρα με τα πολλά βουνά, τους μεγάλους βράχους και τις καταιγίδες. Είπα στην Πηνελόπη:"Αισθάνομαι ότι δεν μπορώ πια να κοιτάξω όλη αυτή τη δυστυχία. Έχω λαχτάρα να καθίσω σε ένα τζαμί με μια ήσυχη λάμπα -- λαχταράω την αίσθηση των περσικών χαλιών κάτω από τα πόδια μου. Έχω κουραστεί από αυτούς τους δρόμους. Θα έρθεις μαζί μου σε ένα μικρό ταξίδι για την Κωνσταντινούπολη;». Η Πηνελόπη χάρηκε. Αλλάξαμε τους χιτώνες μας με κανονικά φορέματα και πήραμε το καράβι για την Κωνσταντινούπολη.

Έφυγε για πάντα από το νησί και τις απέναντι ακτές.H Κέρκυρα έπαιξε ένα καθοριστικό ρόλο στην απόφασή της να ξαναγυρίσει στη ζωή. Έζησε τη βαθειά θλίψη δηλ. τις  εντυπώσεις που έχουμε απ' τις αισθήσεις μας, βασανίστηκε, είδε ανθρώπους δυστυχισμένους, παιδιά να πεινάνε, μανάδες απελπισμένες. Εκείνη την ώρα ήρθε η σκέψη της λογικής. Η ζωή είναι μία και οι άνθρωποι, ανεξαρτήτου ηλικίας, είναι θνητοί .Τι θα έπρεπε να κάνει; Να φύγει από μόνη της ή να ζήσει όσο καιρό της απομένει. Διάλεξε το δεύτερο μια και η καλλιτεχνική της φύση της επιτάσσει ότι έχει πολλά ακόμη να δώσει. Έτσι η Isadora Duncan  έγινε πρωτοπόρος του σύγχρονου χορού, ο οποίος παρουσίασε μεγάλη αναγνώριση σε όλη την Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

-------------------------------------

(1) Βικιπαίδεια https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CE%B9%CE%B4%CF%8E%CF%81%CE%B1_%CE%9D%CF%84%CE%AC%CE%BD%CE%BA%CE%B1%CE%BD

Λάζαρος ντε Μόρδο: Ο Ισραηλίτης Κερκυραίος ιατροφιλόσοφος του 19^ου Αιώνα.

Μία μοναδικότητα της Κέρκυρας, σε αντίθεση με άλλα μέρη, όπου υπήρχαν επαγγελματικοί περιορισμοί για τους Εβραίους, ήταν ότι οι Εβραίοι του νησιού είχαν τη δυνατότητα να ασκούν το επάγγελμα του γιατρού και του δικηγόρου. Η ιατρική εκπαίδευση άρχιζε συνήθως με την πρακτική κοντά σε ένα γιατρό του τόπου, ενώ για  σπουδές πήγαιναν στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας, από όπου τριάντα Εβραίοι αποφοίτησαν μεταξύ 1617 και 1816. Μερικοί από αυτούς υπηρέτησαν ως γιατροί ακόμα και στον ενετικό στρατό.

         ΛΑΕ ΤΗΣ ΚΕΚΥΡΑΣ

                 ΧΑΙΡΕ!

Ενθουσιών και αγαλλώμενος εχαιρέτησας την εκλογήν τριών υποψηφίων Ισραηλιτών, ους με λαμπράν ψηφοφορίαν, αναδείξας εις δημοτικάς θέσεις.

Των διαβολίων του Ελληνικού ονόματος εφίμωσας ούτω συκοφαντικήν γλώσσαν και απέδειξας ότι αι αρχαί της ελευθερίας και της ισότητος, ως οσία μαρμαρυγή, διαλάμπουσι και εν τη Ελληνική ταύτη χώρα.

Οι τρεις εκλεχθέντες Μόρδος,Γεζουάς και Ναχαμούλης εξέφρασαν ήδη την προ σε ενδόμυχον  αυτών ευγνωμοσύνην, ην ημείς τε και των Ισραηλιτών η Κοινότης άπασα, εν τη ημετέρα καρδία εγκεχαραγμένην  έχομεν και την ανάγκην ουχ’ ήττον αισθανόμεθα πανδήμως να εκδηλώσωμεν.

Το εξαγόμενον της ψηφοφορίας αυτών έστω απάντησις προς τους αμφισβητούντας εις την προσφιλήν ημών Ελλάδα τα πρωτεία του πολιτισμού, καθ’ ην στιγμήν με ανήκουστον  σκληρότητα και απήνειαν και αυτάς τας ιεράς του ανθρωπισμού αρχάς ασυστόλως οσημέραι καταπατούσιν.

Ιδέτωσαν δε οι συκοφάνται της Ελλάδος οπόσον ημαρτημένως περί αυτής φρονούσιν.

Ιδέτωσαν ότι η Ελλάς δεν διαψεύδει την ένδοξον και ευκλιά αυτής καταγωγήν, και ότι η λέξις ελευθερία, αδελφότης και ισότης έχουσι παρ’ αυτή πλήρη εφαρμογήν.

Ιδέτωσαν, τέλος ότι η νίκη ην η πρόοδος ήρατο κατ΄αυτάς εν Κερκύρα. Νέον στέφανον  δόξης εις την αγαπητήν ημών πατρίδα επαξίως προσθέτει.

Ζήτω η Ελλάς.

Ζήτω η Κέρκυρα.

Ζήτω η Πρόοδος.

Η Ισραηλιτική Νεολαία.

Τις 16 Μαρτίου 1870, όταν η Επτάνησος είχε ενωθεί με την Ελλάδα, η Ισραηλιτική Νεολαία της Κέρκυρας δημοσιεύει το πιο πάνω φυλλάδιο από το οποίο προκύπτει ότι τρία μέλη της Ισραηλιτικής  Κοινότητας Κερκύρας εκλέγονται σε Δημοτικές θέσεις. 

Το  Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος αναφέρει:  Ο «Επτανήσιος Ιπποκράτης»(1)

Ο ιατροφιλόσοφος Λάζαρος ντε Μόρδο γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1774. Ήταν γόνος παλαιάς ιατρικής οικογένειας, αφού τόσο ο παππούς του Λάζαρος, όσο και ο πατέρας του, Σαμπετάι ήταν επίσης γιατροί. Στα συγγράμματά του αναφέρεται στην παράδοση της ιατρικής που εξασκούσαν στο νησί παλαιότερα πρακτικοί γιατροί. Φαίνεται ότι στην Κέρκυρα την εποχή εκείνη ήταν διαδεδομένη η πρακτική ιατρική και σπανίως ο κόσμος κατέφευγε στους «σπουδαγμένους» γιατρούς, εκτός εάν οι αρρώστια ήταν οξεία και επώδυνη. Οι Κερκυραίοι πίστευαν στην παροιμία «Ο παθός είναι γιατρός», συμβουλευόμενοι κατά κύριο λόγο άλλους ασθενείς για την εύρεση θεραπείας.

Ο ίδιος σπούδασε ιατρική στην Πάδοβα και την εξάσκησε από νεαρή ηλικία στην Κέρκυρα, όπου έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από τους συμπατριώτες του. Συνέγραψε δεκάδες ιατρικές εργασίες, αλλά και φιλοσοφικές, ιστορικές, φιλολογικές, καθώς και επιγράμματα. Χρημάτισε καθηγητής της Μαιευτικής στο Αρχιγυμνάσιο της Μονής Τενέδου το 1803 και ήταν ιδρυτικό μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Κέρκυρας που συστάθηκε το 1802, με πρωτοβουλία διακεκριμένων ιατρών του νησιού και του μετέπειτα Κυβερνήτη της Ελλάδος, Ιωάννη Καποδίστρια. Υπήρξε μέλος πολλών ευρωπαϊκών ακαδημιών και εταιρειών και Σύνεδρος της πρώτης Ιονίου Ακαδημίας. Διετέλεσε Ραβίνος της Συναγωγής και Εγχώριος Αρχίατρος της Διοικήσεως.

Ήταν ο πρώτος γιατρός που πρότεινε στον Ιατρικό Σύλλογο την εισαγωγή του εμβολιασμού των κατοίκων της Κέρκυρας κατά της ευλογιάς και υπήρξε μέλος της πρώτης επιτροπής για τον εμβολιασμό. Ακολουθώντας τις αρχές της σύγχρονης ιατρικής, στο έργο του Νουθεσίαι προς τους εγκατοίκους της εξοχής των περί αυτών φαρμακίων […] που εκδόθηκε στην Κέρκυρα το 1818,

αφιερώνει το πρώτο κεφάλαιο στη πρόληψη των ασθενειών, γράφοντας χαρακτηριστικά το ιπποκρατικό «Θέλω να σας φανερώσω ότι είναι ευκολότερον να ταις προλαμβάνετε παρά να ταις ιατρεύετε». Δίνει κατόπιν πρακτικές συμβουλές για την πρόληψη. Σημαντική μαρτυρία για την Κέρκυρα της εποχής εκείνης αποτελεί και το αφιερωμένο στον φίλο του Εμμανουήλ Θεοτόκη έργο του Nozioni Miscellanee Intorno a Corcira (Διάφορα στοιχεία σχετικά με την Κέρκυρα) του 1808.

Σήμερα το πιο σημαντικό από τη διαθήκη του είναι η τοπογραφία της Κέρκυρας που έχει σημεία από ιατρικής άποψης, για την αρετή, τον ηρωισμό, τη μουσική, και τα λοιπά. Σχεδόν όλες αυτές οι μελέτες και άλλοι προβληματισμοί του για τους πολιτικούς και επιφανείς γράφτηκαν στα ιταλικά. Αυτό  δεν εμπόδισε τον Mordo να γράψει επιγράμματα στα λατινικά και να συνεργαστεί με τη Gazetta Urbana και το Mercurio Litterario. Η φυσική του ιστορία του νησιού και η εργασία για την Κέρκυρα, απαιτούσε 22 χρόνια σχολαστικών παρατηρήσεων και αγκαλιάζει όλους τους τομείς, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Είναι ένα άφθαρτο μνημείο μέσα στο χρόνο.

Ένα  από τα πιο διάσημα ονόματα της Ισραηλιτικής κοινότητας της Κέρκυρας ήταν ο Λάζαρος ντε Μόρδο . Απόγονος  από μια από τις καλύτερες φαμίλιες από την κοινότητα. Από την πιο τρυφερή ηλικία, έδειξε διαθέσεις αξιόλογες  για τις ξένες γλώσσες. Έμαθε με πολύ σθένος να συνδυάζει ελληνικά, λατινικά, εβραϊκά και ιταλικά  . Στα δεκαπέντε του χρόνια ήταν λόγιος.

Ο παππούς του Ελεάζαρ και ο πατέρας του Sabetai, ήταν και οι δύο διακεκριμένοι γιατροί. Συνειδητοποιώντας τις ειδικές ικανότητες του νεαρού, τον προέτρεψαν να δημιουργήσει επίσης μια ιατρική καριέρα. Ο Ντε Μόρδο έκανε τις πρώτες σπουδές στη χώρα που τον γέννησε και πήγε να ολοκληρώσει την εκπαίδευσή του για να γίνει επαγγελματίας γιατρός, στην Ιταλία, πρώτα στην Βενετία και μετά στην Παβία. Παράλληλα με τις ιατρικές του σπουδές, ο Λάζαρος ακολούθησε και τη φιλολογική έρευνα.

Με τα πτυχία του που απέκτησε, ο νεαρός γιατρός επέστρεψε στη χώρα του και δεν άργησε να  αποκτήσει μεγάλη φήμη, στο σώμα της ιατρικής  των Ιονίων Νήσων. Ξεχωρίζει από την ανωτερότητα των γνώσεών του από το πάθος του για ισότητα  και προπάντων για την  φιλανθρωπία του, που τον έκανε επιφανή.

Στις 23 Μαρτίου του 1802 ιδρύθηκε στην Κέρκυρα το ‘Ιατρικό Κολέγιο’ (Collegio Medico) (2), ο Δρ Λάζαρος είχε μια έδρα καθηγητή. Αυτός ο θεσμός έγινε διάσημος σε όλη την Ελλάδα. Εξω από επιστήμες, δίδαξαν ελληνικά, Λατινικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Αγγλικά,φιλοσοφία, μαθηματικά και καλές τέχνες.

Το 1814, διορίστηκε ο γιατρός Λάζαρος ντε Μόρδο Διευθυντής της Ιατρικής στην  Πόλη της Κέρκυρας. Δεν θα μπορούσε να συνδεθεί περισσότερο μαζί του με τον συνάδελφό του στη φιλανθρωπία Καποδίστρια τον οποίο βοήθησε να ιδρύσει τον ιατρικό σύλλογο της Κέρκυρας που απέκτησε παγκόσμια απήχηση. Σε αυτό το σύλλογο καθιερώθηκε το 1806 ένα τμήμα εμβολιασμού και ο Μόρδος, ο οποίος ήταν ενεργό μέλος  σ’ αυτό το τμήμα, έδωσε απόδειξη του ίδιου ζήλο και την ίδια ενέργεια που του επέστρεψε να καταλάβει διαδοχικά και ταυτόχρονα  τις πιο εξέχουσες θέσεις. Υπήρξε μέλος του Ιονίου Ακαδημίας Κέρκυρας. Οι ευρωπαϊκές επιστημονικές ακαδημίες και σύλλογοι επιδίωξαν τη συνεργασία του.

Λόγω των μεγάλων ιδιοτήτων του πνευματικών και ηθικών, έλαβε ο Μόρδο το προσωνύμιο του Μαϊμωνίδη, στη μνήμη του μεγάλου φιλόσοφου, θεολόγου και γιατρού Ισραηλίτη που έζησε τον δωδέκατο αιώνα. Γιατρός Λάζαρος,  παρά τις μεγάλες του ασχολίες, βρήκε ακόμα καιρό για να σχολιάσει την πεντάλφα. Έλαβε για τα βιβλικά του έργα, το τίτλο του επίτιμου αρχιραβίνου της Ιταλικής Συναγωγής της κοινότητας Κέρκυρας.

Αντιδράσεις  προκλήθηκαν από το Συμβούλιο Λογοκρισίας (Collegio Censorio), όταν ο πανηγυρικός λόγος που εκφώνησε στη Συναγωγή, στις 19 Ιανουαρίου του 1801,(3) με την ευκαιρία της έπαρσης στα Επτάνησα της σημαίας της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας των Επτανήσων, κυκλοφόρησε σε έντυπη μορφή το 1803. Οι Ισραηλίτες καθότι απάτριδες προσπαθούσαν στην κοινωνία που βρίσκονταν να θεωρηθούν αναπόσπαστα μέλη. Οι άμεσες αντιδράσεις του Collegio Censorio,  ήταν ότι ο Μόρδο έκανε αναφορά στην ομάδα-πρεσβείας του 1386 που συμμετείχε ως πολίτης της Κέρκυρας, ο Εβραίος David de Semo. Ουσιαστικά  οι Εβραίοι της Κέρκυρας ήταν απομονωμένοι και είχαν περιορισμό των «προνομίων-παραχωρήσεων» που τους είχαν παραχωρηθεί κυρίως από την εποχή των Ανδηγαυών . Η πολυάριθμη Εβραϊκή κοινότητα της Κέρκυρας των αρχών του 19ου αιώνα,  δραστηριοποιούνταν στο χώρο του εμπορίου και του δανεισμού και κάποιοι είχαν σημαίνουσα θέση στην οικονομική ζωή. Αυτό ήταν αιτία αντιπάθειας και αντιπαράθεσης με το ντόπιο Ελληνικό στοιχείο. Ευρισκόμενη η Κέρκυρα την εποχή εκείνη υπό την Γαλλική κατοχή και με τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης ο Μόρδος εκφράζει την αισιοδοξία του για τις προοπτικές της Εβραϊκής κοινότητας στη νεοσυσταθείσα πολιτεία . Το δεύτερο σημείο του λόγου του Lazaro de Mordo, που θορύβησε το Collegio Censorio, ήταν εκείνο, στο οποίο ανέφερε ότι το εβραϊκό έθνος στην Κέρκυρα απολάμβανε πολιτικά προνόμια μέχρι τα μέσα του προηγούμενου αιώνα, και ήταν «ανενόχλητα κάτοχος ακίνητης περιουσίας και άλλων δικαιωμάτων του πολίτη». Προς ενίσχυση όλων των πιο πάνω είναι ενδεικτική του ύφους η ανακοίνωση του 1870 της Ισραηλιτικής νεολαίας, που αναφέραμε, όταν πλέον η Κέρκυρα ανήκε στην Ελληνική επικράτεια.

     Στις 14 Απριλίου 1806, ως μέλος του Collegio Medico di Corfù  παρουσίασε το έργο Avvertimenti alla gente di Campagna intorno ai Veleni (Προειδοποιήσεις στους ανθρώπους της εξοχής σχετικά με τα δηλητήρια).

Το έργο μεταφράστηκε στην εθνική διάλεκτο από τον κεφαλλονίτη ευγενή Grimani Caruso, δημοσιεύτηκε στον Τύπο με έξοδα του Εθνικού Ταμείου, χίλια αντίγραφα μοιράστηκαν στις αρχές των δήμων, τους ιερείς και τους αστυνομικούς και η Γερουσία εξέφρασε δημόσια την ευγνωμοσύνη της στο συγγραφέα και το μεταφραστή του έργου.

Αυτός ο καλός πολίτης, αυτός ο επιστήμονας, αυτός ο φιλάνθρωπος πέθανε στις 24 Απριλίου 1823 μετά από το ότι έχει να  προσφέρει στην πατρίδα του μια καριέρα που περισσότερο από κάθε μεγάλο άνθρωπο που κήρυξε σε βάθρα, θα ζήλευε. Όλοι όσοι μελετούν την Κέρκυρα καταφεύγουν στα έργα του που τον δείχνουν πρόθυμο να υπηρετήσει την ανθρωπότητα, «τη μοναδική του ανησυχία».

  Οι Κορφιάτες τον έχουν τιμήσει και ο τάφος του είναι ένας τόπος σεβασμού για όλους τους συμπολίτες του και θαυμαστές ,ανεξάρτητα φυλής η θρησκείας.

Προς τιμή του έγραψε το Ποίημα SCIOLTI ο Ν.Δελβινιώτης

-----------------------------------------------------------------------------

1)Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος  https://www.jewishmuseum.gr/pneymatiki-zoi-lazaros-nte-mordo-o-eptanisios-ippokratis/

2) Μαρία Μάνδυλα-Κουσουνή παιδίατρος, ιστορικός : Ιατρικό Κολέγιο ή Collegio Medico

https://ixek.gr/wp-content/uploads/2019/08/0701-09.pdf

3) Κερκυραϊκά χρονικά. 10ο διεθνές συνέδριο τ.Α΄ Σκέψεις Σχετικά με την Απομόνωση της Εβραϊκής Κοινότητας της Κέρκυρας με Αφορμή την Αντίδραση που προκάλεσε μια Ομιλία του Lazaro de Mordo στη Συναγωγή Εύη Καραμούτσου

Στον μεσαίωνα πίστευαν ότι οι πνευματικά ασθενείς κατέχονταν από κακά πνεύματα που έπρεπε να καταστραφούν. Οι εξορκιστές, μια ιδιαίτερη τάξη από ιερείς και ιατρούς, είχαν σαν αποστολή την απελευθέρωση των ασθενών από τον δαίμονα. Οι ψυχικά ασθενείς κλείνονταν στις φυλακές και καίγονταν σαν μάγοι. Μέχρι τον 17ο αιώνα η κατάσταση παρέμεινε πρακτικά έτσι. Τότε αρχίζουν να επικρατούν οι φιλοσοφικές - εμπειρικές θεωρίες, προσαρμοσμένες στις σημαντικές κοινωνικές αλλαγές των καιρών, τροφοδοτώντας ένα σημαντικό διανοητικό κίνημα που έχει μείνει στην ιστορία του πολιτισμού του ανθρώπου με το όνομα «Διαφωτισμός». Ο Διαφωτισμός θα επηρεάσει σε όλα τα επίπεδα την ανθρώπινη σκέψη, και ασφαλώς και τις απόψεις σχετικά με την ψυχική αρρώστια.(1)

Η φιλοσοφία, με εκτεταμένες αναφορές στους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, έπαιξε κεντρικό ρόλο στη θεμελίωση της ιατρικής αντιμετώπισης των ψυχικά ασθενών, καθώς έδωσε τα επιχειρήματα για την κατοχύρωση της ήπιας, «ανθρώπινης» συμπεριφοράς στους ψυχικά ασθενείς, καθώς και για τη φροντίδα τους σε συνθήκες που δεν θα θύμιζαν φυλακή, όπως ήταν ως τότε ο κανόνας(2)

Παρατηρήσεις για την ίδρυση του Ψυχιατρείου Κερκύρας  δημοσιεύτηκαν στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΗΝΩΜΕΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΩΝ ΙΟΝΙΚΩΝ ΝΗΣΩΝ τις  2-7-1838.Η δημοσίευση εμφανίζεται στο τέλος του άρθρου.

 Από αυτές λαμβάνουμε γνώση για τους φρενοβλαβείς  στην κοινωνία της Κέρκυρας και την αντιμετώπιση τους. 

Νοσηλεία στο ψυχιατρείο της Κέρκυρας τον 19ο αιώνα(3)

Μέχρι την ίδρυση του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Κέρκυρας, γενικά στην Ελλάδα, οι ψυχικά ασθενείς κλείνονταν  στις φυλακές με κλέφτες και τραμπούκους. Η πρώτη κίνηση στη συλλογή των ψυχοπαθών ξεκίνησε στις 10 Μαρτίου 1836 με πρωτοβουλία του Βρετανού Κυβερνήτη Sir. Έντουαρντ Ντάγκλας. Ως αποτέλεσμα, στις 18 Νοεμβρίου 1836 ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου υπέβαλε σχέδιο επικυρωμένο στο Συμβούλιο για την εγκατάσταση του Ιδρύματος  μέσα στο Φρούριο. Στις 2 Ιουλίου 1838 δημοσιεύτηκε στην επίσημη εφημερίδα της Ιονίου Πολιτείας το Καταστατικό Διάταγμα κι ο κανονισμός για την ίδρυση του Φρενοκομείου Κέρκυρας. Τα εγκαίνια έγιναν στις 4 Ιουλίου 1838 όπου νοσηλεύτηκαν οι πρώτοι οκτώ ψυχοπαθείς. Στην πλειοψηφία τους ήταν χρόνια, άποροι με σοβαρές ψυχικές ασθένειες. Το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Κέρκυρας, είναι το πρώτο οργανωμένο νοσοκομείο ψυχικών νοσημάτων στη νεοσύστατη Ελλάδα, που διέπεται από τις αρχές της ψυχιατρικής φροντίδας που ίσχυαν στην Ευρώπη κατά τον 19ο αιώνα.

Στις αρχές του 1800, εξάλλου, δεν υπήρχαν εκπαιδευμένες  νοσοκόμες και η φροντίδα των ψυχικά ασθενών ήταν υπό το καθεστώς ασύλου-φυλακής. Το προσωπικό στα ιδρύματα ήταν τυχαίο. Στην καλύτερη περίπτωση ήταν αξιοπρεπείς πρακτικές νοσοκόμες και στη χειρότερη θυροφύλακες. Δεν υπήρχε διάκριση μεταξύ ψυχικά ασθενών και καταδικασθέντων για μεγάλα αδικήματα, μέχρι το 1838. Mε επιστολή του ο Κυβερνήτης Nugent(4) προς τον τότε Πρόεδρο της Ιονίου Γερουσίας ζήτησε την ανάγκη ειδικού απεσταλμένου στα νησιά της Ιονίου Πολιτείας, ο οποίος θα μελετήσει την κατάσταση των κρατουμένων και των ψυχοπαθών και θα υποβάλει έκθεση.

«Μόλις έλαβα γνώση στο θέμα της βασανιστικής και επαίσχυντης κακοποίησης για το οποίο σπεύδω να ενημερώσω την Υψηλότητά σας. Πριν από λίγο καιρό μου έφτασαν φήμες για ανάρμοστη κι απάνθρωπη μεταχείριση ορισμένων ατυχών προσώπων που είχαν εγκλωβιστεί ως τρελοί. Αμέσως υιοθέτησα μέσα έρευνας κι έλαβα τώρα στη γνώση δύο περιπτώσεις, στη μία από τις οποίες ήμουν μάρτυρας, ατόμων (γυναικών), υπό περιορισμό ως τρελών, να  υποφέρουν από μεταχείριση όπως ποτέ πρέπει να επιβληθεί ακόμη και στους πιο φρικτούς εγκληματίες. Ο πιο σκληρός περιορισμός, μια ολοκληρωτική παραμέληση ορισμένων από τις πιο απαραίτητες ανέσεις. Καμία ιατρική παρακολούθηση και μια συνεχής απειλή, αν όχι πρόκληση, βίαιης και βάρβαρης τιμωρίας. Ένιωσα ότι έπρεπε να είμαι δίκαια υπόλογος για την εγκληματική παραμέληση που επικρατούσε μέχρι τώρα από την άποψη αυτή που ανέχτηκα  τέτοιες καταχρήσεις, για μία από τις οποίες είχα πλήρη γνώση. Το άλλο εκ των οποίων ήμουν μάρτυρας, να παραμείνω χωρίς επανόρθωση, για οποιαδήποτε περίοδο, όσο σύντομη κι αν ήταν. Επομένως, έχω απομακρύνει έναν από αυτούς τους πάσχοντες στο νέο προσωρινό νοσοκομείο κοντά στο Manduchio. Η άλλη ήταν, μια κυρία μιας από τις πλουσιότερες οικογένειες του νησιού. Μεταφέρθηκε σε ένα σπίτι όπου μπορεί να μείνει προσωρινά με ασφάλεια έως ότου οι συγγενείς της να κινηθούν για να κάνουν το καθήκον τους τοποθετώντας της κάποια βοηθό ώστε να μπορεί να απολαμβάνει μόνιμα εκείνες τις ανέσεις και τη   φροντίδα  που αρμόζουν στην κατάστασή της . Αλλά έχω πολλούς λόγους να φοβάμαι ότι υπάρχουν και άλλες υποθέσεις άγνωστες ακόμη στη Γερουσία και σε εμένα που απαιτούν άμεση έρευνα. Είμαι βέβαιος ότι η Γερουσία θα νιώσει την ίδια αποφασιστικότητα κι αμέσως να φέρει στο φως και να προνοήσει για τα κακώς κείμενα. Ως εκ τούτου, ζήτησα να κυκλοφορήσει η επισυναπτόμενη διακήρυξη, αντίγραφο της οποίας παρακαλώ την ευγένειά σας να τεθεί ενώπιον της Γερουσίας. Γνωρίζω ότι ο Νόμος είναι από την άποψη αυτή  ατελής και θα πρέπει να προτείνω την προσοχή της Γερουσίας, με ένα νομοσχέδιο που θα  υποβάλει χωρίς καθυστέρηση, καθιστώντας απαραίτητο, σε κάθε περίπτωση  παραφροσύνης, μια ιατρική επιτροπή να εξετάσει κάθε περίπτωση, διότι κάθε περιορισμός της προσωπικής ελευθερίας υπόκειται στις ποινικές συνέπειες της ψευδούς φυλάκισης. Σε κάθε περίπτωση περιορισμού για κρινόμενη παραφροσύνη, θα παρέχεται η κατάλληλη ιατρική περίθαλψη και  η περιουσία του ψυχοπαθή, όπου υπάρχει περιουσία, θα τεθεί στα χέρια των Διαχειριστών, που θα την διαχειρίζονται προς αποκλειστικό όφελος του/της».

Το νησί της Κέρκυρας ήταν το μοναδικό με κτίριο ιδιόμορφα προσαρμοσμένο για ψυχοπαθείς. Αποτελείται από τρία μικρά δωμάτια. Το Ίδρυμα στεγάστηκε σε κτίριο το οποίο ανήκε στο συγκρότημα των στρατώνων και των οχυρώσεων του προαστίου Αγίου Ρόκκου και χρησιμοποιούνταν ως στρατώνας Μηχανικού. Η Διεύθυνση του Ψυχιατρείου αρχικώς ανετέθη στους γιατρούς της Αγγλικής Φρουράς Hadway και Bonici, με υποδιευθυντή τον Επτανήσιο γιατρό Π. Ζαγκαρόλα

 Επειδή ο αριθμός των τροφίμων μεγάλωνε η Διεύθυνση προέβη στην ενοικίαση νέων κτιρίων στα προάστια Γαρίτσας και Μαντουκιού. Υπό τη μορφή αυτή λειτούργησε μέχρι την ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, δηλαδή μέχρι το έτος 1864, οπότε περιήλθε στο Ελληνικό Δημόσιο το οποίο ανέλαβε εξ ολοκλήρου τα έξοδα συντηρήσεως και λειτουργίας αυτού.(5)

     Αναλύοντας την δημοσίευση της 2 Ιουλίου 1838 σημειώνουμε, όπως αναφέρεται, ότι οι φρενοβλαβείς τάραζαν την κοινωνία φέρνοντας στο νου της κελιά και αλυσίδες που σήμαινε ότι οι άνθρωποι αυτοί αλυσοδένονταν σε κελιά φυλακών.  Κύριο μέλημα της κυβέρνησης θα πρέπει να ήταν η δημιουργία ενός ιδρύματος μακριά από  κόσμο κι ένα είδος δημοσιότητας πρέπει εξ ανάγκης να συνοδεύει τις εργασίες του.

Ένα δημόσιο ίδρυμα πρέπει να αποκτήσει την συμπάθεια του κόσμου και να καθησυχάσει φόβους που πολύ εύκολα διεγείρονται από την παρουσία των φρενοβλαβών.  Οι επισκέψεις απλής περιέργειας να μην επιτρέπονται ούτε τα ονόματα των τροφίμων να ανακοινώνονται.

Οι μαινόμενοι πρέπει να βρίσκονται σε τόπο ιδιαίτερο και μακριά από άλλους πάσχοντες, επειδή οι κραυγές τους και οι ολολυγμοί τους θα τους προξενούν και ιδιαίτερα στους υποχόνδριους  πολύ ισχυρές και κακές εντυπώσεις. Σίγουρα θεωρείται περιττό να αναφερθεί η ανάγκη διαχώρισης  του αρσενικού από το θηλυκό γένος.  

Ακολουθούν διάφοροι κανόνες λειτουργίας του ιδρύματος από το  άρθρο τις  2-7-1838 . Επισημαίνουμε από αυτούς:

-Πρέπει να μεταχειρίζονται τους πάσχοντες με πάσα δυνατή υπομονή και γλυκύτητα, οσάκις όμως αυτοί χρειάζονται χαλινώσεις είναι πρέπον, ως και εις την περίσταση ταύτη, να φέρονται προς αυτούς με όλη την μετριότητα, μεταχειριζόμενοι μόνο τα μέσα εκείνα τα οποία … είναι από όλους επιδοκιμασμένα και δεν πρέπει εις τους φύλακες να μεταχειρίζονται τους ταλαίπωρους  αυτούς  με απάνθρωπους τρόπους……   

….Μεταξύ των μανιακών σπανίως συμβαίνουν άτοπα από την χρήση των εργαλείων τα οποία αυτοί μεταχειρίζονται στις διάφορες ασχολίες τους, αλλά ακολουθούν συνήθως έριδες μεταξύ των όταν είναι κλεισμένοι.

… Θα ήταν ωφέλιμο ότι οι γυναίκες να απασχολούνται κυρίως στο να πλύνουν, μπαλώνουν και κάμνουν τα φορέματα τα προς χρήση του ιδρύματος και εις τις λοιπές υπηρεσίες αυτού , πάντοτε υπό την επαγρύπνηση των επιστρατιών…και να τις κάμνουν να προετοιμάζουν παντός είδους πανικά.  

…Οι βλάκες δεν πρέπει να είναι δεκτοί στο άσυλο…

-Ένας πάσχων έπρεπε να συνοδεύεται με την ειρημένη επιστολή υποχρέωσης υπογεγραμμένη από δύο εν υπολήψει ανθρώπους και εκφραζόμενη με  τας ακολούθους λέξεις.

Επειδή ο …  ή η….. εστάθει  παραδεκτός ή παραδεκτή ως πάσχων στο Νοσοκομείο των Φρενοβλαβών, το υπάρχον εις την νήσο της Κέρκυρας, ημείς οι υποφαινόμενοι υποχρεούμαστε να πληρώσουμε τα όσα χρήματα προσδιορίσετε  περί της διατροφής του ειρημένου ή της ειρημένης , να τον μετατοπίσουμε ή την μετατοπίσουμε κατ΄ αίτησιν σας, να προβλέψουμε εν περιπτώσει θανάτου περί αυτού ταφής. Υποχρεούμαστε προς δε να τηρούμε πάντοτε εντελή τα αναγκαία έπιπλα, κατά τον τυπωμένο κατάλογο τον οποίον μας δώσατε, ανανεούντες κάθε πράγμα  χρείας καλούσης. Καθ΄ην   όμως περίπτωση θέλαμε λείψει από την εκπλήρωση τούτων των υποχρεώσεων και μετά δέκα ημέρας από εκείνη της ειδοποίησης ήτις ήθελε μας γενεί από τον γραμματέα της επιτροπής της διορισμένης εις την διεύθυνση του Ασύλου, δύνανται οι διευθυντές και η επιτροπή ν’ αναπληρώσουν τα πάντα, με δική σας δαπάνη και εμείς υποχρεούμαστε να εκτελέσουμε ότι μας επιβάλλουν οι κανονισμοί του ιδρύματος.  

 Σε συνέχεια καθορίζονται στον δημοσιευθέντα  κανονισμό του Ιδρύματος τα της ορθής υγιεινής και τα διοικητικά καθήκοντα των εργαζομένων σε αυτό. 

Εικόνες του εσωτερικού του ψυχιατρείου:

Έτσι συνέχισε η λειτουργία του Ψυχιατρείου μέχρι την στιγμή που ανέλαβε την διοίκηση ο Χρήστος Τσιριγώτης.

Ο Χρήστος Τσιριγώτης γεννήθηκε στην Παλιά Περίθεια το 1841 από γονείς αγρότες, τον Ιωάννη και την Κορνήλια. Παιδί πολυπληθούς οικογένειας τελειώνοντας το σκολειό, έκανε το πρώτο δύσκολο βήμα εγκαταλείποντας το χωριό για να πάει στο γυμνάσιο της πόλης.
Περί το 1860, τελειώνοντας το γυμνάσιο, πήγε στην Ιταλία για να σπουδάσει ιατρική στο φημισμένο Πανεπιστήμιο της Πίζας. Είχε προλάβει να εγκαταλείψει την Περίθεια πριν την επιδημία που έπληξε το χωριό το 1863 αποδεκατίζοντας τους νέους. Μετά την Πίζα συνέχισε Ψυχιατρική στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας κι έπειτα από περίπου 14 χρόνια σπουδών επέστρεψε στην Κέρκυρα, όπου το 1874 διορίστηκε Διευθυντής του Φρενοκομείου. Μέχρι της εποχής εκείνης, όπως γράφει σ’ ένα του βιβλίο ο Τσιριγώτης «…οι Φρενοβλαβείς εν τοις Ιονίοις Νήσοις απεστέλλοντο και εκρατούντο εν τοις δεσμωτηρίοις, αναμεμιγμένοι μετά των εξαμβλωμάτων της κοινωνίας. Εξετίθεντο ούτως εις την χλέβην των κακούργων. Ουδεμία διάκρισις εγένετο μεταξύ του φονέως και του ατυχούς φρενήρους». Η επίδρασις των νέων επιστημονικών αντιλήψεων που είχεν ενστερνισθή ο Τσιριγώτης, διακρίνονται  πλήρως από τη συνέχειαν του βιβλίου του: «…Εάν η Αρμοστεία επεδίωκε την βλετίωσιν της τύχης των φρενοβλαβών, ώφειλε να ανεγείρη ίδιον κτήριον, κατά μίμησιν των Ευρωπαϊκών, ουχί δε να μεταβάλη, οίον διά μαγικής ράβδου, εις Φρενοκομείον πεπαλαιωμένον στρατώνα του Μηχανικού. Διά του μέτρου τούτου απεχωρίσθην μόνον οι φρενοβλαβείς των καταδίκων».(6)

Ο Χρήστος Τσιριγώτης  υπήρξε διευθυντής του ιδρύματος  έως το 1887. Κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για τη βελτίωση της λειτουργίας του. Κατήγγειλε την κατάσταση του κτηρίου, το οποίο «προς παν άλλο δύναται να χρησιμεύσει ή ως άσυλο φρενοβλαβών υπό επιστημονική έποψη», την έλλειψη λουτρών απαραίτητων για την καθαριότητα των αρρώστων και για την υδροθεραπεία, την ανάμιξη των αρρώστων «φύρδην μίγδην», ενώ ο χωρισμός των φρενοπαθών κατά «είδος» θεωρούνταν σαν ένα θεραπευτικό μέσο, την αδυναμία του ιδρύματος να οργανώνει την απασχολησιοθεραπεία των αρρώστων, εξ αιτίας της διαρρύθμισης και της κατάστασης του κτιρίου. Η κατάλληλη διαρρύθμιση του φρενοκομείου, σαν θεραπευτικού μέσου, είναι μία από τις βασικές ιδέες της ευρωπαϊκής ψυχιατρικής του 19ου αιώνα. Δεν είναι λοιπόν τυχαία η επιμονή του Χρήστου Τσιριγώτη, οι συχνές του αναφορές στον Esquirοl(7) και όλες οι προσπάθειες που κατέβαλε προς αυτή την κατεύθυνση. Με το στοχευμένο κίνητρο, την ευσυνειδησία και την εργατικότητά του σε καθημερινή βάση, πέτυχε να μετατρέψει το ψυχιατρείο σε ένα σωστό νοσοκομείο, τα πρότυπα του οποίου ήταν εφάμιλλα με εκείνα των άλλων νοσοκομείων της εποχής στην Ελλάδα. Η εργασία είναι μορφή θεραπείας, δηλώνοντας ότι παρόλο που τα ψυχιατρικά νοσοκομεία των κρατουμένων μπορεί να μοιάζουν με πτώματα χωρίς διάνοια, εξακολουθούν να δικαιούνται σωστή φροντίδα

Πίστευε ότι το φρενοκομείο έπρεπε να είναι κλειστό και να διαθέτει εκτεταμένες γαίες για την εργασία των αρρώστων κατά το είδος των παθήσεων. Εξασφαλιζόταν έτσι καλύτερα η επιστημονική θεραπεία, «αι ηθικαί διασκεδάσεις» και η πειθαρχία. Τα κτίρια θα ‘πρεπε να έχουν ένα ισόγειο και έναν πρώτο όροφο χωρίς κάγκελα στα παράθυρα. Για τους «μανιώδεις» και επικίνδυνους προέβλεπε κελιά με τους τοίχους επιστρωμένους με παπλώματα μελανού χρώματος. Ένα άρθρο του στον Γαληνό - το πιο έγκυρο περιοδικό της εποχής - παρουσιάζει ενδιαφέρον, γιατί εκθέτει εν συντομία τις ενδείξεις εισαγωγής στο φρενοκομείο: Ο ιατρός δεν έχει καμία δυσκολία όταν πρόκειται για αρρώστους που ανήκουν στις κατώτερες τάξεις. Διατάσσει αμέσως την εισαγωγή. Ενεργεί παρόμοια όταν πρόκειται  για τεχνίτες, γιατί οι οικογένειες τους δεν είναι σε θέση να αναλάβουν την εκτέλεση των όσων, φαρμακευτικών και ηθικών, διατάσσει ο ιατρός. Όταν πρόκειται για μέλη των ανώτερων τάξεων, ο ιατρός πρέπει επίσης να συμβουλεύει την εισαγωγή. Συχνά οι οικογένειες αρνούνται, γιατί θεωρούν ένα τέτοιο μέτρο σαν ταπεινωτικό. Για τους μελαγχολικούς ο ιατρός παραγγέλλει ταξίδι. Μπορεί να ζητήσει τη μετατροπή μέρους του σπιτιού σε ιδιωτικό νοσοκομείο ... Η πειθαρχία, η περιποίηση των αρρώστων και η πατρική παρουσία του ιατρού σαν προϋποθέσεις για τη βελτίωση των αρρώστων εκφράζονται καθαρά. Τελικά, σε ιδρύματα με κύρια χαρακτηριστικά την ανεπάρκεια του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, τις κακές συνθήκες νοσηλείας και τον συνωστισμό των αρρώστων, ο δρόμος για την ανάπτυξη της «ηθικής θεραπείας» (traitement moral, που γεννήθηκε αυτή την εποχή στη Γαλλία), σαν προδρόμου της ψυχοθεραπείας, ήταν ιδιαίτερα δύσβατος αν όχι αδιάβατος. Η ανεπάρκεια του νοσηλευτικού προσωπικού δίνεται από τα στατιστικά στοιχεία που παραθέτει. Για 95 άνδρες φρενοπαθείς, αντιστοιχούσαν 14 νοσοκόμοι και για 70 γυναίκες, 5 νοσοκόμες. Οι νοσοκόμες ήταν επιπλέον υποχρεωμένες να εξασφαλίζουν τη λειτουργία του πλυντηρίου.

Το έτος 1880 λόγω της ραγδαίας αύξησης του αριθμού των ψυχοπαθών, που πληρωνόταν από τον τότε ιατρό Χρήστο Τσιριγώτη, επιχειρείται η επέκταση του νέου κτιρίου, το οποίο ολοκληρώθηκε μόλις το έτος 1904.

Το 1887 όμως, έφυγε απ΄την Κέρκυρα και πήγε στην Αθήνα για ν’ αναλάβει τη Διεύθυνση του νεοσύστατου τότε Δρομοκαϊτειου Θεραπευτηρίου.

«Ο Χίος ευεργέτης Δρομοκαΐτης κτίζει το 1885, έξω από την Αθήνα, ένα μεγάλο θεραπευτήριον, που φέρνει ως σήμερα το όνομά του. Κατά παράκλησιν του δωρητού όσον και του Χαρ. Τρικούπη ανέλαβεν ο εκ Περιθείας της Κερκύρας Τσιριγώτης την διεύθυνσιν του νέου ιδρύματος. Ήταν ο αρμοδιώτερος της εποχής. Εκτός από την αρίστην κατάρτισιν που είχε, από τις σπουδές και την ανελλιπή ενημέρωσίν του επί των εξελίξεων της Ψυχιατρικής, κατείχεν επί πλέον και την πλουσίαν εμπειρίαν που απέκτησε από το Φρενοκομείον Κερκύρας. Με τις βάσεις που αυτός έθεσε, εξελίχθησαν εις την σημερινήν των μορφήν τόσον το Ίδρυμα της Κερκύρας, όσον και εκείνο των Αθηνών. Το 1903 απεχώρησε από το Δρομοκαΐτειο».

Το απόγευμα της 18ης Σεπτεμβρίου 1919 ο Χρήστος Τσιριγώτης άφησε την τελευταία του πνοή στο σπίτι του στη οδό Αχαρνών 22Α στη Αθήνα. Δεν άφησε απογόνους, άφησε όμως στην Πατρίδα μας τη μεγάλη κληρονομιά του πρωτοποριακού επιστημονικού και ανθρωπιστικού του έργου.

---------------------------------------

1 Ιστορία της Ψυχιατρικής ΗΛΙΑΣ ΤΖΑΒΕΛΛΑΣ1 , ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΟΣ2

2) H ιστορία της Ψυχιατρικής ∆. Πλουμπίδης, Β. Αλεβίζος, Γ.Ν. Παπαδημητρίου

4) Lord High Commissioner of the Ionian Islands from 1832 to 1835.

5) ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΡΩΗΝ Ψ.Ν.Κ.  ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΕΡΚΥΡΑΣ     http://www.gnkerkyras.gr/?page_id=3388

6)  Ανδρέας Δημ. Γκούσης. «Χρήστος Τσιριγώτης, ο πρώτος Έλλην Ψυχίατρος»

7) Jean-Étienne Dominique Esquirol (3 February 1772 – 12 December 1840) was a French psychiatrist.

⁽⁸⁾ Dialogues in Clinical Neuroscience & Mental Health Dialogues in Clinical Neuroscience & Mental Health, 2020, Volume 3, Issue 4, p. 236-243

Corresponding Author: Georgios Panteleakos, Phd History of Medicine, National and Kapodistrian University of Athens, Athens MedicalSchool, This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

e-ISSN: 2585-2795 • Printed-ISSN: 2654-1432 DOI: 10.26386/obrela.v3i4.144

The mental illness of Yannoulis Chalepas Georgios Panteleakos National and Kapodistrian University of Athens, Athens Medical School, Greec

9) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ Τμήμα Νοσηλευτικής ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΙΩΑΝΝΗΣ Ν. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΣ Ψυχίατρος – Ψυχαναλυτής

10) Ανδρέα Γκούση: «Χρηστος Τσηριγώτης»

Κόμης Γεώργιος Μοντσενίγος

Η Επτάνησος Πολιτεία δημιουργήθηκε στις 21 Μαρτίου 1800 και ήταν το αποτέλεσμα της κατάληψης των νησιών από τον ρωσο-τουρκικό στόλο υπό την αρχηγία του ναύαρχου  Θεόδωρου Ουσακώφ.

Ο Γεώργιος Μοντσενίγος με καταγωγή από τη Ζάκυνθο γεννήθηκε το 1762. Πατέρας ήταν ο Δημήτριος Μοντσενίγος   (Βενετία, 1723 - Βενετία, 2 Μαΐου 1793) . Στις 8 Μαΐου 1748, ο Δημήτριος Α' και ο αδελφός του Δημήτριος Γ' Νικολό, απέκτησαν τον τίτλο του Κόμη της Ζακύνθου από τη Δημοκρατία της Βενετίας .

  Η Ρωσία είχε στόχο την αποδυνάμωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την ίδρυση ενός φιλορωσικού ελληνικού κράτους στα Βαλκάνια. Τον χειμώνα του 1770/71, υποκινούμενοι υπό του Ρώσου Αυτοκρατορικού  ναύαρχου Aleksey Grigoryevich Orlov, , τουλάχιστον 6.000 αγρότες από τη χερσόνησο της Μάινα στον Μορέα ξεσηκώθηκαν στη λεγόμενη εξέγερση του Ορλόφ [Ορλωφικά) για να υπερασπιστούν την ελευθερία του υποταγμένου ελληνικού λαού και την υπεράσπιση της κοινής ορθόδοξης θρησκείας. Μετά τις αρχικές επιτυχίες, η εξέγερση απέτυχε να εξαπλωθεί  στην υπόλοιπη Ελλάδα και κατεστάλη από τους Οθωμανούς με μεγάλη βία. Κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων Έλληνες μαχητές, μετά την αποτυχία της εξέγερσης  μετανάστευσαν στα Επτάνησα . Ένα κύμα προσφύγων έφθασε στη Ζάκυνθο όπου ο Mocenigo τους παρείχε προστασία. Η αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β γνωρίζοντας τις υπηρεσίες που είχε δώσει  στα άτυχα  αυτά θύματα της Μοσχοβίτικης πολιτικής και την αφοσίωσή του στη Ρωσία   προήγαγε τον Δημήτριο Μοντσενίγο στον βαθμό του Συνταγματάρχη. Όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία παραπονέθηκε στη Δημοκρατία της Βενετίας ότι είχε παράσχει προστασία στους επαναστάτες, ζήτησαν την έκδοση των Ελλήνων. Η  βενετική κυβέρνηση, για την τιμή που δόθηκε από τη Ρωσία στον Δημήτριο, θεώρησε παράβαση μιας πρόσφατα δημοσιευμένης ανακοίνωσης του Provveditore Generale Andrea Donà, Σύμφωνα με αυτήν απαγορεύονταν, κάτω από τις πιο αυστηρές ποινές,  να αποδοθεί τιμή σε οποιοδήποτε βενετσιάνο υπήκοο των εμπόλεμων δυνάμεων.  Για να γίνουν σεβαστές οι εντολές της Κυβέρνησης έστειλε φρεγάτα από τη Βενετία με εκατό Σκιαβόνους στρατιώτες Η φρεγάτα αποβιβάστηκε στη Ζάκυνθο οι Σκιαβόνοι βγήκαν στη στεριά και πολιόρκησαν το σπίτι του Δημητρίου. Μάταια είχε φορέσει την αυτοκρατορική στολή, οι βενετικές αρχές δεν ήθελαν να σκεφτούν διαφορετικά: ήταν υπήκοος της Δημοκρατίας και τον έβαλαν να επιβιβαστεί στη φρεγάτα και μόλις έφτασε στη Βενετία  φυλακίστηκε.

Η Δημοκρατία δεν ήθελε να προσβάλει την Οθωμανική Αυτοκρατορία, έδωσε εντολή στον στρατηγό της Κέρκυρας να μην παρέχει προστασία στους Έλληνες και να τους παραδώσει στους Οθωμανούς. Όταν ο στρατηγός της Κέρκυρας ήταν εκεί για να εκτελέσει τη διαταγή, μια ρωσική μοίρα εμφανίστηκε στη Ζάκυνθο, αποβιβάστηκε και απαίτησε να πάρει τους Έλληνες ως υποτελείς της Ρωσικής αυτοκράτειρας  . Περισσότεροι από 400 Έλληνες  επιβιβάστηκαν και μεταφέρθηκαν με ασφάλεια στο Λιβόρνο.

Επίσης η αυτοκράτειρα Αικατερίνη, μόλις έλαβε τα νέα, έστειλε ένα πολεμικό πλοίο στη Βενετία και διέταξε τη βενετική κυβέρνηση να αφήσει ελεύθερο τον αιχμάλωτο Μοντσενίγο αν δεν ήθελε να διαταραχθεί η αρμονία μεταξύ της Ενετικής Δημοκρατίας και της Αυτοκρατορίας της Ρωσίας. Η βενετική κυβέρνηση υπάκουσε και ο Mocenigo παραδόθηκε στον Ρώσο ναύαρχο Orlov στην Πάρο.(1)

Μετακομίζοντας στην Πετρούπολη, ο Mocenigo έγινε δεκτός για τις υπηρεσίες του προς τη Ρωσία. Η Αικατερίνη Β΄ του απένειμε το βαθμό του Συμβούλου του Κράτους και τον ονόμασε πληρεξούσιό της στη Φλωρεντία, στην αυλή του Μεγάλου Δούκα της Τοσκάνης Έχοντας δείξει ο ίδιος πρόθυμος να εργαστεί σε κάποια πρεσβεία, σε ένα μέρος όπου το κλίμα ήταν πιο ήπιο από αυτό της Ρωσίας και όπου δεν αγνοούσε τη γλώσσα της χώρας.(2)

Όταν πέθανε ο Δημήτριος, διορίστηκε πρεσβευτής στην ίδια αυλή ο γιός του Γεώργιος, κι αυτός με το βαθμό του Συμβούλου του Κράτους..Λόγω της ελαφριάς φύσης του και την επαφή του με ανθρώπους της νύκτας είχε δημιουργήσει υποψίες στο μυαλό της Ρωσικής Αυλής,  για την ζωή του οποίου ο αυτοκράτορας Παύλος τον απέλυσε από το αξίωμα του και τον εξόρισε από όλους τους τομείς της ρωσικής μοναρχίας Πεσμένος σε τέτοια ντροπή και χρεωμένος με άμετρες δαπάνες ο Γεώργιος Μοτσενίγος πήγε  στη Νεάπολη, όπου επεδίωξε με τους εκεί Ρώσους αξιωματούχους, ν’ αποκτήσει την αυτοκρατορική εύνοια.

 Στη Νάπολη , με τη μεσολάβηση στη Ρωσία του πρέσβη της στην Κωνσταντινούπολη, Βασίλη Τομάρα, του εδόθη η απροσδόκητη τύχη να γίνει από την Επτανησιακή Γερουσία διορισμένος Πρέσβης της Επτανησιακής Δημοκρατίας στην ίδια θέση δηλ. Συμβούλου του Ιονικού Κράτους, για τον σεβασμό που έδειξε προς τον λαό των Ιονίων. Έπρεπε να  παρουσιάσει μια επιστολή στον Αυτοκράτορα από τη Γερουσία του κράτους . Αυτή ήταν μια θερμή έκκληση που η Γερουσία θα υπενθύμιζε στον Αυτοκράτορα ότι ως ένδοξος  γονέας  χρωστούσε στη Δημοκρατία των νησιών την ύπαρξή της και  να ορίσει τη μοίρα της Επτανήσου Πολιτείας της οποίας το μόνο στήριγμα και μόνη άμυνα ήταν τα αυτοκρατορικά όπλα.(3)

Όταν έφθασε στην Κέρκυρα ή είδηση του θανάτου του αυτοκράτορα Παύλου και ή εις τον θρόνο ανάδειξη του διαδόχου του, ή Γερουσία σε συνεδρίαση της έσπευσε να εκδηλώσει από όλους τους δημότες το πένθος αυτής διά τον θάνατον του Παύλου. Παράλληλα την αγαλλίαση της για την ανάδειξη επί του θρόνου του Αλεξάνδρου. Συγχρόνως διόριζε διά του διατάγματος αυτής 22 Μαΐου τον στην Νεάπολη διαμένοντα κόμητα Γεώργιον Μοτσενίγον έκτακτο απεσταλμένο παρά την Αυλή της Πετρουπόλεως, όπως μεταβεί στην πρωτεύουσα εκείνη για να συγχαρεί το νέο αυτοκράτορα..

Αφιχθείς στην Πετρούπολη ό Μοτσενίγος παρέστη Ενώπιον του αυτοκράτορα, τον οποίον προσφώνησε ως εξής: «Μεγαλειότατε ! Η πολιτεία των Επτά Ηνωμένων Νήσων επεφόρτισέ με νά θέσω είς τούς πόδας τής Γ. Α. Μεγαλειότητος τάς προσρήσεις αυτής έπί τή άναρρήσει Υμών είς τον θρόνον τής προστάτιδος των έθνών Ρωσσίας. Ή νεαρά αύτη πολιτεία άναθέτουσα είς Ύμας, Μεγα­λειότατε, άπάσας τάς Ελπίδας της, ικετεύει τήν Α. Μεγαλειότητα όπως εξακολουθή νά παρέχη τή Έπτανήσου πολιτεία τήν ίσχυράν άρωγήν καί τήν γενναίαν προστασίαν της.»(4)

Από τον μήνα Φεβρουάριο του επομένου έτους είχε πάρει το υψηλό αξίωμά του στη Ρωσική αυλή με διαπιστευτική επιστολή στην οποία αναφερόνταν ότι ο αυτοκράτορας Αλέξανδρος τον ενημέρωνε για την αναταραχή της αποδιοργάνωσης και της αναρχίας στην οποία βρέθηκαν τα νησιά και επιθυμούσε να μεταβεί και διορθώσει τέτοια κακά. . Για να σώσει την Επτάνησο Πολιτεία, ο Πρίγκιπας Θεοτόκης αναγκάστηκε να φέρει σε συνεννόηση τους ευγενείς με τους δημοκρατικούς και τους αστούς και να ζητήσει εκ νέου τη μεσολάβηση της Ρωσίας.  Στο νέο κράτος , οι ευγενείς έβλεπαν με δυσαρέσκεια την μερική έστω εκχώρηση προνομίων τους στους αστούς και ο λαός οργίστηκε με την αφαίρεση των πολιτικών του δικαιωμάτων που του είχαν παραχωρηθεί από τους Γάλλους δημοκρατικούς. Ταραχές και στάσεις ξέσπασαν στα νησιά. Εκδικήσεις και υποκινούμενοι φόνοι διατάρασσαν την ασφάλεια και την τάξη. Στην Ζάκυνθο ο Μαρτινέγκος αφαίρεσε την εξουσία από τους ευγενείς και διοικούσε το νησί κατά βούληση κηρύσσοντας το ανεξάρτητο. Η Κέρκυρα έγινε κέντρο αναρχίας, η εξοχή στασίασε. Στην Κεφαλονιά ξέσπασε εμφύλιος ενώ στις 27 Μαίου 1801 ολέθρια στάση ξέσπασε στην Κέρκυρα ανάμεσα στους κατοίκους και στρατιώτες της Τούρκικης φρουράς, εξαναγκάζοντας τον Πρίγκιπα Θεοτόκη να αναθέσει προσωρινά την στρατιωτική διοίκηση του νησιού στον Ρώσο συνταγματάρχη Αστφέρ. Εμπρησμοί και διαρπαγές γινόντουσαν  παντού Οι ίδιοι οι ευγενείς της Κέρκυρας «ενέδωσαν εις τους χειμάρρους» και ανέθεσαν εν λευκώ στον Σπυρίδωνα Θεοτόκη να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις. Συνεκλήθη αντιπροσωπευτικό σώμα από όλες τις κοινωνικές τάξεις, με 240 μέλη (140 από την ύπαιθρο και 100 από την πόλη), που αποκλήθηκε «Έντιμος Αντιπροσωπεία» («Onoranda deputazione»), η οποία και κατέθεσε ένα σχέδιο εκπροσώπησης, με δικαίωμα ψήφου για όλους τους άρρενες, ενώ καταργούνταν όλα τα προνόμια και οι τίτλοι. Αν το εγχείρημα της «Εντίμου Αντιπροσωπείας» γνώριζε αίσια έκβαση, ένα τμήμα του ελληνικού έθνους θα αποκτούσε ένα ημιανεξάρτητο δημοκρατικό κράτος. Για τον λόγο αυτό οι Μεγάλες Δυνάμεις αποφάσισαν να θέσουν τέλος στο επαναστατικό πείραμα και, στις 6 Μαρτίου 1802, δύο αγγλικά πολεμικά αποβίβασαν στρατιωτικές δυνάμεις στην Κέρκυρα. Στα υπόλοιπα νησιά, όμως, το Σύνταγμα της «Εντίμου Αντιπροσωπείας» συνέχισε να προκαλεί ενθουσιασμό. Στο Ληξούρι εξελέγη χωριστή κυβέρνηση και οι αδελφοί Μεταξά συντάχθηκαν με την «Έντιμο Αντιπροσωπεία», αλλά ηττήθηκαν από τον στρατό και ορισμένοι εκτελέστηκαν, όπως ο Καίσαρ Μεταξάς. Στη Λευκάδα συγκεντρώθηκαν τριακόσιοι ένοπλοι χωρικοί, σε συμφωνία με τον λαό της πόλης, «προς υποστήριξιν του κοινού κατά των ευγενών αγώνος». Εν τέλει, στις 20.8.1802, ο κόμης Γεώργιος Μοτσενίγος, επικεφαλής ρωσικών στρατευμάτων, έφθασε στην Κέρκυρα, στη δε Κεφαλονιά απεστάλη ο Καποδίστριας που λειτούργησε κατευναστικά(5)

Ο   Αυτοκράτορας αποφάσισε ότι έπρεπε να  στείλει χερσαίες και θαλάσσιες δυνάμεις, υπό τον κόμη Giorgio Mocenigo, γιατί έπρεπε να φέρει όλους τους κατοίκους των νησιών, οποιουδήποτε βαθμού και κατάστασης, πίσω στο σεβασμό του προσώπου του Αλεξάνδρου, στη υπακοή, στους νόμους και τις νόμιμες αρχές. Να συμφωνηθεί με τους πολίτες για τις πιο αξιοσέβαστες ορθές προθέσεις τους, παρόμοιες με την παροχή των καταλληλότερων τρόπων για την αποκατάσταση της δημόσιας τάξης και τη διασφάλιση της διάρκειάς της στη βάση μιας σταθερής κυβέρνησης, διότι ήταν απαραίτητο να διατηρηθεί η εξουσία της κυβέρνησης, να προστατεύει το απαραβίαστο, η ασφάλεια των δημόσιων και ιδιωτικών περιουσιών και η ηρεμία όλων και καθενός από τους πολίτες.(6)

Ο Ρωσικός στρατός που ανέλαβε τη φρούρηση της Κέρκυρας  μετέβηκε στα νησιά και κατέστειλε την αναρχία. Ό δε κόμης Μοτσενίγος ανάλαβε την πολιτική οργάνωση.

Ο ίδιος ο Μοντσενίγος άμεσα με προκύρηξη του, γνωρίζει στούς πολίτες την άφιξή του σαν απεσταλμένος του Τσάρου για να επιβάλλει την τάξη στη Επτάνησο Πολιτεία.

Προκύρηξη πρός τον λαό από τον Γεώργιο Μοντσενίγο για το πώς σκέπτεται την διοίκηση των Νησιών.

Αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Μοντσενίγου ο Πρόεδρος της Γερουσίας αναφερόμενος στις ταραχές που έχουν δημιουργηθεί, εκδίδει διάταγμα με το οποίο ορίζει διοικητές (Δελεγάτους από την Ιταλική λέξη delegato που σημαίνει παραχωρώ εξουσία) σέ ολα τα νησιά.Μάλιστα καθορίζει την μή εντοπιότητα του κάθε διοικητή ονόματα τους και ο τόπος καταγωγής αναφέρονται στο διάταγμα.

Παράλληλα ο της Κέρκυρας εκδίδει αυστηρότατες οδηγίες προς τους κατοίκους του νησιού και αναγγέλλει αυστηρότατες ποινές

Ο Μοντσενίγος,εκτός τών καθηκόντων του πρός την Ρωσία,ήταν ένας Έλληνας που φρόντιζε την βελτίωση κάθε κλάδου παροχής υπηρεσιών και επιθυμούσε πολύ την ανάπτυξη τηε παιδείας. Απόδειξη αυτού είναι και τα δύο μετάλλια που δινόντανε στους άριστους μαθητές.

ΕΤΟC ΠΙ ΤΗC ΠΟΛΙΤΕΙΑC. ΚΟΡΚΥΡΑ(7)

Παρουσιάζει υπτάμενο Πήγασο

Όπισθεν

ΗΒΟΥΛΗ

ΤΩΙ ΦΙΛΟΜΟΥCΩΙ

ΝΕΩΙ

ΔΙΑ ΤΑΣ ΧΡΗΣΤΑC

ΕΛΠΙΔΑC

μέσα σε στεφάνι από κλάδους ελιάς.

ΕΤΟC ΠΙ ΤΗC ΙΟΝΙΚΗC ΠΟΛΙΤΕΙΑC

Με τη κεφαλή της Παλλάδας Αθηνάς προς τα δεξιά και κάτω από αυτήν πλώρη πλοίου.

¨Οπισθεν

Ο ΡΩCCΙΚΟC

ΠΛΗΡΕΞΟΥCIOC

ΤΩΙ ΝΕΩΙ

CΠΟΥΔΗC

ΕΝΕΚΕΝ

Μέσα σε δρύϊνο στεφάνι.

Τις 5 Σεπτεμβρίου του 1801 θεσπίστηκε η σύσταση Νομισματοκοπείου, το δε θεσπισμα τοιχοκολλήθηκε στα Ιταλικά και στά Ελληνικά.Για το μέν στα Ιταλικά δεν μπορούμε να πούμε τίποτε, αλλά για το Ελληνικό κείμενο θα το παραθέσω όπως ακριβώς τυπώθηκε κρατώντας πιστά την ορθογραφία,τα πνεύματα και τους τόνους.Όπως γράφει και ο Παύλος Λάμπρος θα πρέπει να γνωρίσουμε σε ποια κατάσταση ήταν η Ελληνική Γλώσσα στα Επτάνησα τις αρχές του 19ου αι.

Tο Νομισματοκοπείο που αναφέρεται στο πάνω θέσπισμα έγινε στη περιοχή της Γαρίτσας.Εκεί κότηκαν νομίσματα χάλκινα των μιας,πέντε και δέκα γαζετών.

Έχει προτομή του λεονταριού του Αγ.Μάρκου με στεφάνι στο κεφάλι και κρατά με τα μπροστινά του πόδια το ευαγγέλιο και τα επτά βέλη.Ζύγιζε 36 γραμ.

Όπισθεν

10

GAZETTE

1801

Ψηφίστηκαν νόμοι που αφορούσαν την τοπική διοίκηση, τη ναυτιλία, τις αγροτικές κοινότητες και την εκπαίδευση, η εκκλησιαστική διοίκηση αναμορφώθηκε και ιδρύθηκαν τα υπουργεία. 

Η Δημοκρατία έγινε πλέον αληθινά ένα σωστό κράτος και ξύπνησε τις προσδοκίες και τις ελπίδες της ελληνικής διανόησης: ο Αδαμάντιος Κοραής και ο Ευγένιος Βούλγαρης αφιέρωσαν τα έργα τους στη Δημοκρατία.  Συστήθηκε προσωρινή κυβέρνηση, και ανακαίνισε  τη γερουσία, καλέστηκαν οι εκλογείς να εκλέξουν την συντακτική του πολιτεύματος συνέλευση. Στη συνέλευση αυτή ο Ρώσος πληρεξούσιος Μοτσενίγος, προσήλθε με μεγάλη στολή, συνοδευόμενος από λαμπρό Ρωσικό επιτελείο, εκφώνησε εναρκτήριο λόγο, υποδείξας την ανάγκη να συναχθεί πολιτεία σύμφωνη με τοv πόθο τού αυτοκράτορα. Πρόεδρος της συνελεύσεως εκλέχτηκε ο Δημήτριος Πετριτσόπουλος, Λευκαδίτης. Ο γραμματέας της επικρατείας Ιωάννης Καποδίστριας ανέλησε την κατάσταση των πραγμάτων, και ανατρέποντας τις κακεντρεχείς μεμψιμοιρίες περί των καταβαλλομένων βαρύτερων φόρων είπε τα εξής: « Ψευδής και εγκληματική είναι ή σύγκρισης των φόρων ους οί κάτοικοι έπλήρωνον επί Ενετοκρατίας και εκείνων τούς οποίους καταβάλλουν ή θα καταβάλλουν εις κυβέρνηση κράτους ανεξαρτήτου. Τότε μεν οι κάτοικοι ήσαν υπήκοοι και φορολογούμενοι, τώρα όμως είναι πολίτες, άρχοντες, κυβερνήτες στηρίζοντες την πατρίδα και στηριζόμενοι υπό αυτής. Τότε ήσαν όργανα και μόλις γένοιτο δεκτοί ως υποδεέστεροι υπάλληλοι  ήδη πάντες εχουσών αυτοβουλία Καί καθή­κοντα, πάντες είναι · υπέρτατοι διαχειριστές των εθνικών προσόδων. Προκειμένου τότε περί ξένου δεσπότη, μηδέν έχοντος, μήτε θρησκεία, μήτε αίμα, κοινό, προς ημάς, αποβλέπομε εις μόνα τα κέρδη.Ήδη όμως προκειμένου περί ημών αυτών, περί πατρίδος, περί αδελφών, περί εστιών, καθήκον έχομεν να ώμεν ζηλωταί των δημοσίων ως ιδίων πραγμάτων... »(8)

Συντάχθηκε νέο Σύνταγμα  το οποίο ψηφίστηκε στις 16 Οκτωβρίου 1803. Το νέο σύνταγμα καταργούσε το διαδοχικό δικαίωμα ευγενείας και έδιδε το δικαίωμα σε κάθε άτομο που διακρινόταν για την αρετή του, την μόρφωση και που παρουσίαζε τα εχέγγυα ικανού πολίτη, να μπορεί να εκλέγεται σε ηγετικές θέσεις και να μετέχει στην Γερουσία. Έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη και πρόοδο της Παιδείας, των Τεχνών του Εμπορίου και της Βιομηχανίας. Προέβλεπε την ακεραιότητα της ιδιοκτησίας, τον σεβασμό του οικογενειακού ασύλου, την ισονομία και θεμελίωνε τις τρεις μεγάλες εξουσίες του κράτους νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική. Ήταν το πρώτο Νεοελληνικό Σύνταγμα, με εξαιρετικά φιλελεύθερες, για την εποχή του, διατάξεις.

Δύο Επτανήσιοι συναντώνται στη διοίκηση της Επτανήσου Πολιτείας, ο Κόμης Γεώργιος Μοντσενίγος και Κόμης Ιωάννης Καποδίστριας. Ο ένας κερδίζει την εμπιστοσύνη του άλλου και δημιουργείται μια φιλία που είχε η Ελλάδα την τύχη να παραμείνει σε όλα τα χρόνια της ζωής τους. Πρώτος από τους στόχους τους η μόρφωση του λαού.(9) Παραθέτουμε από το αρχείο Καποδίστρια Α! τόμος τα σχετικά αποσπάσματα:

 Σελ 225. Εις μίαν εκ των διακοινώσεων αυτών, χρονολογουμένην εις την 2αν Ιουνίου 1799, γίνεται διά πρώτην φοράν νύξις περί δημοσίας εκπαιδεύσεως. Έγραφε ο Ουζακώφ: «Να συστηθή μία Ακαδημία ή Σχολείον διά τα μικρά παιδία και με τοιούτον τρόπον θέλει προξενηθεί ωφέλεια εις την κοινότητα κατά την επιθυμίαν της». Την πρότασιν αυτήν υιοθέτησε η Γερουσία, χωρίς όμως να υπάρξη συνέχεια. Νέα μνεία περί δημοσίας εκπαιδεύσεως γίνεται εις τον καταστατικόν χάρτην, τον οποίον συνέταξε η «Έντιμος Αντιπροσωπεία» το 1801. Εις το άρθρον 30 ανεγράφετο: «Το αριστοκρατικόν σώμα θέλει συστήσει ένα δημόσιον σχολείον διά φώτισιν των νέων της χώρας, μπόργων και χωρίων, ήγουν τρία τέταρτα από τα μπόργα και χωρία και το έτερον τέταρτον από την χώραν»…..

Σελ. 227-228, Την 11 Δεκεμβρίου 1802 ο Ρώσσος πληρεξούσιος Γεώρ. Μοτσενίγος απηύθυνε προς την Γερουσίαν την κατωτέρω διακοίνωσιν.. »Είμαι πεπεισμένος ότι η διορατικότης της Υμετέρας Εξοχότητος από μακρού χρόνου μετά λύπης θα βλέπη την κακήν κατάστασιν των νήσων τούτων, εις τας οποίας ίσως χάνονται, παραμένοντα αγονα, εξαιρετικά πνεύματα, τα οποία θα ηδύναντο να περιποιήσωσι τιμήν εις την πατρίδα των και τον εαυτόν των.»Θα έχει σκεφθή η Υμετέρα Εξοχότης, ότι εις Κράτος ελεύθερον είναι επί μάλλον και μάλλον αναγκαία η εκπαίδευσις, εφ’ όσον καλούνται πάντες οι πολίται εις ομαδικήν προσπάθειαν αισθημάτων, ήτις βελτιούται διά της ισορροπίας των γνώσεων και ουχί όταν εγκαταλείπεται εις μόνον τον ενθουσιασμόν και την ορμήν της φύσεως.»H επιστήμη της πολιτικής είναι ακριβώς, ως γνωστόν εις την Υμετέραν Εξοχότητα, η τέχνη του καλώς διαχειρίζεσθαι και διευθύνειν το Κράτος και είναι καθήκον του κυβερνώντος να πλουτίζη τούτο δι’ αξίων προσώπων εις όλας τας θέσεις, εις τας οποίας πρέπει να κυριαρχώσι η τάξις, η ηθική και η θρησκεία, βάσεις σταθεραί και μόνιμοι της ευτυχίας και της ησυχίας όλων.»Οτι αι βάσεις αύται είναι ημελημέναι, είναι αναντίρρητον, όπως επίσης είναι φανεραί αι ελλείψεις του κλήρου και ελάχιστα τηρείται υπό των ιερέων ο σεβασμός προς την ηθικήν και την θρησκείαν. Περί τούτου έχομεν ως αποδείξεις τας επιστολάς αυτών τούτων των επισκόπων, οίτινες καταγγέλλουσι την οδυνηράν ταύτην αλήθειαν. Πώς είναι δυνατόν, λοιπόν, να μη καταπλήσσωσι τα κακά παραδείγματα, αι σκανδαλώδεις ταραχοποιοί συμβουλαί των ιερέων εις βάρος της ολότητος, την οποίαν ώφειλον να νουθετώσι διά τας παρεκτροπάς της; 1»Οία δήποτε όμως και αν είναι η παρούσα κατάστασις είναι καιρός να σώσωμεν τους λαούς τούτους. Ας τεθή φραγμός, φραγμός ασφαλής, ο ανθρωπισμός ζητεί την επέμβασιν της ανωτάτης εξουσίας, όπως επαγρυπνήση, ενεργήση και σώση τας επερχομένας γενεάς. Ας εκριζωθή πάσα δηλητηριώδης ρίζα, ας απομακρυνθώσι τα κακά παραδείγματα, αι αντιθρησκευτικαί θεωρίαι, η αργία, ήτις είναι μήτηρ πάσης κακίας.»Aι μέριμναι της κυβερνήσεως, επί ζητήματος τοσούτου ενδιαφέροντος, πάντοτε αποδίδουσι κέρδος, η δε εκτίμησις του κοινού είναι ενδοξος και ασφαλής ανταμοιβή δι’ εκείνον όστις συντελεί μετά δραστηριότητος. Ας οδηγηθώσιν οι νέοι εις την εκμάθησιν των ελευθερίων τεχνών, διά των οποίων θέλουσι προκύψη εις την γην ταύτην άνδρες ικανοί να γνωρίζωσι κατά βάθος το δίκαιον από του αδίκου, τους φυσικούς νόμους και τα μυστήρια της ευεργετικής φύσεως, προς όφελος της ανθρωπότητος, να εξιχνιάσωσι 229 σωσι μετά φιλοσοφικής αναζητήσεως τα κακά της ψυχής, όπως διορθώσωσι ταύτα. Ειδικώς δε ας ενσταλαχθή εις πάντας η γνώσις των σχέσεων του ανθρώπου προς το Υπέρτατον Ον, εις τρόπον ώστε να κανονίζωνται, συμφώνως προς τα σοφά παραγγέλματα, παρ’ αυτού ενσταλαχθέντα εν τη καρδία, ατομικαί πράξεις συμφώνως προς τα αποκαλυφθέντα υπό της Θρησκείας.»Μη σας φοβίζει η δυσκολία, ένεκεν ελλείψεως οργανώσεως και εξαντλήσεως του δημοσίου ταμείου. Η Υμετέρα Εξοχότης θα δυνηθή βεβαίως να εξέταση τας προσόδους αι οποίαι είναι δυνατόν να εξευρεθώσι διά τόσον ωφέλιμον ή μάλλον αναγκαιότατον σκοπόν, και τας οποίας θεωρώ περιττόν να αναφέρω. Η πείρα σας και η σωφροσύνη σας θα σας τας υποδείξη. Όθεν σας παρακαλώ θερμώς να στρέψητε την προσοχήν σας επί του σοβαρού τούτου ζητήματος.»Έχω την τιμήν να ομολογήσω τα αισθήματα της εκτιμήσεώς μου.

»Της Υμετέρας Εξοχότητος ταπεινός θεράπων.

ΚΟΜΗΣ ΜΟΤΣΕΝΙΓΟΣ

Η Γερουσία δεν έδωσε πρακτικήν συνέχειαν εις την διακοίνωσιν του Μοτσενίγου της 11.12.1802. Κατόπιν τούτου ο Ρώσσος πληρεξούσιος επανέρχεται επί του θέματος διά νεωτέρας διακοινώσεως της Μαρτίου 1803, υποβάλλων συγχρόνους και σχέδιον οργανώσεως εκπαιδευτικού ιδρύματος:Ίδρυμα δημοσίας εκπαιδεύσεως είναι απαραίτητον ένεκα της αμαθείας, εις ην ευρίσκονται οι κάτοικοι των επτά νήσων, αι οποίαι περιήλθον εις την κατάστασιν ταύτην υπό της Βενετικής Κυβερνήσεως, ήτις εμίσει ή εφοβείτο τοεκπολιτισμ’ο των, και την καλλιέργειαν του πνεύματος αυτών1. Είναι απαραίτητον ένεκα της λυπηράς καταστάσεως, εις ην ευρίσκεται, διαφθείρεται, αποκτηνούται η νεολαία, μοναδική ελπίς της Επτανησιακής ελευθερίας. Είναι απαραίτητον ένεκα της ανάγκης εις ην ευρίσκεται η πολιτεία,1. …Ενταύθα ο Μοτσενίγος αναφέρεται εις τας ενεργείας του κλήρου υπέρ των επαναστατικών ενεργειών των λαϊκών τάξεων κατά της αριστοκρατίας, αποτέλεσμα των οποίων υπήρξεν η σύστασις της Εντίμου Αντιπροσωπείας.

Σελ.229,230, 231, 232,   όπως ανευρίσκη μεταξύ των τέκνων της αξίους και τίμιους υπαλλήλους, οίτινες θα εξυπηρετώσιν αυτήν, εις τας διαφόρους υπηρεσίας της διοικήσεως, της στρατιωτικής υπηρεσίας, των εμπορικών σχέσεων.Το ίδρυμα τούτο ζητείται υπό του λαού, όστις πτωχός, άξεστος και βάρβαρος, δεν αισθάνεται εαυτόν εις κατάστασιν να επιδιώξη εν αναλογία και εν αρμόζοντι μέτρω την απολαβήν των δικαιωμάτων του πολίτου, διότι ητόνισεν ένεκα της εγκαταλείψεώς του υπό των προκατόχων κυβερνήσεων, αλλ’ είναι εις θέσιν να εννοή ότι ένεκα της εγκαταλείψεως ταύτης απολαμβάνει μόνον αμάθειαν, ήτις τον ταπεινώνει και τον υποβιβάζει.Η άποψις αύτη των πραγμάτων τιθεμένη προ της σημερινής καταστάσεως υπαγορεύει την ταχίστην λήψιν μέτρων προς σύστασιν δημοσίας εκπαιδεύσεως, προς παρηγορίαν και ανακούφισιν του λαού, προς όφελος της πολιτείας, διότι είναι ψευδής η αρχή, ότι τότε μόνον οι λαοί είναι ήσυχοι και ειρηνικοί, όταν ζώσιν εν τη σκοτία και τη αμαθεία.Όθεν επείγομαι να υποβάλω το σχέδιον επί του οποίου η Κυβέρνησις θα ηδύνατο να φθάση αμέσως εις τον σκοπόν της πραγματοποιήσεως του ιδρύματος τούτου. …..

Σελ. 245 Την 8ην Σεπτεμβρίου 1…... Η αδράνεια της Γερουσίας, η οποία εδικαιολογείτο με την έλλειψιν πόρων, ηνάγκασε τον πληρεξούσιον Γεώργιον Μοτσενίγον να επέμβη εκ νέου. Την 18ην Νοεμβρίου 1804 απευθύνει προς την Γερουσίαν την κατωτέρω διακοίνωσιν, της οποίας η σύνταξις, και εις την περίπτωσιν αυτήν, θα ανήκει εις τον Καποδίστριαν.,

246, Αριθ. 143 18/30 Νοεμβρίου 1804.Επιθυμία μου είναι να έχη επί παντός ζητήματος την πρωτοβουλίαν η Γερουσία, ευρίσκομαι όμως εις την ανάγκην να επιστήσω την προσοχήν αυτής επί ζητήματος υψίστης σημασίας, του ζητήματος της Δημοσίας εκπαιδεύσεως.Επί τούτου, προσωπικώς ανεμίχθην, διότι τούτο υπεσχέθη η Γερουσία εις τον λαόν και εις την Α.Μ. τον Αυτοκράτορα. Ένεκεν ελλείψεως χρημάτων τα σχολεία δεν συνεστήθησαν, αλλά τούτο οποίαν εντύπωσιν θα προξενήση εις την κοινήν γνώμην και εις το Εξωτερικόν, εν ω είναι γνωστόν, ότι εψηφίσθησαν νόμοι και η Επτανησιακή νεολαία υστερεί των αγαθών της μαθήσεως, ήτις μόνη δύναται να καταστήση αυτούς ωφελίμους εις την Πατρίδα. Λυπούμαι διά τούτο πολύ μάλλον καθόσον τα μέσα προς τον σκοπόν τούτον εξηυρέθησαν και δεν απομένει ει μη μόνο η εκτέλεσις.Κατάπληκτος, προ της αργοπορίας ταύτης, ήτις είναι εναντία εις τας βλέψεις της Αυτοκρατορικής μου Αυλής, εναντία εις τας επισήμους υποσχέσεις και επαγγελίας της Γερουσίας και των πολυτιμωτέρων ευεργετημάτων του Έθνους, το οποίον δέον να στηρίξη τας ελπίδας του επί των καλών και ανεπτυγμένων ιδιοφυών της αυξανούσης νεότητος, καταδικασμένης ήδη εις αργίαν, ήτις την εκροχιάζει και την διαφθείρει. Κατ’ ακολουθίαν θα εμεμφόμην εμαυτόν εάν ήθελον τηρήση σιωπήν, βλέπων διαρκώς αναβαλλομένην την ίδρυσιν των σχολείων μετ’ αγωνίας αναμενομένων. Ως είναι γνωστόν εις εμέ και την εκλαμπροτάτην Γερουσίαν διδάσκαλοι Ελληνικών εν μέρει υπάρχουσι και εν μέρει είναι εύκολον να τους προσλάβωμεν. Όσον διά τους άλλους η Ιταλία θα ηδύνατο να προμηθεύση.Θα επιμένω λοιπόν διά την άμεσον συστηματοποίησιν του σχολείου, εν εναντία όμως περιπτώσει μετά λύπης μου ειδοποιώ την Εξοχωτάτην Γερουσίαν, ότι θα αναγκασθώ να καταστήσω γνωστόν εις την Αυτοκρατορικήν Αυλήν την περαιτέρω βραδύτητα, επί ζητήματος, το οποίον επιφέρει τόσην ζημίαν, παρά τας πολιτικάς βλέψεις της Νομοθετικής Συνελεύσεως και τας επαγγελίας αίτινες εδόθησαν εις την Α.Μ. τον Αυτοκράτορα προστάτην της Πολιτείας καθώς και των συμφερόντων αυτής.

ΚΟΜΗΣ ΜΟΤΣΕΝΙΓΟΣ

Σελ.253, Οι δύο εκπαιδευτικοί Ιδρωμένος και Περραιβός δεν δύνανται να συντηρηθούν με τον μηνιαίον μισθόν των 20 ταλλήρων. Περί τούτου είμαι πεπεισμένος, διότι κάθε μήνα προστρέχουν, ίνα λάβουν προκαταβολικώς τας αμοιβάς των, και είναι οφειλέται μου κάποιου μικρού χρηματικού ποσού, το οποίονυπεχρεώθην να δανείσω εις αυτούς. Η A. Ε. ο κόμις Μοτσενίγος, κατεχόμενος υπό της ιδίας πεποιθήσεως, τους ενίσχυσε αρκετάς φοράς. Εξ άλλου ουδείς αγνοεί ότι τεσσαράκοντα τάλληρα τον μήνα δεν δύνανται να επαρκέσουν διά την συντήρησιν δύο οικογενειών, και οικογενείας έχουν και οι δύο εκπαιδευτικοί. Κορφοί, 4 Ιανουαρίου 1806 Επιθεωρητής της δημοσίας σχολής της Τενέδου ……ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Σελ.290. Κύριε,Βεβαιώ την λήψιν των βιβλίων και αποστέλλω το συνημμένον αντίγραφον του καταλόγου μετά του σχετικού συνοδευτικού εγγράφου. Πρόκειται διά βιβλία, τα οποία φυλάσσονται εις την δημοσίαν βιβλιοθήκην. Θα ήτο χρήσιμον να καθορίση την χρήσιν αυτών κανονισμός τις, άνευ του οποίου εγώ, υπό την ιδιότητα του επιθεωρητού, δεν δύναμαι να τα χρησιμοποιήσου. Διότι δεν έχω εξουσιοδότησιν και εφ’ όσον δεν λαμβάνω τοιαύτην, θα τα θέσω υπό φύλαξιν, έχων προηγουμένως εκδώσει την σχετικήν απόδειξιν διά της οποίας καθίσταμαι προσωπικώς υπεύθυνος. Επειδή έχω ασχοληθή ιδιαιτέρως με σχολικά ζητήματα, θα δυνηθώ, όταν μου ζητηθή υπό της Γερουσίας, να παρουσιάσω τας απόψεις μου επί του θέματος, επί της χρησιμοποιήσεως δηλονότι των βιβλίων αυτών, ίνα αύτη εξασφαλισθή πάντοτε εύχρηστος και εις μόνιμον πλαίσιον.

 Οι δύο αυτοί Έλληνες, κατά την μικρή διάρκεια της Επτανήσου Πολιτείας, είχαν να αντιμετωπίσουν την Βενετσιάνικη πολιτική που στηρίζονταν στους τίτλους ευγενείας τους οποίους ασύστολα παρείχε, παραχωρώντας και γη και από την άλλη μεριά την ασυδοσία των Γάλλων Δημοκρατικών που διέλυσαν κάθε δημόσια δομή του κράτους. Θεωρώντας Καποδίστριας και Μοντσενίγος ότι ο λαός εκτός από την προέλευση και την θρησκεία ήταν ανίκανος να καταλάβει έννοιες όπως Δημοκρατία, φιλελευθερισμός κ.λ.π. έδωσαν την προσπάθειά τους στη μόρφωση. Το πρώτο (έστω και μερικώς) αυτόνομο κρατίδιο σε ελληνικά εδάφη, με τους αντιπροσώπους του έβαλε τις ρίζες για την απελευθέρωση από την αμορφωσιά. 

Ο Γεώργιος Μοντσενίγος έμεινε στα νησιά, τα οποία και ουσιαστικά κυβερνούσε, παρά  την ύπαρξη κυβερνήσεως, ως το 1807. Παντρεύτηκε στην Κέρκυρα τις 7 Ιανουαρίου 1807 με μεγάλη επισημότητα την κόρη του ιατρού και Γραμματέα της Ιονίου Βουλής Ιωάννη Αρμένη, Ελένη η οποία άφησε μετά τον θάνατό της όλη της την περιουσία για την μόρφωση των παιδιών της Κέρκυρας καθότι όπως είδαμε σκοπός ήταν η καλλιέργεια του λαού

Μετά την αναχώρησή του από την Κέρκυρα ο Μοτσενίγος επανήλθε στη ρωσική πρεσβεία της Φλωρεντίας, απ’ όπου συχνά ταξείδευε στη Ρωσία. Ο Καποδίστριας γράφει:

Η ανατροπή λοιπόν, η καταπνίξασα την Ιόνιον Πολιτείαν εις τα σπάργανα αυτής, όχι μόνον δεν απεθάρρυνε τους Έλληνας, αλλά και έτι πλέον συνεκέντρωσε τας ελπίδας αυτών επί της Ρωσσίας. Συμμεριζόμενος δε το αίτημα τούτο ο πατήρ μου, μετ’ αυτού δε και οι μάλλον ισχύοντες εν ταις Νήσοις και εν Ελλάδι άνδρες, εθεώρησαν την γενομένην μοι τω 1808 πρόσκλησιν του να απέλθω εις Ρωσσίαν ως τον άριστον οιωνόν διά το μέλλον της εγκαταληφθείσης πατρίδος των.Απ’ εμού εξηρτάτο ν’ ακολουθήσω τον Ρωσσικόν στρατόν, καθ’ ον χρόνον ούτος εγκατέλειπε τας Νήσους, αφού οι αρχηγοί αυτού προέτρεπόν με προς τούτο…..  έζησα ησύχως εν Κερκύρα περί εν έτος μέχρι της στιγμής, καθ’ ην ο κόμις Ρουμιάντσεφ9, Καγκελλάριος της Ρωσσικής Αυτοκρατορίας, μοι ανήγγειλε δι’ εγγράφου του10, ότι η Α. Μ. ο Αυτοκράτωρ Αλέξανδρος με ωνόμασεν ιππότην του παρασήμου της Αγίας Άννης β΄ τάξεως, και ότι η Αυτού Μεγαλειότης διέταξε να μοι αποσταλούν τα οδοιπορικά έξοδα, όπως αναχωρήσω εις Ρωσσίαν και διορισθώ εις το Υπουργείον των Εξωτερικών.(10) 

Είναι εμφανέστατη η επίδραση του Γεωργίου Μοντσενίγου στο να σταλεί η πρόσκληση του Καποδίστρια από τη Ρωσία…., καθ’ ον χρόνον ούτος εγκατέλειπε τας Νήσους, αφού οι αρχηγοί αυτού προέτρεπόν με προς τούτο…..

 Το 1825 ο Μοντσενίγος εκλέγεται τακτικό μέλος της Ελληνικής Κοινότητας της Βενετίας και συμμετέχει ενεργά στις υποθέσεις και τα προβλήματα της παροικίας. Το 1837 εκλέγεται παμψηφεί πρόεδρος της Κοινότητας, αλλά δεν δέχεται την εκλογή του με τη δικαιολογία ότι δεν έμενε μόνιμα στη Βενετία. Αυτό όμως δεν τον εμπόδισε να γίνει χορηγός της Κοινότητας και της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, με τη διαθήκη του δε να αφήσει στην εκκλησία και στη Φλαγγίνειο Σχολή 40.000 ιταλικές λίρες. Πέθανε στη Βενετία στις 7 Μαΐου 1839 στο παλάτσιο Φίννι και ενταφιάστηκε μέσα στην εκκλησία του Αγ. Γεωργίου.

-------------------------------------------------------------

• Ε. Λούντζης, Della Repubblica Settinsulare, Βολωνία 1863,
• Ο.π.
• Ο.π.
• Ιστορία των Ιονίων Νήσων. Γερασίμου Μαυρογιάννη Β!τόμος σελ 21
• Γεώργιος Κραμπελιάς. Ι! Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο
• Ε. Λούντζης, Della Repubblica Settinsulare, Βολωνία 1863
• Παύλου Λάμπρου Μετάλλια, Νομίσματα και ντοκουμέντα της ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ(21 Μαρτίου 1800 έως τις 8 Ιουλίου 1807)
• Ανδρέου Υδρωμένου. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ σελ.107
• Αρχείο Καποδίστρια Α! τόμος
• Αρχείο Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Α΄ Προς την Α. Μ. τον Αυτοκράτορα ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΙΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ MOΥ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΑΠΟ TOΥ 1798 ΜΕΧΡΙ TOΥ 1822 σελ.3