Η πρώτη αρχειακή συλλογή των Αρχείων της Κέρκυρας συγκροτήθηκε το 1443 όταν η Κερκυραϊκή Κοινότητα (τοπική κερκυραϊκή διοίκηση) διατύπωσε προς τη βενετική Σύγκλητο με την πρεσβεία του 1443 το αίτημα της συγκέντρωσης, σε δημόσιο φυλασσόμενο χώρο, των εγγράφων που αφορούσαν τη διαχείριση της τοπικής διοίκησης (όπως προνόμια που είχαν παραχωρηθεί από την Ανδηγαυική περίοδο και την ως τότε βενετική προς τους κατοίκους της Κέρκυρας, αποφάσεις της βενετικής διοίκησης κεντρικής και τοπικής, αποφάσεις της κερκυραϊκής τοπικής διοίκησης). Το αίτημα ικανοποιήθηκε και η πρώτη αρχειακή συλλογή τοποθετήθηκε σε ξύλινο κιβώτιο στη Γραμματεία του Βαΐλου και κλειδώθηκε με δύο κλειδιά, εκ των οποίων το ένα κρατούσε ο Βάιλος (εκπρόσωπος της πολιτικής τοπικής βενετικής ηγεσίας) και το άλλο οι Σύνδικοι της πόλης (εκπρόσωποι του Συμβουλίου της Κερκυραϊκής κοινότητας). Η συγκεκριμένη συλλογή αποτελεί το διοικητικό πρόδρομο της μετέπειτα αρχειακής υπηρεσίας.

Με απόφαση της βενετικής Συγκλήτου (10 Νοεμβρίου 1505) που αφορούσε την αναδιοργάνωση των βενετικών καγγελαριών ορίστηκε ο Αντώνιος Γαζέλος "Συντηρητής και τακτοποιητής απάντων των εν τη Καγκελαρία του Βαΐλου βιβλίων, επί των διαφόρων κατά καιρών διοικήσεων, δια τας εν καλώ χάρτη αντιγραφάς των προσταγμάτων και δουκικών γραμμάτων και άλλων διατάξεων στελλομένων εις Κέρκυραν εις τους μετέπειτα χρόνους". Με την απόφαση αυτή ξεκίνησε η αρχειακή διεργασία στην Κέρκυρα, καταρχάς στην καγγελαρία του Βαΐλου και μερικές δεκαετίες αργότερα, δηλαδή το 1558 στην καγκελαρία της Κοινότητας, με τη θεσμοθέτηση του αξιώματος του Γραμματέα, ο οποίος επιφορτίστηκε "να κρατή και φυλάττη τα προνόμια, τας πρεσβείας, τας διαταγάς και παν άλλο όπερ υπάρχει της Κοινότητος, ή να μη εξακολουθώσιν από τούδε εις το εξής και κατά το παρελθόν ακολουθήσασαι μεγάλαι αταξίαι". Με την ίδια διαταγή δόθηκαν στον Δήμο Κουαρτάνο του ποτέ Νικολάου σαφείς οδηγίες για την καταγραφή και την ταξινόμηση των εγγράφων και καταστίχων της Κοινότητας, που πρώτος διορίζεται στο αξίωμα του Γραμματέως της Κοινότητας.

Έκτοτε και ως το τέλος της βενετικής κυριαρχίας, παράλληλα με την ανάπτυξη του διοικητικού τοπικού συστήματος, εμπλουτίζονταν και τα Αρχεία της Κοινότητας, ενώ η αυτονόμηση διαφόρων Υπηρεσιών (Συμβολαιογράφοι, Υγειονομείο, Προβλεπτές των οδών) δημιουργούσε παράλληλα νέες αρχειακές συλλογές.

Από το 1443 ως και το τέλος της βενετικής περιόδου οι αρχειακές συλλογές και τα Αρχεία της Κοινότητας στεγάστηκαν στον ίδιο χώρο με την Καγκελαρία του Βαΐλου, δηλαδή στο ισόγειο του Βαϊλικού Παλατιού (Πλατεία Δημαρχείου, χώρος σημερινού δευτέρου και τρίτου δημοτικού σχολείου). Και ενώ κατά την πολιορκία του 1537 όσο αρχειακό υλικό είχε συλλεχθεί καταστράφηκε, κατά την πολιορκία του 1716 τα Αρχεία της Κοινότητος σώθηκαν χάρη στην έγκαιρη επέμβαση του Συνδίκου Θεοδώρου Προσαλένδη, που τα μετέφερε εσπευσμένα στο Παλαιό Φρούριο. Οι Κερκυραίοι με την Πρεσβεία του 1542 ζήτησαν και έλαβαν αντίγραφα αποφάσεων που αφορούσαν την πόλη τους από τη βενετική Καγκελαρία, ενώ χάθηκαν για πάντα τα έγγραφα της Ανδηγαυικής περιόδου. Αυτός είναι και ο λόγος που η περιοδικότητα των αρχειακών σειρών των Αρχείων της Κέρκυρας αρχίζει κυρίως μετά το 1542, παρά το ότι υπάρχουν αρχειακά κατάλοιπα που φθάνουν ως και τις αρχές του 14ου αι.

Ένα από τα πρώτα μελήματα της Επιτροπής της Δημόσιας Σωτηρίας της Προσωρινής Δημαρχίας που ανέλαβε τα Αρχεία της Κοινότητος αμέσως μετά την προσχώρηση των νησιών στους Δημοκρατικούς Γάλλους (1797), ήταν να διατάξει την καταστροφή όλων των γραπτών μαρτυριών του φεουδαλικού βενετικού συστήματος. Εντολή, που μάλλον εφαρμόσθηκε επιλεκτικά, με αποτέλεσμα να διασωθεί το μεγαλύτερο μέρος του σχετικού υλικού. Και ενώ τα Αρχεία της Κοινότητας μεταφέρθηκαν από το Βαϊλάτο στο παλάτι του Λατινεπισκόπου (Πλατεία Δημαρχείου, σημερινό κτήριο Τραπέζης της Ελλάδος), ακολουθώντας τη μεταφορά της έδρας της Προσωρινής Δημαρχίας, φαίνεται ότι ένα πολύ σημαντικό τμήμα των αρχείων της βενετικής περιόδου διεσώθη χάρη στην παρέμβαση του Γεωργίου, Ιωάννη-Βαπτιστή Καλογερά, τελευταίου Γραμματέα της Κοινότητος κατά τη βενετική περίοδο, που τα διαφύλαξε και τα παρέδωσε πολύ αργότερα, μεταξύ του 1822 και του 1825,κατά την περίοδο της Βρετανικής Προστασίας, όταν είχε ήδη συσταθεί η Αρχειακή Υπηρεσία .

Το Αρχείον της Γενικής Κυβερνήσεως μνημονεύεται σε επίσημο έγγραφο για πρώτη φορά στις 11 Οκτωβρίου 1804 από τον τότε Γραμματέα της Επικράτειας Ιωάννη Καποδίστρια και θεσμοθετείται αργότερα με τον "Οργανικό Νόμο περί της Ηγεμονικής Αρχής της Επτανήσου Πολιτείας που ψηφίστηκε στις 3 Ιανουαρίου 1807". Πρόκειται για το γνωστό Αρχείο της Ιονίου Γερουσίας το οποίο θα εξακολουθήσει να διαφυλάσσει τα έγγραφα που αφορούν τη λειτουργία της Γερουσίας ως και το τέλος της Αγγλικής περιόδου. Τα αρχειακά κατάλοιπα της περιόδου της Επτανήσου Πολιτείας που διαφυλάσσονται σε αυτό το Αρχείο, είναι τα μόνα που διασώζουν τα Αρχεία της Κεντρικής και της τοπικής διοίκησης των Ιονίων Νησιών ενώ τα κατάλοιπα των Αρχείων των Κεντρικών Διοικήσεων των ξένων κυριαρχιών έχουν μεταφερθεί στα αντίστοιχα κράτη. Και στα Ιόνια Νησιά παρέμειναν μόνο τα Αρχεία των τοπικών διοικήσεων.

Το σύνταγμα του 1817 του Ιονίου Κράτους θεσμοθέτησε την αρχειακή Υπηρεσία της τοπικής διοίκησης, το Αρχειοφυλακείον, το οποίο ως το 1838 άρχισε να δέχεται τα κατάλοιπα όλων των προηγουμένων διοικήσεων και των ανεξάρτητων Υπηρεσιών που είχαν εν τω μεταξύ ιδρυθεί (συμβολαιογράφων, δικαστηρίων, αστυνομιών, Γεωργικής Υπηρεσίας, κτηματικής και οικονομικής διαχείρισης Ορθοδόξου Εκκλησίας, αρχεία Πρωτοπαπάδων, ιερογραμματείας της Μητρόπολης, ληξιαρχικά βιβλία Εκκλησιών, συμβολαιογράφων Πάργας, υγειονομείου κ.ά.).
Θεσμοθετήθηκε επίσης με το σύνταγμα του 1817 και το αρχείο της Ιονίου Γερουσίας (Αρχείο Γενικής Κυβερνήσεως) που εξακολούθησε να δέχεται τα αρχεία της τοπικής διοίκησης (Γερουσία, Κοινοβούλιο).

Αμέσως μετά την ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα (1864) το Αρχειοφυλακείον της Κέρκυρας όπως και τα Αρχειοφυλακεία των άλλων νησιών δέχονται τα Αρχεία των Υπηρεσιών του Ιονίου Κράτους, ο διοικητικός μηχανισμός του οποίου έπαψε να ισχύει.

Από το 1865 τα Αρχειοφυλακεία υπήχθησαν εις το Υπουργείο Εσωτερικών και εξακολουθούσαν να λειτουργούν κυρίως για την έκδοση αντιγράφων αστικών, δικαστικών και συμβολαιογραφικών πράξεων. Αντίθετα, το Αρχείο Ιονίου Γερουσίας αποθηκεύθηκε σε παρακείμενο του Αρχειοφυλακείου χώρο, για να ανασυρθεί λίγο πριν την καταστροφή του το 1884 από τον Μάρκο Θεοτόκη, που κατόρθωσε να το υπαγάγει στο Δήμο Κερκυραίων. Ο Μάρκος Θεοτόκης (Κόμης Μάρκος-Αλοΐσιος Θεοτόκης (1824-1912) λόγιος και διευθυντής των Αρχείων της Γερουσίας της Κέρκυρας (Καλοκαρδάρη).

, ως άμισθος Αρχειοφύλακας, αφιέρωσε είκοσι πέντε χρόνια από τη ζωή του και ασχολήθηκε συστηματικά με τη διάσωση και ταξινόμηση του Αρχείου. Στη θέση του τον διαδέχθηκε ο γιος του Σπυρίδων Θεοτόκης (Σπυρίδων Θεοτόκης (1876-1940), λόγιος, ιστοριοδίφης, διευθυντής των Αρχείων της Γερουσίας της Κέρκυρας και του Αρχείου της Βενετίας), ο οποίος άσκησε τα καθήκοντα του Διευθυντή, αφού μετά την ίδρυση, το 1914, των Γενικών Αρχείων του Κράτους το Αρχείο Ιονίου Γερουσίας υπήχθη όπως και αυτά στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως.

Ένα από τα πολλά οικόσημα που διακοσμούν τους τοίχους του Ιστορικού Αρχείου

Το 1969 ιδρύθηκε Διεύθυνση Γραμμάτων, Βιβλιοθηκών και Αρχείων της Γενικής Διεύθυνσης Πολιτιστικών Υποθέσεων του Υπουργείου Προεδρίας, στην οποία μεταφέρθηκαν από το Υπουργείο Δημόσιας Εκπαιδεύσεως τα Αρχεία που είχαν ιδρυθεί με τους Νόμους του 1914 και 1939. Δύο χρόνια αργότερα, το 1971, η συγκεκριμένη Διεύθυνση στην οποία υπάγονταν τα Γενικά, Τοπικά και Ιστορικά Αρχεία που είχαν ιδρυθεί ως το 1939 μεταφέρθηκε στο νεοσύστατο Υπουργείο Πολιτισμού στο οποίο υπήχθησαν και τα Ιστορικά Αρχεία που προϋπήρχαν του 1914.

Έτσι για πρώτη φορά το Αρχειοφυλακείο της Κέρκυρας, που είχε εν τω μεταξύ ονομασθεί Ιστορικό Αρχείο Κέρκυρας και το Αρχείο Ιονίου Γερουσίας υπήχθησαν στο ίδιο Υπουργείο αλλά εξακολουθούσαν να αποτελούν δύο ξεχωριστές Αρχειακές Υπηρεσίες.

Από το Υπουργείο Πολιτισμού τα Αρχεία υπήχθησαν το 1985 στο Υπουργείο Παιδείας, στο οποίο εξακολουθούν να υπάγονται, ενώ ο Νόμος περί Αρχείων του 1991 (ν. 1946) ενοποίησε τις δύο κερκυραϊκές Αρχειακές Υπηρεσίες που αποτελούν πια την ενιαία Αρχειακή Υπηρεσία που φέρει τον τίτλο Γ.Α.Κ.-Αρχεία Νομού Κέρκυρας.

Πηγἠ:Γενικά Αρχεία του Κράτους – Γενικά Αρχεία Κερκύρας

Ταχ. δ/νση: Παλαιό Φρούριο- 49100 Κέρκυρα
Τηλ. 26610 38193, 34784 - Fax: 26610 34784 - E-mail:This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

 Λόγω της Συνόδου Κορυφής των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Ιούνιο του 1994 επισκευάζονται οι Αγγλικοί Στρατώνες

Τα Αρχεία της Κέρκυρας λειτουργούν με τις πλέον σύγχρονες προδιαγραφές, ενώ οι ερευνητές έχουν πρόσβαση στο σύνολο του υλικού τους που είναι ταξινομημένο, είτε κατά διοικητικές περιόδους που έζησε το νησί, είτε κατά υπηρεσίες παραγωγής των εγγράφων. Στα Αρχεία λειτουργούν τμήματα ληξιαρχείου, γραμματείας, αναγνωστηρίου, συντήρησης χαρτιού και περγαμηνής, βιβλιοδεσίας, μικροφωτογράφισης και φωτογράφισης. Διαρκής είναι η προσπάθεια διευκόλυνσης της έρευνας με τον εκσυγχρονισμό ή τη σύνταξη ευρετηρίων και τη χρήση της πληροφορικής, ενώ στις δραστηριότητες των Αρχείων έχουν ενταχθεί πολιτιστικές παρεμβάσεις που αφορούν στην οργάνωση αρχειακών εκθέσεων ή συνεδρίων, καθώς και την έκδοση βιβλίων με αντικείμενο την ιστορία του επτανησιακού χώρου.

Εκδόσεις του Ιστορικού Αρχείου

ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΕΡΚΥΡΑΣ 

Η Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Κέρκυρας είναι η αρχαιότερη δημόσια βιβλιοθήκη στην Ελλάδα. Η αρχή της ανάγεται στα μέσα του 18ου αιώνα, όταν στην βιβλιοθήκη της μονής της Αγίας Ιουστίνης του τάγματος των φραγκισκανών μονάχων , που βρισκόταν στο προάστιο Γαρίτσα, προστέθηκε η πλούσια βιβλιοθήκη του Κανονικού Ιακώβου Σαβερίου Κανάλ, θεολόγου και τοποτηρητή του μητροπολίτη Λατίνων. Οι δυο αυτές βιβλιοθήκες, οι οποίες εκτιμάται ότι περιλάμβαναν γύρω στους 3.500 τόμους, αποτέλεσαν το θεμέλιο λίθο της μεταγενέστερης βιβλιοθήκης « της πρώην Ιονίου Ακαδημίας ».

Στο μοναστήρι της Αγ. Ιουστίνης οι μοναχοί σπούδαζαν ιατρική, ως εκ τούτου υπήρχαν παλιά συγγράμματα που αφορούσαν αυτή την επιστήμη, η ιατρική σχολή λειτουργούσε μέσα στο μοναστήρι όπου σύχναζαν οι γιοί των ευγενών από το 1650, ενώ τραβούσε το ζωηρό ενδιαφέρον της κερκυραϊκής κοινωνίας. Ο βενετός Doria δώρισε στο μοναστήρι όλη του την βιβλιοθήκη για « χρήση των μοναχών και των κερκυραίων πολιτών». Οι μοναχοί με την αποδοχή της δωρεάς επιφορτίζονται να ορίσουν μια βιβλιοθήκη που θα ήταν ανοιχτή σε όλους όσους ήθελαν να έλθουν να μελετήσουν. Στη διάρκεια της α΄ γαλλοκρατίας (1797-1799) τα αγαθά ορισμένων καθολικών μοναστηριών, ανάμεσα στα οποία της Αγ.Ιουστίνης και Τενέδου χαρακτηρίζονται δημόσια. Η βιβλιοθήκη, εμπλουτισμένη και με τα βιβλία άλλων μοναστηριών, γίνεται η Δημόσια Βιβλιοθήκη Κερκύρας, απαριθμούσε περίπου 4.000 τόμους. Κερκυραίοι ανάμεσα τους ο Λάζαρος de Mordo, δωρίζουν τις ιδιωτικές βιβλιοθήκες τους. Ο Ιωάννης Μάρμορα αντικαταστάθηκε στη διεύθυνση της Βιβλιοθήκης από τον Gaetano Rusconi, έναν φανατικό της επανάστασης με τη δικαιολογία ότι πραγματευόταν θάματα παπικής εξουσίας ( de auctoriatatae Papae). H βιβλιοθήκη που από τον Μάιο του 1802 μέχρι τον Οκτώβριο του 1804 βρισκόταν υπό τη διεύθυνση του Ιατρικού Κολεγίου ( Collegio Medico ) προσαρτήθηκε στη Δημόσια Σχολή της Κέρκυρας στεγαζόμενη στο μοναστήρι της Τενέδου.

Κατά την διάρκεια της ΄β γαλλοκρατίας (1807-18140) η βιβλιοθήκη προσαρτήθηκε στην Ιόνιο Ακαδημία και η διοίκηση της ανατέθηκε σε μια επιτροπή καθηγητών της. Ο πρώτος διευθυντής υπήρξε ο βαρόνος Εμμανουήλ Θεοτόκης. Ο γάλλος καθηγητής Latour τον διαδέχτηκε λίγο αργότερα και για πολλά χρόνια διευθυντής υπήρξε ο Μιχαήλ Τριβώλης Πιέρης, βοτανολόγος, μέλος της Ιονίου Ακαδημίας, συγγραφέας δοκιμίων πάνω στη χλωρίδα της Κέρκυρας. Τότε εμπλουτίστηκε με 1.585 τόμους που προέρχονταν από τη Βιβλιοθήκη του Γ. Θεοτόκη, Προέδρου της Επτανήσου Πολιτείας, που προσφέρθηκαν από τον Ανδρέα Καλογερά.

Στις 23 Ιουνίου 1814 ο στρατηγός Cambell αποβιβάζεται στην Κέρκυρα. Από άποψη πνευματικής ανάπτυξης η βρετανική προστασία υπήρξε μια γόνιμη περίοδος για την Κέρκυρα. Ο Ιωάννης Καποδίστριας που έγινα υπουργός εξωτερικών στην Ρωσία, έλαβε την πληροφορία από τον άγγλο Castelreaght ότι οι άγγλοι θα συμφωνούσαν με την ίδρυση ενός Πανεπιστημίου στα ελληνικά νησιά. Η συμφωνία (charte) τέθηκε σε ισχύ το 1817 και προέβλεπε (άρθρο 23) τη ίδρυση μιας ακαδημίας για τους διάφορους κλάδους επιστημών της λογοτεχνίας και των καλών τεχνών. Στις 21 Μαΐου του 1824 έγιναν τα επίσημα εγκαίνια του Πανεπιστημίου και της Βιβλιοθήκης που είχε προσαρτηθεί σε αυτό. Η βιβλιοθήκη έχει πλέον μεταφερθεί από τη Μονή Τενέδου στο Παλάτι του ύπατου Αρμοστή, που παραχωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο. Ο συγγραφέας Ανδρέας Παπαδόπουλος Βρεττός τοποθετήθηκε διευθυντής. Πολλές δωρεές προέρχονται από βρετανικά πανεπιστήμια : Οξφόρδη, Κέμπριτζ, Τρίνιτυ. Ο Γ.Μοτσενίγος , παλιός αντιπρόσωπος της Ρωσίας στο Ιόνιο Κράτος, δωρίζει όλη του την προσωπική βιβλιοθήκη (πολλές χιλιάδες βιβλία), η σύγκλητος του Πανεπιστημίου εκφράζει την αναγνώριση της στον γενναιόδωρο δωρητή, τοποθετώντας την προτομή του στην αίθουσα ανάγνωσης. Αυτό όμως που υπήρξε εκπληκτικό γεγονός, ήταν η μεταφορά στις αίθουσες της Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας, της ιδιωτικής βιβλιοθήκης του Guilford (25.000 τόμοι) που περιελάμβανε εκτός των άλλων, την ολοκληρωμένη σειρά βιβλίων που εκδόθηκε στα ελληνικά. Περιελάμβανε επίσης 3.000 χειρόγραφα ανέκδοτα – ως επί των πλείστον – μεγάλης αξίας. Η διεύθυνση του τμήματος χειρογράφων ανατέθηκε από τον Guilford στον ποιητή φιλόσοφο Ανδρέα Κάλβο.

Το συμβούλιο διοίκησης της Βιβλιοθήκης αποτελούσαν τρεις καθηγητές πανεπιστημίου. Ένας νόμος που ψηφίστηκε όριζε την υποχρεωτική κατάθεση ενός αντίτυπου που εκδόθηκε στα Επτάνησα. Η Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας βρίσκεται ενδυναμωμένη από το θερμό ενδιαφέρον του Guilford, των καθηγητών του Πανεπιστημίου και της Κυβέρνησης και έμοιαζε να γνωρίζει μια περίοδο άνθησης. Ο θάνατος του Guilford στο Λονδίνο στις 2 Οκτωβρίου 1827 θέτει σε κίνδυνο την λειτουργιά του Πανεπιστημίου, ενώ συγχρόνως πλήττει την Βιβλιοθήκη. Μέσα σε ένα κωδίκελο που προστέθηκε στη διαθήκη του, όριζε τη Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας κληρονόμο της συλλογής των βιβλίων και χειρογράφων του υπό τον όρο να προσλαμβάνουν του καθηγητές που θα κατονομάζονταν από τον ίδιο, στο Πανεπιστήμιο. Αυτό για να εξασφαλίσει τη λειτουργία του Επτανησιακού Πανεπιστημίου. Η κυβέρνηση των επτανησίων προφανώς εξωθημένη από τους κληρονόμους του Guilford αρνήθηκε να αναλάβει αυτή τη δέσμευση. Τα βιβλία και τα χειρόγραφα έπρεπε να δοθούν στο λόρδο Sheffield. Η απώλεια ήταν ανυπολόγιστη για τη Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας και ο δυστυχής διευθυντής της Ανδρέας Παπαδόπουλος – Βρεττός υπέβαλλε την παραίτηση του.

Εν τούτοις χάρη στο ενδιαφέρον των Κερκυραίων και της Επτανησιακής Κυβέρνησης, ένα μέρος αυτής της απώλειας αποκαταστάθηκε μερικά χρόνια αργότερα. Η Βιβλιοθήκη έλαβε αξιοσημείωτες δωρεές όπως : του Nαπ. Ζαμπέλη, του Σπυρ. Σκορδίλη, Αθαν. Πολίτη, Αντώνη Πολυλά, Μάριου Πιέρρη, Πλάτωνος Πετρίδη. Ο τελευταίος εκτός από τη δωρεά της μεγάλης του βιβλιοθήκης, άφησε με διαθήκη το 1840 όλη την περιουσία του στην Κέρκυρα, ορίζοντας ότι ένα μέρος των εσόδων αυτής της περιουσίας θα αφιερώνεται στον εμπλουτισμό της Βιβλιοθήκης της Κέρκυρας. Θα πρέπει επίσης να μνημονευτεί η γενναία δωρεά του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης που απέστειλε μια μεγάλη συλλογή συγγραφέων Ελλήνων και Λατίνων. Αυτός ο εμπλουτισμός ακολούθησε την εγκατάσταση του Πανεπιστημίου και της Βιβλιοθήκης σε ένα βενετικό οικοδόμημα στην κεντρική πλατεία της πόλης, τους στρατώνες Grimani, η βιβλιοθήκη στεγαζόταν στον 3ο όροφο. Σε άλλες αίθουσες λειτουργούσαν μουσεία : αρχαιολογικό, νομισμάτων, ζωολογικό, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, στο οποίο προστέθηκε το 1846 η συλλογή «mineralogie» ορυκτών που η Ακαδημία του Petersbourg δώρισε στον Ιωάννη Καποδίστρια.

Το 1840 ιδρύεται η Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας για τη συστηματική καλλιέργεια της μουσικής. Παράλληλα η Αναγνωστική Εταιρεία άνοιξε μια καινούρια βιβλιοθήκη, ένα κίνημα πολύ δραστήριο που ίδρυσε στην Κέρκυρα μια λογοτεχνική και καλλιτεχνική παράδοση, και την έκανε πνευματικό κέντρο του ελληνισμού. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου η βιβλιοθήκη της Κέρκυρας έτυχε της διεύθυνσης λογοτεχνικών προσωπικοτήτων όπως : Κ. Ασώπιος, Π. Κουαρτάνο(*), Ι. Πολυλάς και αργότερα Ι. Ρωμανός.

Το 1864 πραγματοποιήθηκε η Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα. Οι καθηγητές της Ιόνιου Ακαδημίας καλούνται να συμπληρώσουν θέσεις στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η βιβλιοθήκη υπάγεται στο Υπ. Παιδείας. Αν και αυτή την εποχή η οργάνωση των βιβλιοθηκών είναι λίγο αναπτυγμένη στην Ελλάδα, η Δημόσια Βιβλιοθήκη Κέρκυρας λειτουργεί κανονικά και εμπλουτίζεται χάρη σε δωρεές Κερκυραίων και ιδρυμάτων του εξωτερικού και εσόδων του Πετριδείου κληροδοτήματος.

Μετά την Ένωση με την Ελλάδα, η Δημόσια Βιβλιοθήκη Κέρκυρας λαμβάνει τη βιβλιοθήκη του ύπατου αρμοστή και το 1870 του Αθαν. Πολίτη. Ο βασιλιάς Φρειδερίκος της Δανίας, πατέρας του βασιλιά της Ελλάδας Γεωργίου 1ου της στέλνει ένα αντίτυπο της θαυμάσιας έγχρωμης έκδοσης του Codex Sinaiticus του παλαιογράφου Tischendorf. Στο πέρασμα των χρόνων λαμβάνει τα βιβλία των : Π. Οικονόμου, Σπ. Νεράντζη, Γ. Λασκαρίδη, Ι. Τζουλάτη, ολόκληρη συλλογή του Αρχιδούκα της Αυστρίας Ludwig Salvator και τις δωρεές των Άντας Κοκκίδη και Δ. Σαψακωμένου. Το 1886 απέκτησε τη βιβλιοθήκη Α. Μουστοξύδη.

Το 1930 η βιβλιοθήκη της Κέρκυρας έγινε κάτοχος όλων των επίπλων της Ιονίου Ακαδημίας. Μπορεί πλέον να οργανωθεί σύμφωνα με τις νέες μεθόδους όσον αφορά στην ταξινόμηση των βιβλίων, την τοποθέτηση τους και την λειτουργικότητα των αιθουσών ανάγνωσης. Κατ΄αυτό τον τρόπο οργανωμένη και ολοκληρωμένη η βιβλιοθήκη της Κέρκυρας, έγινε η μόνη βιβλιοθήκη εξειδικευμένη σε επτανησιακές σπουδές. Είναι περίπου αυτή την εποχή που οι εκδότες των περιοδικών εκδόσεων αρχίζουν να στέλνουν αντίτυπα των εκδόσεών τους. Μέχρι τον πόλεμο η βιβλιοθήκη έλαβε δωρεές των : Eλένη Πιερή, Υπουργείου Εξωτερικών, του Βρετανικού Συμβουλίου, την βιβλιοθήκη του ιστορικού Σπ. Θεοτόκη (1.200 τόμοι ), του Σπ. Ζαβιτσιάνου, της οικογένειας Ιδρωμένου ( βιβλία σπάνια επί των πλείστον και πολυάριθμα χειρόγραφα ), του Αρσακείου Κέρκυρας, των αδελφών Θεοδώρου και Σταματίου Δεσύλλα, της Τράπεζας της Ελλάδας και της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας. Σ΄αυτή την περίοδο ο κατάλογος της Βιβλιοθήκης καταρτίζεται με βάση επιστημονικές μεθόδους αυτή η ανανέωση της Βιβλιοθήκης συντελείται παράλληλα με την ύπαρξη στην Κέρκυρα ιστορικών αρχείων και άλλων λογοτεχνικών και καλλιτεχνικών ιδρυμάτων της Επτανήσου.

Ο πόλεμος δυστυχώς διέκοψε αυτή την άνθηση. Οι επίσημες στατιστικές σε σχέση με τις καταστροφές που υπέστησαν οι βιβλιοθήκες στην Ελλάδα, τοποθετούν τη Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας στην « πρώτη γραμμή ». Η καταστροφή της υπήρξε ολοκληρωτική. Έτσι χάθηκαν παλαιές εκδόσεις οι οποίες ήταν οι μοναδικές που κατείχε. Ανάμεσα στα κτίρια που καταστράφηκαν κατά την διάρκεια των έξη μηνών που διήρκεσε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος ( Οκτώβριος 1940 – Απρίλιος 1941 ) πρέπει να αναφερθεί το ιστορικό κτίριο της Ιονίου Ακαδημίας που περιελάμβανε τη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας, αλλά τα βιβλία σώθηκαν χάρη σε τρεις υπαλλήλους οι οποίοι τα φύλαξαν στο υπόγειο. Κατά τη διάρκεια της ιταλικής κατοχής δίνεται εντολή να επισκευαστούν οι εγκαταστάσεις της Βιβλιοθήκης, καθώς η επανεγκατάσταση και λειτουργία της. Μετά την capitulation της Ιταλίας το Σεπτέμβριο του 1943 ένας πόλεμος ξεσπά ανάμεσα στα ιταλικά και στα γερμανικά στρατεύματα κατοχής. Το νησί της Κέρκυρας γίνεται θέατρο εχθροπραξιών, τη νύχτα της 13ης προς 14 Σεπτεμβρίου 1943, οι γερμανοί ρίχνουν εμπρηστικές βόμβες και εκρηκτικές. Τα αεροπλάνα βομβαρδίζουν για 36 ώρες και δεν σταματούν έως ότου όλη η πόλη να αρχίσει να καίγεται. Τότε είναι που η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας τυλίχτηκε στις φλόγες.

Μετά την καταστροφή της βιβλιοθήκης το 1943, για πενήντα περίπου χρόνια στεγαζόταν σε πτέρυγα των Παλαιών Ανακτόρων. Αργότερα για διάστημα τριών περίπου χρόνων το υλικό της έμεινε αποθηκευμένο στο Πρεβαντόριο Μπενιτσών, κάτω από συνθήκες εντελώς ακατάλληλες , ενώ υπολειτουργούσε σε χώρο περίπου 80τ.μ. στο κτίριο της Αγροτικής Τράπεζας στο λιμάνι. Από το τέλος του 1997 στεγάζεται στο νότιο τμήμα του κτιρίου των Αγγλικών Στρατώνων στο Παλαιό Φρούριο.

Πηγή: Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Κέρκυρας

Αγγλικοί Στρατώνες - Παλαιό Φρούριο 
Τηλ. 26610 38583 Fax. 26610 38195 
Email:This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Στην "Ιόνιο Ανθολογία" Δεκεμβρίου 1936 δημοσιεύεται το ακόλουθο άρθρο:

“Η Δημοσία Βιβλιοθήκη Κερκύρας -- Μέχρι προ ολίγων χρόνων ή Βιβλιοθήκη δεν υπήρχε παρά ως ένας σωρός βιβλίων ακαταγράφων ως επί το πλείστον και στοιβαγμένων στους σκοτεινούς διαδρόμους και σε 4 δωμάτια του Γυμνασίου Κερκύρας . Τελευταία όμως διορίστηκε Διευθυντής ένας πραγματικά άνθρωπος των γραμμάτων . Και το θαύμα έγινε . “ Ο κ . Σολδάτος επέτυχε πρώτα την μεταφορά της Βιβλιοθήκης στο οίκημα που χρησίμευε για Ιερατική Σχολή . Μη έχοντας πίστωση για την μεταφορά, επιστράτευσε τους μορφωμένους νέους και νέες της Κερκύρας , που αφού επιμελώς καθάρισαν τα βιβλία από τη σκόνη και τους σκόρους, τα μετέφεραν και τα τοποθέτησαν με τάξη στο νέο κτίριο . "Έτσι ανευρέθηκε το πολύτιμο αρχείο της Ιονίου Ακαδημίας και το ' Ορυκτολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου, Το νέο κτίριο επισκευάζεται κατόπιν προσωρινά από συνεργείο φυλακισμένων τεχνιτών . 1500 πολύτιμα βιβλία αγοράζονται με ενίσχυση του Πετριδίου Κληροδοτήματος, 4000 δε δωρούνται. Τώρα έχει πάνω από 50.000τόμους. Δεν έχει όμως υπαλλήλους. Μοναδικός υπάλληλος είναι ο Διευθυντής της . Αυτός δείχνει τη Βιβλιοθήκη στους επισκέπτες . Αυτός φέρνει τα βιβλία στους μελετητές . Αυτός επιτηρεί , κάμνει την επίσημης αλληλογραφία , παρακολουθεί τις βιβλιογραφίες , συντάσσει καταλόγους βιβλίων προς αγοράς καθώς και καταλόγους των εισαγομένων . Μονάχος πάντα κατέγραψε ως τώρα 15,000 δελτία , από τα 150,000 που χρειάζονται για την τριπλή δελτιογράφιση της Βιβλιοθήκης Δεν αρκεί όμως αυτό. Ηλεκτρικός φωτισμός, νερό , καρέκλες δεν υπάρχουν. Τις τελευταίες , όταν οι επισκέπτες και μελετητές είναι πολλοί (συνήθως υπερβαίνουν ημερησίως τους 70) δανείζει ο διπλανός καφεπώλης . Και τούτο γιατί η πίστωση που διαθέτει το Κράτος για τον πλουτισμό και εν γένει για όλα τα έξοδα της Βιβλιοθήκης ανέρχονται σε 500 μόνο δραχμές. Ευτυχώς ο κ. Υπουργός της Παιδείας είναι ενήμερος των ελλείψεων της Δημοσίας Βιβλιοθήκης της άλλοτε Πρωτεύουσας του Ιονίου Κράτους και μελετά τον τρόπο που θα οργανώσει ριζικά όλες τις Ελληνικές Βιβλιοθήκες . Πρέπει να σημειωθεί ότι ο κ. Σολδάτος, ως Πρόεδρος της Εταιρίας “Επτανησιακών Μελετών , έχει πολλά ακόμη βάρη και απασχολήσεις . Και όμως χάρις στην εργατικότητά του , στην αυτοθυσία και στην αγάπη του στα “ Επτανησιακά κειμήλια και ιστορία , ανταποκρίνεται εις όλα. Έτσι η Κέρκυρα έχει σήμερα σε λειτουργία μία από τις πολυτιμότερες και ιστορικότητες βιβλιοθήκες της Ελλάδος, που καταφεύγουν πολλές φορές και Αθηναίοι , όταν δεν βρίσκουν στις Αθηναϊκές κείνο που ζητούν .

------------------------------------------------------------------------------------

(*) Σχετικά http://www.corfu-museum.gr/index.php/gr/ct-menu-item-27/ct-menu-item-31/60-2011-01-01-15-58-55