H Κερκυραία Κάλη Καρτάνου γίνεται «σουλτανομήτωρ».

Το σημείωμα αυτό στηρίζεται στο άρθρο του καθηγητού Prof. Benjamin Arbel  (1)

“Nûr-Banû" (C. 1530.1583) A VENETIAN SULTANA? Turcica, 24 (1992),(2)

 Nur Banu by Ange Tissier

Μεγάλο το ερωτηματικό για το πια ήταν η NUR BANU. "Βαλιντέ σουλτάν", κυριολεκτικά «μητέρα σουλτάνου») ήταν ο τίτλος που διατηρούσε η μητέρα ενός εν ενεργεία σουλτάνου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο τίτλος ορισμένες φορές μεταφράζεται ως «βασιλομήτωρ» και ορθότερα ως «σουλτανομήτωρ»

Το *Σουλτανάτο των Γυναικών* είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται συχνά από τους ιστορικούς για να περιγράψει ένα από τα συμπτώματα της παρακμής της Οθωμανικής αυτοκρατορίας μεταξύ του τέλους του δέκατου έκτου και του τέλους του δέκατου έβδομου αιώνα.

Η NUR BANU  κατά τη διάρκεια της βασιλείας του γιού της Μουράτ Γ', είχε μεγάλη ισχύ και η επιρροή της, ως"Βαλιντέ σουλτάν",  φαίνεται να έχει αυξηθεί πολύ σε θέματα υψηλής πολιτικής.(3)

Ένα ιστορικό δίκτυο συνδύασε την υποτιθέμενη βενετσιάνικη καταγωγή της από την οικογένεια Baffo.(4)

Μια τόσο σημαντική προσωπικότητα, που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην τουρκική και διεθνή σκηνή της εποχής της, καλύπτεται σε μια ομίχλη αβεβαιότητας και εγείρει μια σειρά ερωτημάτων. Η φιγούρα της Nur Banou ήταν αινιγματική ήδη από την εποχή της. Γενικά πίστευαν ότι είχε αιχμαλωτιστεί ως παιδί από Τούρκους κουρσάρους, πιθανώς από τον περίφημο Μπαρμπαρόσα, και την είχαν φέρει στην Κωνσταντινούπολη, όπου τελικά έγινε η αγαπημένη του σουλτάνου Σελίμ, γιου του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, που προοριζόταν να κληρονομήσει τον θρόνο. Ωστόσο, η εθνική της καταγωγή και η γενέτειρά της υπόκεινται σε διαφορετικές εικασίες. Σύμφωνα με μια εκδοχή, ανήκε στην οικογένεια των Βενετών πατρικίων Baffo, και συνελήφθη στο νησί της Πάρου στο Αρχιπέλαγος του Αιγαίου.(5)

Σύμφωνα με αναφορές Βενετών διπλωματικών εκπροσώπων στην Κωνσταντινούπολη, η ίδια η σουλτάνα μερικές φορές αναφερόταν στην ενετική  της καταγωγή, χωρίς ωστόσο να διευκρινίζει σε ποια οικογένεια είχε πράγματι γεννηθεί.

Στις αρχές του αιώνα μας, ο Emilio Spagni δημοσίευσε μια μακρά και έμπειρη μελέτη στην οποία η λύση που πρόσφερε στο αίνιγμα της προέλευσης του Nur Banou είναι λιγότερο ικανοποιητική, όπως θα αποδειχθεί παρακάτω. Σύμφωνα με τον ίδιο, το αρχικό όνομα της Nur Banou ήταν Cecilia Venier. Γεννήθηκε από έναν Βενετό πατρίκιο ονόματι Venier, άρχοντα του νησιού της Πάρου στο Αρχιπέλαγος και από τη Violante Baffo, μια Βενετή πατρικία. Η ταύτιση της ως Βενετσιάνα  πατρικής καταγωγής επέτρεψε στον Spagni να εξηγήσει την ειδική σχέση που αναπτύχθηκε μεταξύ του Nur Banou και της Βενετικής Δημοκρατίας. Διαφορετικές παρεμβάσεις εκ μέρους της υπέρ της Βενετίας, συμπεριλαμβανομένης της αποτροπής εισβολής στην αποικία της Βενετίας στην Κρήτη, αποδίδονται στην προσκόλληση της Cecilia Venier-Baffo με την πατρίδα της.

Μπορούμε να εγείρουμε σοβαρές αμφιβολίες ως προς το συμπέρασμα των αποδεικτικών στοιχείων του Spagni, αλλά και άλλα αρχειακά έγγραφα, τα οποία δεν έχουν χρησιμοποιηθεί από τον Spagni, μας δίνουν τη δυνατότητα να επανεξετάσουμε το ζήτημα της προέλευσης της σουλτάνας.

Για να εξηγήσουμε το θέμα με σαφήνεια, ας εξετάσουμε πρώτα τα αποδεικτικά έγγραφα που περιέγραψε και ερμήνευσε ο Spagni. Η ιστορία ξεκινά το 1558, όταν κάποιος Χασάν, ένας άπταιστα ιταλόφωνος ιθαγενής από την Κέρκυρα, παρουσιάστηκε ενώπιον του βενετσιάνικου μπάιλο στην Κωνσταντινούπολη ως μυστικός απεσταλμένος του πρίγκιπα Σελίμ,

Ο τελευταίος, σύμφωνα με τον μυστικό απεσταλμένο, η Nur Banu ήταν στην πραγματικότητα απόγονος της βενετικής οικογένειας Baffo, που αιχμαλωτίστηκε στο Αρχιπέλαγος από τον Barbarossa κατά τον τελευταίο πόλεμο μεταξύ Βενετίας και Οθωμανικής αυτοκρατορίας (1537-1540). Σύμφωνα με τον ίδιο Χασάν, η αγαπημένη σύζυγος του Σελίμ ήθελε απλώς να ενημερωθεί για τους Βενετούς συγγενείς της και σκοπός της αποστολής του ήταν να συγκεντρώσει αυτές τις πληροφορίες γι' αυτήν.

Παρά ορισμένες αμφιβολίες ως προς την πραγματική του ταυτότητα, ο Χασάν έγινε δεκτός στη Βενετία τον Μάρτιο του 1559 ως επίσημος Οθωμανός απεσταλμένος, συνοδευόμενος από όλα τα τελετουργικά που συνήθως αποδίδονταν σε έναν Οθωμανό άρχοντα. Κατά τη διάρκεια του ακροατηρίου του ενώπιον της Γερουσίας, ο Χασάν εξέφρασε και πάλι την επιθυμία της σουλτάνας να ενημερωθεί για τους συγγενείς της.  Έλαβε μια γρήγορη απάντηση από τη Γερουσία.

Η επίσημη απάντηση της Βενετίας, σε μια έρευνα που έγινε από τις αρχές το αποκάλυψε: Η σύζυγος του Σελίμ ήταν πράγματι κόρη ενός Βενετού πατρικίου, του Νicolo Venier. Ο Venier,, ο οποίος είχε πεθάνει αρκετό καιρό πριν όπως σίγουρα και η γυναίκα του Violante Baffo.

Το αρχικό της όνομα ήταν Σεσίλια και ο πλησιέστερος ζωντανός της συγγενής της ήταν ο πρώτος της ξάδερφος, κάποιος Zuan Francesco Venier.

Τον Ιούλιο του 1559 ο Χασάν εμφανίστηκε ξανά μπροστά στο bailo της Κωνσταντινούπολης, με νέα γράμματα που έφεραν τη σφραγίδα της  Nur Banu. Ο μπάιλο εντυπωσιάστηκε πολύ από τις ιστορίες του Χασάν και δέχτηκε τα δικά  του διαπιστευτήρια. Ως εκ τούτου, συμφώνησε να τον βοηθήσει στη δεύτερη αποστολή του στο Βενετία, αυτή τη φορά με επίσημο αίτημα της Nur Banu να  σταλεi ο πλησιέστερος Βενετός συγγενής, ο Ζουάν Φραντσέσκο Βενιέρ, για να τη συναντήσει στην Κωνσταντινούπολη.

    Ο Χασάν επέστρεψε στη Βενετία στις αρχές του Οκτώβρη του 1559. Όπως και  στην πρώτη του αποστολή, έγινε δεκτός με όλη τη δέουσα τιμή, αν και υπήρξε υπό τη στενή επιτήρηση του Συμβουλίου των Δέκα. Μετά την παρουσίαση του αιτήματος της Nur Banu ενώπιον του Κολεγίου, το θέμα συζητήθηκε στη Γερουσία, η οποία τελικά αποφάσισε να επιτρέψει τον Zuan Francesco Venier, ο οποίος υπηρετούσε ως καστελάνος στην Κέρκυρα, να εγκαταλείψει τη θέση του και, εάν το επιθυμούσε, να πάει να συναντήσει την ξαδέρφη του.

    Επιστρέφοντας όμως στο ζήτημα της ταυτότητας του Χασάν, εξεταζόμενο από τη Γερουσία υπήρχαν φυσικά μόνο δύο πιθανότητες: είτε ήταν πραγματικά μεταφερόμενος από την Nur Banu στη Βενετία,ή ήταν απατεώνας Η Βενετική Γερουσία είχε σαφή απάντηση Νοέμβριος 1559: Ο Χασάν ήταν απατεώνας.

Το ζήτημα της ταυτότητας του Nur Banu συνέχισε να θεωρείται άλυτο. Πολλοί ιστορικοί ερευνητές ασχολήθηκαν με το θέμα αυτό.

Μια ιστορία που εμφανίστηκε το 1932 σε έναν Αθηναϊκό περιοδικό, το Messager d' Athenes, σε μια σειρά τριών άρθρων, ο συγγραφέας, που υπέγραψε με τα αρχικά G.L.A.. ισχυρίστηκε ότι ο Nur Banu δεν ήταν άλλη εκτός από το «Calli Cartano». μια Ελληνίδα από την Κέρκυρα, που αιχμαλωτίστηκε εκεί 1537.

Η άποψη για την καταγωγή της σουλτάνας φάνηκε άξια περαιτέρω έρευνας, ειδικά αφού η έκδοση του 1930 της  Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας περιλαμβάνει ένα ανυπόγραφο λήμμα αφιερωμένο στην «Καρτάνου  Καλή», υποστηρίζοντας ότι η σουλτάνα είναι όντως κερκυραϊκής καταγωγής. Το άρθρο στο Messager d' Athenes, λέγεται ότι βασίζεται κυρίως σε δύο γράμματα, τα οποία αναφέρονται  ότι ανακαλύφθηκαν στο I877 σε ένα απροσδιόριστο ιδιωτικό αρχείο στο νησί της Κέρκυρας Το πρώτο γράμμα, που φέρει την ημερομηνία 1η Οκτωβρίου 1537 αποδίδεται σε αλληλογραφία Σοφιάνας Καριοφύλου  , Κερκυραίας με κάποιον Όδηγητριανό Έπαρχο. Περιγράφει τη μάχη στην Κέρκυρα του ίδιου έτους, και τις κακουχίες που υπέστησαν οι νησιώτες. Καθώς και την συνάντησή της με τον  Μιχαήλ Παπαδόπουλο,  κουνιάδο του Νικόλαου Καρτάνου. Περιγράφει και την αιχμαλωσία όλης της οικογένειας του Καρτάνου.

Η δεύτερη επιστολή που αναφέρεται στο άρθρο, λέγεται ότι ήταν γραμμένη στην Κωνσταντινούπολη όπου η Σοφιάνα ζούσε από το 1566. και ήταν παντρεμένη με Έλληνα έμπορο από την Κέρκυρα.   Απευθυνόμενη προς τον φίλο της Έπαρχο  γράφει όλη την ιστορία της επαφής της με την Κάλη. Ότι στην Κωνσταντινούλη δεν γνώριζε κανένα άλλον εκτός από τον Μιχαήλ Παπαδόπουλο, τον αδερφό του Ρεγκίνας Καρτάνου. Αυτός ο άντρας της είπε  ότι η Regina ήταν ζωντανή, και μάλιστα απελευθερώθηκε τρία χρόνια νωρίτερα. Επιπλέον, μετά την επιστροφή στην Κέρκυρα. Η Regina αναφέρθηκε στην κόρη της Κάλι που είχε αιχμαλωτιστεί μαζί της και είχε, εν τω μεταξύ γίνει η αγαπημένη σύζυγος του σουλτάνου Σελίμ, αλλιώς γνωστή ως Nur Banu.

Στη συνέχεια, η Regina λέγεται ότι έγραψε μια επιστολή στην κόρη της, την οποία ο ίδιος, ο Παπαδόπουλος, κλήθηκε να μεταφέρει σε αυτήν.

   Το γράμμα μεταφράστηκε στα τουρκικά, γιατί  η Nur Banu προφανώς δεν μπορεί να διαβάσει καθόλου ελληνικά. Το γράμμα της Sophiane συνεχίζει περιγράφοντας πώς της ζητήθηκε από τον Παπαδόπουλο να προσπαθήσει να συναντήσει την σουλτάνα προκειμένου να της παρουσιάσει την επιστολή. Αυτό το πέτυχε στη πράξη. Η Σοφιάνα περιγράφει τη Nur Banu ως μια ψηλή γυναίκα με ντελικάτα χαρακτηριστικά, άφθονα μαύρα μαλλιά, μαύρα μάτια και χωρίς καθόλου μακιγιάζ στο πρόσωπο της. Παρήγγειλαν γλυκά και άρχισε η κουβέντα. Όταν η Σοφιάνα αποκάλυψε τον σκοπό της αποστολής της, η σουλτάνα απέσπασε το γράμμα από τα χέρια της, το φίλησε, το έσφιξε στο στήθος της, διαβάζοντάς στη Τουρκική μετάφραση. Ύστερα αγκάλιασε τη Σοφίανα, μουρμουρίζοντας στα ελληνικά:

      «Μαμά, μαμά».

 Ένας Εβραίος σκλάβος, ο Ελπίς, κλήθηκε αμέσως και η σουλτάνα έγραψε στο πίσω μέρος της μεταφρασμένης επιστολής: «Αφήστε μου τη μητέρα να έλθει εδώ χωρίς καθυστέρηση!».

        Το τελευταίο άρθρο αυτής της σειράς που δημοσιεύτηκε από το Αθηναϊκό περιοδικό αναφέρει έναν Κερκυραίο λόγιο, τον Ανδρέα Μουστοξύδη.

 Όλα ξεκίνησαν από τον λόγιο Ανδρέα Μουστοξύδη. Σύμφωνα με τον γιό του, Μιχάλη Μουστοξύδη, ο Ανδρέας Μουστοξύδης ανέσυρε από τα αρχεία της Βενετσιάνικης διπλωματικής αλληλογραφίας ένα έγγραφο που απέστειλε ο Βενετσιάνος πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη, Jacopo Soranzo, προς την Γερουσία το 1566 που ανακάλυψε στη Βενετία μια αναφορά του βενετσιάνου bailo, , από τις 26 Οκτώβριος 1566, που περιέχει το ακόλουθο κείμενο της επιστολής της Ρεγγίνας Καρτάνου στην κόρη της Καλέ:

«Κυρία μου καί θυγάτηρ, σοί πέμπω μύριους χαιρετισμούς. Άπό εικοσιεννέα ήδη ετών ουδέν άλλο επεθύμουν εξ ή νά

ακούσω ειδήσεις, αιτινες έκ ταύτης τής άμηχανίας και περί σου μόνον διαλογιζομένη, εάν ζής ή άπέθανες, νά μέ απαλλάξωσιν εκ ταύτης της αμηχανίας. Επί τέλους δέ μαθούσα ότι είσαι γυνή τού αύθέντου Σουλτάνου Σελήμ,έκ του οποίου απέκτησες υιόν ονόματι Σουλτάνον Μουράτ, εύχαρίστησα το μεγαλείον τού Θεού. Βέβαιον ότι άπό των πρώτων ετών σου πολλά έδείκνυες σημεία ότι έμελλες νά γίνης μεγάλη, και ελπίζω ότι και είς το μέλλον θέλεις  λάβη ευτυχίας μείζονας τής παρούσης.

’Εγώ δέ, ώ θύγατηρ, έμεινα 27 έτη αιχμάλωτος, καθ’ ήν έποχήν ύπέφερα πολλούς κόπους και ταλαιπωρίας άλλ’ έπι τέλους, θείοι χάριτι

άπό δύο ήδη ετών έλευθερωθεϊσα έπέστρεψα είς τήν πατρίδα ήμών Κέρ-

κυραν, εις την άρχαίαν ημών κατοικίαν, ένθα μαθούσα τά περί σου έγραψα την παρούσαν καί έπεμψα αύτήν διά μέσου τού θείου σου. ’Εγώ

Ονομάζομαι 'Ρεγγίνα, ο πατήρ σου Νικόλαος, σύ δέ Καλή. Είχες δύο άδελφούς και μίαν αδελφήν. Οί άρρενες ώνομάζοντο Γεώργιος καί Μανόλης, το δέ όνομα τής άδελφής ήτο Φωτεινή. Ότε ήχμαλωτίσθημεν ήσο επταετής. 0 πατήρ σου άπέθανεν έν τώ κατέργω. Οί λοιποί αδελ-

φοί σου άπεπλανήθησαν, ώστε ούδέποτε έλαβον περί αυτών ειδήσεις. ’Εάν δέ δύσπιστης εις τούς λόγους εμού, όταν έλθει έκεϊ ο θειος σου, ερώτησον αυτόν καί βεβαιώθητι περί παντός πράγματος· ’Επί τού παρόντος υπάρχει έκ τής γενεάς σου ο ’Αντώνιος Καρτάνος, οστις, ώς γινώσκεις, εφοίτα εις το διδασκαλείον, το έν τή εκκλησία τού Αγίου Γεωργίου, ηχούσα δέ ότι είναι σκλάβος σού καί τού στόλου τών Σπαχίδων. Το Ονομα τής κώμης έξ ής έζωγρήθης καλείται ’Ασουμέτη, κείμενη πλησίον τής Κέρκυρας. Η τού πατρός σου αδελφή ώνομάζετο Φραγκεσκίνα. Η γεννεα σου κατάγεται έξ ένος Κύρ ’Αντωνίου Καρτάνου. Σύ συνείθιζες νά λέγεις, Μήτηρ μου, μήτηρ μου, θά έλθωσιν οί Τούρκοι καί θά μας πάρωσι* θά  έλθη ο Χαϊρατίν-πασας νά μάς άρπάση, ημείς δέ έλέγομεν

ή κόρη αΰτη επί τέλους θά τουρκεύση. Καί μετ’ ού πολύ, κατά θείαν βούλησιν, έπληρώθησαν οί λόγοι σου. Ούγατηρ, έαν δεν έλησμόνησες τά καθήκοντα, άτινα χρεωστεϊς νά εχης προς την μητέρα σου, θέλεις πέμ-ψη άνθρωπόν τινα, ϊνα μέ παραλάβη καί έλθω πλησίον σου· Εαν δε καταισχύνεσαι νά μέ καλής μητέρα σου, ούδέν άλλο δύναμαι νά πράξωείμή νά ευχηθώ νά σέ άπαντήσω εις τον άλλον κόσμον. Αλλ’ έλπίζω ό-τι δεν θέλεις μοί άρνηθή το τοιούτον, διότι το προς την μητέρα οφειλόμενον καθήκον είναι μέγιστον.» 

Το γράμμα μεταφράστηκε στα τουρκικά, γιατί η Nur Banu προφανώς δεν μπορεί να διαβάσει καθόλου ελληνικά.

 Παραμένει το ζήτημα των πηγών που χρησιμοποιήθηκαν για την καταχώρηση στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια και για τα άρθρα στο Messager d’Athenes ειδικά όσον αφορά την αναφορά  στην  αλληλογραφία μεταξύ «Έπαρχου» και «Σοφιάνας», που υποστηρίζεται ότι ανακαλύφθηκε στην Κέρκυρα. Η επιστολή της Ρεγγίνας πρώτο εκδόθηκε στην Κέρκυρα το 1872 από κάποιον Michael A. Moustoxydes.

Ο συγγραφέας ήταν γιος του διάσημου φιλόλογου και ιστορικού Ανδρέα Μουστοξύδη (1785-1860), και το βιβλίο του περιείχε πλήθος αδημοσίευτων μελετών που του ο πατέρας δεν είχε την ευκαιρία να δημοσιεύσει όσο ζούσε.

Στο βιβλίο αυτό εκτός της επιστολής της Ρεγγίνας προς την κόρη της αναφέρεται:

Ο Βάιλος της Κωνσταντινούπολης Jacopo Soranzo παρατηρεί ότι στο τέλος της επιστολής, γραμμένες στα Τουρκικά και ερμηνευμένες στα Ελληνικά, γράφεται «Κυρία μου, η επιστολή, ήν εγώ ο θείος και δούλος σου εκόμισα, ήτο γεγραμμένη εν τη γλώσση των χριστιανών και ουδείς ήξευρε ν’ αναγνώση αυτήν. Όμως εύρον τον συγγενή σου Αντωνάκην τον Σπαχίδην , όστις μετά μεγίστου κόπου εύρε μεταφραστήν εις ταύτην την γλώσσαν.Και ούτω μετέφρασεν αυτήν όσον ηδυνήθη κάλλιον»

Στην κεφαλή της επιστολής διαβάζεται γραμμένο από άλλο χέρι « Οπουδήποτε και εις χείρας οιουδήποτε εύρης την μητέρα μου  θέλεις λάβη και οδηγήση αυτήν ενταύθα ανυπερθέτως»

Μετάφραση διατάγματος ευρισκομένου παρά τον Παπαδόπουλο επ’ ονόματι της μητρός του Σουλτάνου Μουράτ.

«Δια του παρόντος εντέλλεται εις πάντα Σαντζάκην, Καδήν, Βοιβόδα και ιδιαιτέρως εις τον Καπιτάνον της Σμύρνης, ίνα πορευομένου Μιχάλη του εκ Κερκύρας μετά του πλοίου αυτού εις οιονδήποτε σκάλωμα συγχωρήσωσιν αυτώ να απιβιβάση ότι βούλεται, μηδόλως ενοχλούντες ή κωλύοντες αυτόν και ωσαύτως ίνα μη ενοχλώσι τας εν ταις

Χώραις εκείναις κειμένας εκκλησίας, έτι δε ίνα  δύνηται να ελευθερή σκλάβους Κερκυραίους οπουδήποτε ανεύρη αυτούς.»

                                                                              ( Σφραγίδα)

                                                                       «Μήτηρ Σουλτάνου Μουράτ»

Αν και δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί επιστημονική δημοσίευση, αυτό φαίνεται να είναι η μόνη δημοσιευμένη έκδοση των επιστολών που ανακάλυψε ο Ανδρέας Μουστοξύδης. Η δεύτερη δημοσίευση, ένα φυλλάδιο από κάποιον F.[ederico] A. [lbana],(6) εμφανίστηκε στην Κέρκυρα το 1877, ανακοινώνοντας την υποτιθέμενη ανακάλυψη σε ιδιωτικό αρχείο στο νησί ,της αλληλογραφίας μεταξύ της Σοφιάνας Καρυοφύλλου και Οδηγητριανού  Έπαρχου

Οι προαναφερθείσες επιστολές περιγράφονται, όχι με μεγάλη ακρίβεια, στις δύο πρώτες άρθρα του Messager d’Athenes. Συνοδεύεται η δημοσίευση του Φ.Α από έναν σημαντικό αριθμό σημειώσεων, που πιθανότατα προορίζονται να το κάνουν να φαίνεται όσο το δυνατόν πιο «επιστημονικό». Ωστόσο, δεν δίνεται σαφής ένδειξη στο ιδιωτικό αρχείο στο οποίο λέγεται ότι βρίσκονται οι επιστολές και το υπόσχονται να δημοσιεύσουν τα πλήρη πρωτότυπα (ιταλικά) κείμενά τους προφανώς ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε. Επιπλέον μια γρήγορη ματιά στη γενεαλογία η οικογένεια Επάρχου δεν αποκαλύπτει κανέναν που φέρει το όνομα Οδηγητριανός όχι, ούτε κάποια σχέση με την οικογένεια Καρυοφύλου,η οποία εμφανίζεται στα κερκυραϊκά έγγραφα μόνο γύρω στη μέση του δέκατου έβδομου αιώνα³². Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη τον αναχρονισμό που περιέχονται σε αυτές τις επιστολές, στις οποίες σταθήκαμε παραπάνω, μπορεί να υποψιαστούμε ότι είναι, σε αντίθεση με το έργο του Μουστοξύδη. Αυτό μπορεί να είναι μια πλασματική κατασκευή, βασισμένη στην ιστορία που αποκαλύφθηκε πέντε χρόνια πριν από τον νεότερο Μουστοξύδη, και πιθανώς επίσης σχετικά με τις τοπικές προφορικές παραδόσεις. Ο συγγραφέας των άρθρων στο Messager d’Athenes στήριξε έτσι τη δική του ιστορία σε δύο παλιές κερκυραϊκές εκδόσεις, χωρίς να μπω στον κόπο να αναφέρω με το όνομά τους, για να διακρίνουν μεταξύ τους ή να προσπαθήσουν να τους αξιολογήσουν αυθεντικότητα.(7) Δεν είναι περίεργο που σοβαροί μελετητές όπως ο Rossi και ο Babinger δεν βιάστηκαν να υιοθετήσουν αυτές τις ίσως φανταστικές ιστορίες. Δυστυχώς, παρά τα ελαττώματά τους, φαίνεται να περιέχουν περισσότερα από ένα κόκκο αλήθειας.

    Ας επιστρέψουμε τώρα στην αρχική μας πλοκή του Cinquecento. Δεν αποτελεί έκπληξη, οι βενετικές αρχές δεν εντυπωσιάστηκαν πολύ από την αναφορά του bailo    αναφερόμενος στην κερκυραϊκή καταγωγή της σουλτάνας. Είναι αλήθεια ότι η Κέρκυρα ήταν Ενετική επικράτεια, και υπό διαφορετικές συνθήκες, η κερκυραϊκή ανάβαση της Nur Banu θα μπορούσε να αποτελέσει πλεονέκτημα στις βενετικές σχέσεις με τους Πύλη. Ωστόσο, η δυσάρεστη εμπειρία των δύο αποστολών του Χασάν  δίδαξε στο bailo Soranzo,  να χειρίζεται ιστορίες όπως αυτή με μεγαλύτερη σύνεση³³.

Φαίνεται ότι σε κανέναν στη Βενετία δεν άρεσε να ξαναζήσει μια σχέση σαν αυτή του 1559, και η Γερουσία μάλλον προτίμησε να αφήσει τους θρύλους ανέπαφους.

Ως εκ τούτου, δεν έγιναν περαιτέρω ενέργειες. Άγνωστο ακόμα αν η Ρεγγίνα (Βασλική Καρτάνου ) πήγε ποτέ να συναντήσει τη Nur Banu στην Κωνσταντινούπολη. Ίσως το έκανε.

Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχει μια διαφορά ως προς τον βαθμό αβάσιμου των δύο εκδόσεων  της Nur Banu, μπορεί να αμφισβητήσουμε σοβαρά μια τέτοια ταύτιση. Συγκριτικά, φαίνεται η ιστορία της Καλή Καρτάνου

πιο αληθοφανές, αν εξαιρέσουμε τη ρομαντική του διασκευή, πουπιθανότατα βασίζεται σε στοιχεία που περιέχονται στις ανακαλύψεις του κ. Μουστοξύδη.

    Η παραδοχή της κερκυραϊκής εκδοχής ως αληθινής κάνει την όλη υπόθεση ομοιόμορφη και πιο συναρπαστική, ως ένα διπλής ταυτότητας — το ένα αυθεντικό και το άλλο πλασματικό, σκόπιμα ενθαρρύνεται για πολιτικούς και προσωπικούς λόγους.

    Όσο για την ίδια τη Nur Banu ακόμα κι αν είχαν ξαναενωθεί τα Κερκυραϊκά μέλη της οικογένειας μέσα στα τείχη του σέραγι, προτίμησε κι αυτή να διαφυλάξει μπροστά στον έξω κόσμο την πατρικιακή βενετική της ταυτότητα.

Κατά τις τελευταίες φάσεις της ζωής της, λέγεται ότι ισχυρίστηκε ότι ήταν ηκόρη βενετσιάνικης οικογένειας πατρικίων (χωρίς περαιτέρω προδιαγραφές), που είχε ένα παλάτι στο Μεγάλο Κανάλι στη Βενετία. Λαμβάνοντας υπόψη ότι ήταν

τουλάχιστον επτά ετών (σύμφωνα με τη δική της μεταγενέστερη έκδοση — δώδεκα ετών) όταν πιάστηκε αιχμάλωτη, είναι μάλλον παράξενο που ποτέ δεν  διευκρίνισε το όνομα της αρχικής βενετικής οικογένειάς της.

Η οθωμανική κοινωνία είναι γνωστό ότι ήταν σχετικά ανοιχτή, δίνοντας τη δυνατότητα στους ανθρώπους ταπεινής καταγωγής για να ανέλθει στα υψηλότερα κλιμάκια της. Επιπλέον, στο δέκατο έκτο αιώνα Κέρκυρα, η οικογένεια Καρτάνου (Quartani) ήταν γνωστή ως εύπορη.

Η Nurbanu πέθανε στην Κωνσταντινούπολη στις 7 Δεκεμβρίου 1583, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του γιου της Murad III. Τάφηκε δίπλα στον Σελίμ Β' στο μαυσωλείο του στην αυλή της Αγίας Σοφίας, οπότε έγινε η πρώτη σύζυγος ενός σουλτάνου που έλαβε την τιμή να αναπαυθεί δίπλα στον σύζυγό της.

H ταφή της Nur Banu εικονογράφηση Topkapi Palace

Η Nur Βanu Sultan τράβηξε μεγάλο σεβασμό όχι μόνο κατά τη διάρκεια της ζωής της αλλά και μετά τον θάνατό της. Σε αντίθεση με τον κανόνα ότι οι σουλτάνοι παρέμεναν στο παλάτι κατά τη διάρκεια της νεκρώσιμης πομπής, ο Murad III συνόδευσε το πτώμα της μητέρας του, περπατώντας και κλαίγοντας, μέχρι το τέμενος Fatih όπου επρόκειτο να διαβαστεί η ταφική της ακολουθία. Το πιο απομακρυσμένο σουλτανικό τέμενος από το αυτοκρατορικό παλάτι, δηλαδή το Τζαμί Φατίχ, ανατέθηκε για την τελετή της κηδείας. Αυτή η επιλογή όχι μόνο έδωσε τη δυνατότητα σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους να δώσουν την ευλογία τους στην ψυχή της Nur Βanu Sultan, αλλά διατήρησε επίσης την εκτεταμένη εκτίμηση αυτού του θρησκευτικού σεβασμού που της έδωσαν οι κάτοικοι της αυτοκρατορικής πρωτεύουσας.(8)

---------------------------------------------------------------

1) Benjamin Arbel Ph.D.Ομότιμος Καθηγητής Πρώιμης Σύγχρονης Ιστορίας, Τμήμα ΙστορίαςΠανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ 

2)Η Χασεκί Αφιφέ Νουρμπανού Βαλιντέ Σουλτάν ήταν η αγαπημένη και η νόμιμη σύζυγος του σουλτάνου Σελίμ Β΄, μητέρα του σουλτάνου Μουράτ Γ΄ και συγκυβερνήτης, ως Βαλιντέ Σουλτάν, για εννέα έτη από το 1574 μέχρι το 1583.Το όνομα γέννησής της ήταν Σεσίλια. Γεννήθηκε το 1525 στην Κέρκυρα ή στην Πάρο.

3)Αφού η Nurbanu έγινε η Βαλιντέ σουλτάνα του γιου της Murad III, ουσιαστικά διαχειρίστηκε την κυβέρνηση μαζί με τον Μέγα Βεζίρη Sokollu Mehmed Pasha

4)Ο.π Benjamin Arbel Ph

5)Ο.π Benjamin Arbel Ph

6) Βικιπέδια:Ο Φρειδερίκος Αλβάνας (1827-1903) ήταν Έλληνας φιλόλογος, νομομαθής και λόγιος του 19ου αιώνα, καταγόμενος από οικογένεια Κερκυραίων ευγενών

7)Ο.π Benjamin Arbel Ph

8)https://en.wikipedia.org/wiki/Nurbanu_Sultan