Corfu Museum

Petsalis: Collection Of Corfu Island,Greece documents

Πως σώθηκε η Κέρκυρα από την ελονοσία!!!Το ΖΑΜΠΕΛEΙΟ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑ άρθρο της ιστορικού Ευσταθίας Μήτσιου

ΖΑΜΠΕΛEΙΟ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑ

 

Ναπολέων Ζαμπέλης : Βιογραφικό

__385_x_600

( 1809 – 1896 )[1]

Ο Ναπολέων Ζαμπέλης υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους ευεργέτες της Κέρκυρας, αγνοημένος όμως  μέχρι και  σήμερα, αφού ετούτος ο τόπος δεν τον έχει τοποθετήσει στην θέση που του αρμόζει.

[1]Ζαμίτ Λ., Διαπρεπείς Κερκυραίοι 16ου – 19ου αιώνα Η Ζωή και το Έργο τους, Δημοσιεύματα Εταιρείας Κερκυραϊκών Σπουδών, Κέρκυρα, 2012, σελ 125- 126.

 

Καταγόταν από εύπορη οικογένεια της Λευκάδας και ήταν γιος του Γερουσιαστή Ευτύχιου Ζαμπέλη. Ξεκίνησε τις σπουδές του στην Κέρκυρα και ολοκλήρωσε την Νομική σε Ιταλία και Γαλλία. Επιστρέφοντας στην Κέρκυρα άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου, ενώ συνάμα αρθρογραφούσε στην Εφημερίδα «Πατρίς,» της οποίας ιδρυτής ήταν Ο Πέτρος Βράιλας Αρμένης. Το 1850 εκλέχτηκε Βουλευτής Λευκάδος με το κόμμα των μεταρρυθμιστών στο Ιονικό Κράτος. Διετέλεσε Άρχοντας της Παιδείας και αντιτάχθηκε στα σχέδια των Ριζοσπαστών και των Καταχθόνιων, πετυχαίνοντας για τα Επτάνησα ευνοϊκές μεταρρυθμίσεις. Μετά την Ένωση υπήρξε μέλος του καταρτισμού των Κωδίκων του ελληνικού κράτους και Σύμβουλος της Επικρατείας. Ο Ναπολέων Ζαμπέλης,  πέρα από την πολιτική του δράση, υπήρξε και ευεργέτης της Κέρκυρας   αφού  μέσα από τις διαθήκες του,  άφησε τα μεγαλύτερα κεφάλαια της περιουσίας του στο νησί, με σκοπό την αποξήρανση των λιμνών και ελών, τα οποία  αποτελούσαν νοσογόνες εστίες και ταλαιπωρούσαν τον πληθυσμό.

Το ζήτημα της αποξήρανσης των ελών και των λιμνών είναι και το θέμα που θα απασχολήσει την παρούσα εκπόνηση. Θα εξετασθεί μέσα από πρωτογενές υλικό αλλά και από δευτερεύουσες πηγές, πως ο ίδιος ο Ναπολέων Ζαμπέλης καθόρισε τα καταπραϋντικά για τον τόπο έργα και, τι από όλα αυτά έγινε στο τέλος. Προτού, όμως, προχωρήσουμε στην ανάλυση των διαθηκών του, προς τεκμηρίωση των γεγονότων και για την καλύτερη κατανόηση τους, θα δούμε δύο  περιγραφές για την νοσηρή κατάσταση του νησιού,  την εποχή  προ της αποξήρανσης, την μία  από τον ιταλό γιατρό Carlo Botta το δεύτερο ήμισυ του 1798 και την άλλη από τον Γεωγράφο  Ιωσήφ Πάρτς.

botta1.jpg2.jpg3_389_x_477

Carlo Botta

botta1.jpg2_310_x_121

botta1_394_x_551

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου «Storianaturaleemedicadell'isoladiCorfù, diCarloBotta» περιλαμβάνει ασθένειες, όπου ο συγγραφέας παρατήρησε κατά το δεύτερο εξάμηνο του 1798, δηλαδή συνεχείς και διακεκομμένους πυρετούς, δυσεντερία  και διάρροια, υδρωπικία , σπασμοί  με αποτέλεσμα την αιμορραγία, τα οιδήματα της παρωτίτιδας, ο ίκτερος, η ανεμοβλογιά και  οι ρευματικοί πόνοι. Γράφει  με ικανοποίηση, ότι μόνο μία περίπτωση ευλογιάς εμφανίστηκε στο νοσοκομείο και πως η νόσος δεν υπάρχει στην πόλη, είχε λίγα  επεισόδια μέχρι τότε. Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι κατά  τη διάρκεια της παραμονής του στην Κέρκυρα μπορεί να πει κανείς, ότι το νησί είναι το βασίλειο των ασθενειών.

Πηγή :Biblioteca Italiana: Agosto 1823 σελ. 259

Ο Ιωσήφ Παρτς

parts_567_x_417

στο βιβλίο του Γεωγραφική Μονογραφή[1], περιγράφει την κατάσταση που επικρατούσε στην Κέρκυρα εξαιτίας των ασθενειών που προέρχονταν κυρίως από τις λίμνες και τα έλη . Ας δούμε την περιγραφή

[1] Παρτς Ι., Η Νήσος Κέρκυρα Γεωγραφική Μονογραφή, μτφρ. Περικλής Βέγιας, Δαπάνη Πετρίδειου Κληροδοτήματος, Κέρκυρα, 1892, σελ. 156 - 164

 

 

ΙΩΣΗΦ ΠΑΡΤΣ : ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Οι ελώδεις πυρετοί ταλαιπωρούν την Κέρκυρα από αρχαιοτάτων χρόνων εξαιτίας της ύπαρξης λιμνών, ελών και υγρασίας. Οι κακοηθέστερες μορφές πυρετών και ασθενειών υπάρχουν στην χθαμαλή πλευρά της χώρας. Οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών δεν προσβάλλονται τόσο από τις ασθένειες. Προσβάλλονται μόνο όταν αναγκάζονται να κατέβουν στη χθαμαλή χώρα, για να καλλιεργήσουν τη γη. Όταν κατεβαίνουν στην χθαμαλή χώρα προσβάλλονται από ασθένειες, τις οποίες μεταφέρουν πίσω στα χωριά τους. Η περιοχή της Γαρίτσας επίσης πάσχει από ελώδεις πυρετούς. Οι κοιλάδες του Άγιου Ονούφριου, του Ρώπα, του Ρωπίλη και του Τρίκλινου είναι καταδήλως νοσηρές. Η λίμνη του Χαλικιόπουλου προκαλεί χρόνιες παθήσεις των πεπτικών οργάνων. Στη μεγάλη λιμνοθάλασσα των Κορρισίων και στα χωριά Βραγανιώτικα και Αργυράδων, των οποίων οι κάτοικοι καλλιεργούν την πεδιάδα γύρω από τη λιμνοθάλασσα, οι ελειογενείς πυρετοί ‘‘θερίζουν’’.
Συνεχίζει με μια εκπληκτική περιγραφή των κατοίκων των περιοχών αυτών :
Η όψη των κατοίκων είναι οικτρή. Πολλοί από αυτούς κάθονται μπροστά από τις πόρτες των σπιτιών τους με δεμένο το κεφάλι τους, άλλοι τρέμουν από τον πυρετό, καθισμένοι κάτω από τον ήλιο για να ζεσταθούν.
Τα κρούσματα των ελειογενών πυρετών συμβαίνουν όλες τις ώρες και μέρες του έτους, βέβαια κατά τον Αύγουστο, Σεπτέμβριο και ενίοτε τον Οκτώβριο φτάνουν στο χαμηλότερο ποσοστό εξαιτίας των μετεωρολογικών μεταβολών.
Το 1810 οι Δημοκρατικοί Γάλλοι στην προσπάθεια τους να οχυρώσουν την πρωτεύουσα, επιχείρησαν την κατασκευή τάφρου από τη λίμνη Χαλικιόπουλου έως τον κόλπο της Γαρίτσας. Μόλις, όμως, άρχισαν οι εργασίες, όλοι σχεδόν οι εργάτες ασθένησαν, μιας και με  την επεξεργασία του χώματος οι νοσογόνοι ιοί αναμοχλεύοταν με τον αέρα. Οι κάτοικοι της Γαρίτσας προσβλήθηκαν από τους πιο κακοήθεις ιούς, όπως πτύση και υποδερμικές αιμορραγίες. Εξαιτίας των πολλών θανάτων το έργο της κατασκευής εγκαταλήφθηκε.
Μία λύση, προσθέτει ο Πάρτς, θα ήταν η αποξήρανση των λιμνών Κορισσίων και η λιμνοθάλασσα Χαλικιόπουλου. Δεν φτάνει, όμως, υπογραμμίζει η θέληση της Κυβέρνησης, γιατί η λιμνοθάλασσα Χαλικιόπουλου παρουσιάζει μια προβληματική. Δεν ανήκει στο δημόσιο, αλλά σε ιδιώτες.
Τελειώνει την περιγραφή του λέγοντας :
Συνεχώς δίνονται συμβουλές στους κατοίκους κυρίως της υπαίθρου, για το πώς θα προφυλακτούν. Δεν μπορεί να γίνει κάτι παραπάνω, καθώς δεν υπάρχουν κονδύλια.
Πράγματι, εξαιτίας του ανεξέλεγκτου της κατάστασης τόσο η Γαλλική Διοίκηση, όσο και η Αγγλική προστασία, υιοθέτησαν μία υγειονομική πολιτική για την αντιμετώπιση της νοσηρότητας. Συγκεκριμένα, το 1802 δημιουργήθηκε το Ιόνιο Ιατρικό Κολλέγιο ( Collegio Medico ) (1), το οποίο στο άρθρο 24 του Κανονισμού του αναφέρει πως, ανάμεσα στους σκοπούς του είναι και ο έλεγχος της νοσηρότητας που προέρχεται από τους εξωτερικούς παράγοντες, όπως τα λιμνάζοντα νερά και τα έλη, που αποτελούσαν εστίες εκδηλώσεων των περιοδικών πυρετών. Στόχος του Κολλεγίου ήταν κυρίως η γνώση της  υγιεινής κατάστασης του νησιού και η βελτίωση του. Ειδικοί γιατροί και φαρμακοποιοί είχαν προσληφθεί, οι οποίοι θα ήταν υπεύθυνοι για την υγεία των κατοίκων της υπαίθρου κυρίως και η προστασία τους από τις επιδημικές και ενδημικές ασθένειες, που προέρχονταν από τα έλη.

 

[1] Βροκίνης Λ., Έργα βιογραφικά Σχεδάρια, Κερκυραϊκά Χρονικά, Επιμέλεια – Προλεγόμενα Κώστα Δαφνή, τομ. XVI, τεύχος. Α και Β, Κέρκυρα, 1972, σελ. 11.

[1] Μοσχόπουλος Δ. Λασκαράτος, Το Ιατρικό Κολλέγιο της Κέρκυρας και οι δραστηριότητες του, Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Αρχειονομίας – Βιβλιοθηκονομίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, 1998, σελ. 43 - 54

 

 

 
ΖΟΥΜΕ ΠΕΡΙΚΥΚΛΩΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΑΡΡΩΣΤΕΙΕΣ…
Ένα ακόμη παράδειγμα, ενδεικτικό της κατάστασης του νησιού είναι ένα γράμμα του Διονύσιου Σολωμού προς τον αδελφό του με χρονολογία 1852.
Στις 9 Δεκεμβρίου του 1852, λοιπόν, ενώ ο τύφος και οι άλλες αρρώστιες έχουν απλωθεί σαν επιδημία στην πόλη και στα χωριά ο Δ. Σολωμός γράφει στον αδελφό του για την κατάσταση που επικρατεί στο νησί :  « Αδελφέ. Θα γνωρίζεις ήδη ότι πολύ καιρό τώρα ζούμε περικυκλωμένοι από πολλές ασθένειες. Οι θάνατοι είναι λίγοι αλλά ολοένα αυξάνονται.»
Αυτή, λοιπόν, ήταν η κατάσταση στο νησί κυρίως τον 19ο αιώνα. Μπορούμε ευκόλως να καταλάβουμε, πως οι ελογόνες ασθένειες, είχαν πάρει επιδημική μορφή. Από τη μία τα έλη και οι λίμνες και από την άλλη πλευρά οι κάτοικοι, αναγκασμένοι να δουλεύουν στις γύρω περιοχές από αυτά.

 

 

[1] Σολωμός Δ., Τα Κερκυραϊκά, τόμος Β, Αλκίνοος Κέρκυρα & Αθήνα, Νοέμβριος, 2009, σελ. 81.

 

 
Ο ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΖΑΜΠΕΛΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑ ΤΟΥ
Όπως ήδη αναφέραμε πιο πάνω, Ο Ναπολέων Ζαμπέλης, άφησε πίσω του μία κυρίως Διαθήκη και άλλες τρεις επιδιαθήκες, στις οποίες κατά κύριο λόγο άφηνε κεφάλαια, τα οποία στόχευαν στην αποξήρανση των ελογόνων περιοχών.
 
1η ΔΙΑΘΗΚΗ : 1/13 ΜΑÏΟΥ 1887
Στην πρώτη του διαθήκη, αφήνει το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στην Κέρκυρα και στην Λευκάδα. Στην Κέρκυρα αφήνει το δεύτερο τριτημόριο των κεφαλαίων του. Σε αυτή τη διαθήκη ο Ζαμπέλης δεν προβλέπει κάτι για την αποξήρανση. Αντίθετα προβλέπει μέριμνα και αφήνει κληροδοτήματα στα Ορφανοτροφεία Κέρκυρας και Λευκάδας, στη Φιλαρμονική Εταιρεία και κάποια χρήματα για έργα υποδομής στην Κέρκυρα. Επίσης, ορίζει διαχειριστές του κληροδοτήματος του, τους Νικόλαο Βασιλάκη και Νικόλαο Μαρκέτη, τους οποίους περιέβαλε με ειδικά δικαιώματα, όπως το να ορίζουν οι ίδιοι τους διαδόχους του.

 

(εικόνες 1,2,3 και 4)

[1] Αρχείο Γιάννη Πετσάλη – Corfu Museum, φάκελος, διαθήκες, Κέρκυρα 2013.

_1_001_2_412_x_600(1)_2_001_389_x_600(2)

_3_001_365_x_600(3)_4_001_374_x_600(4)

1η ΕΠΙΔΙΑΘΗΚΗ 1/13 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1895 [1]

Από την πρώτη επιδιαθήκη, η οποία είναι πολυσέλιδη και μεγαλύτερη από όλες, ξεκινά η αναφορά στην αποξήρανση. Όπως ο ίδιος αναφέρει : « Αποφάσισα να μεταρρυθμίσω τη πρώτη μου διαθήκη για να διασφαλίσω τις τελευταίες μου  επιθυμίες.»

Συνεχίζει: « Ακυρώνω διαρρήδην το άρθρο Ζ’ της κύριας διαθήκης, με το οποίο διένειμα χρήματα υπέρ του Νοσοκομείου Λευκάδας, του Ορφανοτροφείου Κέρκυρας και υπέρ της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κέρκυρας, για να μην έχει το κληροδότημα μου την τύχη αυτή της Μοντσενίγου Πλάτωνος Πετρίδου κ.α.» (εικόνα 5 )[2]



[1] Αυτόθι.

[2] Βέβαια τελικώς κάποια χρήματα δόθηκαν σε αυτά τα ιδρύματα, εκτός της Φιλαρμονικής Εταιρείας.

5_001_418_x_600(5)

Προφανώς ο Ζαμπέλης  διέκρινε ότι τα χρήματα που προέβλεπε για τα διάφορα ιδρύματα,  δεν θα απέδιδαν, γι αυτό και αποφάσισε να τα αποσύρει. Είχε και στο μυαλό του το Μοντσενίγειο Κληροδότημα και αποφάσισε να στρέψει τα κεφάλαια σε κάτι άλλο κοινωφελές για την Κέρκυρα, δηλαδή στο έργο της αποξήρανσης. (βέβαια κάτι άφησε στο ορφανοτροφείο Κέρκυρας και στο νοσοκομείο της  Λευκάδας)

Αποφασίζει αν’ αυτού να στρέψει: «τα ελεύθερα κεφάλαια προς έργα φιλανθρωπικά που απαιτούν άμεση πραγμάτωση, εννοώ την αποξήρανση των νοσηρών λιμνών και άλλων ελών της νήσου Κέρκυρας». ( εικόνα 6 )

Φαίνεται πως ο Ζαμπέλης παρακινήθηκε για το έργο της αποξήρανσης από δύο παράγοντες. Πρώτον από την κατάσταση που επικρατούσε στο νησί λόγω των ασθενειών και, δεύτερον από πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης για χρηματική εκτίμηση του έργου της αποξήρανσης.

Ο ίδιος γράφει ότι: Η Κυβέρνηση «έστειλε Πρώσο μηχανικό για να εκτιμήσει τη δαπάνη του έργου. Έκθεση του μηχανικού Γιένκε εγκρίθηκε από τον Έφορο της Μηχανικής Υπηρεσίας του Κράτους Κέλλενεκ στις 21 Ιουνίου 1891. ( εικόνα 6 )

Εξαιτίας όμως  της έλλειψης χρημάτων, το κυβερνητικό έργο δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί.  Έτσι, ο Ζαμπέλης αναλαμβάνει την εκτέλεση του «αφού πρώτα εξέτασε ο ίδιος τη σημασία του έργου». Το χρηματικό ποσό που αφήνει για το έργο της αποξήρανσης είναι 700.000 χρυσές δραχμές, ποσό που για την εποχή αντιστοιχούσε σε εκατομμύρια. ( εικόνα 6 )

Για την αποτελεσματικότητα του έργου ορίζει μία πενταμελή επιτροπή, της οποίας πρόεδρος θα είναι ο εκάστοτε δήμαρχος του νησιού. Τα πρώτα μέλη της Διαχειριστικής αυτής Επιτροπής διορίζονται από τον ίδιο τον διαθέτη και είναι τα εξής: Ο Δήμαρχος Κερκυραίων Άγγελος Ψωρούλας, οι δικηγόροι Γεράσιμος Σλαλτζούνης και Βασίλειος Μυλωνόπουλος, ο Περικλής Πολίτης και ο Γεώργιος Ριγανάς. Η αρμοδιότητα της Επιτροπής είναι να εκλέγουν αναπληρωτές τους, να διαχειρίζονται καθημερινά έξοδα προς όφελος του Κληροδοτήματος και για οποιαδήποτε χρηματική κίνηση να συμβουλεύονται τους επιμελητές της περιουσίας.

Zampelhs_6_001_438_x_600(6)

Ο Ζαμπέλης, όμως, ήθελε και την επικύρωση του Κράτους στο όλο εγχείρημα του.  Γι’ αυτό το λόγο όρισε ότι όλες οι εργασίες της αποξήρανσης να γίνουν με βάση την έκθεση των μηχανικών Γιένκε και Κέλλενεκ. Επίσης, η ίδια η Επιτροπή, πριν αρχίσουν οι λειτουργίες, έπρεπε να έρθει σε επαφή με τον Κυβερνητικό εκπρόσωπο και τον Νομάρχη, για νε τεθεί το κληροδότημα υπό κρατική προστασία. Στην ουσία ζητούσε να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση, η οποία θα καθορίζει ότι οι αποζημιώσεις των ιδιωτών, που έχουν δικαιώματα γύρω από τις περιοχές για τις οποίες προβλέπεται αποξήρανση, δεν θα καλύπτονται από χρήματα του κληροδοτήματος, αλλά από την Κυβέρνηση.   (εικόνα 7 )

Zampelhs_7_001_388_x_600(7)

Ο Ζαμπέλης μεθοδικός και σχολαστικός διέκρινε ότι θα προκύψουν διαμαρτυρίες και παράπονα από ιδιώτες των οποίων τα συμφέροντα θα πληγούν. Έτσι θέλησε να προστατέψει το κληροδότημα του από την αλόγιστη σπατάλη.

 

ΔΕΎΤΕΡΗ ΣΚΕΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΠΙΔΙΑΘΗΚΗΣ 1/13 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1895[1]

Στη δεύτερη αυτή επιδιαθήκη του, δεν αφαιρεί κάτι αλλά προσθέτει κάποιες λεπτομέρειες σχετικά με την Διαχειριστική Επιτροπή και τον τρόπο αποξήρανσης. Συγκεκριμένα, δηλώνει πως πρέπει να αναβληθεί  επ’ αόριστον οποιαδήποτε άλλη υποδεέστερη κληροδοσία μέχρι να καθορισθεί το ύψος των εξόδων της αποξήρανσης. Επίσης, ζητά τον καθορισμό μισθού του Μηχανικού Γιένκε μιας και αυτός θα είναι ο επιστάτης και ο εργολάβος τους έργου. Πρέπει η Επιτροπή να απευθυνθεί άμεσα στον αρμόδιο Υπουργό του Κράτους σχετικά με την νομοθετική ρύθμιση, που αναφέραμε πιο πάνω. Τέλος, αν τα έργο της αποξήρανσης αποτύχει ή αν υπάρξει πλεονάζον χρηματικό υλικό, τότε οι επιμελητές της διαθήκης θα πρέπει να κατευθύνουν τα κεφάλαια προς άλλα κοινωφελή έργα. ( εικόνα 8 )



[1] Αρχείο Γιάννη Πετσάλη – Corfu Museum, φάκελος διαθήκες, Κέρκυρα 2013

Zampelhs_8_001_346_x_600(8)

Σε αυτό το σημείο φαίνεται  έντονα η επιθυμία  του Ζαμπέλη για την αποξήρανση. Θεωρεί πως είναι σημαίνον ζήτημα και όλα τα άλλα δευτερευούσης σημασίας.  Γι αυτό τον λόγο θέλει να το οριστικοποιήσει υπολογίζοντας και την παραμικρή λεπτομέρεια. Επίσης, επιμένει στην Κρατική σύμπραξη. Φοβάται μήπως το κληροδότημα του έχει την τύχη τον υπολοίπων κληροδοτημάτων, γι’ αυτό είναι απαραίτητη η θεσμική νομιμοποίηση. Θέλει πάση θυσία να εκπληρωθεί η επιθυμία του για αποξήρανση.

 

ΤΡΙΤΗ ΕΠΙΔΙΑΘΗΚΗ 10/22 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1896[1]

Ένα χρόνο μετά, ο Ζαμπέλης συντάσσει και υπογράφει την Τρίτη και τελευταία επιδιαθήκη του. Στην πρώτη παράγραφο αναφέρει πως : «ήταν θεία έμπνευση το να αφιερώσει το μείζον μέρος της κληρονομιάς προς αποξήρανση των Λιμνών και Ελών, έργο μεγαλοπρεπές και κοινωφελές»

Συνεχίζει λέγοντας : « διαδώθηκε στην πόλη ότι ο Νομάρχης είτε από δική του πρωτοβουλία είτε κατόπιν προτροπής της Κυβέρνησης, επιχειρεί να συνάψει δάνειο από την Ιονική Τράπεζα ή από άλλη τράπεζα, για την αποπεράτωση του έργου της αποξήρανσης» ( εικόνα 9 )

Η εξέλιξη της υπόθεσης τον αναγκάζει να ματαιώσει επ’ αορίστου το έργο της αποξήρανσης, γιατί θεωρεί πως οι ενέργειες αυτές από τις Πολιτικές Αρχές θα βλάψουν τα συμφέροντα της κληρονομιάς του. ( εικόνα 9 ) Παρόλα αυτά, έχοντας γνώση της ελληνικής και κερκυραϊκής πραγματικότητας, δεν ακυρώνει εντελώς το κληροδότημα. Δίνει εντολή στους επιμελητές του να παρακολουθούν τις εξελίξεις του έργου και, σε περίπτωση έλλειψης οικονομικών πόρων να συμβάλουν με ποσά για την εκπλήρωση του.

Μειώνει το ποσό της κληροδοσίας από 700.000 χρυσές δραχμές σε 250.000, η δαπάνη των οποίων πρέπει να γίνει βαθμιδόν και να καλύπτει τις καθημερινές ανάγκες του έργου της αποξήρανσης. ( εικόνα 10 )



[1] Αυτόθι

zampelhs9_001_396_x_600(9)

zampelhs_10_001_462_x_600(10)

Ακόμα και τώρα δεν εγκαταλείπει το πολυπόθητο έργο. Αποτελεί φιλανθρωπικό έργο υψίστης σημασίας. Το γεγονός πως επιμένει, δηλώνει ο ίδιος, συνάδει με τον πόθο του να βοηθήσει εις το έργο του φιλανθρωπικού επιχειρήματος. Σε κάποια σημεία, όπως πιο πριν, η πένα του γίνεται συναισθηματική και ξεφεύγει από την γλώσσα του σκληρού επιχειρηματία. Είναι εμφανώς απογοητευμένος από την τροπή που πήραν τα πράγματα. Είναι σαν να θεωρεί χρέος του την συμμετοχή του στη διαδικασία αποξήρανσης.

 

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΟΣ

Όπως σωστά υπολόγισε ο Ζαμπέλης οι Κρατικές οικονομικές υποδομές δεν ήταν αρκετές, για να πραγματωθεί ένα τόσο μεγάλο έργο.  Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τα αποξηραντικά έργα να αναλάβει η Διαχειριστική Επιτροπή.

Όπως προκύπτει από διάφορα έγγραφα της Διαχειριστικής Επιτροπής, τα οποία χρονολογούνται από το 1899 έως το 1912,[1] τα έργα τα οποία εν τέλει πραγματοποιήθηκαν ήταν τα εξής : στο Λιβάδι του Ρόπα, στο Ροπίλι, στην Κουνούπαινα, στη Γαϊδουράνα, στην Κρεβατσούλα και στον Ύψο. Αυτά τα έργα αφορούσαν κυρίως την κατασκευή αποχετευτικών αυλάκων, γέφυρες και δρόμους. Από αυτά το μόνο που δεν έγινε ήταν η αποξήρανση της γύρω περιοχής της Λίμνης Χαλικιόπουλου,  μιας και η διαχειριστική επιτροπή δεν το έκρινε αναγκαίο, αφού συγκοινωνούσε με την θάλασσα.

Όπως προκύπτει από το πιο κάτω έγγραφο ( εικόνα 11, 12, 13), ο Δήμαρχος Κερκυραίων Δημήτριος Κόλλας και πρόεδρος της Διαχειριστικής Επιτροπής συνάπτει συμβόλαιο με τον εργολάβο Γαβριήλ Παλούμπο, σχετικά με κατασκευές αποχετευτικών αυλακών και γέφυρας στο Λιβάδι του Ρόπα.



[1] Αυτόθι. ( Συμπληρωματικές πληροφορίες από : Δαφνής Κ., Κερκυραϊκά Χρονικά, τόμος XX, Κέρκυρα, 1979, σελ. 174)

zampelhs11_001_381_x_600(11)zampelhs12_001_450_x_600(12)zampelhs13_001_402_x_600(13)

Στόχος του Ζαμπέλη δεν ήταν να αξιοποιηθεί η γη, η οποία θα προέκυπτε από την αποξήρανση, αλλά η αντιμετώπιση των νοσογόνων εστιών, στόχος ο οποίος επιτεύχθηκε σε μεγάλο βαθμό από τα έργα που έγιναν. Μόνο στην περίπτωση της Κρεβατσούλας προέκυψε γόνιμη γη, η οποία περιήλθε στην Διαχειριστική Επιτροπή του Κληροδοτήματος. [1]

Όπως σωστά είχε προβλέψει ο διαθέτης, τα έργα δεν απορρόφησαν όλο το ποσό των 750.000 χρυσών δραχμών. Μετά το τέλος των αποξηραντικών έργων η εκκαθάριση του κληροδοτήματος, απέδωσε περί τις 100.000 λίρες Αγγλίας. Το υπολειπόμενο ποσό, όπως είχε ορίσει ο ίδιος στην διαθήκη του, θα κατευθυνόταν για την κάλυψη έργων δεύτερης κατηγορίας που αφορούσαν κατασκευές υποδομής στο νησί.

Όμως, το 1914 τα μέλη της Επιτροπής βρέθηκαν σε δυσπραγία, καθώς με την έκρηξη του Α’ Π.Π. η Γαλλική Κυβέρνηση δια νόμου, απαγόρευσε την εξαγωγή κεφαλαίων από γαλλικό έδαφος. Αφού, λοιπόν, τα χρεόγραφα της περιουσίας Ζαμπέλη βρισκόταν στην γαλλική τράπεζα Κρεντί Λυωναί, δεν μπορούσε να γίνει καμιά ανάληψη. Ο νόμος έπαψε να ισχύει με την Συνθήκη Ειρήνης, αλλά ο Νικόλαος Μαρκέτης φοβούμενος την επαναφορά του, διέταξε τη Γαλλική Τράπεζα τα αιγυπτιακά  χρεόγραφα που κάλυπταν και το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας, να διαβιβαστούν στο υποκατάστημα της Ιονικής Τράπεζας στην Αλεξάνδρεια. [2]

Επομένως ο δρόμος προς την κατασκευή υποδομών είχε ανοίξει. Τα έργα αφορούσαν : την ισοπέδωση του πηλώδους λοφίσκου στις φυλακές και στις γύρω περιοχές, την αποκατάσταση του Πύργου του Ανεμόμυλου, την ανέγερση κτιρίων για το Ενεχυροδανειστήριο, την ισοπέδωση της κεντρικής πλατείας και τον καθαρισμό της περιοχής από το μνημείο του Μενεκράτη ως το Αγγλικό Νεκροταφείο, όπως είχε ορίσει ο Ζαμπέλης. Τίποτα, όμως, από όλα αυτά δεν έγινε καθώς η επιτροπή άλλοτε έκρινε πως ήταν δαπανηρά και άλλοτε διόλου αναγκαία.

Τελικά το περίσσευμα από το κληροδότημα, διατέθηκε στη Διάνοιξη και επέκταση της Λεωφόρου Θεοτόκη μέχρι την έπαυλη Ασπιώτη, επισκευή του Βυζαντινού Ναού των Αγίων Ιάσωνος και Σωσιπάτρου, επισκευή του Περιστυλίου του Μαίντλαντ, επισκευή των προπυλαίων των Ανακτόρων κ.α.  με απόφαση της Διαχειριστικής Επιτροπής το 1930 για αναθεώρηση των στόχων του κληροδοτήματος. [3]

Η Κερκυραϊκή Ιστορία δεν έχει εντάξει τον Ναπολέοντα Ζαμπέλη  στην θέση που δικαιωματικά του αρμόζει, δηλ. στους μεγάλους ευεργέτες του νησιού. Όπως σημειώνει ο Κώστας Δαφνής, είναι η μοναδική περίπτωση, όπου ο διαθέτης πληρώνει την προτομή του.

24697233_375_x_500

Η τελευταία κατασκευάστηκε από το περίσσευμα του κληροδοτήματος. Η ιστορική αυτή πτυχή που αφορά το Ζαμπέλιο Κληροδότημα είναι γραμμένη με ψιλά γράμματα στην ιστορική συνείδηση. Με τον Ζαμπέλη το νησί έχασε την ευκαιρία να αποκτήσει έργα βασικής υποδομής. Αν είχαν πραγματοποιηθεί όσα ο ίδιος οραματίστηκε και τέλος όρισε στην διαθήκη του, η Κέρκυρα θα είχε μια πολύ διαφορετική όψη σήμερα, ακόμη πιο όμορφη.

Όσο αφορά το έργο της αποξήρανσης, πέρασε από πολλές τρικυμίες και σίγουρα θα μπορούσαν να γίνουν ακόμα περισσότερα. Η προσφορά του ήταν σίγουρα ανεκτίμητης αξίας. Ο όρος ευεργέτης του ταιριάζει απόλυτα. Η αγάπη του για το νησί και τους κατοίκους του, αποδεικνύεται από το γεγονός, ότι άφησε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του εδώ. Οξυδερκής, λεπτολόγος και άριστος γνώστης της ελληνικής πραγματικότητας, προσπάθησε μέχρι τελευταία στιγμή να προσφέρει κάτι σε αυτό τον τόπο που όμως δεν τον θυμάται.



[1] Δαφνής Κ., Κερκυραϊκά Χρονικά, τόμος XX, Κέρκυρα, 1979, σελ. σελ. 175

[2] Αυτόθι.

[3] Αυτόθι.

 

 

 

 

 

 

 



 

 

 

Αναζήτηση

Corfu Museum

Corfu Museum….τι μπορεί να είναι αυτό;

Θα το έλεγα με μια λέξη…. Αγάπη! Για ένα νησί που το γνωρίζουμε ελάχιστα. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε ν’ αγαπήσουμε ότι δεν το γνωρίζουμε. Στόχος λοιπόν είναι να το γνωρίσουμε όσο πιο βαθιά μπορούμε, μέσα από το χθες και το σήμερα, γιατί αλλιώς πως θα το αγαπήσουμε; Αγαπάω ατομικά και ομαδικά έχει επακόλουθο…. φροντίζω….. μάχομαι… και σέβομαι. Αγάπη προς την Κέρκυρα είναι το Corfu Museum και τίποτε άλλο.

Μετρητής

Εμφανίσεις Άρθρων
3527672